Jak radzi

Jak radzi

ć

ć

sobie z

sobie z

w

w

ł

ł

asn

asn

ą

ą

z

z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

ą

ą

?

?

Algorytmy post

Algorytmy post

ę

ę

powania stosowane w

powania stosowane w

terapii poznawczo

terapii poznawczo

-

-

behawioralnej.

behawioralnej.

Wojciech

Wojciech

Stefaniak

Stefaniak

Centrum CBT

Centrum CBT

Statystyki

Statystyki

„

„

45% populacji regularnie traci opanowanie

45% populacji regularnie traci opanowanie

„

„

64% Brytyjczyk

64% Brytyjczyk

ó

ó

w zatrudnionych w

w zatrudnionych w

biurach do

biurach do

ś

ś

wiadczy

wiadczy

ł

ł

o atak

o atak

ó

ó

w z

w z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci w

ci w

pracy

pracy

„

„

27% piel

27% piel

ę

ę

gniarek by

gniarek by

ł

ł

o ofiarami atak

o ofiarami atak

ó

ó

w

w

z

z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

„

„

13% nauczycieli s

13% nauczycieli s

ł

ł

ysza

ysza

ł

ł

o gro

o gro

ź

ź

by ze strony

by ze strony

rodzic

rodzic

ó

ó

w pod swoim adresem

w pod swoim adresem

Statystyki c.d.

Statystyki c.d.

„

„

68% uczni

68% uczni

ó

ó

w londy

w londy

ń

ń

skich szk

skich szk

ó

ó

ł

ł

by

by

ł

ł

a cho

a cho

ć

ć

raz zawieszona lub wydalona ze szko

raz zawieszona lub wydalona ze szko

ł

ł

y za

y za

agresywne zachowania

agresywne zachowania

„

„

25% os

25% os

ó

ó

b kopie komputer w pasji

b kopie komputer w pasji

wywo

wywo

ł

ł

anej awariami

anej awariami

„

„

5% przyznaje si

5% przyznaje si

ę

ę

do b

do b

ó

ó

jki z s

jki z s

ą

ą

siadami w

siadami w

wyniku z

wyniku z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

Przyczyny skrajnej z

Przyczyny skrajnej z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

wg

wg

Micke

Micke

’

’

a

a

Fishera

Fishera

(Brytyjskie Stowarzyszenie na Rzecz Zarz

(Brytyjskie Stowarzyszenie na Rzecz Zarz

ą

ą

dzania Gniewem)

dzania Gniewem)

„

„

Utrata osobistych

Utrata osobistych

cel

cel

ó

ó

w

w

„

„

Cudza ingerencja w

Cudza ingerencja w

nasz

nasz

ą

ą

prywatno

prywatno

ść

ść

„

„

Gniew jako forma

Gniew jako forma

samoobrony

samoobrony

„

„

Negatywny obraz

Negatywny obraz

w

w

ł

ł

asnej osoby

asnej osoby

„

„

Niezaspokojone

Niezaspokojone

podstawowe potrzeby

podstawowe potrzeby

Negatywne konsekwencje z

Negatywne konsekwencje z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

„

„

Niszczenie wi

Niszczenie wi

ę

ę

zi z innymi osobami

zi z innymi osobami

„

„

Pogarszanie stosunk

Pogarszanie stosunk

ó

ó

w w pracy

w w pracy

„

„

Z

Z

ł

ł

o

o

ść

ść

wywo

wywo

ł

ł

uje agresj

uje agresj

ę

ę

„

„

Z

Z

ł

ł

o

o

ść

ść

mo

mo

ż

ż

e by

e by

ć

ć

przyczyn

przyczyn

ą

ą

chor

chor

ó

ó

b serca

b serca

„

„

Z

Z

ł

ł

o

o

ść

ść

wp

wp

ł

ł

ywa na samopoczucie

ywa na samopoczucie

(przygn

(przygn

ę

ę

bienie, poczucie winy i braku

bienie, poczucie winy i braku

opanowania)

opanowania)

Negatywne konsekwencje z

Negatywne konsekwencje z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

c.d.

c.d.

