1
HIGIENA, ĆWICZENIE 8, 27.11.2012
ŚRODOWISKOWE ZAGROŻENIA ZDROWIA
Definicja zdrowia środowiskowego- działania w dziedzinie zdrowia środowiskowego= medycyna środowiskowa
(ekologia kliniczna)
Choroby cywilizacyjne:
1) Z nadmiaru stresu
2) Z niedoboru naturalnych bodźców
3) Spowodowane zanieczyszczeniem środowiska
4) Spowodowane wykonywaniem pracy zawodowej
5) Urazy, wypadki przy pracy, wypadki komunikacyjne
Czynniki warunkujące zdrowie człowieka- pola zdrowotne Lalonda
- Styl życia- 53 %
- Środowisko fizyczne- 21 %
- Czynniki genetyczne- 16 %
- Opieka zdrowotna- 10 %
Środowisko uwarunkowania zdrowia związane jest między innymi z:
środowiskiem wewnętrznym
środowiskiem zewnętrznym
środowiskiem zawodowym
Środowiskowe zagrożenia zdrowia- negatywny wpływ środowiska na stan zdrowia człowieka
- Naturalne- niedobór lub nadmiar pierwiastków śladowych, zdrowotne skutki zimna, upałów lub silnych
wiatrów
- Antropogeniczna- przemysł, rolnictwo, komunikacja, skażenia chemiczne powietrza, gleby, wody itp.
Wszystko co jest związane z rozwojem człowiek- urbanizacja miast itd.
Środowisko zagrożenia zdrowia- wg mediów przenoszących ryzyko:
zanieczyszczenia powietrza, chemiczne, fizyczne, bakteriologiczne
zanieczyszczenie wody- chemiczne, bakteriologiczne, przez czynniki fizyczne
zanieczyszczenie gleby- chemiczne, bakteriologiczne
zanieczyszczenie żywności- chemiczne
2
Czynniki środowiskowe warunkujące stan zdrowia:
1) Makrośrodowisko
a) czynniki fizyczne- środowisko ~10-20 %
b) czynniki społeczne
2) Środowisko indywidualne
a) czynniki związane z pozycją zawodową
b) zachowania o znaczeniu zdrowotnym
c) czynniki wpływające na zachowania o znaczeni zdrowotnym
Środowisko indywidualne
zachowania o znaczeniu zdrowotnym= styl życia
higiena osobista + higiena j. ustnej
palenie, picie, narkotyki
zapinanie pasów bezpieczeństwa
umiejętność radzenia sobie ze stresem
czynniki wpływające na zachowania o znaczeniu zdrowotnym- płeć, wiek
Środowiskowe zagrożenia zdrowia powodują znacznie poważniejsze skutki zdrowotne niżeli by wynikało by to z
wielkości narażenia na nie!!
(stężenia, natężenia, wielkości pochłoniętej dawki, właściwości wchłanianej substancji)
Zdrowie środowiskowe
Specyfika środowiskowych zagrożeń zdrowia. (specyfika= charakterystyka, cechy charakterystyczne dla
środowiskowych)
- niewielkie stężenie substancji występujące w środowisku i oddziałującej na ludzi
- długotrwałe oddziaływanie
- odległe skutki zdrowotne ekspozycji na czynniki szkodliwe
- poddanie ekspozycji wszystkich członów społeczności (grupy ryzyka)
- opisywanie ich w języku ryzyka
- niespecyficzne objawy ekspozycji na działanie czynników szkodliwych
Specjalne czynniki zagrożeń:
specyficzny okres funkcji organizmu
własności akumulacji danej substancji w organizmie
działania synergiczne i antagonistyczne czynników szkodliwych
przebywanie w pomieszczeniach zamkniętych
fatalne warunki mieszkaniowe
przeludnienie mieszkań
zanieczyszczenia powietrza
złe warunki sanitarne
brak dostępu do bezpiecznej wody pitnej
3
Najczęstsze skutki zdrowotne ekspozycji na zanieczyszczenia środowiskowe:
nowotwory
zaburzenia układu oddechowego
zmiany zwyrodnieniowe pewnych tkanek a nawet całych organów
zaburzenia metabolizmu różnych substancji w organizmie
zaburzenia odporności organizmu
zaburzenia rozrodczości- skutki teratogenne obejmujące zaburzenia rozwojowe potomstwa, niepłodność
zmiany w sferze psychicznej
uszkodzenie materiału genetycznego komórek rozrodczych
niska masa urodzeniowa noworodków
wady wrodzone
zapalenie skóry i inne dermatozy
Oddziaływania antropogenicznych zmian środowiska
1. Emitery zanieczyszczeń
2. Zanieczyszczenia
3. Media abiotyczne, powietrze
woda
gleba
4. Efekty biologiczne
Trucizny środowiskowe w Polsce
1. Pył zawieszony
2. Tlenek węgla
3. Dwutlenki siarki
4. Tlenki azotu
5. Nawozy azotowe
6. Ołów
7. Benzen
Przy selekcji trucizn środowiskowych wzięto pod uwagę parametry:
toksyczność
stężenia w mediach
zasięg oddziaływania
wielkość narażonej populacji
trwałość substancji w środowisku
Państwowy Monitoring Środowiska- monitoring powietrza, wody i gleby.
Radon ~ 40,6 % promieniowania jonizującego
Głównym, naturalnym źródłem emisji promieniowania jonizującego w Polsce jest radon.
4
Hałas
Wszelkie niepożądane, nieprzyjemne, dokuczliwe lub szkodliwe drgania ośrodka sprężystego na narząd słuchu i
inne zmysły oraz na organizm człowieka.
Zjawisku hałasu zwykle towarzyszą:
drgania
infradźwięki
Hałas- źródła
1. Przemysłowy
2. Komunikacyjny
- drogowy
- kolejowy
- lotniczy
Skutki oddziaływania hałasu zależą od:
wartości poziomu (natężenia)
przebiegu czasowego
częstości pojawiania się
czasu anrażenia
60 dB- wartość dopuszczalna natężenia hałasu środowiskowego
140 dB- próg bólu
Wpływ hałasu na zdrowie człowieka.
Natężenie hałasu:
- poniżej 30 dB- czynnik obojętny
- 30 – 60 dB- może utrudniać skupienie uwagi, sen, wypoczynek
- 60- 85 dB- utrudnia porozumiewanie się, zaburza sen nerwice
- powyżej 85 dB- przy długotrwałym narażeniu trwałe uszkodzenie słuchu
- powyżej 120 dB- powoduje mechaniczne uszkodzenie słuchu
Stale wzrasta narażenie na hałas ponad wartość dopuszczalną.
Wibracje
Drgania oddziałujące na organizm ludzki lub na elementy środowiska za pośrednictwem ciał stałych,
kontaktujących się bezpośrednio z ciałem człowieka lub elementami środowiska.
Skutki wibracji
- uszkodzenie stawów i dysków
- pękniecie kości lub zmiażdżenie tkanek stawowych
- drętwienie i mrowienie kończyn
- bóle i zawroty głowy
- bezsenność, rozdrażnienie, osłabienie pamięci