PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA OCZ SC TYPU LEMMNA

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

1

POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA W KIELCACH

WYDZIAŁ BUDOWNICTWA LĄDOWEGO

INŻYNIERIA SANITARNA

KATEDRA TECHNOLOGII WODY I ŚCIEKÓW

PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA


ANALIZA ILOŚCIOWA I JAKOŚCIOWA OSADÓW

Z WYBRANYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW TYPU

„LEMNA” ORAZ MOŻLIWOŚCI ICH

WYKORZYSTANIA

OPIEKUN PRACY:

OPRACOWAŁ:

PROF. PŚK DR HAB.INŻ.

INŻ. DANIEL TEREBIŃSKI

FRANCISZEK CZYŻYK

Kielce, 2001

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

2

Autor pracy pragnie podziękować

Panu prof. PŚK dr hab. inż. Franciszkowi Czyżykowi
oraz

Panu prof. PŚK dr hab. inż. Mikołajowi Sikorskiemu
za pomoc w usystematyzowaniu myśli i wiedzy

a także

Panu mgr inż. Aleksandrowi Widuchowi, Prezesowi Zarządu

Przedsiębiorstwa „WIDUCH HYDROLEMNA” S.A.
za wsparcie finansowe w realizacji analiz osadu, które były niezbędne do

napisania tej pracy oraz umożliwienie zdobywania doświadczenia w

eksploatacji obiektów, o których traktuje ta praca.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

3

Spis treści

1.

Wstęp. ............................................................................ 5

2.

Charakterystyka technologii „Lemna”. ......................... 6

2.1.

Część mechaniczna .................................................................. 6

2.2.

Część biologiczna ..................................................................... 9

2.2.1.

Staw napowietrzany ........................................................... 9

2.2.2.

System nitryfikacji ............................................................ 11

2.2.3.

Komora koagulacji ........................................................... 13

2.2.4.

Staw doczyszczający Lemna ............................................. 14

2.3.

Gospodarka osadowa w systemie „Lemna” .............................. 18

3.

Sposoby zmniejszania objętości, unieszkodliwiania i

likwidacji osadów ściekowych. ............................................ 21

3.1.

Fermentacja metanowa. ......................................................... 21

3.2.

Tlenowa stabilizacja osadów. .................................................. 23

3.3.

Chemiczna stabilizacja osadów. .............................................. 31

3.4.

Zagęszczanie i odwadnianie osadów ....................................... 31

3.5.

Suszenie osadów. ................................................................... 32

3.6.

Pasteryzacja osadów. ............................................................. 33

3.7.

Kompostowanie osadów. ........................................................ 33

3.8.

Zgazowanie osadów. .............................................................. 40

3.9.

Spalanie osadów. ................................................................... 41

3.10.

Wykorzystanie osadów. ....................................................... 42

3.10.1.

Rekultywacja nieużytków i zagłębień terenowych. .......... 42

3.10.2.

Wykorzystanie osadów w rolnictwie, leśnictwie i

ogrodnictwie. ............................................................................... 43

4.

Charakterystyka wybranych obiektów: ...................... 44

4.1.

Kochcice ................................................................................ 44

4.1.1.

Charakterystyczne parametry technologiczne .................... 44

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

4

4.1.2.

Opis działania systemu ..................................................... 45

4.1.3.

Charakterystyka realizacji inwestycji ................................. 46

4.2.

Wręczyca Wielka .................................................................... 47

4.2.1.

Charakterystyczne parametry technologiczne .................... 47

4.2.2.

Opis działania systemu ..................................................... 48

4.2.3.

Charakterystyka realizacji inwestycji ................................. 49

4.3.

Chmielnik Rzeszowski ............................................................. 49

4.3.1.

Charakterystyczne parametry technologiczne .................... 49

4.3.2.

Opis działania systemu ..................................................... 51

4.3.3.

Charakterystyka realizacji inwestycji ................................. 51

5.

Zakres i metodyka badań osadów ściekowych. .......... 52

5.1.

Metodyka poboru osadów ściekowych. .................................... 52

5.2.

Zakres badań osadów. ............................................................ 59

5.3.

Laboratoria badające osad. ..................................................... 60

6.

Wyniki badań osadów.................................................. 62

6.1.

Kochcice. ............................................................................... 62

6.1.1.

Staw napowietrzany ......................................................... 62

6.1.2.

Staw Lemna ..................................................................... 67

6.2.

Wręczyca Wielka. ................................................................... 71

6.3.

Chmielnik Rzeszowski ............................................................. 76

7.

Możliwości zagospodarowania badanych osadów. ..... 83

7.1.

Kochcice ................................................................................ 83

7.1.1.

Staw napowietrzany ......................................................... 83

7.1.2.

Staw Lemna ..................................................................... 84

7.2.

Wręczyca Wielka .................................................................... 85

7.3.

Chmielnik Rzeszowski ............................................................. 86

8.

Podsumowanie. ........................................................... 87

9.

Literatura. .................................................................... 89

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

5

1. Wstęp.

Celem pracy jest analiza osadów dennych z oczyszczalni

ścieków systemu „Lemna” oraz możliwość ich końcowej przeróbki

lub wykorzystania w warunkach polskich i zgodnie z polskim

prawem.

Część pierwsza pracy poświęcona jest opisowi technologii

„Lemna” oraz stosowanych w tym systemie rozwiązań

technicznych. Znajdują się tu informacje na temat mechanizmów

działania oczyszczalni, schemat technologiczny z opisem

poszczególnych

rozwiązań

technologicznych

stosowanych

w oczyszczalniach tego typu, przekrój poprzeczny przez staw

Lemna.

W części drugiej opisane zostały dostępne sposoby

postępowania z osadami ściekowymi, tj. metody stabilizacji,

zmniejszania objętości, higienizacji i zagospodarowania osadów.

W części trzeciej scharakteryzowane zostały wybrane

oczyszczalnie Lemna, których osady stanowiły podstawę do

napisania tej pracy.

W części czwartej opisano wyniki analiz osadów z wybranych

oczyszczalni i zaproponowano sposób postępowania z nimi dla

każdej z oczyszczalni.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

6

2. Charakterystyka technologii „Lemna”.

2.1. Część mechaniczna

Oczyszczalnia składa się z kraty gęstej, piaskownika oraz

punktu zlewnego ścieków dowożonych. W obrębie kraty gęstej

następuje separacja dopływających części stałych o wielkości

powyżej 1 cm. W piaskowniku następuje sedymentacja mineralnych

zawiesin ziarnistych.

Stosowane są różne rozwiązania konstrukcyjne elementów

części mechanicznej:

- kraty ręczne (m.in. Wręczyca Wielka, Boronów, Kochcice),

- kraty

mechaniczne schodkowe (Chmielnik Rzeszowski,

Gomunice),

- kraty mechaniczne koszowe (Dobrodzień, Świerklaniec).

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

7

Zdjęcie 1. Krata mechaniczna koszowa

(Świerklaniec)

- piaskowniki pionowe szczelinowe (Świerklaniec),

- piaskowniki radialne (Gomunice).

- piaskowniki

poziome dwukomorowe (Wręczyca Wielka,

Boronów),

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

8

- punkty zlewne z kratą gęstą (Świerklaniec, Gomunice,

Dobrodzień),

- punkty zlewne automatyczne z pomiarem pH i identyfikacją

przewoźnika (Zaniemyśl).

Ponadto w części mechanicznej, jeżeli nie można uzyskać

grawitacyjnego przepływu ścieków, często stosowane są

przepompownie ścieków.

Urządzenia części mechanicznej, w zależności od wielkości

i rodzaju mogą być zautomatyzowane lub obsługiwane ręcznie.

Jednak ze względu na koszty wyposażenia oczyszczalni ścieków

Zdjęcie 2. Piaskownik dwukomorowy poziomy

(Dobrodzień)

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

9

systemu Lemna w urządzenia automatyczne, przy stosunkowo

niedużym koszcie całej inwestycji, najczęściej wybierane są

urządzenia najtańsze i najprostsze (kraty ręczne, piaskowniki

poziome dwukomorowe, punkty zlewne bez odświeżania ścieków

dowożonych).

2.2. Część biologiczna

2.2.1. Staw napowietrzany

W stawie tym zachodzą procesy redukcji zanieczyszczeń

organicznych (zawiesina ogólna, BZT

5

, ChZT) oraz wstępny

proces

utleniania

związków

azotowych

(amonifikacja

i nitryfikacja).[13]

Zdjęcie 3. Punkt zlewny z kratą koszową (Boronów)

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

10

Długi czas zatrzymania ścieków (ok. 10 - 20 dób) oraz duży

wiek osadu czynnego powoduje, że osad nadmierny przyrasta

w bardzo małej ilości.

Staw napowietrzany jest wydzielony na kilka komór (cel) za

pomocą przegród hydraulicznych z oknem przelewowym.

Zastosowanie tych przegród ma na celu maksymalne wydłużenie

drogi przepływu ścieków przez staw napowietrzany, a co za tym

idzie, jak najdłuższe poddawanie ich procesowi oczyszczania

w środowisku tlenowym.

Tlen do stawu napowietrzanego jest dostarczany z dmuchaw

poprzez przewody powietrzne do przydennego systemu

dyfuzorów.

System napowietrzania dyfuzorowego spełnia także drugą,

nie mniej ważną rolę – powoduje bowiem dokładne wymieszanie

ścieków z zawiesiną biologiczną.

Zdjęcie 5. Staw napowietrzany (Miedźna)

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

11

Firma Hydro-Lemna S.A. j.v. – właściciel technologii Lemna

w Polsce coraz częściej, ze względu na dostarczanie na

oczyszczalnie typu Lemna dużej ilości ścieków dowożonych oraz

ścieków przemysłowych (z przetwórstwa owocowo-warzywnego,

garbarni i masarni), stosuje komory szybkiego mieszania

o zintensyfikowanym napowietrzaniu.

Komora szybkiego mieszania w systemie Lemna, to I cela

stawu napowietrzanego wyposażona w bardzo dużą ilość

dyfuzorów oraz aeratory napowietrzające. Ścieki o bardzo dużym

ładunku zanieczyszczeń wpływające do komory szybkiego

mieszania, są intensywnie napowietrzane i mieszane. Ma to na

celu jak najszybsze pozbycie się możliwie największego ładunku

zanieczyszczeń ze ścieków, po to, aby nie zakłócał on poprawnej

nitryfikacji w kolejnych celach. Po stawie napowietrzanym ścieki

przepływają najczęściej do nitryfikatora (na niektórych

oczyszczalniach, najczęściej zbudowanych przed 1995 rokiem,

nitryfikatory nie były wykorzystywane, na przykład w Kochcicach,

Rossosze, Wręczycy Wielkiej).

2.2.2. System nitryfikacji

Reaktory nitryfikacyjne są wykonywane w postaci

napowietrzanych zatapialnych złóż biologicznych, zanurzonych

w ściekach. Złoża nitryfikacyjne mają bardzo dużą powierzchnię

rozwinięcia (150 – 250 m

2

/ 1m

3

wkładu), celem maksymalnego

zintensyfikowania procesu nitryfikacji (bardzo duża powierzchni

kontaktu mikroflory bakteryjnej -

Nitrosomonas, Nitrobacter

ze

ściekami).

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

12

Reaktory instaluje się w obrębie stawów, wydzielając je za

pomocą przegród hydraulicznych (m.in. Kochcice) lub

w odrębnych komorach żelbetowych zlokalizowanych pomiędzy

stawem napowietrzanym i stawem Lemna.

Komora ma za zadanie dodatkową intensyfikację procesu

nitryfikacji

częściowo

zachodzącego

już

w

stawie

napowietrzanym.

Na rozwiniętej powierzchni złóż biologicznych, na których

dominują bakterie nitryfikacyjne następuje utlenianie związków

amonowych do azotanów według poniższego schematu reakcji:

3

2

4

NO

N

NO

N

NH

N

Tak uzdatnione ścieki ulegają procesowi denitryfikacji w stawie

Lemna, w wyniku czego zostaje uwolniony do atmosfery wolny

azot cząsteczkowy w formie gazowej, co w rezultacie daje

końcową redukcję form azotowych z układu oczyszczania.[13]

Zdjęcie 6. Komora nitryfikatora (Dobrodzień)

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

13

2.2.3. Komora koagulacji

Do redukcji stężenia fosforu w okresie niskich temperatur

zimowych stosuje się koagulant, którym jest najczęściej

krystaliczny siarczan glinowy Al

2

(SO

4

)

3

x 12 H

2

O. Czasami

stosowany jest także PIX (uwodniony siarczan żelaza Fe(SO

4

) x

6H

2

O). Siarczan glinu podawany jest do ścieków w formie suchej.

W komorze koagulacji następuje dokładne wymieszanie siarczanu

glinu ze ściekami (na dnie komory zamontowany jest dyfuzor,

który umożliwia wymieszanie koagulantu ze ściekami), dzięki

czemu następuje proces koagulacji związków fosforanowych.

W stosunku do typowych procesów koagulacji, stosowana

dawka siarczanu glinu, ze względu na długi czas zatrzymania jest

Zdjęcie 7. Dozownik koagulanta (Przyrów)

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

14

niewielka, a co się z tym wiąże koszty procesu są znikome i ilość

wytrącanego osadu niewielka.

Ścieki z komory koagulacji przepływają następnie do stawu

doczyszczającego Lemna.

2.2.4. Staw doczyszczający Lemna

W stawie doczyszczającym Lemna przebiegają dalsze procesy

redukcji związków organicznych i biogennych na drodze

biologicznych reakcji beztlenowo-tlenowych oraz bioakumulacji

zanieczyszczeń do biomasy rzęsy wodnej porastającej zwierciadło

ścieków.

