P

OSTPROCESORY SYSTEMU

BW

FOR

W

IN

P

ODRĘCZNIK UśYTKOWNIKA WERSJA

1.3

Jacek Wdowicki
Artur Tomaszewski
Waldemar Tomaszewski

1.

WSTĘP..........................................................................................................................................................2

1.1.

O

RGANIZACJA DOKUMENTU

..................................................................................................................2

2.

URUCHOMIENIE POSTPROCESORÓW SYSTEMU BWFORWIN ..................................................2

3.

POSTPROCESOR BW7S – WIZUALIZATOR NAPRĘśEŃ ................................................................3

3.1.

W

PROWADZENIE

...................................................................................................................................3

3.2.

O

KNO WIZUALIZATORA

.........................................................................................................................4

3.3.

M

ENU PROGRAMU

.................................................................................................................................6

3.4.

P

ASEK NARZĘDZIOWY

.........................................................................................................................11

3.5.

D

ODATKOWE MOśLIWOŚCI

..................................................................................................................12

4.

POSTPROCESOR BW7V – WIZUALIZATOR PRZEMIESZCZEŃ .................................................12

4.1.

W

PROWADZENIE

.................................................................................................................................12

4.2.

O

KNO WIZUALIZATORA

.......................................................................................................................12

4.3.

M

ENU PROGRAMU

...............................................................................................................................13

4.4.

P

ASEK NARZĘDZIOWY

.........................................................................................................................16

5.

POSTPROCESOR BW7F – WIZUALIZACJA ZMIENNOŚCI FUNKCJI PRZEMIESZCZEŃ

I SIŁ W NADPROśACH....................................................................................................................................16

5.1.

W

PROWADZENIE

.................................................................................................................................16

5.2.

O

KNO WIZUALIZATORA

.......................................................................................................................16

5.3.

M

ENU PROGRAMU

...............................................................................................................................17

5.4.

P

ASEK NARZĘDZIOWY

.........................................................................................................................21

5.5.

R

YSOWANIE DOWOLNEJ FUNKCJI ZDEFINIOWANEJ PRZEZ UśYTKOWNKA

............................................21

5.6.

R

YSOWANIE FUNKCJI W WYBRANYM OKNIE WYKRESÓW

.....................................................................22

6.

INNE OPERACJE POSTPROCESORÓW.............................................................................................23

6.1.

Z

MIANA ROZMIARU OKNA WIZUALIZATORA

........................................................................................23

6.2.

W

STAWIANIE EKRANU WIZUALIZATORA DO EDYTORA TEKSTU

...........................................................23

7.

PODSUMOWANIE ...................................................................................................................................23

8.

LITERATURA ...........................................................................................................................................23

Podręcznik użytkownika: Wstęp

Strona 2

1. Wstęp

Dokument ten stanowi podręcznik użytkownika dla postprocesorów systemu BwforWin
(analizatora konstrukcji budynków wysokich). Opisane są tu dostępne funkcje i ekrany
wizualizatora naprężeń (BW7S), przemieszczeń (BW7V) oraz zmienności sił w nadprożach
(BW7F) systemu BwforWin.

Wszystkie opisywane tu moduły napisane zostały w Borland Delphi 3.0 [Osi97][Mil98]0, na
podstawie odpowiednich programów utworzonych w języku Borland Pascal 7.0
[Mar93][Bog94].

1.1. Organizacja dokumentu

Dokument ten podzielony został na następujące rozdziały:

•

Wstęp: zawiera podstawowe informacje dla czytelnika – użytkownika postprocesorów
systemu;

•

Uruchomienie postprocesorów systemu BwforWin: opisuje sposób uruchomienia
poszczególnych postprocesorów systemu;

•

Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń: opisuje funkcjonalność wizualizatora
naprężeń;

•

Postprocesor BW7V – wizualizator przemieszczeń: opisuje funkcjonalność
wizualizatora przemieszczeń;

•

Postprocesor BW7F – wizualizator zmienności sił w nadprożach: opisuje
funkcjonalność zmienności sił w nadprożach;

•

Inne operacje postprocesorów – opisuje niektóre operacje wspólne dla wszystkich
postprocesorów;

•

Podsumowanie: zawiera pewne informacje podsumowujące postprocesory systemu
BwforWin;

•

Literatura: zawiera wykaz literatury użytej przy tworzeniu oprogramowania
i dokumentacji.

2. Uruchomienie postprocesorów systemu BwforWin

Wszystkie postprocesory uruchamiane są z głównego okna systemu

BW4Win

(Rysunek 1).

Pierwszą czynnością, jaką musi wykonać użytkownik, jest wybranie pliku z danymi
opisującymi konstrukcję usztywniającą. Służy do tego przycisk „Dane”. Po wykonaniu tej

czynności, otworzyć można okno preprocesora, za pomocą przycisku

. Pozostałe

przyciski w nasku narzędziowym systemu są jeszcze nieaktywne. Naciścnięcie klawisza
„Oblicz”, spowoduje wykonanie obliczeń i umożliwi otwarcie okien wizualizatorów. Poniżej
zamieszczony został opis przycisków uruchamiających poszczególne postprocesory systemu
BwforWin.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 3

uruchomienie wizualizatora naprężeń

uruchomienie wizualizatora przemieszczeń

uruchomienie wizualizatora zmienności sił w nadprożach

Rysunek 1: Główne okno systemu BWforWin

3. Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

3.1. Wprowadzenie

Zadaniem programu jest rysowanie map naprężeń w ścianach konstrukcji usztywniających
budynki wysokie. Dane wejściowe programu stanowi plik z rozszerzeniem *.bw7 lub *.bw8.
Plik ten zawiera m.in.: liczbę punktów tworzących ściany konstrukcji i ich współrzędne (x, y),
liczbę ścian i elementów, indeks przynależności ściany do danego elementu, jednostkę siły
i długości, minimalną i maksymalną wartość naprężenia danego rodzaju w całym układzie
usztywniającym oraz dane opisujące naprężenia. Budując program przyjęto, że połączone
ś

ciany tworzą element, ściana jest natomiast podzielona na fragmenty o stałej wartości

naprężenia.

