TEORIE NOWOCZESNYCH ORGANIZACJI

Max Weber, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, (1994) oryg. (1905)



Organizacje służą koordynacji ludzkich działań.



Warunkiem rozwoju organizacji jest kontrola informacji.



są silnie zhierarchizowane i władza jest w nich z reguły skupiona na samej górze.



konflikt i współzależność – między nowoczesnymi organizacjami a demokracją.

I. Cechy organizacji biurokratycznej wg Webera:
1. Wyraźna hierarchia władzy. Biurokracja przypomina piramidę.
2. Skodyfikowane reguły postępowania.
3. Stałe wynagrodzenie.
4. Praca w w organizacji jest oddzielona od jego życia poza organizacją.
5. Korzystający ze środków materialnych organizacji nie są ich właścicielami.

II. Nieformalne stosunki w ramach organizacji - Peter Blau

1. Z każdym problemem urzędnicy powinni zwracać się do swoich bezpośrednich przełożonych.
2. Jednakże większość z nich nie chciała zwracać się bezpośrednio do przełożonych. Dlatego z pogwałceniem obowiązujących reguł

postępowania zazwyczaj nawzajem udzielali sobie pomocy – układ koleżeński.

3. W grupie mogły wykształcać się nieformalne procedury, zwiększające zakres inicjatywy i odpowiedzialności jednostek w stosunku

do formalnych reguł organizacyjnych.

III. Dysfunkcje biurokracji – Robert Merton (2002)

1. Sztywność może przeradzać się w rytualizm biurokratyczny.
2. Przestrzeganie biurokratycznych zasad ostatecznie weźmie górę nad realizacją właściwych celów organizacji – napięcia między
obywatelami a biurokracją.

IV. Systemy mechaniczne i organiczne - Burns i Stalker

1. Organizacje mechaniczne to systemy biurokratyczne z hierarchicznym łańcuchem zależności służbowych i jasno określonymi

pionowymi kanałami przepływu informacji.

2. Organizacje organiczne cechuje luźniejsza struktura, w której całościowe cele organizacji mają pierwszeństwo przed wąsko

zdefiniowanymi zakresami obowiązków.

V. Teoria organizacji: kontrola czasu i przestrzeni
1. Weber
Praca w określonych godzinach. Czynności pracowników muszą być konsekwentnie skoordynowane w czasie i przestrzeni.

Taką koordynację ma zapewniać układ przestrzeni oraz precyzyjnie zaplanowany w czasie rozkład czynności. Planowanie czasu,
„efektywnie rozmieszcza ciała” w obrębie instytucji.

2. Foucault - architektura organizacji odzwierciedla jej skład społeczny i system sprawowania władzy.

WIĘZIENIA JAKO INSTYTUCJE

VI. Biurokracja a demokracja
Weber przewidział możliwość konfliktu między zawodowymi biurokratami a politykami wybranymi w sposób demokratyczny.

Mimo że biurokraci są faktycznie urzędnikami państwowymi, stabilna pozycja i profesjonalna wiedza dają im znaczną władzę. Ci sami
politycy, których zadaniem w nowoczesnych systemach demokratycznych jest kontrola biurokracji, równocześnie muszą polegać na
informacjach i ekspertyzie tejże biurokracji. Weber podkreślał, że warunkiem otwartości i przejrzystości procedur biurokratycznych
jest szeroka kontrola polityczna biurokracji.

ŻELAZNE PRAWO OLIGARCHII

Roberto Michels (1967 pojęcie utraty władzy przez doły na rzecz góry hierarchii organizacji i ogólniej zdominowanego przez

struktury organizacyjne społeczeństwa: żelazne prawo oligarchii. Oligarchia to władza małej grupy.

VII. Kobiety na stanowiskach kierowniczych – Judy Wajcman Managing like a Man (1998)
wnioski:



Kobiety nie są one dopuszczane do władzy na szczeblu najwyższym



W większości pracują w działach kadr i marketingu



Kobietom trudno jest wejść w tradycyjny układ protekcji



Wciąż królują tradycyjne, autorytarne formy zarządzania

MOLESTOWANIE SEKSUALNE



Częstsze jest molestowanie kobiet przez mężczyzn, gdyż mężczyźni częściej zajmują wyższe stanowiska (Reskin, Padavic 1994).