„

„

Koncentracja na

Koncentracja na

odwecie

odwecie

„

„

Ł

Ł

amanie praw innych

amanie praw innych

os

os

ó

ó

b

b

„

„

Wrogie nastawienie

Wrogie nastawienie

atrybucyjne

atrybucyjne

(przypisywanie innym

(przypisywanie innym

niegodziwych

niegodziwych

pobudek)

pobudek)

Najcz

Najcz

ęś

ęś

ciej spotykane my

ciej spotykane my

ś

ś

lenie o

lenie o

z

z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

„

„

Redukcja z

Redukcja z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci nast

ci nast

ę

ę

puje przez jej

puje przez jej

aktywne wyra

aktywne wyra

ż

ż

anie

anie

„

„

Wycofanie z sytuacji, kt

Wycofanie z sytuacji, kt

ó

ó

ra towarzyszy

ra towarzyszy

z

z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci ma prowadzi

ci ma prowadzi

ć

ć

do uspokojenia

do uspokojenia

„

„

Dzi

Dzi

ę

ę

ki z

ki z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci mog

ci mog

ę

ę

osi

osi

ą

ą

gn

gn

ąć

ąć

to czego chc

to czego chc

ę

ę

i mog

i mog

ę

ę

mie

mie

ć

ć

wp

wp

ł

ł

yw na innych ludzi

yw na innych ludzi

„

„

Odpowiedzialno

Odpowiedzialno

ść

ść

za moj

za moj

ą

ą

z

z

ł

ł

o

o

ść

ść

ponosz

ponosz

ą

ą

inni ludzie, okoliczno

inni ludzie, okoliczno

ś

ś

ci, sytuacje

ci, sytuacje

Jednak

Jednak

ż

ż

e:

e:

„

„

Chroniczna z

Chroniczna z

ł

ł

o

o

ść

ść

zwi

zwi

ę

ę

ksza ryzyko chor

ksza ryzyko chor

ó

ó

b

b

uk

uk

ł

ł

adu krwiono

adu krwiono

ś

ś

nego

nego

„

„

Bezpo

Bezpo

ś

ś

rednie i po

rednie i po

ś

ś

rednie wyra

rednie wyra

ż

ż

anie z

anie z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

nasila j

nasila j

ą

ą

i umacnia

i umacnia

„

„

Wy

Wy

ł

ł

adowanie z

adowanie z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci przynosi ulg

ci przynosi ulg

ę

ę

ale za

ale za

cen

cen

ę

ę

nadmiernego pobudzenia organizmu

nadmiernego pobudzenia organizmu

A tak

A tak

ż

ż

e:

e:

„

„

Unikanie sytuacji mog

Unikanie sytuacji mog

ą

ą

cych towarzyszy

cych towarzyszy

ć

ć

z

z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci nie rozwi

ci nie rozwi

ą

ą

zuje problemu

zuje problemu

„

„

Kr

Kr

ó

ó

tkotrwa

tkotrwa

ł

ł

e korzy

e korzy

ś

ś

ci z otwartego

ci z otwartego

wyra

wyra

ż

ż

ania z

ania z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci (pos

ci (pos

ł

ł

usze

usze

ń

ń

stwo,

stwo,

dyscyplina) s

dyscyplina) s

ą

ą

okupione niszczeniem wi

okupione niszczeniem wi

ę

ę

zi

zi

emocjonalnych z innymi

emocjonalnych z innymi

„

„

By zmniejszy

By zmniejszy

ć

ć

z

z

ł

ł

o

o

ść

ść

warto odkry

warto odkry

ć

ć

co j

co j

ą

ą

utrzymuje i pot

utrzymuje i pot

ę

ę

guje w systemie

guje w systemie

przekona

przekona

ń

ń

W

W

ś

ś

ciek

ciek

ł

ł

o

o

ść

ść

nie jest naturaln

nie jest naturaln

ą

ą

i

i

automatyczn

automatyczn

ą

ą

reakcj

reakcj

ą

ą

na niemi

na niemi

ł

ł

e

e

zdarzenie.

zdarzenie.

Sam wywo

Sam wywo

ł

ł

uj

uj

ę

ę

w sobie z

w sobie z

ł

ł

o

o

ść

ść

,

,

kt

kt

ó

ó

ra panuje nade

ra panuje nade

mn

mn

ą

ą

i okre

i okre

ś

ś

la

la

moje zachowanie.

moje zachowanie.