Wizualizator pracuje w dwóch trybach: preprocesora i postprocesora. W trybie preprocesora
oglądać można konstrukcje usztywniające budynków przed wykonaniem obliczeń.
Preprocesor pokazuje kontury ścian, bez zaznaczenia na nich naprężeń. Postprocesor
pokazuje kolorowe mapy naprężeń w ścianach konstrukcji i może zostać uruchomiony po
dokonaniu obliczeń. Umożliwia zmianę rodzaju naprężenia, wartości rzędnej, numeru

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 4

schematu i wariantu. W obu trybach wyświetlane są: ściany, rozcięcia, nadproża i złącza
podatne.

3.2. Okno wizualizatora

Okno wizualizatora naprężeń podzielone jest na kilka podokien. Pierwsze z nich, znajdujące
się w górnej części okna, zawiera opis obiektu (konstrukcji), na który składają się cztery linie
(ciągi alfanumeryczne). Poniżej znajduje się okno zawierające dane o minimalnym
i maksymalnym naprężeniu danego rodzaju w całej konstrukcji usztywniającej, czyli: wartość
naprężenia oraz element, ściana i punkt, w którym to naprężenie występuje. Są to dwie linie
tekstu, każda dla jednego z ekstremalnych naprężeń. W prawej części ekranu znajduje się
podłużne okno zawierające: numer schematu lub wariantu, opis rodzaju naprężeń (mogą to
być ciągi: „sigma_z”, „tau”, „sigma_1”, „sigma_2”, „max_sigma_z”, „min_sigma_z”,
„max_tau”, „min_tau”) i ich jednostkę, numer rzędnej oraz skalę graficzną, prezentującą
dziesięć przedziałów i zakresy wartości naprężeń dla każdego z przedziałów. Główną rolę
odgrywają dwa największe okna zatytułowane „Konstrukcja” i „Element”. Pierwsze z nich
(z lewej strony ekranu), pokazuje rzut całej konstrukcji usztywniającej, przy czym element
(rozcięcie, nadproże lub złącze podatne) „aktywny” jest specjalnie wyróżniony. Element ten
pokazany jest w powiększeniu w oknie „Element”, a „aktywna” ściana tego elementu
wyróżniona jest, podobnie jak w poprzednim przypadku. W oknie tym można wyświetlić
także poszczególne rozcięcia (złącza niepodatne), nadproża wraz z dwoma elementami,
pomiędzy którymi one występują, a także złącza podatne. Rozcięcia rysowane są jako okręgi,
nadproża – jako prostokąty rysowane linią przerywaną, a złącza niepodatne – jako prostokąty
rysowane linią ciągłą. Nagłówek opisywanego okna zawiera numer powiększonego w nim
elementu (rozcięcia, nadproża lub złącza). Ostatnie okno postprocesora zawiera rzut
„aktywnej” ściany (rozcięcia, nadproża lub złącza) oraz dane ją opisujące, na które składają
się: numery punktów krańcowych ściany i ich współrzędne, wartości naprężeń w tych
punktach, a także numer ściany w budynku i w elemencie. W nagłówku okna wizualizatora
podana jest ponadto nazwa pliku z danymi opisującymi analizowaną konstrukcję.

W przypadku uruchomienia modułu w trybie preprocesora, widoczne są tylko podokna:
„Konstrukcja”, „Element”, „Ściana”, oraz okno z opisem obiektu (Rysunek 2). W tym
przypadku rysowane są oczywiście tylko kontury ścian tworzących konstrukcję, rozcięcia,
nadproża i złącza podatne. Różni się także menu: nie ma w tym trybie możliwości zmiany
schematu, wariantu, rzędnej i typu naprężenia. Jeżeli program uruchomiony zostanie w trybie
postprocesora, to na ekranie widoczne są wszystkie opisane wcześniej okna. Ściany
podzielone są wówczas na kolorowe fragmenty obrazujące rozkład naprężenia (Rysunek 3).

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 5

Rysunek 2: Okno preprocesora

Rysunek 3: Okno postprocesora

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 6

Uwaga:

W dalszej części przyjęto, że pod pojęciem „aktywny” element rozumie się element, który
narysowany jest w oknie „Element”, a określenie „aktywna” ściana oznacza ścianę
narysowaną w oknie „Ściana”. Analogicznie należy rozumieć nazwę „aktywne” rozcięcie,
nadproże i złącze.

3.3. Menu programu

Menu wizualizatora składa się z czterech grup funkcji: Plik, Widok, Wybierz, Pokaż
i Naprężenia. Poniżej opisane zostaną wszystkie opcje menu. Dla każdej z nich podana
zostanie ponadto przyporządkowana jej kombinacja klawiszy.

3.3.1. Grupa „Plik”

3.3.1.1 Opcja „Zamknij”

Powoduje zamknięcie okna wizualizatora naprężeń i powrót do głównego okna systemu
BW4Win.

