Media elektroniczne w Wielkiej

Brytanii

Początki radiofonii i powstanie BBC

– 1920 - zorganizowana przez dziennikarzy “Daily Mail” transmisja

koncertu sopranistki Nallie Melby

–

transmisja równieź do USA, Kanady i Australii

– pierwsze stacje radiowe zakładane są przez firmy amerykańskie

–

1922 r. - stacja 2LO, Marconi Company (jako pierwsza zaczęła
nadawać regularny przekaz), kolejna stacja: 2WP, Western Electric

– dysponentem częstotliwości radiowych było Ministerstwo Poczty

(Poczta Brytyjska), które nie zdecydowało się rodzielać poszczególnym
podmiotom stałych licencji, ale postanowiło

– zainicjować stworzenie swoistego syndykatu radiowego, do którego

zaproszono 6 najważniejszych producentów sprzętu oraz kilkanaście
mniejszych podmiotów

– 1922 r. - firmie nadano nazwę BBC (British Broadcasting Company

Ltd)

Początki radiofonii i powstanie BBC

– dochody BBC początkowo pochodziły z:

–

sprzedaży akcji na giełdzie,

–

części zysków ze sprzedaży sprzętu

–

opłat wnoszonych przez odbiorców programu radiowego

– pierwszy dyrektor i faktyczny twórca potęgi BBC

– John Reith

–

wprowadził do BBC ideę służby publicznej: działalność rozrywkowa, ale i
edukacyjna

–

powołał specjalne ciało Central Education Advisory Committe zajmujące
się przygotowaniem wytycznych dla programów edukacyjnych

–

transmisje koncertów muzycznych

–

własne produkcje przedstawień teatralnych

Początki radiofonii i powstanie BBC

– informacje radiowe

–

ze względu na naciski wydawców prasy, wprowadzona zakaz emitowania
informacji przed godziną 19.00

–

serwisy informacyjne mogły być dostarczane wyłącznie przez agencję Reuters
(forma biuletynów prasowych)

–

ograniczenia te zniesiono dopiero w 1928 r.

– pierwsze lata działalności BBC

–

początkowo w ramach BBC powstało osiem stacji nadawczych

–

na pocz. lat 30. w ramach BBC działało sześć stacji o dużej mocy z programami
regionalnymi, cztery stacje nadające program ogólnokrajowy oraz kiIkanaście stacji
małej mocy

–

w 1925 r. 80% ludności objęta została zasięgiem

–

bardzo szybko radiofonia zyskała dużą popularność

–

w 1923 r. Ministerstwo Poczty wydało 80 tys.

zezwoleń na posiadanie

odbiorników; 1934 r. - 1 mln, 1939 r. - 9 mln odbiorników (wiele osób nie
rejestrowało odbiorników, nie chcąc płacić abonamentu)

–

pierwszy test wiarygodności - strajk powszechny z 1926 r.

–

rzetelne relacje (poza dwiema ingerencjami rządu)

BBC jako podmiot publiczny

– działalność 2 komitetów

–

do 1985 r. zebrało się w różnych okresach 10 takich specjalnych gremiów, które
dokonywały oceny działalności oraz zmianiały formę funkcjonowania BBC

– 1923 r. - Komitet Sykesa (od nazwiska przewodniczącego Frederica

Sykesa)

–

kwestia licencjonowania nadawców oraz celów, jakim powinny przyświecać
audycje radiowe

– 1925 r. - Komitet Crawforda

–

przyczynił się do ugruntowania idei stworzenia, na bazie istniejącej BBC, nowej
istytucji publicznej - podmiotu pozbawionego wpływu kapitału prywatnego i
wolnego od gry rynkowej, ale również neizależńego od rządu

–

Komitet przygotował projekt nowej formy zarządzania i kontroli BBC, który w
1926 r. został zaakceptowany przez rząd.

–

kontrola nad korporacją powinna spoczywać w rękach niezależnego zarządu BBC,
tak zwanej Rady Gubernatorow oraz jako instytucja użyteczności publicznej
powinna podlegać kontroli Parlamentu, a nie rządu.