To jak si

To jak si

ę

ę

czujemy i jak dzia

czujemy i jak dzia

ł

ł

amy

amy

zale

zale

ż

ż

y w du

y w du

ż

ż

ej mierze od tego jak

ej mierze od tego jak

my

my

ś

ś

limy.

limy.

Model ABC

Model ABC

„

„

A

A

–

–

wydarzenie aktywizuj

wydarzenie aktywizuj

ą

ą

ce, trudna

ce, trudna

sytuacja (

sytuacja (

activity

activity

situation

situation

)

)

„

„

B

B

-

-

przekonania (

przekonania (

believes

believes

)

)

„

„

C

C

-

-

konsekwencje (

konsekwencje (

consequences

consequences

)

)

Przekonania s

Przekonania s

ą

ą

cz

cz

ęś

ęś

ci

ci

ą

ą

systemu

systemu

poznawczego. S

poznawczego. S

ł

ł

u

u

żą

żą

do orientowania si

do orientowania si

ę

ę

w

w

rzeczywisto

rzeczywisto

ś

ś

ci. Na ich podstawie

ci. Na ich podstawie

nadawane s

nadawane s

ą

ą

znaczenia, wydawane s

znaczenia, wydawane s

ą

ą

dy,

dy,

kszta

kszta

ł

ł

towane zachowania. Przekonania

towane zachowania. Przekonania

tworz

tworz

ą

ą

si

si

ę

ę

w trakcie nabywania osobistych

w trakcie nabywania osobistych

do

do

ś

ś

wiadcze

wiadcze

ń

ń

oraz poprzez przekaz

oraz poprzez przekaz

wychowawczy i kulturowy.

wychowawczy i kulturowy.

Konsekwencje mog

Konsekwencje mog

ą

ą

zawiera

zawiera

ć

ć

:

:

„

„

Reakcje fizjologiczne

Reakcje fizjologiczne

„

„

Reakcj

Reakcj

ę

ę

behawioraln

behawioraln

ą

ą

(zachowanie)

(zachowanie)

„

„

Reakcj

Reakcj

ę

ę

emocjonaln

emocjonaln

ą

ą

:

:

+ zdrowe uczucia negatywne

+ zdrowe uczucia negatywne

(rozczarowanie, poczucie zawodu)

(rozczarowanie, poczucie zawodu)

+ niezdrowe uczucia negatywne

+ niezdrowe uczucia negatywne

(w

(w

ś

ś

ciek

ciek

ł

ł

o

o

ść

ść

, lito

, lito

ść

ść

nad sob

nad sob

ą

ą

)

)

System przekona

System przekona

ń

ń

zawiera:

zawiera:

„

„

Przekonania konstruktywne ( racjonalne)

Przekonania konstruktywne ( racjonalne)

„

„

Przekonania

Przekonania

niekonstruktywne

niekonstruktywne

(irracjonalne).

(irracjonalne).

Przy silnych i bardziej ugruntowanych

Przy silnych i bardziej ugruntowanych

przekonaniach racjonalnych

przekonaniach racjonalnych

ł

ł

atwiej o

atwiej o

zachowanie spokoju w trudnej sytuacji.

zachowanie spokoju w trudnej sytuacji.

Sytuacja

Sytuacja

Ustalam z koleg

Ustalam z koleg

ą

ą

z pracy wsp

z pracy wsp

ó

ó

lne

lne

przygotowanie zaj

przygotowanie zaj

ęć

ęć

podczas wa

podczas wa

ż

ż

nej

nej

wizytacji w szkole. Intensywnie pracuj

wizytacji w szkole. Intensywnie pracuj

ę

ę

nad projektem, anga

nad projektem, anga

ż

ż

uj

uj

ę

ę

czas , w

czas , w

ł

ł

asn

asn

ą

ą

prac

prac

ę

ę

, po

, po

ś

ś

wi

wi

ę

ę

cam nawet ulubione

cam nawet ulubione

rozrywki. Na kilka dni przed terminem

rozrywki. Na kilka dni przed terminem

zaj

zaj

ęć

ęć

kolega informuje,

kolega informuje,

ż

ż

e zdecydowa

e zdecydowa

ł

ł

si

si

ę

ę

wycofa

wycofa

ć

ć

ze wsp

ze wsp

ó

ó

ł

ł

pracy. Plan si

pracy. Plan si

ę

ę

„

„

zawala

zawala

”

”

.