3.3.2. Grupa „Widok”

3.3.2.1 Opcja „Rozcięcia”

Za pomocą tej opcji można włączyć / wyłączyć rysowanie rozcięć w oknach „Konstrukcja”
i „Element”.

3.3.2.2 Opcja „Nadproża”

Powoduje włączenie lub wyłączenie rysowania nadproży w oknach „Konstrukcja”
i „Element”.

3.3.2.3 Opcja „Złącza podatne”

Umożliwia włączenie / wyłączenie rysowania złączy podatnych w oknach „Konstrukcja”
i „Element”.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 7

3.3.2.4 Opcja „Strop”

Włącza / wyłącza tryb rysowania stropów w oknie „Konstrukcja”.

3.3.2.5 Opcja „Osie układu”

Za pomocą tej opcji można włączyć lub wyłączyć wyświetlanie w oknie „Konstrukcja” osi
układu współrzędnych oraz osi układów, których początkiem są: środek ciężkości i środek
skręcania, w oknie „Element”. Standardowo po uruchomieniu programu osie są rysowane.

3.3.2.6 Opcja „Tło białe”

Ekran kolorowy nie najlepiej nadaje się do wydruku (szczególnie za pomocą czarno-białej
drukarki). Z tego powodu program posiada opcję pozwalająca na zmianę tła programu
z kolorowego na białe (i odwrotnie). Okno postprocesora po wybraniu tej opcji pokazują
rysunki: Rysunek 4 i Rysunek 5.

Rysunek 4: Okno preprocesora po zastosowaniu opcji „Tło białe”

3.3.2.7 Opcja „Pasek narzędziowy”

Opcja ta pozwala na włączenie lub wyłączenie paska narzędziowego, dzięki czemu nastąpi
zwiększenie okien „Konstrukcja” i „Element”.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 8

Rysunek 5: Okno postprocesora po zastosowaniu opcji „Tło białe” i „Pasek

narzędziowy”

3.3.2.8 Opcja „Pokaż informacje”

Opcja ta aktywna jest tylko w trybie postprocesora i umożliwia włączenie lub wyłączenie
wyświetlania okien z informacjami o minimalnym i maksymalnym naprężeniu, okna
z legendą i informacjami o numerze rzędnej, schematu lub wariantu, typem naprężenia i jego
jednostką.

3.3.2.9 Opcja „Ustawienia”

Używając tej opcji zmieniać można ustawienia związane z widokiem (zawartością okien)
postprocesora. Zmienić można np. typ linii, jakimi w oknie „Konstrukcja”, rysowane są
stropy.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 9

Rysunek 6: Okno ustawień postprocesorów

3.3.3. Grupa „Wybierz”

3.3.3.1 Opcja „Element”

Użytkownik może zmienić tutaj element, który powiększony zostanie w oknie „Element”. Po
wybraniu tej opcji, na ekranie pojawia się okno dialogowe, pozwalające na wprowadzenie
numeru elementu, który ma być powiększony.

Rysunek 7: Dialog pozwalający na wprowadzenie numeru elementu

Po wprowadzeniu odpowiedniego numeru (i naciśnięciu klawisza Enter lub OK), system
sprawdzi jego poprawność, i jeżeli jest on porawny, zmieni numer aktualnego elementu.
W przeciwnym przypadku wyświetlone zostanie okno z komunikatem błędu.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 10

3.3.3.2 Opcja „Ściana”

Za pomocą tej opcji zmienić można ścianę rysowaną w oknie „Ściana”. Po jej wybraniu
(podobnie jak w poprzednim przypadku) podać należy numer ściany, która nas interesuje.
Przyjęto tu następującą składnię dla opisu ściany:

Składnia

Znaczenie

<numer>

Ś

ciana o numerze <numer> w budynku

[E]<numer1>.<numer2>

Ś

ciana o numerze <numer2> w elemencie <numer1>

Tabela 1

Po wpisaniu np. „E5.2” wyświetlona zostanie ściana nr 2 elementu 5. W oknie „Element”
narysowany zostanie wówczas element nr 5 z wyróżnioną ścianą 2. Z drugiej strony
wprowadzenie np. numeru „12” spowoduje wyświetlenie ściany nr 12 w budynku, w oknie
„Ściana” i odpowiadającego jej elementu w oknie „Element”.

3.3.3.3 Opcja „Rozcięcie”

Opcja ta umożliwia zmianę aktywnego rozcięcia wyróżnionego w oknie „Element”
i opisanego w oknie „Ściana”. Korzystanie z opisywanej opcji jest analogiczne do użycia
opcji „Element”. Jej wybór spowoduje pokazanie okna dialogowego umożliwiającego
wprowadzenie numeru rozcięcia.

3.3.3.4 Opcja „Nadproże”

Wykorzystując tę opcję można dokonać zmiany aktywnego nadproża rysowanego w oknie
„Element” i w oknie „Ściana”. Nadproże w oknie „Element” wyświetlane jest wraz z dwoma
elementami, pomiędzy którymi ono występuje. Użycie tej opcji jest analogiczne do
poprzedniego przypadku i polega na podaniu numeru interesującego nas numeru nadproża.

3.3.3.5 Opcja „Złącze podatne”

Opcja ta pozwala na zmianę aktywnego złącza podatnego wyróżnionego w oknach „Element”
i „Ściana”. Użytkownik może wpisać tu numer złącza które go interesuje.

3.3.3.6 Opcja „Strop”

Użytkownik może zmienić numer stropu wyświetlanego w oknie „Konstrukcja” (jeżeli
analizowane dane zawierają opis stropów). Po wybraniu tej opcji, na ekranie pojawia się okno
dialogowe, pozwalające na wprowadzenie odpowiedniego numeru stropu.