BBC jako podmiot publiczny

– 1 stycznia 1927 r w miejsce British Broadcasting Company powołano

British Broadcasting Corporation, która w oparciu o specjalny przywilej
królewski (Karta Królewska - The Royal Charter) została uznana za
instytucję użyteczności publicznej.

– Radzie Gubernatorów podległy był Dyrektor Generalny, którym został

John Reith

–

12 osobowa Rada Gubernatorów (rada Nadzorcza) nominowana jest przez Królową/
Króla (w porozumeiniu z rządem) na okres 5 lat (osoby zaufania publicznego)

– BBC działała na zasadzie licencji co 10 lat odnawianej przez rząd na

podstawie specjalnej ugody, co do jakości i treści andawanych przez
BBC (misja publiczna)

–

informowanie o pracach administracji i parlamentu

–

zachowanie umiaru i obiektywizmu politycznego

–

1996 r. przyjęto dodatkowo oświadczenie (kształt powstał po długiej debacie
publicznej) o zobowiązaniu wobec słuchaczy i widzów

– zakaz umieszczania reklam
– wysokość abonamentu ustalana przez rząd

BBC do początków telewizji

– 1932 r. - nowa siedziba na Portland Place w

Londynie

–

nowoczesne studia radiowe

– szeroko zakrojony mecenat kultury
– 1932 - inauguracja tzw. Empire Service

–

serwis międzynarodowy (kolonie brytyjskie)

–

1938 - Overseas and European Services

–

1948 r. External Service

–

1965 r. BBC World Service - programy w 40
językach dla ponad 150 mln słuchaczy

–

dziś: BBC Worldwide

– w 1938 r. w BBC pracowało niemal 5 tys

ludzi, pod koniec wojny 11 tys.

BBC do początków telewizji

– w 1938 r. rezygnacja Reitha ze stanowiska dyrektora - konflikt z

Radą Gubernatorów

–

Reith nadał BBC elitarny i konserwatywny charakter

–

idea “wspólnej, narodowej kultury”, które emanacją i popularyzatorem
jednocześnie jest nadawca publiczny

– cztery zasady funkcjonowania mediów publicznych według Reitha

–

dziś są one okreśłane jako filary konstruujące BBC

1. Media publiczne powinny posiadać stabilne źródła finansowania,
2. Muszą kierować się interesem publicznym,
3. Powinny być monopolistą
4. Powinny kierować się przede wszyslkim zasadami obieklywizmu i

moralnej odpowiedzialności

BBC do początków telewizji

– wzrost znaczenia radiofonii w czasie i zaraz po II wojnie światowej

–

poranne programy informacyjne BBC po 1944 r. słuchane były przez
43-50% obywateli Wielkiej Brytanii (korespondenci BBC)

–

programy publicystyczne

–

programy edukacyjne (misyjne)

–

programy rozrywkowe

–

muzyka, słuchowiska

–

import programów amerykańskich (globalna masowa kultura)

–

ośrodki regionalne

– podział programu na elitarne, jakościowe pasmo (Third

Programme), dla klasy średniej (Home Program) i rozrywkowe
(Light Programme)

–

propagatorem lekkich audycji był dyrektor BBC (William Haley)

Początki telewizji brytyjskiej

– 1925 r. prezentacja mechanicznej formuły telewizji Johna Bairda

–

1928 r. - przekaz przez Atlantyk

– 1929 - 1933 - praca BBC nad wdrożeniem wynalazku Bairda do

masowego odbioru

– 1936 r. oficjalny początek BBC Television Service

–

regularny przekaz (technologia elektroniczna)

–

początkowo 2 godziny dziennie emisji, jedynie Londyn

–

do 1938 r. - 5 tys. odbiorników

–

transmisja koronacji króla Jerzego VI emitowana na ekranach w Hyde
Park Corner

– 1946 r. - wznowienie przekazu telewizyjnego

–

w 1951 r. południowa część kraju pokryta zasięgiem

Zdobywanie dominującej pozycji przez telewizję

– telewizja jako źródło informacji oraz przestrzeń debaty publicznej

–

1952 r. programy publicystyczne i informacyjne (Press Conference i
Panorama)