W ciągu swojej pracy zawodowej siedem na dziesięć Brytyjek doświadczyło molestowania seksualnego.



Większość przypadków nigdy nie zostaje zgłoszona.



Wiele kobiet, które były molestowane - i przeżyty to jako traumę - nie uważa się za ofiary molestowania.



Wiele kobiet woli też nie skarżyć się w obawie, że nikt im nie uwierzy, ich zarzuty nie zostaną potraktowane poważnie lub że spotkają
się z potępieniem (Giuffre, Williams 1994).

CO ZAMIAST BIUROKRACJI?
VIII. Zmiana organizacyjna – model japoński

 Proces decyzyjny przebiega od dołu do góry

 Mniejsza specjalizacja
 Bezpieczeństwo pracy - płace i zakres obowiązków rosną wraz ze stażem pracy
 Praca zespołowa
 Połączenie pracy zawodowej z życiem prywatnym
 Zmiany sposobów zarządzania:

Dwie nowe gałęzie teorii zarządzania – zarządzanie zasobami ludzkimi i kultura organizacyjna – pokazują, że rozwiązania

japońskie zostały przez Zachód dostrzeżone.

IX. Rozwiązania techniczne w nowoczesnych organizacjach

1. Nowy porządek przestrzenno-czasowy - zakupy przez Internet, telezakupy i prowadzenie operacji finansowych przez Internet
2. Współczesne wielkie organizacje nie są zlokalizowane w żadnym konkretnym miejscu
3. Państwa starają się nadal panować nad przepływającymi przez ich granice informacjami...

X. Sieci organizacji

1. Zanik jasnego podziału między organizacją a strukturami wobec niej zewnętrznymi
2. Dezintegracja tradycyjnej, racjonalnej biurokracji
3. Decentralizacja: zakresy władzy i odpowiedzialność nie są już skupione wyłącznie na szczycie, rozkładają się bardziej równomiernie
na wszystkich szczeblach organizacji.

 sieć sklepów odzieżowych Benetton – możliwość reakcji na potrzeby rynku poprzez mobilizację luźnych sieci swoich

partnerów

 silna strategiczna koalicja najpotężniejszych firm – IBM; fuzja AOL i Time-Warner.
XI. Pytanie o debiurokratyzację
1. Henry Mintzberg– „adhokracja” – współpraca małych zespołów różnego typu profesjonalistów
2. Organizacja ponowoczesna
Stuart Clegg – wartości i style życia cechujące daną kulturę wywierają wpływ na sposób funkcjonowania organizacji i mogą

stanowić przeszkodę w ich przekształcaniu się w wielkie struktury biurokratyczne.

Dedyferencjacja – odchodzenie od wąskich specjalizacji na rzecz poszerzania zakresu i różnorodności funkcji: pracownicy

organizacji ponowoczesnych uczestniczą w wielu różnych etapach realizacji jej zadań. Przykład firmy samochodowej Saturn, w której
pracownicy fabryki uczestniczą w projektowaniu nowych modeli.

„Makdonaldyzacja” społeczeństwa – George Ritzer(2003) – „proces, w którym zasady, na jakich opiera się funkconowanie

restauracji typu fast food, zaczynają obowiązywać również w wielu inych aspektach funkconowania społeczeństwa amerykańskiego i
reszty świata”: wydajność, niezawodność, uniformizacja i automatyzacja kontroli – w kierunku modelu znormalizowanych i
uregulowanych metod działania.

KWESTIE DO PRZEMYŚLENIA
1. Pod jakimi względami postępowanie zgodnie z zasadami biurokracji jest korzystne dla kogoś, kto korzysta z usług danej

organizacji?

2. Dlaczego pracownicy organizacji tak często odstępują od formalnych procedur?
3. Co mają ze sobą wspólnego szkoły, szpitale i więzienia?
4. Czy wielkie organizacje są "z gruntu skażone" męskimi wartościami?
5. Jak to się dzieje, że sieci organizacji są jednoczcśnie wszędzie i nigdzie?
6. Dlaczego relacja między biurokracją a demokracją jest taka skomplikowana?