Staw Lemna, podobnie jak staw napowietrzany, podzielony

jest na cele za pomocą przegród hydraulicznych, które wydłużają

Zdjęcie 8. Staw doczyszczający Lemna podczas wegetacji rzęsy wodnej

(Pawonków)

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

15

czas przetrzymania ścieków w obrębie stawu zwykle powyżej 20

dób oraz pozwalają na pełne wykorzystanie pojemności stawów

do

procesów

oczyszczania.

Cała

powierzchnia

stawu

doczyszczającego pokryta jest barierami pływającymi służącymi

do stabilizacji rzęsy wodnej na powierzchni stawu i utrzymania

równomiernej grubości kożucha roślinnego. Kożuch ten tworzy

barierę i izoluje środowisko wodne od dopływu promieni

słonecznych (procesy fotosyntezy i rozwój glonów), od falowania

i dyfuzji powietrza do środowiska wodnego.

Wytworzony przez rzęsę i ustabilizowany przez bariery kożuch

umożliwia utrzymanie trzech stref w kolumnie stawu wodnego,

tj.:

- strefy natlenionej (aerobowej) – powstałej na skutek

produkcji tlenu przez samą rzęsę wodną,

- strefy niedotlenionej (anoksycznej) – powstałej na skutek

kontaktu strefy tlenowej i beztlenowej,

Zdjęcie 9. Staw doczyszczający Lemna w okresie zimowym (Miedźna)

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

16

- strefy beztlenowej (anaerobowej) – powstałej na skutek

przebiegu procesów rozkładu zanieczyszczeń organicznych

przy deficycie tlenowym.

Rzęsa wodna w stawie doczyszczającym nie pełni jedynie

funkcji asymilatora biologicznego zanieczyszczeń, ale głównie

pełni funkcję naturalnego biologicznego izolatora i stymulatora

środowiska wodnego stawu od otaczającego środowiska

atmosferycznego w okresie letnim.[13]

W okresie braku rzęsy wodnej (zima i wczesna wiosna)

bariery pływające i lód uniemożliwiają mieszanie ścieku i dzięki

temu nadal utrzymywane są 3 strefy w kolumnie stawu, choć nie

są one tak wyraźne jak z kożuchem roślinnym.

W stawie doczyszczającym (65% – 70% objętości) dominują

procesy beztlenowego rozkładu zanieczyszczeń. Mimo tego obiekt

nie jest uciążliwy zapachowo, z uwagi na wcześniejsze znaczne

zmineralizowanie substancji organicznych oraz przebiegający

proces fotosyntezy przy zwierciadle ścieków. Wytworzona w ten

sposób przyzwieciadlana strefa tlenowa w połączeniu z kożuchem

roślinnym utrudnia wymianę gazów zredukowanych (np.: H

2

S),

uciążliwych zapachowo dla otoczenia.

Bardzo istotnym dla procesu oczyszczania w okresie letnim

jest utrzymanie odpowiedniej gęstości i kondycji rzęsy wodnej.

Dla utrzymania stosunkowo młodej populacji rzęsy wodnej,

wykazującej maksymalną zdolność absorpcyjną zanieczyszczeń

biogennych, konieczny jest okresowy zbiór rzęsy. W Polsce

częstotliwość zbioru rzęsy wynosi 1 do 4 razy w roku.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

17

Denitryfikacja

Sedymentacja

Osady

Strącanie

Nitryfikacja

Pobór przez rośliny

NO

3

-

NH

4

+

PO

4

3-

N

2

N

2

O NO

Strefa

tlenowa

Strefa

beztlenowa

Strefa

anoksyczna

Kwasy organiczne,

alkohole

Związki organiczne

CO

2

+NH

3

+H

2

S+CH

4

Stabilizacja

beztlenowa

CO

2

CH

4

H

2

H

2

S

H

2

SO

4

Rozkład
tlenowy

CO

2

CO

2

NH

4

+

PO

4

3-

BZT

Lemna

Procesy zachodzące w trakcie oczyszczania ścieków w stawie Lemna

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

18

2.3. Gospodarka osadowa w systemie „Lemna”

Ważną zaletą technologii Lemna jest brak codziennych problemów

z zagospodarowaniem osadów ściekowych w trakcie eksploatacji

oczyszczalni tego typu, ponieważ w układzie technologicznym brak jest

ciągu technologicznego usuwania i przeróbki osadów. Związane jest to

z wprowadzeniem procesów symultanicznej tlenowej mineralizacji

osadów w stawie napowietrzanym (ciągłe mieszanie poprzez

doprowadzenia powietrza przez system dyfuzorów) oraz procesów

stabilizacji beztlenowej o długim czasie zatrzymania w stawie

doczyszczającym Lemna. Powoduje to pełną mineralizację i stabilizację

osadów na oczyszczalni i minimalizuje ich powstawanie. Warstwa

osadu w stawie napowietrzanym jest kilkakrotnie większa (około 5 - 8

razy) w stosunku do stawu Lemna z racji:

- zwiększonego

obciążenia

pierwszego

stawu

ładunkiem

zanieczyszczeń (zwiększony przyrost organizmów oczyszczających

ścieki);

- dopływających zawiesin (brak w układzie technologicznym

osadnika wstępnego).

Raz na 10 – 15 lat, zgodnie z technologią, należy usunąć osad

zgromadzony na dnie stawów. Jednak zmineralizowany lub

ustabilizowany osad nawet wtedy nie jest usuwany całkowicie.

Doświadczenia amerykańskie i polskie ze stawami napowietrzanymi

i osadowymi wskazują, że niewielka warstwa osadowa na dnie stawu

rzędu 10 do 20 centymetrów ma mały lub nie ma wpływu na działanie

układu oczyszczania ścieków. Taka warstwa osadu pełni bardzo ważną

funkcję technologiczną zupełnie inną niż w tradycyjnych stawach

ściekowych. W wyniku szybko postępującej mineralizacji wytrącanych

osadów (rzędu 40

70%) po czasie kilku lat tworzy swoiste złoże

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

19

flotacyjne w kolumnie wodnej stawu napowietrzanego. Cząsteczki,

które stanowią wypełnienie tego złoża są właśnie cząsteczkami

wcześniej zmineralizowanego osadu nadmiernego zawieszonymi przez

system napowietrzania w przestrzeni wodnej stawu. Tworzy się

mineralny szkielet i rozwinięta powierzchnia właściwa dla porostu

bakterii, przez co znacznie wzrasta aktywność biologiczna oczyszczania

w stawie napowietrzanym. Zatem, osad może być usuwany w miarę

potrzeby, ale nie musi być usuwany całkowicie.[13]

W obliczeniach technologicznych stawów oczyszczalni Lemna

przyjęta jest rezerwa objętości na odkład osadów dennych. Zazwyczaj

rezerwa na odkład osadów wynosi do 0,5m. Warstwa osadu, przy

której konieczne jest jego usunięcie wynosi ok. 50 - 70 cm. W oparciu

o dostępne dane z obiektów eksploatowanych w Polsce oraz prognozę

przyrostu osadu, taka ilość osadu w stawie napowietrzanym wytworzy

się po ok. 10 latach na oczyszczalni w pełni dociążonej ładunkiem

zanieczyszczeń.

Zawartość wody w osadzie na dnie stawu wynosi: w warstwie

powierzchniowej ok. 98% - 97%, a w dennej 90% - 93%.

Ilość związków organicznych w osadzie z dna stawów wynosi

około 30% -40%. Jednak są to wartości dla osadów zalegających parę

lat

w

stawach,

systematycznie

napowietrzanych.

Osad

w oczyszczalniach przeciążanych, w których występuje deficyt tlenowy

w stawie napowietrzanym, może mieć niższą ilość związków

mineralnych.

W przypadku stabilizacji osadu w stawach uzyskuje się niższe koszty

jednostkowe gospodarki osadowej niż przy innych rozwiązaniach.

Wynika to ze:

- zmniejszenia czasu pracy ludzi i urządzeń, potrzebnego do

jednorazowego usunięcia całej ilości osadu,

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

20

- obniżenia kosztów wywozu osadu przy jednorazowym wywozie

całej jego ilości,

- zmniejszenia kosztów inwestycyjnych,

- obniżenie kosztów analiz osadu dla potrzeb jego wykorzystania

wykonywanych w tym przypadku jednorazowo,

- obniżenie kosztów samej stabilizacji osadu - proces stabilizacji

osadu w stawach jest mniej energochłonny ze względu na

naturalny przebieg procesu rozciągniętego w długim okresie

czasu,

- kilkakrotnie większego stopnia mineralizacji przy 10 letniej

stabilizacji osadu w stawach.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

21

3. Sposoby

zmniejszania

objętości,

unieszkodliwiania

i likwidacji osadów ściekowych.

3.1. Fermentacja metanowa.

Proces beztlenowej stabilizacji zastosowany po raz pierwszy

w przeróbce osadów przed 80 laty. Obecnie jest on stosowany

przeważnie jako proces mezofilowy (tzn. w temperaturze 36°C)

w warunkach całkowitego wymieszania na oczyszczalniach miejskich

o przepływie ścieków przekraczającym 20000 m

3

/d. W pełni efektywne

wykorzystanie biogazu staje się możliwe przy przepływach powyżej

50000 m

3

/d. Beztlenowa stabilizacja mezofilna (35°C) nie jest

wystarczająco skuteczna w usuwaniu patogenów, tj. Salmonelli i jaj

Ascaris, projektant musi być bardzo ostrożny w zalecaniu tego procesu

w jego konwencjonalnej konfiguracji. W procesie różne grupy bakterii

wykorzystujące jako substrat substancje produkowane przez grupę

poprzedzającą: bakterie produkujące kwasy oczekują na zakończenie

procesu hydrolizy; bakterie metanogenne oczekują na wytworzenie

octanów i wodoru, które to substancje są bezpośrednimi prekursorami

produkowanego metanu i dwutlenku węgla. Jeżeli choć jedna z tych

grup bakterii nie spełni swojej roli nastąpi zakłócenie działania całego

systemu. Szybkości poszczególnych etapów są różne i szybka

akumulacja produktów końcowych jednego z nich może powodować

inhibicję innych etapów. Przykładowo akumulacja gazowego wodoru

spowoduje zahamowanie działalności bakterii produkujących kwasy.

Na szczęście wodór jest preferowanym źródłem energii dla bakterii

metanowych i jest szybko zużywany - pod warunkiem ze bakterie

metanowe wykorzystujące wodór nie podlegają inhibicji spowodowanej

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

22

jakąś substancja toksyczną. A zatem pomiar stężenia wodoru w gazie

może być dobrym wskaźnikiem nadchodzących zakłóceń procesu -

poziom stężenia H

2

wzrasta na długo przed zauważeniem przez

operatora znaczącego spadku w objętości produkowanego biogazu.

Fermentacja beztlenowa zachodzi w siedmiu procesach cząstkowych:

- hydroliza złożonej materii organicznej;

- fermentacja aminokwasów;

- beztlenowe utlenianie długołańcuchowych kwasów tłuszczowych

i alkoholi;

- beztlenowe utlenianie produktów pośrednich;

- produkcja octanów z CO

2

i H

2

;

- przetworzenie octanów w metan;

- przetworzenie CO

2

i H

2

w metan.

Najważniejszymi czynnikami decydującymi o powodzeniu

stabilizacji beztlenowej są: czas zatrzymania; temperatura i jej

odpowiednia kontrola; właściwe mieszanie; odpowiedni stosunek

zasadowości do kwasowości i odpowiednie pH; nieobecność lub

neutralizacja substancji toksycznych; stabilna jakość dopływu

i odpowiednia podaż substancji pożywkowych, szczególnie

rozpuszczonych (chelatowanych) mikroelementów: żelaza, niklu,

kobaltu i selenu. Utrzymywanie tych parametrów poniżej optymalnych

wartości projektowych doprowadzi do mniejszej niż optymalna

efektywności działania komory fermentacyjnej.[8]

Najbardziej typową konfiguracją stabilizacji beztlenowej jest

system jedno lub dwustopniowy. W systemie dwustopniowym pierwszy

reaktor jest mieszany i ogrzewany do 35 - 37

o

C. Następnie po okresie

aktywnej fermentacji osad jest przepompowywany do drugiej komory -

nieogrzewanej i niemieszanej, gdzie następuje separacja części stałych

i uwalnianie gazu.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

23

3.2. Tlenowa stabilizacja osadów.

Tlenowa stabilizacja jest procesem biologicznym, wykorzystującym

procesy endogenne mikroorganizmów, tj. samoutlenienia biomasy

w warunkach „głodu” substratowego.

W czasie tlenowej stabilizacji następują w osadzie zmiany w zawartości

cieczy (wody), zmiany w zawartości i własnościach ciał stałych

(cząstek osadu) oraz zmiany w ilości rozpuszczonych gazów.

Tlenowa stabilizacja prowadzona jest zazwyczaj w wydzielonych

otwartych lub zamkniętych komorach z doprowadzeniem powietrza

albo tlenu technicznego. Wyróżniamy następujące cztery rodzaje

tlenowej stabilizacji osadu:

- klasyczna tlenowa stabilizacja osadu (KTSO),

- autotermiczna termofilowa stabilizacja tlenowa (ATST),

- wstępna autotermiczna termofilowa stabilizacja tlenowa

(WATST).

- stabilizacja

symultaniczna,

prowadzona

równolegle

z oczyszczaniem ścieków w procesie osadu czynnego.

Tlenowa stabilizacja osadów prowadzona może być w układach

jednostopniowym lub wielostopniowym. W układach wielostopniowych

można prowadzić ten sam proces w szeregowo połączonych

reaktorach lub też łączyć razem procesy tlenowe i beztlenowe

stabilizacji osadów np. WATST o czasie przetrzymania około 1 doby w

stopniu pierwszym i mezofilową fermentację metanową w stopniu

drugim.