–

1952 r. - pierwsze przemówienie do narodu brytyjskiego ministra

–

1953 r. Partia Pracy zleca BBC wyprodukowanie reklamy politycznej

–

od 1959 r. do 1985 r. regularne transmisje z obrad Izby Gmin (początek
“publicznej polityki”)

– 1953 r. transmisja koronacji Elżbiety II do USA i Kanady

–

55% audytorium na Wyspach

–

symboliczny początek nowej ery telewizji BBC - telewizja staje się medium
masowym i tak jest powszechnie postrzegana

– 1955 r. telewizja wyprzedza w oglądalności radiofonię

Stworzenie podstaw systemu dualnego

– debata nad monopolem nadawcy publicznego

– 1950 r. - Parlament powołuje Komitet Beveridge'a, który miał

rozważyć kwestię monopolu BBC

–

Komitet w raporcie opowiedział się za utrzymaniem monopolu BBC

–

monopol jest gwarancją edukacyjnej i intelektualnej wartości telewizji

–

funkcja integrująca społeczeństwo, tworzenie wspólnej przestrzeni debaty
publicznej

– inicjatywy polityczne w kwestii zniesienia monopolu

–

tzw. “Biała Księga” rządu labourzystowskiego (Partia Pracy była
podzielona)

–

utworzony w roku 1952 r. konserwatywny rząd Winstona Churchilla
ustanowia grupę, której zadaniem była ocena sytuacji w mediach
(rekomendacja złamania monopolu)

Stworzenie podstaw systemu dualnego

– bardzo szeroka debata społeczna nad kształtem mediów !!!

–

każda istotna zmiana w dziedzinie mediów poprzedzona debatą publiczną

– 1953 r. Narodowa Rada Telewizyjna (National Television Council) zostaje

powołana w obronie telewizji publicznej

–

inicjatywa społeczna, ale firmowana przez polityków Partii Pracy i Socjalliberalnej
Partii Demokratycznej

–

zachęcała widzów do sprzeciwu wobec idei telewizji komercyjnej.

–

poparcia Radzie udzieliły środowiska naukowe i opiniotwórcze (np. B. Russell)

– jednocześnie silne lobby na rzecz powstania telewizji komercyjnej

–

1953 r. - Stowarzyszenie na rzecz Telewizji Popularnej (Popular Television
Association).

–

działania wpływowych polityków rządzącej Partii Konserwatywnej -

Walter Eliot i

Robert

Grimston

–

jednocześnie Partia Konserwatywna obawiała się wprowadzenia modelu
amerykańskiego (sam Churchill przeciwny był stacjom komercyjnym, w którym
nadawca jest uzależniony jedynie od sponsorów i reklamodawców.)

–

zakladano, że media komercyjne powinny działać również w interesie publicznym.

Powstanie stacji komercyjnej ITV

– 1954 r. - Ustawa Komunikacyjna powołuje do życia ITA (Independent

Television Authority) - rada miała zarządzać nowo powstałą

– komercyjną sieć telewizyjną ITV (Independent Televlslon)

–

podobieństwa do BBC

–

ITA (Rada ds. Telewizji Niezależnej), podobnie do Rada Gubernatorów BBC,
powoływana przez Królową, a podlegało rządowi

–

funkcje publiczne - zadaniem ITV miało, podobnie jak BBC, preferowanie brytyjskiej
produkcji, zachowanie wysokiego poziomu programów oraz bezstronności
politycznej i poszanowania praw mniejszości

–

ale jednocześnie

–

telewizja miała być finansowana wyłącznie z wpływów z reklam,

–

wprowadzono mechanizm konkurencji,

–

ITV była siecią regionalnych stacji (podział kraju na pasma) - rozproszenie systemu
medialnego

–

udziałowacami stacji były podmioty komercyjne - otrzymywały one licencję na
nadawanie programu (franczyza) pod określonymi warunkami (formalne, jakościowe,
publiczne

ITV

– do 1962 r. działał już cały system ITV

–

16 licencjobiorców (15 dziś) - najbardziej znane marki: Granada,
Thames, London Weekend Television