3.3.3.7 Opcja „Rzędna”

Opcja ta umożliwia zmianę rzędnej. Zmiany tej można dokonać za pomocą opcji „Następna”
i „Poprzednia”. Opcja „Następna” spowoduje zwiększenie, a „Poprzednia” – zmniejszenie
wartości rzędnej.

3.3.3.8 Opcja „Schemat”

Za pomocą tej opcji zmienić można numer schematu. Po pojawieniu się okna dialogowego,
podać należy numer schematu i nacisnąć przycisk Enter lub OK. System zmieni wtedy numer
schematu na numer wprowadzony przez użytkownika.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7S – wizualizator naprężeń

Strona 11

3.3.3.9 Opcja „Wariant”

Opcja ta umożliwia zmianę numeru wariantu. Użycie jej jest analogiczne do użycia opcji
„Schemat”.

3.3.4. Grupa „Pokaż”

3.3.4.1 Opcja „Opis stropu”

Za pomocą tej opcji wyświetlić można okno zawierające informację opisującą aktualny strop.
Opisywana opcja aktywna jest tylko w przypadku, gdy dane zawierają opis stropów.

3.3.5. Grupa „Naprężenia”

Opcje tej grupy umożliwiają zmianę rodzaju naprężenia. W przypadku, gdy wyświetlane są
schematy wybrać można naprężenia: „sigma z”, „tau”, „sigma 1”, „sigma 2”, a gdy
wyświetlane są warianty: „max sigma z”, „min sigma z”, „max tau”, „min tau”. Zmiana
rodzaju naprężenia spowoduje zmianę zawartości okien „Konstrukcja”, „Element” i „Ściana”
(zmiana rozkładu naprężeń w ścianach) oraz zakresów wartości naprężeń na skali graficznej.

3.4. Pasek narzędziowy

Pasek narzędziowy zlokalizowany jest (tak jak w przypadku większości aplikacji działających
w systemie Windows) w górnej części okna programu. Można go włączyć lub wyłączyć za
pomocą opcji “Pasek narzędziowy” z menu “Widok” (patrz punkt 3.3.2.7). Pasek podzielony

został na trzy części, z których każda składa się z dwóch przycisków “Następny”

i “Poprzedni”

oraz dwóch list wyboru. W pierwszej części zmienić można aktywny

element, ścianę, rozcięcie, nadproże i złącze podatne. Np. aby zmienić numer aktwynego
rozcięcia, wystarczy wybrać z pierwszej listy słowo “Rozcięcie” (aktywnym rozcięciem
będzie wówczas rozcięcie nr 1, jeśli takie istnieje), a następnie, z drugiej listy – numer
rozcięcia, które nas interesuje. Można także, używając przycisków “Następny” lub
“Poprzedni” przechodzić po kolei do następnego lub poprzedniego rozcięcia. W drugiej
części paska narzędziowego, w podobny sposób, wybrać można numer schematu i wariantu,
a w trzeciej – wartość rzędnej.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7V – wizualizator przemieszczeń

Strona 12

3.5. Dodatkowe możliwości

W programie dodano także możliwość wyboru elementu, ściany, rozcięcia, nadproża i złącza
podatnego, poprzez wskazanie wybranego obiektu myszką (i naciśnięciu na nim lewego
przycisku) w oknie „Konstrukcja” lub „Element”. Możliwość ta w znaczny sposób
przyspiesza pracę z postprocesorem.

4. Postprocesor BW7V – wizualizator przemieszczeń

4.1. Wprowadzenie

Na podstawie danych generowanych przez system, moduł ten wizualizuje przemieszczenia
ś

cian konstrukcji usztywniającej lub przemieszczenia ekstremalne wybranych punktów, co

w znaczny sposób ułatwia sprawdzenie ich poprawności i analizę.

Dane wejściowe, tak jak w poprzednim przypadku, program czerpie z plików o rozszerzeniu
*.bw7 lub *.bw8. Pliki te zawiera m.in.: liczbę punktów tworzących ściany konstrukcji i ich
współrzędne (x, y), liczbę ścian i elementów, indeks przynależności ściany do danego
elementu, jednostkę długości oraz dane opisujące naprężenia (dane te wykorzystywane są
przez postprocesor BW7S).

4.2. Okno wizualizatora

Okno opisywanego modułu podzielone jest na kilka podokien (Rysunek 8). Pierwsze z nich,
znajdujące się w górnej części ekranu, zawiera opis obiektu (konstrukcji), na który składają
się cztery linie tekstu. Poniżej znajduje się okno zawierające dane o minimalnym
i maksymalnym przemieszczeniu w całej konstrukcji usztywniającej, czyli: wartość
przemieszczenia oraz punkt, którego to przemieszczenie dotyczy. Wartości te obliczane są dla
podanego schematu lub wariantu (oraz typu przemieszczenia) i wartości rzędnej. Są to dwie
linie tekstu, każda dla jednego z ekstremalnych przemieszczeń. W prawej części ekranu
znajduje się podłużne okno zawierające: numer schematu lub wariantu, wartość rzędnej
i mnożnika, opis rodzaju przemieszczeń (mogą to być ciągi: „Vx max”, „Vx min”, „Vy max”,
„Vy min”) wyświetlany dla przemieszczeń ekstremalnych, skalę przedstawiającą stosunek
jednostek rzeczywistych do ekranowych oraz legendę opisująca znaczenie linii, jakimi
rysowane są poszczególne poziomy układu usztywniającego . Główną rolę odgrywa
największe okno zatytułowane „Konstrukcja”. Okno to, pokazuje rzut całej konstrukcji
usztywniającej: konstrukcję nieodkształconą (linia ciągła pojedynczej grubości), odkształconą
(pogrubiona linia ciągła) i poziomy pośrednie (linia przerywana pojedynczej grubości).
W górnej części ekranu zlokalizowane jest menu główne programu i pasek narzędziowy.