Symultaniczna

tlenowa

stabilizacja

jest

akceptowalna

w oczyszczalniach z usuwaniem węgla lub usuwaniem węgla

i nitryfikacją. Jednakże w procesie tym, wymagane długie wieki osadu

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

24

sprzyjają

występowaniu bakterii nitkowatych oraz bakterii

wytwarzających substancje powierzchniowo czynne (pienienie), co

utrudnia eksploatację komór osadu czynnego. Proces ten jest

nieuzasadniony w wielofazowym procesie osadu czynnego

(zintegrowane usuwanie C,N i P).

Wybór metody biologicznej stabilizacji osadu zależy od wielkości

oczyszczalni oraz kosztów jej stabilizacji. Dla małych oczyszczalni

korzystniejsza jest tlenowa stabilizacja Dla oczyszczalni średnich

i dużych korzystniejsza jest fermentacja metanowa.

W czasie tlenowej stabilizacji następuje ubytek masy organicznej

osadu. Przy bardzo długim czasie napowietrzania osadu w reaktorze

ustala się w komorze stan równowagi dynamicznej pomiędzy

obumierającą biomasą a przyrastającą biomasą mikroorganizmów.

Podstawowe parametry technologiczne procesu tlenowej

stabilizacji to: rodzaj osadu (wstępny, wtórny, mieszany), szybkość

ubytku biologicznie rozkładalnej suchej masy organicznej, zawartość

ciał stałych w doprowadzanym osadzie, zapotrzebowanie tlenu na

utlenienie związków organicznych, zawartość tlenu rozpuszczonego

w reaktorze, odczyn (pH), temperatura, właściwa szybkość zużycia

tlenu oraz wiek osadu.

W ostatnich latach rozwijany jest wydzielony proces termofilowej

tlenowej stabilizacji osadu W procesie tym wykorzystuje się naturalne

samoogrzanie osadu (analogia do kompostowania) w warunkach

tlenowych do temperatury od 50 do 70 °C. Termofilowa stabilizacja

bywa określana także mianem "ciekłego kompostowania". Badania

Fuchs'a (EPA 1990) wykazują, że termofilowa tlenowa stabilizacja

wymaga doprowadzenia osadu o zawartości suchej masy organicznej

nie mniejszej, niż 2,5%, co zapewnia samoogrzanie osadu. Zaletą tego

procesu jest skrócenie czasu stabilizacji oraz temperaturowa

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

25

(naturalna) higienizacja (pasteryzacja) osadu. Wadami tego procesu są

wysokie koszty dostarczania tlenu, silne pienienie w komorze oraz

możliwość wystąpienia uciążliwości zapachowej. Wymaga to często

budowy instalacji do oczyszczania gazów odlotowych.[8]

Symultaniczna tlenowa stabilizacja osadu

Tlenowa symultaniczna stabilizacja osadu przebiega równolegle

z usuwaniem zanieczyszczeń w komorze osadu czynnego. W procesie

symultanicznym trudne jest jednoznaczne określenie warunków

stabilności osadu. Na podstawie badań oczyszczalni pracujących

w skali technicznej oraz badań stabilizacji osadu nadmiernego

w wydzielonych komorach tlenowej stabilizacji przyjmuje się, że dla

symultanicznej

tlenowej

stabilizacji

podstawową

wielkością

charakteryzującą stabilność osadu jest iloczyn wieku osadu

i temperatury. Wg danych amerykańskich przyjmuje się, że wartość

tego iloczynu winna być większa od 300 (°C*d), Autorzy uważają, że

dla warunków polskich bezpieczne jest przyjmowanie wartości tego

iloczynu w wielkości większej od 300 (°C*d). Wartość tego iloczynu

jest podstawą do wymiarowania komór osadu czynnego

z symultaniczną stabilizacją osadu, gdyż z jej wartości wyznacza się

wymagany wiek osadu.

Symultaniczna tlenowa stabilizacja wymaga w okresie zimy (niskie

temperatury) wieku osadu w granicach od 25 do 35 d. Rzutuje to na

konieczność stosowania komór osadu czynnego o znacznej pojemności

wynoszącej od 0,2 do 0,3 m

3

/M. W konsekwencji ta metoda stabilizacji

opłacalna jest dla małych oczyszczalni o przepustowości do 500 m

3

/d

ścieków.[8]

Symultaniczna tlenowa stabilizacja osadu jest niekorzystna

w wielofazowym procesie osadu czynnego, tj. w układach

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

26

technologicznych do zintegrowanego usuwania węgla, azotu i fosforu.

W układach tych konieczna jest w czasie eksploatacji, zmiana .wartości

wieku osadu, szczególnie w części tlenowej odpowiedzialnej za proces

nitryfikacji (zwiększenie WO w okresie zimy) oraz defosfatacji

i denitryfikacji, które wymagają krótkiego WO. Wymagane duże

wartości WO do symultanicznej stabilizacji są częściowo sprzeczne

z wymaganiami technologicznymi wartości WO dla układów

zintegrowanych. Innymi słowy, w układach zintegrowanych występuje

sprzeczność pomiędzy wymaganym wiekiem dla stabilizacji osadów

a wiekiem osadu (WO) dla procesu technologicznych. Nie zaleca się

symultanicznej tlenowej stabilizacji dla zintegrowanego wielofazowego

procesu osadu czynnego.

Wydzielona klasyczna tlenowa stabilizacja osadu (KTSO)

Wydzielona klasyczna stabilizacja tlenowa realizowana jest

w oddzielnych otwartych napowietrzanych zbiornikach osadu,

w których temperatura zależy od temperatury otoczenia. Zasilanie, tj.

osad surowy oraz osad ustabilizowany doprowadzany i usuwany jest

raz lub kilka razy na dobę lub też doprowadzany i usuwany w sposób

ciągły.

Komora tlenowej stabilizacji wyposażona musi być w system

napowietrzający. Najczęściej do napowietrzania stosuje się sprężone

powietrze, strumienicowe systemy mieszająco - napowietrzające lub

aspiratory (mieszadło z pustym wałem zasysające powietrze). Przy

sprężonym powietrzu stosuje się ruszty średniopęcherzykowe lub

membranowe (elastomerowe) dyfuzory drobnopęcherzykowe.

Wydzielona komora tlenowej stabilizacji posiadać musi także

system do okresowego usuwania wody nadosadowej, którą

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

27

odprowadza się po wyłączeniu systemu napowietrzania oraz po

zagęszczeniu osadu-

Podstawowe czynniki wpływające na efekt stabilizacji oraz higienizację

osadu w KTSO to:

- czas przetrzymania i temperatura,

- zasadowość i odczyn (pH),

- rodzaj osadu

Czas przetrzymania zależy od temperatury i rodzaju osadu.

Podstawą do wyznaczania czasu przetrzymania jest wymagana wartość

ubytku oraz szybkość ubytku suchej masy organicznej lub biologicznie

rozkładalnej suchej masy organicznej. Przyjmuje się, że zadawalający

efekt stabilizacji zapewnia ubytek co najmniej 38% suchej masy

organicznej osadu.

W ostatnich latach wprowadza się modyfikację KTSO polegającą

na wykorzystaniu procesu denitryfikacji do usuwania azotanów z cieczy

nadosadowej. Uzyskuje się to poprzez porcjowe wprowadzanie osadu

surowego oraz nieciągłe napowietrzanie komory. Po kilkugodzinnym

napowietrzaniu komory i obniżeniu się odczynu (pH) w wyniku

nitryfikacji, zatrzymuje się napowietrzanie oraz włącza mieszanie

osadu. W tej fazie procesu doprowadza się nową porcję osadu

surowego, który umożliwia denitryfikację azotanów zawartych w cieczy

nadosadowej oraz powoduje podwyższenie odczynu, między innymi

i przez powstawanie azotu amonowego z surowego osadu - KTSO nie

zapewnia zadawalającej higienizacji osadu. Ilość bakterii typu

Salmonella sp. jest rzędu 100000 szt./kg s.m. a jaj Ascaris rzędu 100

szt./kg

s.m.

Pozostała

po

stabilizacji

ilość

organizmów

chorobotwórczych uniemożliwia jego rolnicze wykorzystanie. Możliwe

jest natomiast jego wykorzystanie do celów nierolniczych, tj.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

28

zastosowania przyrodniczego lub do iniekcji doglebowej (rekultywacja

nieużytków).[8]

Wydzielona autotermiczna termofilowa stabilizacja osadu

(ATST)

Termofilowa tlenowa stabilizacja określana jest także mianem

„ciekłego kompostowania” lub „mokrego kompostowania”. Produktami

biochemicznego tlenowego utleniania związków organicznych osadu są

niskoenergetyczne produkty jak CO

2

, H

2

O oraz amoniak.

Podstawową zaletą tego procesu jest stosunkowo krótki czas

stabilizacji oraz pełna higienizacja osadu. Proces ATST wymaga

doprowadzania osadu zagęszczonego o zawartości ciał stałych powyżej

3% lub powyżej 2,5 % organicznych ciał stałych lub też ChZT osadu

winno być większe od 40 kgO

2

/m

3

. Optymalna zawartość związków

organicznych w doprowadzanym osadzie wynosi od 2,5% do 5,0%,

Przy dostatecznym dostarczaniu tlenu zachodzi samorzutne ogrzanie

do temperatury 55 - 80 °C. Możliwe jest chłodzenie osadu w komorze

do temperatury 60-65 °C, co pozwala na znaczny odzysk ciepła.

Autotermiczną termofilową stabilizację osadu prowadzi się w co

najmniej dwóch szeregowo połączonych reaktorach.

Reaktory do ATST budowane są ze stropem stałym (komory

zamknięte) oraz muszą być ocieplone, w celu minimalizacji z nich strat

ciepła. Wysokie temperatury w reaktorach powodują, że

rozpuszczalność tlenu jest mniejsza niż w procesie klasycznym. Stąd

też reaktory pracują z niewielkim nadciśnieniem. Do napowietrzania

stosuje się aspiratory (zapewniające równocześnie i mieszanie

komory), iniektory Venturi, sprężone powietrze lub czysty tlen.

Doprowadzanie tlenu powinno być ciągłe a minimalny okres

doprowadzania to 20 godz./d. Dobre wymieszanie osadu w komorach

jest bardzo ważne i w większych komorach ATST stosuje się

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

29

dodatkowe centralne mieszacze osadu. W komorach obserwuje się

silne pienienie osadu, co wymaga instalowania w nich urządzeń do

rozbijania piany.

Powietrze odprowadzane z komór zawiera związki uciążliwe

zapachowe, w tym znaczne ilości amoniaku w ilości od 300 do 500 mg

NH

3

/m

3

usuwanego powietrza. Emisji amoniaku sprzyja odczyn

w komorze w wartości pH około 8,0. Emisja zanieczyszczeń uciążliwych

zapachowe związana jest także z temperaturą. Przy temperaturach

powyżej 70 °C występuje zwiększenie emisji innych odorów oprócz

amoniaku. Powietrze odprowadzane z ATST oczyszczane jest

w scrubberach z sorpcją amoniaku w wodzie lub sorpcją

w rozcieńczonych kwasach. Po usunięciu amoniaku pozostałe

zanieczyszczenia usuwane są w biofiltrach, które charakteryzują się

dość długim okresem efektywnej pracy. W reaktorach ATST nie

zachodzi proces nitryfikacji, co powoduje, że nie ma spadku wartości

odczynu (pH) osadu.

Podstawowe parametry technologiczne procesu ATST:

- doprowadzenie: osady surowe (duża ilość łatworozkładalnej

substancji organicznej), wstępne, wtórne lub mieszane

o zawartości ciał stałych powyżej 3%, optimum: 5-7%,

- czas przetrzymania (sumaryczny): 5 - 6 d,

- temperatura i odczyn: reaktor I: 35 - 50 °C, pH> 7,2, reaktor

II: 50-65 °C„ pH < 8,0,

- ilość doprowadzanego powietrza: 4 m

3

/m

3

pojemności czynnej

komory,

- moc zainstalowana: 85 - 105 W/m

3

pojemności czynnej

komory,

- zużycie energii; 9-15 kWh/m

3

doprowadzanego osadu,

- możliwość odzysku energii cieplnej: 20 - 30 kWh/ m

3

osadu,

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

30

- sposób zasilania: porcjowy lub ciągły, zależnie od wielkości

oczyszczalni.

Proces ATST zapewnia dla osadów surowych ubytek powyżej 40%

masy organicznej, jeżeli iloczyn czasu przetrzymania i temperatury Jest

większy od 400°C*d.

Proces ATST zapewnia pełną higienizację osadu tj. zwartość jaj Ascaris

poniżej wymaganych 10 szt/kg s.m. oraz prawie całkowitą eliminację

bakterii Escherichia Coli i Salmonella.

Schłodzone osady po procesie ATST odwadniają się dość dobrze

w procesach mechanicznych (prasy filtracyjno-taśmowe, wirówki), ale

przy ich równoczesnym kondycjonowaniu polielektrolitami.[8]

Wstępna autotermiczna termofilowa stabilizacja tlenowa (WATST)

Wstępna autotermiczna termofilowa stabilizacja tlenowa

stosowana jest jako pierwszy stopień, przed mezofilową fermentacją

metanową jako stopniem drugim. W reaktorze WATST (z reguły tylko

jeden) czas przetrzymania wynosi od 12 do 24 godzin. Doprowadzane

osady surowe w większości przypadków ogrzewanie w wymiennikach

ciepła do temperatury rzędu 60-65

o

C. W reaktorach tych ogranicza się

ilość wprowadzanego powietrza, aby nie mineralizować powstających

lotnych kwasów tłuszczowych LKT. W reaktorach WATST moc

zainstalowana jest rzędu 100 W/m, a ilość dostarczanego powietrza

rzędu 1 m

3

/m

3

komory *godzinę.