–

firmy współpracowały ze sobą, były współudziałowcami firmy
ITV, która produkowała wspólne programy (np. serwisy
informacyjne)

–

początkowo limit nadawania: 50 godz. tygodniowo

– po powstaniu Channel 2 BBC, zwyczajowo nazwywano

kanały ITV Channel 3

– reklama

–

22 września 1955 r. - pierwsza reklama w telewizji brytyjskiej

–

wiele restrykcji dot. emisji reklam: odzielenie od programów,
pocz. 6 potem 7 min/h

–

do lat 90. ITV była monopolistą rynku reklamy telewizyjnej

–

w 3 lata po emisji pierwszych reklam telewizyjnych ich udział w
rynku przewyższył reklamę prasową

Konfrontacja w warunkach duopolu

– zmiany w BBC

–

sygnał ostrzegawczy: w 1957 r. 80% telewizdzów deklarowało, iż chetniej ogląda
telewizję komercyjną

– walka programowa (przy utrzymaniu jakości programów)

–

zakup filmów z Hollywood przy sprzeciwie miejscowych producentów,

–

programy sportowe, teatr telewizji

– inwestycje w nowe technologie

–

system nagrywający na taśmach magnetycznych Ampex (telewizja w terenie, na
żywo)

–

1967 r. pierwszy w Europie program telewizyjny w kolorze (USA - 1953 r.), regularne
emisja kolorowej telewizji to 1969 r. (BBC1)

– ITV

– pojawianie się programów rozrywkowych, muzycznych, ale jednocześnie

w latach 60. i 70. poziom audycji ITV znacząco się podniósł - konkrenacja
z BBC tego wymagała

– telewizja kolorowa od 1969 r.
– próby uzuskania nowego pasma dla kanału ITV2

Raport Komitetu Pilkingtona

– Komitet został powołany w 1960 r. dla oceny stanu mediów po

wprowadzeniu telewizji publicznej

–

resentyment dawnej “reithiańskiej” telewizji

– krytyka telewizji komercyjnej

–

zbyt dużo rozrywki, agresja, niskie standardy moralne

–

uznano, iż ITV nie spełnia wymogów koncesyjnych zawartych w ustawie z 1954 r.
(Television Act) - konieczność nowych regulacji

– przyznanie kolejnego pasma BBC - powstanie Channel 2 (1964 r.)

–

programy elitarne, edukacyjne, kulturalne, ale i pierwsze na Wyspach talk-show,
czy populrne seriale (Saga rodu Forsyte’ów)

–

bardziej elastyczna ramówka

– krytyka raportu Pilkingtona

–

szczególnie środowisk konserwatywnych

–

zignorowano większość postulatów

Powstanie radiofonii komercyjnej

– lata 60. - dramatyczny spadek audytorium radiowego na rzecz telewizji

–

1947 - 35% / lata 60. - 4%

– pomimo

–

wprowadzonia nowego 3 kanału BBC (bardzo elitarny), dopiero w 1967 r.
BBC 1 emituje muzykę popularną

–

wielości i “mobliności” i miniaturyzacji odbiorników radiowych - radio jako
jako medium towarzyszące

–

wprowadzenia stereofonii (1966 r.) oraz fal ultrakrótkich VHF/FM - radio
lokalne i regionalne

– monopol BBC stawał się nie do utrzymania

–

radia zagraniczne (szczególnie Radio Luxemburg nadające muzykę pop)

–

radia pirackie nanawane ze staków zacumowanych na wodach
przybrzeżnych Wielkiej Brytanii: Radio Caroline (24h muzyki pop i reklam),
Radio Londyn

–

do 1967 r. - 9 stacji pirackich o audytorium 10-15 mln.