.

Mo

Mo

ż

ż

liwe przekonania i

liwe przekonania i

konsekwencje

konsekwencje

„

„

Post

Post

ą

ą

pi

pi

ł

ł

ze mn

ze mn

ą

ą

ź

ź

le.

le.

Pokrzy

Pokrzy

ż

ż

owa

owa

ł

ł

mi plany.

mi plany.

Narazi

Narazi

ł

ł

na k

na k

ł

ł

opoty i

opoty i

postawi

postawi

ł

ł

w trudnej

w trudnej

sytuacji.

sytuacji.

„

„

To okropne!!! Jak ten

To okropne!!! Jak ten

palant m

palant m

ó

ó

g

g

ł

ł

mnie tak

mnie tak

potraktowa

potraktowa

ć

ć

!! W

!! W

ż

ż

aden spos

aden spos

ó

ó

b nie

b nie

powinien si

powinien si

ę

ę

tak

tak

zachowa

zachowa

ć

ć

!!!

!!!

„

„

Uczucie przykro

Uczucie przykro

ś

ś

ci i

ci i

rozczarowania.

rozczarowania.

„

„

Uczucie w

Uczucie w

ś

ś

ciek

ciek

ł

ł

o

o

ś

ś

ci.

ci.

Typy przekona

Typy przekona

ń

ń

irracjonalnych

irracjonalnych

wywo

wywo

ł

ł

uj

uj

ą

ą

cych z

cych z

ł

ł

o

o

ść

ść

„

„

To

To

straszne

straszne

,

,

ż

ż

e inni traktuj

e inni traktuj

ą

ą

mnie tak

mnie tak

niesprawiedliwie i bez szacunku

niesprawiedliwie i bez szacunku

„

„

Nie znios

Nie znios

ę

ę

takiego traktowania

takiego traktowania

„

„

Absolutnie

Absolutnie

nie wolno

nie wolno

nikomu

nikomu

tak si

tak si

ę

ę

wobec

wobec

mnie zachowywa

mnie zachowywa

ć

ć

„

„

Skoro kto

Skoro kto

ś

ś

zachowuje si

zachowuje si

ę

ę

tak

tak

podle

podle

, to

, to

jest

jest

okropny

okropny

i zas

i zas

ł

ł

uguje na

uguje na

pot

pot

ę

ę

pienie i

pienie i

kar

kar

ę

ę

Zasada terapii CBT

Zasada terapii CBT

Sposoby my

Sposoby my

ś

ś

lenia i zachowania s

lenia i zachowania s

ą

ą

wynikiem

wynikiem

proces

proces

ó

ó

w uczenia si

w uczenia si

ę

ę

. Czego mo

. Czego mo

ż

ż

na si

na si

ę

ę

nauczy

nauczy

ć

ć

,

,

mo

mo

ż

ż

na si

na si

ę

ę

tak

tak

ż

ż

e oduczy

e oduczy

ć

ć

. Mo

. Mo

ż

ż

na w

na w

ś

ś

wiadomy

wiadomy

spos

spos

ó

ó

b dokonywa

b dokonywa

ć

ć

wyboru co do kszta

wyboru co do kszta

ł

ł

tu

tu

w

w

ł

ł

asnego systemu poznawczego i wynikaj

asnego systemu poznawczego i wynikaj

ą

ą

cych

cych

z niego zachowa

z niego zachowa

ń

ń

.

.

Z

Z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci towarzyszy cz

ci towarzyszy cz

ę

ę

sto:

sto:

„

„

Niepok

Niepok

ó

ó

j (wywo

j (wywo

ł

ł

any przekonaniami o

any przekonaniami o

sobie typu :

sobie typu :

Musz

Musz

ę

ę

sobie zawsze poradzi

sobie zawsze poradzi

ć

ć

w trudnej sytuacji , bo inaczej jestem

w trudnej sytuacji , bo inaczej jestem

nieudacznikiem.)

nieudacznikiem.)