W nagłówku okna wizualizatora wypisana jest nazwa pliku z danymi opisującymi
konstrukcję.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7V – wizualizator przemieszczeń

Strona 13

Rysunek 8: Okno wizualizatora przemieszczeń

4.3. Menu programu

Menu wizualizatora składa się z trzech grup funkcji: Plik, Widok i Wybierz. Poniżej opisane
zostaną wszystkie opcje menu. Dla każdej z nich podana zostanie ponadto przyporządkowana
jej kombinacja klawiszy.

4.3.1. Grupa „Plik”

4.3.1.1 Opcja „Zamknij”

Powoduje zamknięcie okna wizualizatora przemieszczeń i powrót do głównego okna systemu
BW4Win.

4.3.2. Grupa „Widok”

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7V – wizualizator przemieszczeń

Strona 14

4.3.2.1 Opcja „Poziomy pośrednie”

Używając tej opcji można włączyć lub wyłączyć rysowanie (linią przerywaną pojedynczej
grubości) poziomów pośrednich w oknie „konstrukcja”. Poziomy te widoczne są na Rysunek
8. Widok z wyłączonymi poziomami pośrednimi pokazuje Rysunek 9.

4.3.2.2 Opcja „Osie układu”

Za pomocą tej opcji można włączyć lub wyłączyć wyświetlanie, w oknie „konstrukcja”, osi
układu współrzędnych. Standardowo po uruchomieniu programu osie są rysowane.

4.3.2.3 Opcja „Tło białe”

Ekran kolorowy nie najlepiej nadaje się do wydruku (szczególnie za pomocą czarno-białej
drukarki). Z tego powodu program posiada opcję pozwalającą na zmianę tła programu
z kolorowego na białe (i odwrotnie). Okno postprocesora po wybraniu tej opcji pokazuje
Rysunek 9.

Rysunek 9: Czarno-białe okno wizualizatora przemieszczeń

4.3.2.4 Opcja „Pasek narzędziowy”

Opcja ta pozwala na włączenie lub wyłączenie paska narzędziowego, dzięki czemu nastąpi
zwiększenie okna „konstrukcja”.

4.3.3. Grupa „Wybierz”

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7V – wizualizator przemieszczeń

Strona 15

4.3.3.1 Opcja „Mnożnik”

Tutaj zmienić można wartość mnożnika, czyli liczby, przez którą przemnożone jest
przemieszczenie konstrukcji odkształconej rysowanej w oknie „konstrukcja”. Po wczytaniu
nowych danych mnożnik przyjmuje zawsze wartość 20. Użycie tej opcji, spowoduje
pojawienie się na ekranie okna, dającego użytkownikowi możliwość podania nowej jego
wartości.

Rysunek 10: Dialog pozwalający na wprowadzenie wartości mnożnika

Podana wartość powinna być większa od 0 i nie powinna przekraczać 65535. W przypadku
wprowadzenia niedozwolonej wartości, program zareaguje odpowiednim komunikatem błędu.

4.3.3.2 Opcja „Rzędna”

Opcja ta umożliwia zmianę wartości rzędnej. Zmiany tej można dokonać za pomocą opcji
„Następna” i „Poprzednia”. Opcja „Następna” spowoduje zwiększenie, a „Poprzednia” –
zmniejszenie wartości rzędnej. Spowoduje to wyznaczenie nowych wartości minimalnego
i maksymalnego przemieszczenia oraz zmianę zawartości okna „konstrukcja”.

4.3.3.3 Opcja „Przemieszczenie”

Tutaj zmienić można rodzaj przemieszczeń ekstremalnych. Do wyboru mamy następujące
rodzaje: „Vx max”, „Vx min”, „Vy max” i „Vy min”. Opcja ta jest aktywna tylko
w przypadku, gdy w oknie „konstrukcja” wyświetlane są przemieszczenia ekstremalne
(warianty).

4.3.3.4 Opcja „Schemat”

Za pomocą tej opcji zmienić można numer schematu. Po pojawieniu się okna dialogowego,
podać należy numer schematu i nacisnąć przycisk Enter lub OK. System zmieni wtedy numer
schematu na numer wprowadzony przez użytkownika lub wyświetli komunikat błędu,
w przypadku podania błędnej wartości.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji

przemieszczeń i sił w nadprożach

Strona 16

4.3.3.5 Opcja „Wariant”

Opcja ta umożliwia zmianę numeru wariantu. Użycie jej jest analogiczne do użycia opcji
„Schemat”.

4.4. Pasek narzędziowy

Pasek narzędziowy zlokalizowany jest (tak jak w przypadku większości aplikacji działających
w systemie Windows) w górnej części okna programu. Można go włączyć lub wyłączyć za
pomocą opcji “Pasek narzędziowy” z menu “Widok” (patrz punkt 4.3.2.4). Pasek podzielony
został na cztery części, z których pierwsze trzy składają się z dwóch list wyboru. W pierwszej
części zmienić można numer schematu lub wariantu. Np. aby zmienić numer wariantu,
wystarczy wybrać z pierwszej listy słowo “Wariant”, a następnie, z drugiej listy – numer
wariantu, który nas interesuje. W drugiej części paska narzędziowego, w podobny sposób,
wybrać można typ przemieszczenia ekstremalnego (opcja ta jest aktywna tylko, gdy w oknie
“konstrukcja” wyświetlane są przemieszczenia ekstremalne – warianty), a w trzeciej - wartość

rzędnej. Za pomocą przycisków “zmniejsz”

i “zwiększ”

zmieniać można wartość

mnożnika.

5. Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji przemieszczeń

i sił w nadprożach

5.1. Wprowadzenie

Zadaniem postprocesora BW7F jest rysowanie wykresów przemieszczeń poziomych V

G

(z)

i sił tnących w pionowych pasmach nadproży n

N

(z) dla danego układu usztywniającego.

Dane wejściowe, podobnie jak pozostałe postprocesory systemu, program czerpie z plików
o rozszerzeniu *.bw7 lub *.bw8..

5.2. Okno wizualizatora

W nagłówku okna wizualizatora wypisana jest nazwa pliku z danymi opisującymi
konstrukcję. Samo okno podzielone jest na kilka podokien (Rysunek 11). Pierwsze z nich,
znajdujące się w górnej części ekranu, zawiera opis obiektu (konstrukcji), na który składają
się cztery linie tekstu. W prawej części ekranu znajduje się podłużne okno opisów wspólnych
zawierające: numer schematu / wariantu, jednostki długości, kątów oraz funkcji
intensywności sił w nadprożach i złączach. Główną rolę odgrywają okna wykresów. Liczba
tych okien jest zmienna, tzn. użytkownik sam może zadecydować, ile ma ich być, przy czym
maksymalna liczba okien wykresów to 10, a minimalna - 1. Każde okno wykresów posiada
nagłówek (w którym podany jest numer okna) oraz składa się z dwóch części. Pierwsza z nich
zawiera osie układu współrzędnych i wykresy podanych funkcji, a druga – nazwy
narysowanych w danym oknie funkcji oraz wartość maksymalną i minimalną wraz
z wartością rzędnej na jakiej ona występuje, podaną dla funkcji osiągającej wartość

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji

przemieszczeń i sił w nadprożach

Strona 17

maksymalną co do wartości bezwzględnej, a także współrzędne na których występują te
wartości ekstremalne.

Rysunek 11: Okno postprocesora BW7F

W dalszej części pojawiać się będzie pojęcie okna aktywnego. Okno takie posiada
wytłuszczony (ang. bold) nagłówek i jest to okno, w którym rysowane, bądź dorysowywane
będą wybrane przez użytkownika funkcje. Wybór okna aktywnego opisuje punkt 5.6. Na
powyższym rysunku, oknem aktywnym jest okno nr 1.

5.3. Menu programu

Menu wizualizatora składa się z trzech grup funkcji: Plik, Widok i Wybierz. Poniżej opisane
zostaną wszystkie opcje menu wraz z przyporządkowanymi im kombinacjami klawiszy.

5.3.1. Grupa „Plik”

5.3.1.1 Opcja „Zamknij”

Powoduje zamknięcie okna wizualizatora zmienności sił w nadprożach i powrót do głównego
okna systemu.

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji

przemieszczeń i sił w nadprożach

Strona 18

5.3.2. Grupa „Widok”

5.3.2.1 Opcja „Liczba okien”

Opcję tę należy użyć w celu zmiany liczby okien wykresów, wyświetlanych w głównym
oknie wizualizatora. Użytkownik wpisuje liczbę okien z przedziału od 1 do 10, a system
aktualizuje widok okna postprocesora.

Rysunek 12: Dialog pozwalający na wprowadzenie liczby okien

5.3.2.2 Opcja „Węzły interpolacji”

Wizualizator zmienności sił w nadprożach, wykreśla wykres funkcji, mając dane tylko kilka
punktów (zwanych tu węzłami interpolacji), przez które ta funkcja przechodzi. W programie
istnieje możliwość wyświetlenia tych punktów (patrz Rysunek 13). Standardowo, po
uruchomieniu postprocesora, węzły interpolacji nie są wyświetlane (co pokazuje Rysunek
11). Opcja ta dotyczy jedynie wykresów utworzonych na podstawie danych tablicowych.

5.3.2.3 Opcja „Funkcje w postaci wielomianowej”

W przypadku, gdy dane reprezentują budynek podzielony na kilka stref, program umożliwia
pracę w dwóch trybach pobierania wartości funkcji. Pierwszym domyślnym trybem jest
reprezentacja wielomianowa badanych funkcji. Tryb ten jest w tym przypadku trybem
zalecanym. W trybie tym funkcje reprezentowane są jako tablica współczynników
wielomianów. W drugim przypadku funkcje reprezentowane są jako zbiór dyskretnych
wartości zapisanych w tablicy. Ciągły wykres uzyskujemy wówczas korzystając z metod
interpolacyjnych (CubicSplain). W przypadku, gdy w budynku nie ma stref sztywności
(nh=0) wówczas program pracuje w trybie tablicowym i opcja wielomianowej postaci funkcji
jest niedostępna. W trybie tym nie istnieje możliwość wyświetlenia węzłów interpolacyjnych.

5.3.2.4 Opcja „Tło białe”

Ekran kolorowy nie najlepiej nadaje się do wydruku (szczególnie za pomocą czarno-białej
drukarki). Z tego powodu program posiada opcję pozwalającą na zmianę tła programu

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji

przemieszczeń i sił w nadprożach

Strona 19

z kolorowego na białe (i odwrotnie). Ekran postprocesora po wybraniu tej opcji przedstawia
Rysunek 13.