Powstanie radiofonii komercyjnej

– 1972 r. - ustawa Sound Broadcasting Act wprowadzona przez

konserwatystów

– ITA (Independent Television Authority) zostaje zastąpiona wspólnym

regularorem rynku komercyjnego radiofonii i telewizji IBA
(Independent Broadcasting Authority)

– ILR (Independent Local Radio)

–

odpowiednik ITV

–

zakaz łączenia koncesji radiowych i telewizyjnych

–

1973 r. - pierwsze komercyjne stacje radiowe (capital Radio oraz LBC)

–

1977 r - 19 stacji komercyjnych / 1983 r. - ponad 80 stacji

– nauczona doświadczeniem komercyjnej telewizji IBA objęła stacje ILR

bardzo ścisłym nadzorem (kwestia misyjności)

Komisja Annana i koniec “komfortowego
duopolu”

– powołana w 1970 r. jako forum dyskusji nad reformą mediów jaka toczyła

się w latach 70.

–

reforma mediów była niespieszna ze względu na kryzys gospodarczy oraz
swoisty “status quo”

– comfortable duopol / cosy duopol

–

BBC dysponuje w całości wpływami z abonamentu / ITV w całości obejmuje
rynek reklamy

–

sytuacja miała również pozytywne strony

–

wzrost poziomu programu, ambite i drogie produkcje (BBC produkuje w kooperacji
z zagranicznymi podmiotami, jak również sprzedaje swoje produkcje)

– pojawił się problem rozdysponowania nowego, czwartego kanału

–

Partia Konserwatywna - przyznanie kanały ITV w celu zachowania
zrównoważonego duopolu (BBC1 i BBC2/ ITV1 i ITV2)

–

Partia Pracy - przyznanie pasma BBC, celem transmitowania audycji,
funkcjonującego od 1971 r. Uniwersytetu Otwartego (The Open University)

Komitet Annana i koniec “komfortowego duopolu”

– podmioty doradcze, opiniotwórcze

– Stała Medialna Grupa Dyskusyjna (Standing Conference on Broadcasting -

SCoB)

–

grupa zrzeszała wybitnych medioznawców, takich jak: Stuart Hall, Jay Blumler, Tom
Bums, Stuart Hood, Hilda Himmelweit, Denis McQuail i Raymond Williams

– 1977 r. Raport Komitetu Annana

– propozycja powołania niezależnej Otwartej Rady Nadawczej (Open

Broadcasting Authority), która miała rozpocząć pracę nad utworzeniem
nowego kanału telewizyjnego

–

instutucja nie została powołana, ale udało się 5 lat później przełamać duopol BBC i
ITV, poprzez wprowadzenie nowego podmiotu publicznego

– powołanie instytucji niezależnych od układu BBC / ITV

–

Medialna Komisja Skarg (Broadcasting Complaints Commision)

–

Rada ds. Mediów Publicznych (Public Enquiry Board)

– ocena raportu

–

krok w stronę liberalizacji rynku mediów / nowa wizja statusu mediów publicznych

Channel 4

– 1982 r. - rusza emisja Channel 4

– kanał publiczny, ale o specyficznej konstrukcji i działający na

zasadach komercyjnych

–

stworzony przez IBA - podmiot nadzorujący funkcjonowanie mediów komercyjnych (ITV i
radia komercyjnego

–

finansowanie: 17% podatek do dochodów sieci ITV w zamian za emitowanie reklam (od
1993 r. własna sprzedaż czasu antenowego)

–

kanał miał nie tworzyć sam programów, ale zamawiać je u innych, w tym niezależnych,
komercyjnych podmiotów

– zaproponowana przez Ananna nowa definicja misji publicznej

–

dotychczasowa zasada niepodzielnego dobra społecznego, którą kierować mieli się
nadawcy, została zastąpiona zasadą liberalnego pluralizmu

–

kanał akcentujący wielokulturowość, a nie elitaryzm jak BBC

–

intencjonalnie adresowany do mniejszości (np. w ramach Channel 4 działa S4C Sianel Pedwar
Cymru - kanał walijski)

–

programy miały odpowiadać różnorodnym gustom spolecznym, zaspokajać indywidualne
potrzeby niewielkich grup, a nawet jednostek

–

3 sektory: niszowa kultura, specyficzne zainteresowania, mniejszości etniczne

Channel 4

– powolanie Channel 4 bylo wynikiem kompromisu kulturowego, jak

również efektem nowej konserwatywnej myśli politycznej rządu
Margaret Thatcher.