„

„

Przygn

Przygn

ę

ę

bienie (wywo

bienie (wywo

ł

ł

ane przekonaniami o

ane przekonaniami o

warunkach otaczaj

warunkach otaczaj

ą

ą

cej rzeczywisto

cej rzeczywisto

ś

ś

ci

ci

typu:

typu:

To okropne,

To okropne,

ż

ż

e zawsze wszystko w

e zawsze wszystko w

tym

tym

ś

ś

wiecie obraca si

wiecie obraca si

ę

ę

przeciwko mnie.)

przeciwko mnie.)

My

My

ś

ś

lenie

lenie

„

„

wymuszaj

wymuszaj

ą

ą

ce

ce

”

”

„

„

Absolutnie musz

Absolutnie musz

ę

ę

zawsze odnosi

zawsze odnosi

ć

ć

sukcesy, by

sukcesy, by

ć

ć

ze wszech miar osob

ze wszech miar osob

ą

ą

skuteczn

skuteczn

ą

ą

, zawsze

, zawsze

zyskiwa

zyskiwa

ć

ć

uznanie.

uznanie.

„

„

Wszyscy musz

Wszyscy musz

ą

ą

traktowa

traktowa

ć

ć

mnie grzecznie i

mnie grzecznie i

uczciwie.

uczciwie.

„

„

Wszystko musi si

Wszystko musi si

ę

ę

uk

uk

ł

ł

ada

ada

ć

ć

tak jak sobie tego

tak jak sobie tego

ż

ż

ycz

ycz

ę

ę

.

.

Ten typ my

Ten typ my

ś

ś

lenia le

lenia le

ż

ż

y u pod

y u pod

ł

ł

o

o

ż

ż

a tworzenia

a tworzenia

irracjonalnych przekona

irracjonalnych przekona

ń

ń

odpowiedzialnych za

odpowiedzialnych za

wywo

wywo

ł

ł

ywanie

ywanie

dysfunkcyjnych

dysfunkcyjnych

emocji

emocji

negatywnych ( z

negatywnych ( z

ł

ł

o

o

ść

ść

, przygn

, przygn

ę

ę

bienie, niepok

bienie, niepok

ó

ó

j)

j)

Konsekwencje my

Konsekwencje my

ś

ś

lenia

lenia

„

„

wymuszaj

wymuszaj

ą

ą

cego

cego

”

”

„

„

USTRASZNIANIE :

USTRASZNIANIE :

To straszne,

To straszne,

ż

ż

e mi tak

e mi tak

nie

nie

idzie

idzie

(podczas gdy absolutnie powinno i

(podczas gdy absolutnie powinno i

ść

ść

lepiej)

lepiej)

„

„

NIEZNOSZENIE :

NIEZNOSZENIE :

Nie znios

Nie znios

ę

ę

gdy mnie tak

gdy mnie tak

traktujesz

traktujesz

(czego absolutnie nie wolno ci robi

(czego absolutnie nie wolno ci robi

ć

ć

)

)

„

„

POT

POT

Ę

Ę

PIANIE :

PIANIE :

Kiedy robi

Kiedy robi

ę

ę

co

co

ś

ś

z

z

ł

ł

ego

ego

(czego

(czego

absolutnie nie wolno mi robi

absolutnie nie wolno mi robi

ć

ć

)

)

to jestem godn

to jestem godn

ą

ą

pot

pot

ę

ę

pienia osob

pienia osob

ą

ą

, kt

, kt

ó

ó

ra zas

ra zas

ł

ł

uguje na kar

uguje na kar

ę

ę

„

„

UOG

UOG

Ó

Ó

LNIANIE :

LNIANIE :

Je

Je

ś

ś

li nie powiedzie mi si

li nie powiedzie mi si

ę

ę

tym

tym

razem

razem

( co nie powinno nigdy si

( co nie powinno nigdy si

ę

ę

zdarzy

zdarzy

ć

ć

),

),

to

to

zawsze b

zawsze b

ę

ę

d

d

ę

ę

odnosi

odnosi

ć

ć

pora

pora

ż

ż

ki , czym udowodni

ki , czym udowodni

ę

ę

,

,

ż

ż

e jestem do niczego.

e jestem do niczego.