Rysunek 13: Czarno-białe okno wizualizatora; widoczne węzły interpolacji

5.3.2.5 Opcja „Pasek narzędziowy”

Opcja ta pozwala na włączenie lub wyłączenie paska narzędziowego, dzięki czemu nastąpi
zwiększenie okien wykresów.

5.3.3. Grupa „Wybierz”

5.3.3.1 Opcje „Okno aktywne”

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji

przemieszczeń i sił w nadprożach

Strona 20

Rysunek 14: Dialog pozwalający na wybór aktywnego okna

Opcja ta pozwala na wybór aktywnego okna korzystając z klawiatury. Użycie jej jest
analogiczne do wyboru aktywnego okna za pomocą wskaźnika myszy.

5.3.3.2 Opcje „Rysuj funkcję” i „Dorysuj funkcję”

Opcja „Rysuj funkcję” umożliwia narysowanie wybranej funkcji (patrz opis paska
narzędziowego) w oknie aktywnym. Jeżeli w oknie tym narysowane już były jakieś funkcje,
zostaną one wymazane, a w ich miejsce narysowana będzie wybrana wcześniej funkcja.
W przypadku opcji „Dorysuj funkcję”, nowa funkcja zostanie dorysowana do aktualnej
zawartości okna. Jeżeli w danym oknie chcemy narysować dwie lub więcej funkcji, dla
pierwszej z nich używamy opcji „Rysuj funkcję”, a dla następnych - „Dorysuj funkcję”.

5.3.3.3 Opcja „Schemat”

Rysunek 15: Dialog pozwalający na wybór schematu

Za pomocą tej opcji zmienić można numer schematu. Po pojawieniu się okna dialogowego,
podać należy numer schematu i nacisnąć przycisk Enter lub OK. System zmieni wtedy numer
schematu na numer wprowadzony przez użytkownika lub wyświetli komunikat błędu,
w przypadku podania błędnej wartości.

5.3.3.4 Opcja „Wariant”

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji

przemieszczeń i sił w nadprożach

Strona 21

Rysunek 16: Dialog pozwalający na wybór wariantu

Opcja ta umożliwia zmianę numeru wariantu. Użycie jej jest analogiczne do użycia opcji
„Schemat”.

5.4. Pasek narzędziowy

Pasek narzędziowy, zlokalizowany w górnej części okna modułu, można włączyć lub
wyłączyć za pomocą opcji “Pasek narzędziowy” z menu “Widok”. Pasek podzielony został na
dwie części. W pierwszej z nich, zmienić można numer schematu lub wariantu. Np. aby
zmienić numer wariantu, wystarczy wybrać z pierwszej listy słowo “Wariant”, a następnie,
z drugiej listy – numer wariantu, który nas interesuje. W drugiej części paska narzędziowego,
w podobny sposób, wybrać można typ funkcji i funkcję, jaka ma być rysowana w oknie
aktywnym oraz numer strefy (lub cały budynek).

Po wyborze typu funkcji, dostępne są tylko wybrane funkcje do narysowania. Przy wyborze
pochodnych do wyboru możliwe są jedynie funkcje Vx, Vy i Fi. Przy wyborze całek, jako
funkcje podcałkowe wybrać możemy funkcje n. Wybór typu funkcji ‘Inne...’ omówiony
zostanie w części 5.5. Możliwe jest również ograniczenie wykresów do zadanej strefy. Po
wyborze strefy wszystkie wykresy zostaną ograniczone do danej strefy. W przypadku, gdy
budynek nie ma stref do wyboru dostępna jest tylko pozycja ‘Cały budynek’.

Za pomocą przycisku “Rysuj funkcję”

, narysować można wybraną funkcję w oknie

aktywnym (dotychczasowa zawartość okna zostanie wówczas wyczyszczona). Przycisk

“Dorysuj funkcję”

spowoduje natomiast dorysowanie nowej funkcji do aktualnej

zawarotści wybranego okna.

5.5. Rysowanie dowolnej funkcji zdefiniowanej przez użytkownka

Po wyborze funkcji typu ‘Inne...’ program umożliwia narysowanie wykresu dowolnej funkcji
zależnej od zmiennej ‘z’. Dane opisujące funkcje zapisane są w pliku *.d-r i mogą być podane
w postaci tablicowej lub wielomianowej. W celu narysowania wykresu dowolnej funkcji

Podręcznik użytkownika: Postprocesor BW7F – wizualizacja zmienności funkcji

przemieszczeń i sił w nadprożach

Strona 22

należy wybrać typ funkcji ‘Inne...’ a następnie wcisnąć klawisz „Rysuj funkcję”

lub

„Dorysuj funkcję”

. Po tym pojawi się okno dialogowe umożliwiające określenie

parametrów funkcji:

Rysunek 17: Okna dialogowe pozwalający na definicję dowolnej funkcji

W celu określenia funkcji należy podać adres w tablicy INTA wskazującej zbiór funkcji
zależnych od pewnego parametru. Do tego służy pierwszy panel okna dialogowego „Dane
funkcji”. Listę dostępnych wartości INTA określa plik „INTA.ini”. Po wciśnięciu klawisza

program wykona sprawdzenie, czy adres zawiera się w zakresie [101,400] i czy

wskazuje na wektor lub macierz całkowitoliczbową. Po przejściu do następnego panelu,
użytkownik może wybrać wiersz/kolumnę określającą wskaźnik do tablicy zawierającej
definicję grupy funkcji. W przypadku, gdy adres INTA wskazuje na tablicę
całkowitoliczbową, wówczas na panelu tym aktywne jest dodatkowo pole „Kolumna”. Po
tym kroku sprawdzona zostanie poprawność wprowadzonego wiersza/kolumny oraz typ
wskazywanych danych. Adres INTA[wiersz(,kolumna)] wskazywać powinien macierz
rzeczywistą. Ostatni panel umożliwia podanie nazwy danej funkcji umieszczonej na wykresie
(domyślnie jest to nazwa określona w pliku INTA.ini) oraz numeru wiersza wskazującego
wybraną funkcję. Liczba stref oraz typ danych podane są tylko informacyjnie. Typ danych dla
podanego adresu INTA określony jest w pliku INTA.ini. Funkcja użytkownika zostanie
narysowana w trybie zdefiniowanym w pliku INTA.ini, niezależnie od trybu pracy systemu.