– dało to efekt nowatorskich rozwiązań

–

pogodzenie konfliktu pomiędzy "starymi" i "nowymi" wartościami, między
konserwatyzmem w kwestiach kulturowych (zachowanie misji publicznej), a
z drugiej strony liberalizmem rynkowym, otwarciem na dynamikę
nowoczesności i globalną wielokulturowość

– niezwykle cenne okazało się rozbudzenie rynku produkcji medialnej

–

rynek stał się bardziej konkurencyjny i przez to produkcja tańsza

–

udział produkcji niezależnej w ofercie Channel 4

Raport Peacocka i próby deregulacji

– kontekst: konflik między liberalnym i pro-rynkowym rządem a BBC

–

konflikty polityczne (Thatcher postrzegała BBC jako jawnie antyrządową)

–

raporty rządowe nt. szkodliwości i anachroniczności finansowania mediów przez
państwo, powodiadające się za rynkiem jako jedynym sensownym regulatorem
mediów

–

plany BBC podwyższenia abonamentu z 46 do 63 funtów rocznie, wywołały
stymulowaną przez rząd i prasę Murdocha dyskusję nad wprowadzeniem reklam
do BBC

– w 1986 r. Komitet Peacocka zakończył obrady przedstawieniem raportu

Financing the BBC, w którym rząd ujawnił swoje plany co do reformy
systemu medialnego Wielkiej Brytanii

–

raport, na podstawie szczegółowych danych i analiz, głosił, iż wprowadzanie
reklam do BBC nie będzie z pożytkiem dla niej jak i rynku mediów

–

z drugiej strony raport postulował pewną deregulację rynku telewizji kablowej oraz
satelitarnej

–

TO SPOWODOWAŁO FAKTYCZNĄ, RYNKOWĄ, DEREGULACJĘ

Ustawa medialna z 1990 r.

– kompromisowe rozwiązanie pomiędzy zwolennikami i przeciwnikami

deregulacji

– zastąpienie IBA przez nową instytucję regulacyjną ITC (Independent

Television Commission), o mniejszych wpływach

–

ITC nie mogła wpływać na ofertę programową ITV oraz Channel 4

–

ITC stała się instytucją przyznającą koncesje i nadzorującą warunki wypełniania
umów

– wygasające w 1992 r. koncesje ITV miały zostać zlicytowane
– Channel 4 nabyło prawo do emisji reklam oraz uniezależniło się od IBA

–

właścicielem stacji stała się powołana spółka Channel Four Television Corporation

– 25% kwalifikowanego czasu antenowego ma być wypełniony

programami wyprodukowanymi przez niezależnych producentów

– ma powstać kolejny komercyjny kanał naziemny (Channel 5)

Channel 5

– 1992 r. - pierwszy przetarg na zakup koncesji

–

zgłoszono zaledwie jedną ofertę Channel Five Holdings (Thames
Television), którą ITC odrzucila, ze względu na zły plan biznesowy.

– 1994 r. - nowy konkurs wygrało konsorcjum grup medialnych Pearson

oraz CLT

–

dzisiaj właścicielem Five (nazwa od 2000 r.) r. jest koncern Bertelsmana,
który wraz z Pearson Television i CLT- UFA stworzylo wspólną grupę
medialną RTL-Group

– 1997 r. - początek emisji

–

po niepowodzeniach programowych pierwszego okresu, opartych w glownej
mierze na emisji tanich programow rozrywkowych i amerykańskich seriali
Channel 5 odnalazl swoje miejsce jako nadawca audycji lekkich,
skierowanych osob młodych, proponując programy bardziej wyszukane,
zaliczane do tak zwanej rozrywki ambitniejszej.

Rynek telewizji naziemnych

– Oglądalność BBC

– Oglądalność wszystkich kanałów BBC (satelitarne i kablowe) wobec

BBC1 i BBC2

– Oglądalność wszystkich kanałów BBC (satelitarne i kablowe) wobec

BBC1 i BBC2

– Przychody BBC Worldwide (mln funtów)

– dochody BBC

– dochody BBC