Wytwarzane w tym reaktorze LKT potęgują efekt dezynfekcji

patogenów. Instalacja WATST powoduje dezynfekcję osadu

(higienizacja) oraz zwiększa uzysk biogazu i stopień stabilizacji osadu

w drugim stopniu tj. w procesie mezofilowej fermentacji (36° C).[8]

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

31

3.3. Chemiczna stabilizacja osadów.

Polega na wapnowaniu lub chlorowaniu osadów za pomocą

gazowego chloru, co zapewnia wystarczającą higienizację osadów.

Skuteczna higienizacja wapnem wymaga zastosowania dawki ok. 50 –

60 g Ca(OH)

2

na 1 kg osadów o uwodnieniu 80%. Do stabilizacji

używa się natomiast CaO w ilościach 0,41 – 0,85 kg/kg s.m. osadu,

w zależności od temperatury, która powinna być utrzymana przez

minimum 0,5 h na poziomie 55

o

C – 70

o

C, przy zachowaniu pH

12,5

[6]. Chemiczna higienizacja i stabilizacja osadów jest częściowym

rozwiązaniem problemu osadów ściekowych, ponieważ konieczne jest

dalsze zagospodarowanie osadów ustabilizowanych.

3.4. Zagęszczanie i odwadnianie osadów

Zagęszczanie jest zwykle pierwszym stopniem odwadniania.

Zadaniem zagęszczania osadów jest przede wszystkim zmniejszenie

objętości osadów, czyli pojemności oraz przepustowości kolejnych

urządzeń do jego przeróbki. Stosowane są powszechnie metody

zagęszczania grawitacyjnego (osadniki i zbiorniki do zagęszczania

osadów) i dynamicznego (zagęszczacze flotacyjne). Kolejnym stopniem

odwadniania jest zwykle odwadnianie naturalne (na poletkach) lub,

coraz częściej, odwadnianie mechaniczne.

Odwadnianie mechaniczne można podzielić na statyczne

i dynamiczne.

Do sposobów statycznych zalicza się odwadnianie przy pomocy filtrów

próżniowych i pras filtracyjnych. Do odwadniania dynamicznego używa

się wirówek i sit. W większości dobrze zaprojektowanych instalacji do

mechanicznego odwadniania osadów można osiągnąć osad

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

32

o uwodnieniu 60 – 75%, co oznacza zmniejszenie objętości osadu,

który musi zostać składowany lub wykorzystany o kilkanaście do

kilkudziesięciu razy. Coraz częściej, celem zwiększenia efektywności

układów do odwadniania osadów stosuje się koagulację. Higienizacja

osadów odwodnionych polega na chlorowaniu ich po odwodnieniu

i przechowywaniu pod wiatami od 15 do 45 dni.[1]

3.5. Suszenie osadów.

Wysokotemperaturowe

suszenie polega na wytworzeniu

z mechanicznie odwodnionego osadu trwałego, pasteryzowanego

granulatu o uwodnieniu poniżej 10%, który może być wykorzystany

jako granulowany nawóz organiczny lub paliwo, szczególnie do

opalania pieców cementowych oraz do spalania w paleniskach

pyłowych w elektrowniach i elektrociepłowniach.[1]

Istnieje wiele rozwiązań technicznych w zakresie suszenia osadów

oraz stosowanych do tego celu urządzeń. Istnieją dwa podstawowe

typu suszarek: konwekcyjne (bezprzeponowe), w których gazy stykają

się bezpośrednio z osadem oraz przeponowe (kontaktowe), w których

czynnik grzejny jest oddzielony od osadu za pomocą ścianki wykonanej

z z dobrego przewodnika temperatury.

Suszenie osadu ma na celu:

- całkowitą lub częściową eliminację wody związanej w osadzie,

celem zmniejszenia objętości osadu,

- zwiększenie wartości opałowej osadu przeznaczonego do

spalenia,

- stabilizację oraz higienizację osadu,

- polepszenie właściwości osadu przeznaczonego do rozsiania

przez maszyny rolnicze.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

33

Czynnikami ograniczającymi upowszechnienie się tego typu rozwiązań

w Polsce jest:

- koszt inwestycji,

- energochłonność,

- wysokie koszty eksploatacji,

- zanieczyszczenia powietrza,

- niebezpieczeństwa pożaru i wybuchu.

3.6. Pasteryzacja osadów.

Pasteryzację stosuje się głównie w celu redukcji bakterii

i unieszkodliwiania jaj i przetrwalników robaków w osadach płynnych.

Proces pasteryzacji może być stosowany zarówno dla osadów

surowych, jak i przefermentowanych.

Proces pasteryzacji jest prowadzony przez 20 – 30 minut

w temperaturze 70 – 80

O

C [7].

Coraz częściej stosuje się rozwiązania, które pozwalają na

pasteryzację osadów połączoną z jego odwadnianiem. Jednak, ze

względu na wysoką cenę instalacji, a przede wszystkim przez wzgląd

na wysokie koszty eksploatacji urządzeń związane z wysoką

energochłonnością procesu, pasteryzacja nie jest powszechnie

i chętnie stosowanym procesem końcowej obróbki osadów.

3.7. Kompostowanie osadów.

Kompostowanie jest stosowane od kilkudziesięciu lat na skalę

przemysłową, jako proces przeróbki i unieszkodliwiania odpadów

organicznych

(pochodzenia

komunalnego,

przemysłowego

i rolniczego), w celu ich przygotowania do przyrodniczego

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

34

zagospodarowania lub bezpiecznego dla środowiska usuwania na

składowiska.

Charakterystycznymi cechami tego procesu są:

- biochemiczny charakter przemian substancji organicznej

(mineralizacji i humifikacji), przy dominującym udziale bakterii

oraz mniejszym udziale grzybów i promieniowców,

- tlenowe warunki w masie kompostowej,

- termofilowy zakres temperatur w pierwszym okresie procesu,

wynikający z egzotermicznej reakcji utleniania węgla

organicznego,

- występowanie surowców i produktów w fazie stałej (emisje do

środowiska występują w fazie gazowej oraz ciekłej).

W zasadzie należałoby zróżnicować nazewnictwo tlenowych

procesów stabilizacji substancji organicznej w fazie stałej, używając

nazwy kompostowanie, wówczas gdy głównym celem procesu jest

wytworzenie wysokowartościowego nawozu organicznego kompostu)

oraz nazwy biodegradacja w warunkach tlenowych, jeśli celem procesu

jest wyłącznie przetworzenie odpadów organicznych w materiał

stabilny, nieuciążliwy dla otoczenia i możliwy do bezpiecznego

składowania, nieprzydatny jednak, z powodu nadmiernych zawartości

składników szkodliwych, do przyrodniczego zagospodarowania.[11]

Biodegradacja substancji organicznej stosowana jest jako

kontrolowany proces unieszkodliwiania odpadów przede wszystkim na

tzw.

składowiskach

tlenowych

(kompostowych)

oraz

w kompostowniach mieszanych odpadów komunalnych (bez

selektywnej zbiórki frakcji biologicznej do kompostowania).

Produkcja wysokowartościowego kompostu, zawierającego małe ilości

szkodliwych substancji (organicznych i nieorganicznych) jest możliwa

wówczas, gdy kompostuje się selektywnie gromadzone odpady

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

35

przemysłu rolno-spożywczego, odpady rolnicze, a także pochodzące

z selektywnej zbiórki organiczne frakcje odpadów komunalnych

(odpadów kuchennych, ogrodowych, zielonych, frakcji mokrej).

Podczas

kompostowania

osadów

ściekowych

z

miast

uprzemysłowionych, wyprodukowanie kompostu o małej zawartości

metali ciężkich jest bardzo trudne (o ile w ogóle możliwe), gdyż takie

osady zawierają już stosunkowo wysokie ilości metali ciężkich

(w porównaniu do innych odpadów organicznych). Z tego względu, do

oceny jakości osadów i produkowanych z nich kompostów stosuje się

inne kryteria (bardziej liberalne) niż dla kompostów z odpadów

komunalnych (zwłaszcza kompostów wyprodukowanych z biofrakcji lub

odpadów zielonych). Głównymi czynnikami wpływającymi na szybkość

i efektywność kompostowania są:

- temperatura (optimum 55°C z uwagi na maksymalną szybkość

procesu, 65° C dla higienizacji),

- wilgotność (40-70 %, optimum 60-65 %o w przypadku

kompostowania osadów),

- odczyn (pH od 4,5 do 9,5 ; optimum 6,5),

- C/N (optimum 20-30),

- C/P (optimum 100),

- efektywne mieszanie i napowietrzanie (0,6 - 1,9 m'

powietrza/kg smo na dobę),

- odpowiednie rozdrobnienie cząstek (20 - 40 mm),

- odpowiednia struktura masy kompostowej, określona dwoma

zasadniczymi parametrami tj.: objętością wolnych przestrzeni

powietrznych (nie mniejszą niż 30 %) oraz gęstością nasypową

(nie większą niż 500-600 kg/m

3

).

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

36

Specyficzne cechy fizyczne i chemiczne osadów, takie jak:

- wysokie uwodnienie (od 80 do 70 % po mechanicznym

odwadnianiu),

- zwarta struktura, mała objętość por zajętych przez powietrze,

niestabilna struktura, skłonność do zbrylania,

- wysoka zawartość azotu w stosunku do węgla organicznego

(C/N poniżej 10),

- uciążliwość odorowa, zwłaszcza podczas kompostowania

osadów surowych,

wymagają odpowiedniego podejścia do projektowania oraz

eksploatacji kompostowni. Konsekwencją tych cech, jest:

- dodawanie

do osadów materiałów strukturotwórczych

i korygujących nadmierną wilgotność,

- ewentualna korekta zawartości węgla organicznego w osadzie

(zwłaszcza

przefermentowanym)

przez

dodatek

łatworozkładalnych odpadów organicznych, jeśli materiały

strukturotwórcze nie stanowią jednocześnie dodatkowego

źródła węgla organicznego,

- konieczność

dobrego

mieszania

składników

masy

kompostowej, dla uzyskania jej jednorodnego składu i luźnej

struktury.

Jako materiał strukturotwórczy stosuje się najczęściej odpady

drzewne, korę, wióry, rozdrobnione gałęzie, dla zmniejszenia

zapotrzebowania na te odpady praktykowana jest recyrkulacja

kompostu, dodatkowym źródłem węgla mogą być ponadto drobne

odpady drzewne (pyły, trociny), które również zapewniają korektę

wilgotności masy kompostowej. Typowa proporcja masowa:

osad/materiał strukturotwórczy wynosi 0,7/0,3. Proporcja objętościowa

tych składników wynosi na ogół ok. 1 : 1.[11]

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

37

Higienizacja materiału wyjściowego w procesie kompostowania

następuje w wyniku oddziaływania czterech czynników:

- wzrostu temperatury,

- czasu,

- bakteriostatycznego działania antybiotyków produkowanych

przez grzyby i promieniowce, zwłaszcza w fazie humifikacji

(dojrzewania),

- właściwości materiału.

Najbardziej radykalne i skuteczne jest oddziaływanie wysokiej

temperatury, pozostałe dwa czynniki mają jednak podstawowe

znaczenie w przypadku kompostowania materiałów o mniejszej

początkowej zawartości łatworozkładalnej substancji organicznej,

niewystarczającej do uzyskania wysokiego efektu termicznego. Taka

sytuacja występuje na ogół podczas kompostowania osadów

przefermentowanych,

zawierających

mniejszą

ilość

trudniej

rozkładalnej (w porównaniu do osadów surowych) frakcji organicznej

(smo stanowi ok. 50 % sm).

Przefermentowany i pasteryzowany (np. ciepłem odpadowym

z

generatorów

energii

elektrycznej

napędzanych

gazem

fermentacyjnym) oraz odwodniony osad jest produktem handlowym

spełniającym wymagania rolniczego wykorzystania (przy założeniu, że

spełnia on także wymagania dotyczące zawartości metali ciężkich).

Jest jednak materiałem wilgotnym, trudnym do stosowania

w rolnictwie do nawożenia, ma zbitą strukturę, jego zapach może być

okresowo uciążliwy. Kompostowanie tego materiału, już bez wysokiego

efektu termicznego, pozwoli na uzyskanie produktu dojrzałego,

zhumifikowanego, całkowicie stabilnego, o zapachu ziemi i luźnej

strukturze ułatwiającej stosowanie do nawożenia. Taki produkt ma

również

zastosowanie

do

przygotowywania

preparatów

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

38

glebotwórczych, ziemi ogrodniczej itp. W tym przypadku praktykowane

jest kompostowanie osadów wyłącznie w pryzmach napowietrzanych w

sposób wymuszony lub przez przerzucanie materiału.

Jakość produktu kompostowania jest wypadkową:

- bilansu masowego mieszaniny kompostowej,

- udziału

odpadów strukturotwórczych i stanowiących

dodatkowe źródło węgla organicznego w stosunku do masy

osadu,

- stopnia

biodegradacji substancji organicznej zawartej

w osadzie i pozostałych materiałach,

- skuteczności oddzielenia materiału strukturotwórczego od

kompostu,

- składu

fiz.-chem. i mikrobiologicznego wyjściowych

składników masy kompostowej.