By poczu

By poczu

ć

ć

z

z

ł

ł

o

o

ść

ść

, niepok

, niepok

ó

ó

j czy

j czy

przygn

przygn

ę

ę

bienie wystarczy posiada

bienie wystarczy posiada

ć

ć

w systemie poznawczym:

w systemie poznawczym:

„

„

Bezwzgl

Bezwzgl

ę

ę

dnie konieczne do realizacji

dnie konieczne do realizacji

potrzeby zamiast

potrzeby zamiast

pragnie

pragnie

ń

ń

„

„

Żą

Żą

dania i wymagania zamiast

dania i wymagania zamiast

preferencji

preferencji

„

„

Kategoryczne nakazy i rozkazy zamiast

Kategoryczne nakazy i rozkazy zamiast

ż

ż

ycze

ycze

ń

ń

Etapy w kwestionowaniu przekona

Etapy w kwestionowaniu przekona

ń

ń

wywo

wywo

ł

ł

uj

uj

ą

ą

cych z

cych z

ł

ł

o

o

ść

ść

„

„

ODKRYWANIE

ODKRYWANIE

„

„

ODDZIELANIE

ODDZIELANIE

„

„

ODRZUCANIE

ODRZUCANIE

Sytuacja : ucze

Sytuacja : ucze

ń

ń

u

u

ż

ż

ywa wobec

ywa wobec

nauczyciela obra

nauczyciela obra

ź

ź

liwych s

liwych s

ł

ł

ó

ó

w

w

„

„

PR: Nie lubi

PR: Nie lubi

ę

ę

kiedy

kiedy

u

u

ż

ż

ywasz wobec mnie

ywasz wobec mnie

takich s

takich s

ł

ł

ó

ó

w. Chc

w. Chc

ę

ę

aby

aby

ś

ś

przesta

przesta

ł

ł

to robi

to robi

ć

ć

.

.

„

„

PR : Przez u

PR : Przez u

ż

ż

ywanie

ywanie

takich s

takich s

ł

ł

ó

ó

w sprawiasz,

w sprawiasz,

ż

ż

e

e

twoje zachowanie jest

twoje zachowanie jest

niew

niew

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwe. Wola

ciwe. Wola

ł

ł

bym

bym

ż

ż

eby

eby

ś

ś

si

si

ę

ę

poprawi

poprawi

ł

ł

.

.

„

„

PiR

PiR

: Absolutnie nie wolno

: Absolutnie nie wolno

ci u

ci u

ż

ż

ywa

ywa

ć

ć

wobec mnie

wobec mnie

takich s

takich s

ł

ł

ó

ó

w. Nigdy nie

w. Nigdy nie

powiniene

powiniene

ś

ś

si

si

ę

ę

wobec

wobec

mnie tak zachowywa

mnie tak zachowywa

ć

ć

.

.

„

„

PiR

PiR

: Poniewa

: Poniewa

ż

ż

traktujesz

traktujesz

mnie

mnie

ź

ź

le u

le u

ż

ż

ywaj

ywaj

ą

ą

c takich

c takich

s

s

ł

ł

ó

ó

w, to oznacza,

w, to oznacza,

ż

ż

e

e

jeste

jeste

ś

ś

pod

pod

ł

ł

y i powiniene

y i powiniene

ś

ś

zosta

zosta

ć

ć

surowo ukarany.

surowo ukarany.

Przekonania

Przekonania

„

„

PR: To,

PR: To,

ż

ż

e u

e u

ż

ż

ywasz

ywasz

wobec mnie takich

wobec mnie takich

s

s

ł

ł

ó

ó

w jest dla mnie

w jest dla mnie

nieprzyjemne, wi

nieprzyjemne, wi

ę

ę

c

c

wol

wol

ę

ę

aby

aby

ś

ś

przesta

przesta

ł

ł

to

to

robi

robi

ć

ć

.

.

„

„

PR: To,

PR: To,

ż

ż

e

e

zachowujesz si

zachowujesz si

ę

ę

w

w

taki spos

taki spos

ó

ó

b jest dla

b jest dla

mnie przykre.

mnie przykre.

„

„

PiR

PiR

: To straszne i

: To straszne i

okropne,

okropne,

ż

ż

e u

e u

ż

ż

ywasz

ywasz

wobec mnie takich

wobec mnie takich

s

s

ł

ł

ó

ó

w. Nie dopuszcz

w. Nie dopuszcz

ę

ę

aby

aby

ś

ś

tak post

tak post

ę

ę

powa

powa

ł

ł

.