W przedstawionym powyżej przykładzie tablica INTA[212] wskazuje na tablicę adresów
V0_pw[1..nsch] (nsch – liczba schematów). Wybieramy schemat numer 1 (Pozycja = 1).
Adres ten wskazuje na dane w postaci wielomianowej. Pierwszy wiersz, który został
wybrany, wskazuje na tablicę współczynników wielomianów określających funkcję Vx.

5.6. Rysowanie funkcji w wybranym oknie wykresów

Pierwszą czynnością, jaką musi wykonać użytkownik, chcący naryswać wybraną (za pomocą
paska narzędziowego) funkcję, jest wybór okna wykresów, w którym ta funkcja ma zostać
narysowana (lub dorysowana), czyli okna aktywnego. Kiedy mamy już wybraną funkcję
i okno aktywne, wystarczy tylko użyć opcji “Rysuj funkcję” bądź “Dorysuj funkcję”,
umieszczoną w menu i na pasku narzędziowym.

Podręcznik użytkownika: Inne operacje postprocesorów

Strona 23

6. Inne operacje postprocesorów

6.1. Zmiana rozmiaru okna wizualizatora

Okna wszystkich wizualizatorów można dowolnie skalować (ograniczenie dotyczy tylko
minimalnej wielkości okna), a wszystkie podokna programów dostosują swą wielkość do
okna głównego.

6.2. Wstawianie ekranu wizualizatora do edytora tekstu

Aby wstawić okno wizualizatora do edytora tekstu (np. MS Worda) skorzystać można
ze standardowych

mechanizmów

systemu

Windows.

Naciśnięcie

klawiszy

ALT+PrintScreen

powoduje umieszczenie aktywnego okna w schowku. Ze schowka

można je łatwo wkleić do edytora używając opcji „Wklej” z menu „Edycja”.

W tym samym celu, użyć można dowolnego programu graficznego wyposażonego w opcję
„Capture” (np. Paint Shop Pro), pozwalającego na zapis wybranego fragmentu ekranu do
pliku graficznego (np. *.gif). Plik taki należy następnie, w edytorze tekstu MS Word,
zaimportować używając funkcji „Wstaw” / „Rysunek” / „Z pliku ...”.

7. Podsumowanie

Opisane postprocesory umożliwiają skrócenie pracochłonnej i uciążliwej analizy wyników
otrzymanych w wyniku działania systemu obliczania konstrukcji oraz oceny rozkładu
naprężeń w poszczególnych ścianach układu usztywniającego. Mogą być także użyte do
sprawdzenia poprawności danych wpisanych przez projektanta. Otrzymane z postprocesorów
rysunki wskazują projektantowi fragmenty konstrukcji wymagające wzmocnienia, bądź też
miejsca poczynienia możliwych oszczędności bez szkody dla bezpieczeństwa budynku. Opis
przykładu zastosowania wizualizatora przemieszczeń znaleźć można w literaturze [Wdo00].

8. Literatura

[Bog94]

Bogenschütze P. M. „Borland & Turbo Pascal 7.0. Podstawy profesjonalnego
programowania”, SIGMA NOT, Warszawa 1994.

[Bur95]

Burden R.L., Faires J.D. "Numerical Analysis", PWS Publishers, 1985.

[Eri98]

Erikson H., Penker M., “UML Toolkit”, Wiley Computer Publishing, 1998.

Podręcznik użytkownika: Literatura

Strona 24

[Mar93]

Marciniak A. „Borland Pascal 5.5”, Nakom, Poznań 1993.

[Mil98]

Miller T., Powell D. „Delphi 2”, Helion, Gliwice 1998.

[Osi97]

Osier D., Grobman S., Batson S. „Delphi 3”, Helion, Gliwice 1997.

[Wdo00]

Wdowicki J., Tomaszewski A., Wdowicka E. „Prezentacja wyników
w systemie obliczania budynków usztywnionych ścianami”, IV Szkoła
komputerowego wspomagania projektowania, wytwarzania i eksploatacji,
Helion, Jurata 2000.

[Wdo93]

Wdowicka E., Wdowicki J. „Analiza statyczna przestrzennych układów
ś

cianowych z nadprożami. Część V. Przykłady obliczeń” Metody komputerowe

w Inżynierii Lądowej, Tom 3, Nr 2, 1993, s. 35-59.

[Wdo95]

Wdowicki J., Rogoziński J. „Pre- and postprocessor of system for static
analysis of multistorey buildings” Computer Methods in Civil Engineering
1995, No 1, p.39-53.

[Wdo99]

Wdowicki J., Tomaszewski W., Tomaszewski A. „Dymanic main storage
allocation in computer programs for analysis of structures”, XIV Polish
Conference on Computer Methods in Mechanics (1999), p.387-388.