Technologia kompostowania, determinuje przebieg i intensywność

określonych przemian fizyko-chemicznych i biologicznych tych

materiałów. Do zasadniczych przemian masy kompostowej podczas

kompostowania należy zaliczyć:

- ubytek

substancji organicznej oraz całkowitej masy

materiału,

- przemiany postaci związków azotu w wyniku procesów

dezaminacji i amonifikacji organicznych połączeń azotu oraz

nitryfikacji azotu amonowego,

- ubytek części azotu amonowego w wyniku desorpcji do

powietrza atmosferycznego,

- przemiana

postaci substancji organicznej z łatwo

rozkładalnych połączeń w połączenia stabilne oraz trudno

rozkładalne typu związków humusowych, podatnych na

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

39

dalsze powolne przemiany (humifikacja oraz mineralizacja)

w gruncie, do którego zostaną wprowadzone,

- zatężanie substancji nieorganicznych, względny wzrost

zawartości substancji szkodliwych i niepodatnych na

biodegradację (np. metali ciężkich oraz związków

organicznych, typu WWA, PCB i innych) w zmniejszonej

(w wyniku biodegradacji) masie osadu,

- zmniejszanie

zawartości tzw. pierwotnych patogenów

zawartych w osadach (bakterii chorobotwórczych, jaj

pasożytów przewodu pokarmowego) przy

możliwej

intensyfikacji rozwoju w kompostach tzw. patogenów

wtórnych, w tym zwłaszcza grzybów potencjalnie

chorobotwórczych dla człowieka.

Kryteria oceny jakości kompostu obejmują cztery zasadnicze

grupy parametrów:

- zanieczyszczenia typu mechanicznego (kamienie, szkło), nie

występujące na ogół w kompostach z osadów,

- makroskładniki, jak: ogólną i rozkładalną substancję

organiczną, substancje nawozowe N,P,K (komposty z osadów

są z reguły zasobne w te składniki),

- składniki niebezpieczne, jak: metale ciężkie oraz związki

organiczne, głównie typu chlorowcopochodnych,

- wskaźniki

mikrobiologiczne

(miano

coli,

bakterie

chorobotwórcze z rodzaju Salmonella, jaja pasożytów).

Dwie ostatnie grupy parametrów mają zasadnicze znaczenie dla

oceny jakości kompostów z osadów ściekowych.

Przeprowadzone w latach osiemdziesiątych badania osadów

ściekowych wykazały zróżnicowanie zawartości metali ciężkich

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

40

w osadach wynikające z wielkości oczyszczalni, pochodzenia osadów

(wstępne, wtórne, mieszane) i regionu, w którym zlokalizowana jest

oczyszczalnia. Generalnym wnioskiem z tych badań było stwierdzenie,

że najmniej metali ciężkich zawierają osady wtórne, z oczyszczalni

ścieków w małych miastach, zlokalizowanych na obszarach słabo

uprzemysłowionych. Z takich osadów można uzyskiwać komposty

o najlepszej jakości.[8]

Materiały strukturotwórcze i odpady stanowiące dodatkowe źródło

węgla organicznego zawierają z reguły wielokrotnie mniej metali

ciężkich niż osady ściekowe, ograniczając względny wzrost zawartości

metali w produkcie końcowym.

3.8. Zgazowanie osadów.

Zgazowaniem nazywamy przemianę paliwa stałego w gazowe.

Proces ten polega na niepełnym spalaniu paliwa w atmosferze

powietrza i pary wodnej. Przetłaczając powietrze nasycone parą wodną

przez rozżarzone paliwo, otrzymujemy gaz generatorowy. Gaz jest

wykorzystywany do generowania prądu zasilającego instalację. Jest to

jedna z metod, którą zastosowano do unieszkodliwiania osadów już na

początku bieżącego stulecia. Zgodnie z badaniami laboratoryjnymi

metoda ta daje dobre wyniki. W Polsce uruchomiono już instalację

zmodyfikowanego zgazowania osadów w Makowie Podhalańskim.

Realne podstawy ma zgazowanie fluidyzacyjne, szczególnie dla

odpadów przemysłowych i nietypowych osadów. Mało realne wydaje

się natomiast wytlewanie (odgazowanie), gdyż otrzymane półprodukty

wymagają dalszej, często skomplikowanej przeróbki.[1]

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

41

3.9. Spalanie osadów.

Najbardziej radykalną metodą unieszkodliwiania osadów

ściekowych jest ich spalanie. Metoda ta jest szczególnie atrakcyjna,

gdy unieszkodliwienia wymagają osady nienadające się do

zagospodarowania do celów nierolniczych lub do rekultywacji oraz, gdy

jest ograniczona możliwość ich składowania. Osady przed

wprowadzeniem do instalacji spalania wymagają wstępnej obróbki

obejmującej odwodnienie i suszenie. Spalanie zapewnia, dzięki

eliminacji składników organicznych, maksymalne zmniejszenie

objętości osadów. Pozostałością po spalaniu osadów są gazy

spalinowe, żużel oraz popiół.[1]

Każda instalacja do termicznego unieszkodliwiania osadów powinna

zapewnić:

- całkowite spalenie substancji palnych,

- uzyskanie żużla pozbawionego substancji toksycznych

rozpuszczalnych w wodzie,

- oczyszczanie spalin w stopniu wystarczającym do spełnienia

aktualnych norm,

- bezpieczne składowanie i przeróbkę produktów spalania,

- wykorzystanie energii zawartej w osadzie oraz optymalne

gospodarowanie paliwem dodatkowym,

- bezpieczną pracę.

Oczywiście do spalania osadów są wykorzystywane nie tylko

dedykowane do tego celu ciągi technologiczne. Do spalania osadów

często są wykorzystywane także:

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

42

- spalarnie odpadów miejskich, gdzie unieszkodliwiane są

osady o uwodnieniu 55% – 65%, w temperaturze 750

o

C –

850

o

C,

- spalanie w kotłach pyłowych opalanych węglem, gdzie osad

jest spalany łącznie z węglem brunatnym lub kamiennym.

Spalanie z węglem kamiennym wymaga osadu wysuszonego

do 90% s.m., a z węglem brunatnym jedynie 25% - 30%

s.m. Osad może zastąpić 3% - 10% paliwa podstawowego,

- piece cementowe, gdzie osad wysuszony (90% s.m.) spalany

jest w temperaturze 1800

o

C – 2000

o

C wraz z mieszanką

cementową. Produkty spalenia zostają związane w klinkierze

cementowym,

- instalacje

do przygotowania mieszanek asfaltowych,

cegielniach, wapiennikach, gdzie wprowadzany jest osad

o uwodnieniu 5% - 20%. Produkty spalania wiązane są

w produkt wyjściowy, tj. mieszankę asfaltową, bądź w

produkty budowlane i wykorzystywane w przemyśle

budowlanym.

- spalarnie dwustopniowe wykorzystujące proces pirolizy

w pierwszym etapie przeróbki. [7]

3.10.

Wykorzystanie osadów.

3.10.1. Rekultywacja nieużytków i zagłębień terenowych.

Starym, niestosowanym już rozwiązaniem umożliwiającym

pozbycie się osadów ściekowych, jest wypełnienie zagłębień

terenowych i innych nieużytków. Rozwiązanie to stosowane było

w miejscach, gdzie istniały odpowiednie warunki terenowe.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

43

Do niedawna stosowane było także wtryskiwanie osadu do gruntu

i wypełnianie podziemnych wyrobisk. Było to jednak rozwiązanie

bardzo kosztowne, stosowane w przypadku osadów specyficznych,

np.: radioaktywnych, toksycznych pochodzenia przemysłowego.

Sposoby te powodowały zanieczyszczenie gruntów i wód podziemnych

substancjami toksycznymi i zostały wycofane i zakazane.

W przypadku miast nadbrzeżnych i portowych coraz więcej

oczyszczalni stosuje zatapianie osadów w morzu, w odległości od

kilkunastu do kilkudziesięciu km od lądu. Jest to przeważnie osad

przefermentowany. Ten sposób usuwania osadu jest jednak bardzo

krytycznie oceniany. [7]

3.10.2. Wykorzystanie

osadów

w

rolnictwie,

leśnictwie

i ogrodnictwie.

Osad w postaci biochemicznie stabilnej wykorzystuje się

najczęściej w rolnictwie, leśnictwie i ogrodnictwie. Wykorzystanie

osadów jako nawozu jest zjawiskiem bardzo pożądanym, ze względu

na wysoką wartość nawozową osadów.

Jednak osady wykorzystywane w ten sposób muszą spełniać

bardzo rygorystyczne normy bakteriologiczne i zawartości metali

ciężkich, dlatego obecnie coraz częściej osady, które mają zostać użyte

w rolnictwie, leśnictwie i ogrodnictwie są najpierw kompostowane lub

pasteryzowane. Normy te określa w Polsce Dz.U. 72 poz. 813 z dnia

11.08.1999.

Także gleba, która ma być wzbogacana osadami ściekowymi, musi

spełniać normy zawarte w w/w Rozporządzeniu.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

44

4. Charakterystyka wybranych obiektów:

4.1. Kochcice

4.1.1. Charakterystyczne parametry technologiczne

a) Projektowe wskaźniki zanieczyszczeń

Parametr

Jednostka

Ścieki

dopływające

Ścieki

oczyszczone

BZT

5

mgO

2

/dm

3

450,0

30,0

Zawiesina ogólna

mg/dm

3

390,0

50,0

Azot ogólny

mgN/dm

3

50,0

30,0

Azot amonowy

mgN

NH4

/dm

3

14,0

6,0

Fosfor ogólny

mgP/dm

3

9,0

5,0

b) Projektowe natężenie przepływu Q

dśr

= 650,0 m

3

/d

c) Rzeczywiste wskaźniki zanieczyszczeń (z 40 analiz zleconych

przez Hydro-Lemna S.A. j.v. w dniach 10-07-1992 do 12-11-

1997)

Parametr

Jednostka

Ścieki

dopływające

Ścieki

oczyszczone

BZT

5

mgO

2

/dm

3

187,57

11,45

Zawiesina ogólna

mg/dm

3

546,75

17,10

Azot ogólny

mgN/dm

3

54,27

14,44

Azot amonowy

mgN

NH4

/dm

3

30,96

5,95

Fosfor ogólny

mgP/dm

3

9,16

3,59

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

45

d) Rzeczywiste natężenie przepływu (w w/w okresie czasu)

Q

dśr

= 436,48 m

3

/d

e) Układ technologiczny:

kanalizacja

krata ręczna gęsta

piaskownik poziomy

dwukomorowy

przepompownia

staw napowietrzany

komora koagulacji

staw Lemna

urządzenie do pomiaru

natężenie przepływu

odbiornik (rów melioracyjny)

f) Wymiary charakterystyczne:

- powierzchnia całkowita w ogrodzeniu

- 2,40 ha,

- powierzchnia stawu napowietrzanego

- 0,31 ha,

- głębokość czynna stawu napowietrzanego - 2,50 m,

- objętość stawu napowietrzanego

-

- powierzchnia stawu Lemna

- 0,74 ha,

- głębokość czynna stawu Lemna

- 3,00 m,

- objętość stawu Lemna

-

4.1.2. Opis działania systemu

Ścieki dopływają na oczyszczalnię poprzez system

kanalizacji półrozdzielczej. Dominująca część miejscowości jest

przyłączona poprzez adaptację systemu kanalizacji deszczowej na

kanalizację ogólnospławną. Na oczyszczalni ścieki są pompowane

po części mechanicznej na staw napowietrzany, skąd przepływają

grawitacyjnie przez komorę koagulacji do stawu Lemna i dalej do

odbiornika.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

46

W trakcie realizacji oczyszczalni, na końcu kolektora

ogólnospławnego wykonano separator, od którego ścieki bytowo-

gospodarcze płyną w kierunku oczyszczalni nowo wykonanym

kolektorem sanitarnym PVC 315. W roku 1993 rozbudowano sieć

kanalizacyjną, zwiększając udział kolektorów rozdzielczych

w

systemie

kanalizacyjnym.

Oprócz

ścieków

bytowo-

gospodarczych z miejscowości, na oczyszczalnię skierowano także

ścieki technologiczne z gorzelni rolniczej. W roku 1995, w związku

z bardzo dużym obciążeniem oczyszczalni, przewyższającym

założenia projektowe zamontowano złoże nitryfikacyjne w stawie

napowietrzanym. Złoże odgrodzono od stawu barierą pływającą z

polietylenu o dużej gęstości (HDPE).[14]

4.1.3. Charakterystyka realizacji inwestycji

Inwestorem bezpośrednim inwestycji jest Urząd Gminy

w Kochanowicach, a inwestorem zastępczym WZMiUW

w Częstochowie. Realizację obiektu rozpoczęto w końcu kwietnia

1992r., a zakończono w końcu lipca 1992r.

Generalnym Wykonawcą inwestycji było Przedsiębiorstwo

„HYDRO” z Kielc, a wykonawcą robót ziemnych „BUSKOPOL”

z Buska Zdroju przy współudziale Rejonowego Przedsiębiorstwa

Melioracyjnego S.A. z Lublińca. Montaż komponentów Lemna

został wykonany pod nadzorem pracowników Lemna International

Corporation. Koszt realizacji inwestycji w obrębie ogrodzenia

wyniósł 579 000,00 PLN. [14]

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

47

4.2. Wręczyca Wielka

4.2.1. Charakterystyczne parametry technologiczne

a) Projektowe wskaźniki zanieczyszczeń

Parametr

Jednostka

Ścieki

dopływające

Ścieki

oczyszczone

BZT

5

mgO

2

/dm

3

300,0

30,0

Zawiesina ogólna

mg/dm

3

300,0

50,0

Azot ogólny

mgN/dm

3

50,0

30,0

Azot amonowy

mgN

NH4

/dm

3

-

6,0

Fosfor ogólny

mgP/dm

3

10,0

5,0

b) Projektowe natężenie przepływu Q

dśr

= 433,0 m

3

/d

c) Rzeczywiste wskaźniki zanieczyszczeń (z 25 analiz zleconych

przez Hydro-Lemna S.A. j.v. w okresie 22-12-1994 do 16-05-

2001)

Parametr

Jednostka

Ścieki

dopływające

Ścieki

oczyszczone

BZT

5

mgO

2

/dm

3

179,15

7,42

Zawiesina ogólna

mg/dm

3

319,58

14,78

Azot ogólny

mgN/dm

3

56,0

17,70

Azot amonowy

mgN

NH4

/dm

3

25,63

5,86

Fosfor ogólny

mgP/dm

3

8,56

3,61

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

48

g) Rzeczywiste natężenie przepływu (w w/w okresie czasu)

Q

dśr

= 441,72 m

3

/d

d) Układ technologiczny:

Punkt zlewny ścieków dowożonych

kanalizacja

krata ręczna gęsta

piaskownik poziomy

dwukomorowy

staw napowietrzany

komora koagulacji

staw Lemna

urządzenie do pomiaru natężenie przepływu

odbiornik (rów melioracyjny)

e) Wymiary charakterystyczne:

- powierzchnia stawu napowietrzanego

- 0,60 ha,

- głębokość czynna stawu napowietrzanego - 2,95 m,

- objętość stawu napowietrzanego

- 14455 m

3

,

- powierzchnia stawu Lemna

- 0,51 ha,

- głębokość czynna stawu Lemna

- 2,90 m,

- objętość stawu Lemna

- 11781 m

3

.