.

„

„

PiR

PiR

: Nie mog

: Nie mog

ę

ę

znie

znie

ść

ść

takiego zachowania

takiego zachowania

wobec mnie. To mnie

wobec mnie. To mnie

rani i poni

rani i poni

ż

ż

a.

a.

Pomocne pytania w procesie

Pomocne pytania w procesie

odrzucania

odrzucania

„

„

ustraszniania

ustraszniania

”

”

i

i

„

„

nieznoszenia

nieznoszenia

”

”

„

„

Dlaczego to jest takie straszne?

Dlaczego to jest takie straszne?

„

„

Jakie s

Jakie s

ą

ą

powody tego,

powody tego,

ż

ż

e my

e my

ś

ś

l

l

ę

ę

o czym

o czym

ś

ś

,

,

ż

ż

e nie mog

e nie mog

ę

ę

tego znie

tego znie

ść

ść

?

?

„

„

Jakie s

Jakie s

ą

ą

dowody na to ,

dowody na to ,

ż

ż

e nie mog

e nie mog

ę

ę

czego

czego

ś

ś

znie

znie

ść

ść

?

?

„

„

Czy to co mnie spotyka jest rzeczywi

Czy to co mnie spotyka jest rzeczywi

ś

ś

cie

cie

tak

tak

ą

ą

katastrof

katastrof

ą

ą

?

?

„

„

Czy m

Czy m

ó

ó

g

g

ł

ł

bym sobie wyobrazi

bym sobie wyobrazi

ć

ć

daleko

daleko

gorszy obr

gorszy obr

ó

ó

t spraw?

t spraw?

Pomocne pytania

Pomocne pytania

„

„

Czy nie przesadzam w ocenie tego co si

Czy nie przesadzam w ocenie tego co si

ę

ę

sta

sta

ł

ł

o? ( stosuj

o? ( stosuj

ą

ą

c okre

c okre

ś

ś

lenia typu: co

lenia typu: co

ś

ś

jest

jest

„

„

zbyt straszne

zbyt straszne

”

”

, albo

, albo

„

„

nie do zniesienia

nie do zniesienia

”

”

)

)

„

„

Jakie znaczenie b

Jakie znaczenie b

ę

ę

dzie mia

dzie mia

ł

ł

o dla mnie to

o dla mnie to

wydarzenie za miesi

wydarzenie za miesi

ą

ą

c? A za rok?

c? A za rok?

„

„

Z czego mog

Z czego mog

ł

ł

o wynika

o wynika

ć

ć

niew

niew

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwe

ciwe

zachowanie osoby wobec mnie?

zachowanie osoby wobec mnie?

„

„

M

M

ó

ó

j wp

j wp

ł

ł

yw na

yw na

zachowanie innych jest

zachowanie innych jest

ograniczony

ograniczony

„

„

M

M

ó

ó

j wp

j wp

ł

ł

yw na to jak

yw na to jak

interpretuj

interpretuj

ę

ę

, nazywam i

, nazywam i

oznaczam to

oznaczam to

zachowanie jest niemal

zachowanie jest niemal

ca

ca

ł

ł

kowity

kowity

„

„

Przeformu

Przeformu

ł

ł

owane

owane

”

”

my

my

ś

ś

lenie

lenie

„

„

Mog

Mog

ę

ę

znie

znie

ść

ść

t

t

ę

ę

sytuacj

sytuacj

ę

ę

, cho

, cho

ć

ć

nigdy nie

nigdy nie

b

b

ę

ę

d

d

ę

ę

si

si

ę

ę

czu

czu

ł

ł

z obra

z obra

ż

ż

aniem mnie

aniem mnie

komfortowo.

komfortowo.

„

„

U

U

ż

ż

ywanie obra

ywanie obra

ź

ź

liwych s

liwych s

ł

ł

ó

ó

w jest

w jest

niestosowne, ale niekoniecznie straszne i

niestosowne, ale niekoniecznie straszne i

okropne.

okropne.