4.2.2. Opis działania systemu

Ścieki dopływają na oczyszczalnię poprzez system

kanalizacji ogólnospławnej z Wręczycy Wielkiej i Wręczycy Małej.

Część ścieków, z części niezkanalizowanej jest dowożona do

oczyszczalni taborem asenizacyjnym. Do oczyszczalni ścieki są

pompowane z miejscowości. Ścieki wpływają do części

mechanicznej, po czym płyną grawitacyjnie na staw

napowietrzany, przez komorę koagulacji, staw Lemna i dalej do

odbiornika.[15]

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

49

4.2.3. Charakterystyka realizacji inwestycji

Inwestorem bezpośrednim inwestycji jest Urząd Gminy we

Wręczycy Wielkiej. Realizację obiektu rozpoczęto w końcu 1993r.,

a zakończono w październiku 1994r.

Generalnym Wykonawcą inwestycji było Przedsiębiorstwo

„HYDRO” z Kielc, Rejonowe Przedsiębiorstwo Melioracyjne S.A.

z Lublińca. Montaż komponentów Lemna został wykonany pod

nadzorem pracowników Lemna International Corporation. Koszt

realizacji inwestycji w obrębie ogrodzenia wyniósł 1404900,00

PLN. [15]

4.3. Chmielnik Rzeszowski

4.3.1. Charakterystyczne parametry technologiczne

a) projektowe wskaźniki zanieczyszczeń

Parametr

Jednostka

Ścieki

dopływające

Ścieki

oczyszczone

BZT

5

mgO

2

/dm

3

425,0

30,0

Zawiesina ogólna

mg/dm

3

416,0

50,0

Azot ogólny

mgN/dm

3

69,0

30,0

Azot amonowy

mgN

NH4

/dm

3

39,0

6,0

Fosfor ogólny

mgP/dm

3

13,0

5,0

b) Projektowe natężenie przepływu Q

dśr

= 480,0 m

3

/d

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

50

c) Rzeczywiste natężenie przepływu (z 11 analiz zleconych przez

Hydro-Lemna S.A. j.v. w okresie 30-06-1998 do 03-08-2000)

Parametr

Jednostka

Ścieki

dopływające

Ścieki

oczyszczone

BZT

5

mgO

2

/dm

3

218,75

12,93

Zawiesina ogólna

mg/dm

3

409,88

15,91

Azot ogólny

mgN/dm

3

49,63

19,63

Azot amonowy

mgN

NH4

/dm

3

32,96

5,62

Fosfor ogólny

mgP/dm

3

9,8

4,99

h) Rzeczywiste natężenie przepływu (w w/w okresie czasu)

Q

dśr

= 462,53 m

3

/d

d) Układ technologiczny:

Punkt zlewny ścieków dowożonych

kanalizacja

przepompownia

komora rozprężna

krata

ręczna gęsta

piaskownik poziomy dwukomorowy

staw

napowietrzany

nitryfikator

komora koagulacji

staw

Lemna

urządzenie do pomiaru natężenie przepływu

odbiornik (rów melioracyjny)

e) Wymiary charakterystyczne:

- powierzchnia całkowita w ogrodzeniu

- 2,11 ha,

- powierzchnia stawu napowietrzanego

- 0,474 ha,

- głębokość czynna stawu napowietrzanego - 3,10 m,

- objętość stawu napowietrzanego

- 10075 m

3

,

- powierzchnia stawu Lemna

- 0,565 ha,

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

51

- głębokość czynna stawu Lemna

- 2,80 m,

- objętość stawu Lemna

- 10742 m

3

.

4.3.2. Opis działania systemu

Ścieki dopływają na oczyszczalnię poprzez system

kanalizacji sanitarnej z miejscowości Chmielnik, Zabratówka, Wola

Rafałowska, Błędowa Tyczyńska. Część ścieków, z części

niezkanalizowanej jest dowożona do oczyszczalni taborem

asenizacyjnym. Ścieki są pompowane do części mechanicznej, po

czym płyną grawitacyjnie na staw napowietrzany z wydzieloną

komorą nitryfikacji, przez komorę koagulacji, staw Lemna i dalej

do odbiornika.[16]

4.3.3. Charakterystyka realizacji inwestycji

Inwestorem bezpośrednim inwestycji jest Urząd Gminy

w Chmielniku Rzeszowskim. Realizację obiektu rozpoczęto w roku

1995, a zakończono w 1996r.

Generalnym Wykonawcą inwestycji było Przedsiębiorstwo

„HYDRO-LEMNA” S.A. z Kielc, a Podwykonawcą robót ziemnych

Przedsiębiorstwo „BUSKOPOL” z Buska Zdrój. Koszt realizacji

inwestycji w obrębie ogrodzenia wyniósł 1494514,56 PLN. [16]

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

52

5. Zakres i metodyka badań osadów ściekowych.


5.1. Metodyka poboru osadów ściekowych.

Próby osadu zostały pobrane w 30 miejscach, według procedury

określonej w Dz.U. nr. 72 poz. 813 z dnia 11.08.1999r.

Celem poboru osadu o parametrach odpowiadających osadowi

zalegającemu na dnie stawów skonstruowano sondę do poboru prób

i do pomiaru wysokości słupa osadu w wybranych punktach na

powierzchni stawów.

Konstrukcja, części składowe i sposób poboru prób pokazano na

rysunkach poniżej.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

53

SONDA DO POMIARU ILOŚCI OSADU I POBORU PRÓB – SCHEMAT BUDOWY

Zawór
kulowy

Złączka

PCV

Linka stalowa

w kołnierzu

gumowym

Cylinder z

pleksiglasu

Otwór do

odprowadzania

wód

nadosadowych

Rękojeść

aluminiowa

Złączka PCV z

oczkiem

prowadzącym

linkę stalową

Główka rękojeści
PCV

z oczkiem

prowadzącym
linkę

Zabezpieczenie
linki stalowej

Podziałka

co 1 cm

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

54

Około 1 godzinę przed poborem prób i pomiarem wysokości osadu

na oczyszczalni wyłączono dmuchawy. W ten sposób zapewniono

czas na sedymentację osadu zawieszonego w ściekach podczas pracy

dmuchaw.

Próby pobierano z łódki płaskodennej, zanurzając powoli sondę

z otwartym zaworem w ściekach aż do wyczucia oporu folii

uszczelniającej dno stawów. Następnie zamykano zawór i powoli

wyciągano sondę na powierzchnię, gdzie odczytywano wysokość

słupa osadu i wlewano osad do słoja. Po zakończeniu poboru próby

osadu zlano do czterech słojów o pojemności 1 dm

3

, po dwa słoje dla

każdego z laboratoriów, które miały badać osad. Do każdego słoja

wlano 30 ml osadu z każdej pobranej i wymieszanej próby.

Wyjątkiem był pobór prób na oczyszczalni ścieków we Wręczycy

Wielkiej, gdzie próby pobrano ze stawu po ówczesnym spompowaniu

wód nadosadowych.

Poniżej pokazano graficznie sposób poboru prób do analizy.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

55

SONDA DO POMIARU ILOŚCI OSADU I POBORU PRÓB

– ZMONTOWANA I PRZYGOTOWANA DO PRACY

Sondę należy zanurzać powoli do momentu

wyczucia dna

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

56

SONDA DO POMIARU ILOŚCI OSADU I POBORU PRÓB

– SPOSÓB ZAMYKANIA ZAWORU

Kiedy sonda stoi na dnie należy zamknąć

zawór kulowy silnym pociągnięciem linki

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

57

SONDA DO POMIARU ILOŚCI OSADU I POBORU PRÓB

ZAWÓR ZAMKNIĘTY

Sondę należy wyjmować ze ścieków powoli,

aby nie wzburzyć wód nadosadowych

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

58

Teraz należy odczytać wysokość warstwy

osadu (można rozróżnić strefę osadu
zagęszczonego i strefę zagęszczania). Można

także pobrać próbę osadu do analizy, należy

jednak zwrócić uwagę na to, aby do
naczynia na próbę wpuścić tylko część, w

której znajduje się osad. Umożliwi to

dokładne odczytanie zawartości suchej masy
w osadzie.

SONDA DO POMIARU ILOŚCI OSADU I POBORU PRÓB

- GOTOWA DO POMIARU I POBORU PRÓB

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

59

5.2. Zakres badań osadów.

Zakres badań fizyko-chemicznych wykonywanych na potrzeby tej

pracy, obejmował następujący zakres:

- pH - Rtęć

- Fosfor ogólny - Sód

- P

2

O

5

- Potas

- Nikiel - Magnez

- Miedź - Wapń

- Chrom ogólny - OWO

- Kadm - Siarczany

- Ołów - Chlorki

- Cynk - Azot ogólny

- Azot organiczny - Azot organiczny

- Azot azotanowy - Azot amonowy

- BZT

5

- CHZT

- Sucha masa - Uwodnienie

- Zawartość subst. organ. – Zawartość subst.miner.

Zakres badań biologiczno-sanitarnych obejmował wykonanych na

potrzeby tej pracy, obejmował następujący zakres:

- obecność bakterii z grupy Salmonella,

- obecność żywych jaj pasożytów przewodu pokarmowego

ludzi i zwierząt (Ascaris sp, Trichuris sp, Toxocara sp.)[2]

Ponadto w pracy wykorzystano wyniki analiz będące w posiadaniu

firmy WIDUCH HYDROLEMNA S.A. wykonane przez Katedrę

Technologii Ścieków i Biologii Sanitarnej Instytutu Ochrony

Środowiska w Warszawie, obejmujące następujący zakres:

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

60

Badania fizykochemiczne osadu:

- barwa,

- ołów,

- zapach,

- kadm,

- pH,

- cynk,

- suchą masę osadu,

- chrom,

- uwodnienie,

- nikiel,

- zawartość substancji mineralnych,

- azot ogólny,

- zawartość substancji organicznych, - fosfor ogólny.

Badania bakteriologiczne osadu:

- miano coli typu kałowego,

- obecność bakterii z grupy Salmonella,

- obecność żywych jaj pasożytów przewodu pokarmowego ludzi

i zwierząt ( Ascaris sp, Trichuris sp, Toxocara sp. )

5.3. Laboratoria badające osad.

Laboratoria, w których były wykonywane badania osadu na

potrzeby tej pracy to:

- Laboratorium Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej

w Kielcach, gdzie były wykonywane analizy bakteriologiczne

osadów z oczyszczalni ścieków Lemna we Wręczycy Wielkiej

i w Chmielniku Rzeszowskiego.

- Laboratorium Katedry Technologii Wody i Ścieków Wydziału

Budownictwa Lądowego Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach,

gdzie były wykonywane badania fizykochemiczne osadów

z oczyszczalni ścieków Lemna we Wręczycy Wielkiej i w

Chmielniku Rzeszowskim.

Ponadto w pracy wykorzystano wyniki analiz będące w posiadaniu

firmy WIDUCH HYDROLEMNA S.A. wykonane przez Katedrę

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

61

Technologii Ścieków i Biologii Sanitarnej Instytutu Ochrony

Środowiska w Warszawie.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

62

6. Wyniki badań osadów.


6.1. Kochcice.

6.1.1. Staw napowietrzany

Cel i zakres zadania.

Celem pracy były badania fizyko-chemiczne i biologiczno-sanitarne

25 próbek osadów ze stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków

typu Lemna w Kochcicach.

Próbki zostały zlane w 3 próby (po jednej dla każdej z cel)

i przewiezione do Instytutu Ochrony Środowiska.

Próby osadu zostały pobrane w 25 miejscach wg. procedury określonej

w DZ.U. nr. 72 poz. 813.

Metodyka badań.

Próby zostały pobrane ze stawu napowietrzanego za pomocą

sondy pomiarowej. Poniżej pokazano miejsca poboru prób osadu ze

stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków w Kochcicach.

Oznaczenia fizyko-chemiczne wykonane zostały przez Laboratorium

Instytutu Ochrony Środowiska w Warszawie wg. obowiązujących

Polskich Norm.

Oznaczenie bakterii z grupy Salmonella wykonano wg. PN-64/A-

04023. Oznaczenie żywych jaj pasożytów przewodu pokarmowego

wykonano wg. zmodyfikowanej metody Meyera, Millera i Kaneshiro

przez Laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

63

Wyniki badań.

Na podstawie pomiarów osadów ściekowych w trakcie bieżącej

eksploatacji stawu szacunkowo określono grubość warstwy zalegania

osadu na stawie napowietrzanym:

I cela - 0,20 – 0,25 m

II cela

- 0,18 – 0,20 m

III cela

- 0,15 – 0,18 m

Szacunkowa objętość osadu wynosiła :

I cela

= 246 - 307 m

3

II cela

= 215 - 239 m

3

III cela

= 101 – 121 m

3

Ogółem: = 526 – 667 m

3

Pobrane próby osadów z poszczególnych cel różnią się znacznie pod

względem uwodnienia:

I cela

= 65,7 %

II cela

= 89,0 %

III cela

= 94,1 %

Na podstawie szacunkowych wyników można określić następujące

parametry pracy oczyszczalni.