„

„

Wola

Wola

ł

ł

bym aby ludzie post

bym aby ludzie post

ę

ę

powali wobec

powali wobec

mnie przyzwoicie. Wiem jednak ,

mnie przyzwoicie. Wiem jednak ,

ż

ż

e nie

e nie

zawsze tak b

zawsze tak b

ę

ę

dzie.

dzie.

„

„

Przeformu

Przeformu

ł

ł

owane

owane

”

”

my

my

ś

ś

lenie

lenie

„

„

Ludzie czasem post

Ludzie czasem post

ę

ę

puj

puj

ą

ą

niew

niew

ł

ł

a

a

ś

ś

ciwie, co

ciwie, co

niekoniecznie oznacza,

niekoniecznie oznacza,

ż

ż

e s

e s

ą

ą

podli.

podli.

„

„

Nie chc

Nie chc

ę

ę

pot

pot

ę

ę

pia

pia

ć

ć

ludzi za to,

ludzi za to,

ż

ż

e czasem

e czasem

ich zachowanie jest z

ich zachowanie jest z

ł

ł

e.

e.

„

„

Odczuwam

Odczuwam

„

„

racjonaln

racjonaln

ą

ą

”

”

z

z

ł

ł

o

o

ść

ść

na to, co

na to, co

ludzie czasem robi

ludzie czasem robi

ą

ą

, ale nie na ludzi za to,

, ale nie na ludzi za to,

ż

ż

e to robi

e to robi

ą

ą

. Dotyczy to tak

. Dotyczy to tak

ż

ż

e mnie i

e mnie i

mojego post

mojego post

ę

ę

powania.

powania.

Techniki wspieraj

Techniki wspieraj

ą

ą

ce pozbywanie

ce pozbywanie

si

si

ę

ę

z

z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci:

ci:

„

„

Techniki wyobra

Techniki wyobra

ż

ż

eniowe (wizualizacje)

eniowe (wizualizacje)

-

-

doprowadzanie konsekwencji do

doprowadzanie konsekwencji do

katastrofy

katastrofy

-

-

wyobra

wyobra

ż

ż

enie pozytywnych konsekwencji

enie pozytywnych konsekwencji

funkcjonalnego zachowania

funkcjonalnego zachowania

-

-

doprowadzanie

doprowadzanie

żą

żą

da

da

ń

ń

i roszcze

i roszcze

ń

ń

do

do

absurdu

absurdu

Techniki:

Techniki:

„

„

Eksperymenty behawioralne (dzia

Eksperymenty behawioralne (dzia

ł

ł

am

am

przeciwnie do odczuwanej emocji)

przeciwnie do odczuwanej emocji)

„

„

Odgrywanie r

Odgrywanie r

ó

ó

l (modelowanie)

l (modelowanie)

„

„

Kodeks z

Kodeks z

ł

ł

o

o

ś

ś

ci (jakie warunki musz

ci (jakie warunki musz

ą

ą

by

by

ć

ć

spe

spe

ł

ł

nione abym m

nione abym m

ó

ó

g

g

ł

ł

si

si

ę

ę

rozz

rozz

ł

ł

o

o

ś

ś

ci

ci

ć

ć

)

)

„

„

Nauka rozpoznawania i rozr

Nauka rozpoznawania i rozr

ó

ó

ż

ż

niania

niania

emocji

emocji

„

„

Odr

Odr

ó

ó

ż

ż

nianie agresywno

nianie agresywno

ś

ś

ci od

ci od

asertywno

asertywno

ś

ś

ci

ci

Asertywno

Asertywno

ść

ść

polega na zaj

polega na zaj

ę

ę

ciu

ciu

stanowiska, przeciwstawianiu si

stanowiska, przeciwstawianiu si

ę

ę

nierozs

nierozs

ą

ą

dnym

dnym

żą

żą

daniom albo

daniom albo

proszeniu o to, czego chc

proszeniu o to, czego chc

ę

ę

.

.

Agresywno

Agresywno

ść

ść

zawsze prowadzi

zawsze prowadzi

po

po

ś

ś

rednio lub bezpo

rednio lub bezpo

ś

ś

rednio do

rednio do

poni

poni

ż

ż

ania drugiej osoby.

ania drugiej osoby.

Dzi

Dzi

ę

ę

kuj

kuj

ę

ę

za uwag

za uwag

ę

ę