Oczyszczalnia ścieków pracując - odbierając ścieki świeżowodne,

jak i dowożone taborem asenizacyjnym, a także przemysłowe

gorzelniane w ilości Qd

śr

= 436,68 m

3

/d przez okres 5 lat eksploatacji

zgromadziła na stawie napowietrzanym 526,0 – 667,0 m

3

osadu, co

daje 105,2 – 133,4 m

3

/rok eksploatacji obiektu.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

64

Osad ściekowy wystąpił w największej ilości w I celi stawu

napowietrzanego. Najmniejsza jego ilość wystąpiła w III celi.

Sucha masa osadu zgromadzonego na dnie stawu podczas 5 – letniej

eksploatacji wyniosła:

I cela

= 84,38 – 105,30 ton

II cela

= 23,65 – 26,29 ton

III cela

= 5,96 – 7,14 ton

Razem

= 113,99 – 138,73 ton

Sucha masa osadu wyniosła

I cela

- 34,3 %, tj. 343,0 g/kg

II cela

- 11,0 %, tj. 110,0 g/kg

III cela

- 5,9 %, tj. 59,0 g/kg

Charakterystyka fizyko-chemiczna i biologiczno-sanitarna osadów.

W załączniku podano charakterystykę osadów pochodzących z dna

stawu napowietrzania. Osad pobrany w postaci 25 próbek

charakteryzował się barwą ciemno-brunatno-szarą o zapachu

specyficznie gnilnym.

Odczyn pH (6,90) może wskazywać, iż w osadzie panują warunki

beztlenowe.[3]

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

65

KOCHCICE

Miejsce poboru prób osadu z dna stawu Lemna

2

1

3

dopływ

ściekó

w

odpływ

ściekó

w

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

66

Osad nie zawiera dużej ilości związków biogennych (formy azotu,

fosfor og.). Ze względu na dużą zawartość cynku i kadmu osad może

być wykorzystany jedynie do uprawy roślin przeznaczonych do

produkcji kompostu oraz do roślinnego utrwalania powierzchni

gruntów.

Porównywanie ilości metali ciężkich w osadach z oczyszczalni ścieków

w Kochcicach z parametrami dopuszczalnymi dla osadów ściekowych

wykorzystywanych na cele nieprzemysłowe (Dz.U. Nr. 72. poz.813

zał.nr.1).

Metale

ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy osadu nie większe niż:

przy stosowaniu osadów

w rolnictwie, do

rekultywacji

gruntów na

potrzeby rolnicze

oraz do

kompostowania

do rekultywacji

gruntów na

potrzeby

nierolnicze

do uprawy roślin

przeznaczonych do

produkcji kompostu

oraz do roślinnego

utrwalania

powierzchni gruntów

analiza osadów

ściekowych w Kochcicach

Cela I Cela II Cela III

1. Ołów(Pb)

500

1000

1500

37,8

87,2

337,1

2. Kadm (Cd) 10

25

50

4,2

9,1

32,2

3. Chrom (Cr) 500

1000

2500

13,9

30,9

84,7

4. Miedź (Cu) 800

1200

2000

34,2

88,1

225,7

5. Nikiel (Ni)

100

200

500

11,0

29,0

77,9

6. Cynk (Zn)

2500

3500

5000

558,5 1568,0 3525,3

Obecność żywych jaj przedstawicieli fauny pasożytniczej sprawia, że

osady mogą być zagospodarowane na cele nierolnicze oraz do

rekultywacji gruntów na cele rolnicze.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

67

Wyniki analiz bakteriologicznych i helmintologicznych osadów

z oczyszczalni ścieków w Kochcicach

Wynik

l.p.

Wskaźnik

J.M.

Próba 1

Próba 2

Próba 3

1.

Salmonella

obecność

brak

brak

brak

2.

Miano coli

-

10

-6

10

-5

10

-5

Jaja pasożytów przewodu pokarmowego

3.

Ascaris sp.

szt./kg s.m.

0

0

85

4.

Trichuris sp.

szt./kg s.m.

0

0

17

5.

Toxocara sp.

szt./kg s.m.

0

0

0

6.

Wskaźnik ATT

-

0

0

102

Wniosek:

Stężenia cynku i kadmu dla osadów znajdujących się w III celi

zostały przekroczone, w związku z tym osad nie nadaje się

w niezmienionej formie do rolniczego wykorzystania, a tylko do uprawy

roślin przeznaczonych do produkcji kompostu i do roślinnego

utrwalania powierzchni gruntów.

6.1.2. Staw Lemna

Cel i zakres zadania.

Celem pracy były badania fizyko-chemiczne i biologiczno-sanitarne

6 próbek osadów ze stawu Lemna oczyszczalni ścieków typu Lemna

w Kochcicach.

Próbki zostały pobrane w dniu 02.06.1997 i dostarczone do Instytutu

Ochrony Środowiska w Warszawie przez Hydro-Lemna S.A. j.v.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

68

Metodyka badań.

Próby zostały pobrane ze stawu LEMNA za pomocą sondy

pomiarowej. Poniżej pokazano rozmieszczenie osadu na stawie LEMNA

wraz wysokością zalegania osadu w cm. Oznaczenia fizyko-chemiczne

wykonane zostały przez Laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska w

Kielcach wg. obowiązujących Polskich Norm.

Oznaczenie bakterii z grupy Salmonella wykonano wg. wytycznych

PN-64/A-04023. Oznaczenie żywych jaj pasożytów przewodu

pokarmowego wykonano wg. zmodyfikowanej metody Meyera, Millera

i Kaneshiro przez Laboratorium Instytutu Ochrony Środowiska.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

69

Rozmieszczenie punktów poboru osadów w stawie Lemna na oczyszczalni ścieków

systemu „Lemna” w Kochcicach

5

6

2

odpływ

ścieków

dopływ

ścieków

4

1

3

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

70

Charakterystyka fizyko-chemiczna i biologiczno-sanitarna osadów.

Poniżej podano charakterystykę osadów pochodzących z dna stawu

napowietrzania. Osad pobrany w postaci 6 próbek charakteryzował się barwą

ciemno-brunatno-szarą.

Należy zwrócić uwagę na duże różnice w uwodnieniu próbek – 27,1% -

95,2%, przy czym próbka o najmniejszym uwodnieniu była najbardziej

zmineralizowaną próbką. Można przypuszczać, że próbka ta zawierała dużą

ilość zawiesiny mineralnej (piasku). Osad nie zawiera dużej ilości związków

biogennych ( formy azotu, fosfor og.).[4]

W stosunku do parametrów podanych w załączniku nr 1 Dz.U. 72 poz.

813 z 31.08.1999 dla rolniczego wykorzystania osadu, dwie z prób osadu

wykazują minimalne przekroczenia stężenia kadmu, co wyklucza możliwość

rolniczego wykorzystania osadów.

W osadzie nie wykryto bakterii z grupy Salmonella oraz żywych jaj pasożytów

przewodu pokarmowego.

Ilość metali ciężkich w osadach z oczyszczalni ścieków w Kochcicach

Metale

Staw Lemna

Próba 1 Próba 2 Próba 3 Próba 4 Próba 5 Próba 6

1. Ołów(Pb)

99,6

103,0

109,5

16,2

30,0

24,1

2. Kadm (Cd)

10,0

10,8

11,4

0,6

0,6

0,6

3. Chrom (Cr) 22,9

24,6

26,0

6,8

10,8

7,2

4. Nikiel (Ni)

28,1

30,1

31,9

4,0

14,2

9,0

5. Cynk (Zn)

885,2

915,7

1004,0

28,8

184,0

120,0

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

71

Wniosek:

Stężenie kadmu zostało przekroczone, co daje podstawę jedynie

do nierolniczego wykorzystania osadów ściekowych.

Podsumowanie i wnioski:

Osady ściekowe w różnych częściach stawu różniły się od siebie

stopniem uwodnienia.

Próbka średnia, składająca się z 6 próbek, posiadała średnie

uwodnienie osadu ściekowego: 74,87 %.

Poziom zanieczyszczenia osadu substancjami biogennymi jest

znikomy.

Na podstawie Rozporządzenia MOŚZNiL z dnia 31/08/99 ( Dz.U.

Nr.72, poz.813) osad z oczyszczalni ścieków typu Lemna

w Kochcicach nadaje się do wykorzystania na cele nieprzemysłowe,

z uwzględnieniem zasad wykorzystania określonych w paragrafie 2

niniejszego Rozporządzenia.

6.2. Wręczyca Wielka.

Cel i zakres zadania.

Celem pracy były badania fizyko-chemiczne i biologiczno-sanitarne

30 próbek osadów ze stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków

typu Lemna we Wręczycy Wielkiej, który został usunięty

i składowany na poletku odciekowym w odległości 50 m od stawu

napowietrzanego. Usunięcie osadów odbyło się za pomocą specjalnie

przygotowanego systemu pompowego, który zagwarantował

wybranie osadów w 90 % całej powierzchni dna bez uszkodzenia folii

zabezpieczającej.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

72

Osady ściekowe zostały poddane wstępnemu odwodnieniu na

poletku, dzięki systemowi drenażowemu tam zainstalowanemu.

Próby osadu zostały pobrane w 30 miejscach wg. procedury

określonej w DZ.U. nr. 72 poz. 813.

Metodyka badań.

Próby zostały pobrane ze stawu napowietrzanego po wstępnym

usunięciu ścieków nadosadowych ze stawu. W załączniku nr. 3

pokazano rozmieszczenie osadu na stawie napowietrzanym wraz

wysokością zalegania osadu w cm. w załączniku nr. 4 znajdują się

punkty pobrania próbek ze stawu napowietrzanego w ilości 30 szt.

Osad składowany na poletku osadowym jest osadem pochodzącym

z całej powierzchni dna stawu napowietrzanego, uwzględniając osad

ze wszystkich cel stawu. Oznaczenia fizyko-chemiczne wykonane

zostały przez Laboratorium Politechniki Świętokrzyskiej w Kielcach

wg. obowiązujących Polskich Norm.

Oznaczenie bakterii z grupy Salmonella wykonano wg. wytycznych

IMW w Lublinie. Oznaczenie żywych jaj pasożytów przewodu

pokarmowego wykonano wg. wytycznych IMW w Lublinie przez

Laboratorium SANEPID Kielce.

Wyniki badań.

Na podstawie pomiarów osadów ściekowych w trakcie bieżącej

eksploatacji stawu, jak również po usunięciu ścieków nadosadowych

szacunkowo określono grubość warstwy zalegania osadu na stawie

napowietrzanym:

1. I cela - 0,38 m

2. II cela - 0,16 m

3. III cela - 0,05 m

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

73

4. IV cela - 0,01 m

średnia : 0,30 m.

Szacunkowa objętość osadu wynosiła :

1. I cela = 517,28 m

3

2. II cela = 280,24 m

3

3. III cela = 31,93m

3

4. IV cela = 6,31m

3

Na podstawie szacunkowych wyników można określić następujące

parametry pracy oczyszczalni.

Oczyszczalnia ścieków pracując - odbierając ścieki świeżowodne

jak i dowożone taborem asenizacyjnym w ilości Qd

śr

= 441,72 m

3

/d

przez okres 7 lat eksploatacji zgromadziła na stawie napowietrzanym

835,76 m

3

osadu, co daje 119,39 m

3

/ rok eksploatacji obiektu.

Osad ściekowy wystąpił w największej ilości w I celi stawu

napowietrzanego w pobliżu rury wylotowej ścieków z części

mechanicznej oczyszczalni.

Ze względu na zastosowane przekrycie folii na dnie stawu, za

pomocą piasku, ilość osadu może się nieznacznie zwiększyć

w stosunku do obliczeń szacunkowych w wyniku połączenia się osadu

z piaskiem na dnie.

Ilość ta nie ma znaczenia z punktu widzenia oceny ilości osadu

pozostałej w ciągu całej eksploatacji obiektu.

Po usunięciu uwodnionego osadu ze stawu napowietrzanego oraz

po wstępnym jego odwodnieniu na poletku osadowym można

przyjąć, iż ilość osadu zgromadzonego w stawie podczas 7 – letniej

eksploatacji wyniosła:

I cela - 64,76 ton

II cela - 35,09 ton

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

74

III cela - 4,0 ton

IV cela - 0,79 ton

Razem 104,64 ton

Sucha masa osadu wyniosła - 12,52 % tj. 125,2 g / kg

Uwodnienie osadu - 87,48 % tj. 874,8 g / kg

Charakterystyka fizyko-chemiczna i biologiczno-sanitarna osadów.

W załącznikach nr 1 i nr 2 podano charakterystykę osadów

pochodzących z dna stawu napowietrzania, po ich usunięciu

i składowaniu na poletku osadowym. Osad pobrany w postaci 30

próbek charakteryzował się barwą ciemno-brunatno-szarą o zapachu

intensywnie gnilnym.

Odczyn pH (7,51) może wskazywać, iż w osadzie panują warunki

beztlenowe.

Uwodnienie osadu, po wstępnym okresie leżakowania na poletku

osadowym wyniósł średnio 87,48 %. Osad nie zawiera dużej ilości

związków biogennych (formy azotu, fosfor og.)

Podobnie przedstawia się sytuacja z obecnością bakterii z grupy

Salmonella oraz żywych jaj pasożytów przewodu pokarmowego. Ich

brak potwierdza możliwość wykorzystania w/w osadów ściekowych

na cele nieprzemysłowe, zgodnie z wymogami Rozporządzenia Min.

Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia

11/08/99r.

Próbki w sumie 30 szt. pobrane do analiz spełniały wymogi w/w

Rozporządzenia

i

stanowiły

podstawę

do

przygotowania

reprezentatywnej próby, zgodnie z paragrafem 3.5 ( Dz.U. NR.

72.poz. 813 )

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

75

Porównywanie ilości metali ciężkich w osadach z oczyszczalni ścieków we

Wręczycy Wielkiej z parametrami dopuszczalnymi dla osadów ściekowych

wykorzystywanych na cele nieprzemysłowe (Dz.U. Nr. 72. poz.813

zał.nr.1).

Metale

ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy osadu nie większe niż:

przy stosowaniu osadów

w rolnictwie, do

rekultywacji

gruntów na

potrzeby rolnicze

oraz do

kompostowania

do rekultywacji

gruntów na

potrzeby

nierolnicze

do uprawy roślin

przeznaczonych do

produkcji kompostu

oraz do roślinnego

utrwalania

powierzchni gruntów

analiza

osadów

ściekowych

we

Wręczycy

Wielkiej

1. Ołów(Pb)

500

1000

1500

4,37

2. Kadm (Cd)

10

25

50

1,52

3. Chrom (Cr)

500

1000

2500

4,86

4. Miedź (Cu)

800

1200

2000

1,99

5. Nikiel (Ni)

100

200

500

4,48

6. Rtęć (Hg)

5

10

25

0,01

7. Cynk (Zn)

2500

3500

5000

2,78

Wniosek:

Żaden z parametrów nie został przekroczony, co daje podstawę

do rolniczego wykorzystania osadów ściekowych.

W ciągu 7 - letniej eksploatacji oczyszczalni ścieków we Wręczycy

Wielkiej ilość osadu uwodnionego w stawie napowietrzanym

szacunkowo wynosiła: 835,76 m

3

.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

76

Osady ściekowe w różnych częściach stawu różniły się od siebie

stopniem uwodnienia.

Próbka średnia, składająca się z minimalnej ilości próbek

wynosząca 30, posiadała średnie uwodnienie osadu ściekowego:

87,48 %.

Poziom zanieczyszczenia osadu substancjami biogennymi jest

znikomy.

Ilość zgromadzonych osadów w stawie napowietrzanym po 7

letniej eksploatacji wyniosła około 104,64 ton w przeliczeniu na

suchą masę osadu, co daje ok. 15 ton / rok.

Na podstawie Rozporządzenia MOŚZNiL z dnia 31/08/99 (Dz.U.

Nr.72, poz.813) osad z oczyszczalni ścieków typu Lemna we

Wręczycy Wielkiej nadaje się do wykorzystania na cele

nieprzemysłowe, z uwzględnieniem zasad wykorzystania określonych

w paragrafie 2 niniejszego Rozporządzenia.

6.3. Chmielnik Rzeszowski

Cel i zakres zadania.

Celem pracy były badania fizyko-chemiczne i biologiczno-sanitarne

30 próbek osadów ze stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków

typu Lemna w Chmielniku Rzeszowskim.

Oczyszczalnia ścieków w Chmielniku będzie modernizowana w 2002.

Podczas modernizacji osad zalegający na dnie stawów zostanie

usunięty.

Próby osadu zostały pobrane w 30 miejscach wg. procedury

określonej w DZ.U. nr. 72 poz. 813.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

77

Metodyka badań.

Próby zostały pobrane ze stawu napowietrzanego za pomocą

sondy pomiarowej. Poniżej pokazano rozmieszczenie osadu na stawie

napowietrzanym wraz wysokością zalegania osadu w cm. Oznaczenia

fizyko-chemiczne wykonane zostały przez Laboratorium Politechniki

Świętokrzyskiej w Kielcach wg. obowiązujących Polskich Norm.

Oznaczenie bakterii z grupy Salmonella wykonano wg. wytycznych

IMW w Lublinie. Oznaczenie żywych jaj pasożytów przewodu

pokarmowego wykonano wg. wytycznych IMW w Lublinie przez

Laboratorium SANEPID Kielce.

Wyniki badań.

Na podstawie pomiarów osadów ściekowych w trakcie bieżącej

eksploatacji stawu, jak również po usunięciu ścieków nadosadowych

szacunkowo określono grubość warstwy zalegania osadu na stawie

napowietrzanym :

I cela - 0,56 m

II cela

- 0,31 m

III cela

- 0,05 m

średnia : - 0,31 m.

Szacunkowa objętość osadu wynosiła :

I cela

= 914,54 m

3

II cela

= 440,79 m

3

III cela

= 43,88 m

3

Razem:

= 1399,22 m

3

Na podstawie szacunkowych wyników można określić następujące

parametry pracy oczyszczalni.

Oczyszczalnia ścieków pracując - odbierając ścieki świeżowodne

jak i dowożone taborem asenizacyjnym w ilości Qd

śr

= 462,53 m

3

/d

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

78

przez okres 5 lat eksploatacji zgromadziła na stawie napowietrzanym

1399,22 m

3

osadu, co daje 279,84 m

3

/ rok eksploatacji obiektu.

Osad ściekowy wystąpił w największej ilości w I celi stawu

napowietrzanego w pobliżu rury wylotowej ścieków z części

mechanicznej oczyszczalni.

Ze względu na zastosowane przekrycie folii na dnie stawu,

z zastosowaniem piasku, ilość osadu może się nieznacznie zwiększyć

w stosunku do obliczeń szacunkowych w wyniku połączenia się osadu

z piaskiem na dnie.

Ilość ta nie ma znaczenia z punktu widzenia oceny ilości osadu

pozostałej w ciągu całej eksploatacji obiektu.

Można przyjąć, iż ilość osadu zgromadzonego w stawie podczas 5 –

letniej eksploatacji wyniosła:

I cela - 146,14 ton

II cela - 70,44 ton

III cela - 7,01 ton

Razem - 223,59 ton

Sucha masa osadu wyniosła

- 15,98 %, tj. 159,8 g / kg

Uwodnienie osadu - 84,02 %, tj. 840,2 g / kg

Charakterystyka fizyko-chemiczna i biologiczno-sanitarna osadów.

W załącznikach nr 1 i nr 2 podano charakterystykę osadów

pochodzących z dna stawu napowietrzania. Osad pobrany w postaci

30 próbek charakteryzował się barwą ciemno-brunatno-szarą.

Odczyn pH (7,7) może wskazywać, iż w osadzie panują warunki

beztlenowe.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

79

CHMIELNIK RZESZOWSKI

Ilość osadu zalegająca na dnie stawu napowietrzanego

Długość sondy pomiarowej – 4,00 m

0,57

0,39

0,22

0,33

0,13

0,01

0,01

0,01

0,05

0,00

0,48

0,16

0,24

0,35

0,05

0,01

0,03

0,15

0,38

0,25

0,27

0,37

0,48

0,65

0,49

0,69

0,61

0,61

0,55

0,56

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

80

Uwodnienie osadu, wyniosło średnio 84,02 %. Osad zawiera duże

ilości związków biogennych (formy azotu, fosfor og., OWO), stąd

jego właściwości nawozowe są dobre.

Podobnie przedstawia się sytuacja z obecnością bakterii z grupy

Salmonella oraz żywych jaj pasożytów przewodu pokarmowego. Ich

brak potwierdza możliwość wykorzystania w/w osadów ściekowych

na cele nieprzemysłowe, zgodnie z wymogami Rozporządzenia Min.

Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia

11/08/99r.

Zgodnie z tym Rozporządzeniem ( Dz.U. Nr. 72, poz.813), osady

ściekowe z oczyszczalni ścieków w Chmielniku mogą być

wykorzystywane:

- na potrzeby rolnicze i nierolnicze,

- do wprowadzenia wraz z nasionami roślin na powierzchnię

narażona, na erozję, w szczególności na skarpy składowisk

odpadów, wykopów, nasypów ziemnych, do roślinnego

utwardzania powierzchni gruntów,

- przy stosowaniu do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji

kompostu,

- do kompostowania osadów ściekowych.

Próbki w sumie 30 szt. pobrane do analiz spełniały wymogi

w/w Rozporządzenia i stanowiły podstawę do przygotowania

reprezentatywnej próby, zgodnie z paragrafem 3.5 ( Dz.U. NR.

72.poz. 813 )

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

81

Porównywanie ilości metali ciężkich w osadach z oczyszczalni ścieków we

Wręczycy Wielkiej z parametrami dopuszczalnymi dla osadów ściekowych

wykorzystywanych na cele nieprzemysłowe (Dz.U. Nr. 72. poz.813

zał.nr.1).

Metale

ilość metali ciężkich w mg/kg suchej masy osadu nie większe niż:

przy stosowaniu osadów

w rolnictwie, do

rekultywacji

gruntów na

potrzeby rolnicze

oraz do

kompostowania

do rekultywacji

gruntów na

potrzeby

nierolnicze

do uprawy roślin

przeznaczonych do

produkcji kompostu

oraz do roślinnego

utrwalania

powierzchni gruntów

analiza

osadów

ściekowych

w

Chmielniku

Rzeszow.

1. Ołów(Pb)

500

1000

1500

25,70

2. Kadm (Cd)

10

25

50

0,36

3. Chrom (Cr)

500

1000

2500

4,12

4. Miedź (Cu)

800

1200

2000

1,80

5. Nikiel (Ni)

100

200

500

2,50

6. Rtęć (Hg)

5

10

25

0,01

7. Cynk (Zn)

2500

3500

5000

1321,00

Wniosek:

Żaden z parametrów nie został przekroczony, co daje podstawę

do rolniczego wykorzystania osadów ściekowych.

W ciągu 5 - letniej eksploatacji oczyszczalni ścieków w Chmielniku

Rzeszowskim ilość osadu uwodnionego w stawie napowietrzanym

szacunkowo wynosiła: 1399,22 m

3

.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

82

Osady ściekowe w różnych częściach stawu różniły się od siebie

stopniem uwodnienia.

Próbka średnia, składająca się z minimalnej ilości próbek

wynosząca 30, posiadała średnie uwodnienie osadu ściekowego:

84,02 %

Zawartość substancji biogennych jest wysoka, co sprawia, że osad

jest idealnym nawozem.

Ilość zgromadzonych osadów w stawie napowietrzanym po 5

letniej eksploatacji wyniosła około 223,59 ton w przeliczeniu na

suchą masę osadu, co daje ok. 44,72 ton/rok.

Na podstawie Rozporządzenia MOŚZNiL z dnia 31/08/99 (Dz.U.

Nr.72, poz.813) osad z oczyszczalni ścieków typu Lemna w

Chmielniku Rzeszowskim nadaje się do wykorzystania na cele

nieprzemysłowe, z uwzględnieniem zasad wykorzystania określonych

w paragrafie 2 niniejszego Rozporządzenia.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

83

7. Możliwości zagospodarowania badanych osadów.


7.1. Kochcice

7.1.1. Staw napowietrzany

Na podstawie analiz fizykochemicznych, bakteriologicznych

i helmintologicznych można stwierdzić, że denne osady ściekowe ze

stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków typu Lemna

w Kochcicach można zagospodarować na jeden z poniższych

sposobów:

- do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,

- do roślinnego utrwalania powierzchni gruntów.

Istnieje jeszcze jedna możliwość zagospodarowania osadów. Ze

względu na to, że osady w I i II celi spełniają parametry dla osadów

stosowanych w rolnictwie i na to, że jest ich dużo więcej, niż osadów

skażonych z III celi, można spełnić rygorystyczne wymogi dla osadów

wykorzystywanych w rolnictwie poprzez ich dokładne wymieszanie.

Wtedy, co ukazują poniższe tabele, osady te będą posiadać

parametry zgodne z Dz.U. 72 poz. 813 dla wykorzystania:

- w rolnictwie,

- do rekultywacji gruntów na potrzeby rolnicze,

- do kompostowania,

- do rekultywacji gruntów na potrzeby nierolnicze,

- do roślinnego utrwalania powierzchni gruntów,

- do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

84

Norma dla

wykorzystania

Wyniki

w rolnictwie i do

l.p.

Rodzaj oznaczenia

J.M.

Próba 1 Próba 2 Próba 3 kompostowania

1.

Nikiel

mg Ni/kg s.m.

11,00

29,00

77,90

100

2.

Ołów

mg Pb/kg s.m.

37,80

87,20 227,10

500

3.

Miedź

mg Cu/kg s.m.

34,20

88,10 225,70

800

4.

Kadm

mg Cd/kg s.m.

4,20

9,10

32,20

10

5.

Cynk

mg Zn/kg s.m.

558,50 1 568,00 3 525,30

2500

6.

Chrom

mg Cr/kg s.m.

13,90

30,90

84,70

500

Średnio w Kochcicach

Wynik

[szt./kg s.m.]

l.p. Wskaźnik

J.M.

Próba 1

Próba 2

Próba 3 minimum maksimum

1. Salmonella

obecność

brak

brak

brak

brak

brak

2.

Miano coli

-

10

-6

10

-5

10

-5

10

-6

10

-6

Jaja pasożytów przewodu pokarmowego

3. Ascaris sp. szt./kg s.m.

0

0

85

4,37

4,43

4. Trichuris sp. szt./kg s.m.

0

0

17

0,87

0,89

5. Toxocara sp. szt./kg s.m.

0

0

0

0,00

0,00

6. Wskaźnik ATT

-

0

0

102

5,25

5,31

Jednak należy pamiętać, że po zmieszaniu osadów ze stawu

napowietrzanego należy powtórzyć analizę osadu, aby upewnić się,

że osad jest jednorodny i spełnia wymogi Dz.U. 72 poz. 813.

7.1.2. Staw Lemna

Na podstawie analiz fizykochemicznych, bakteriologicznych

i helmintologicznych można stwierdzić, że denne osady ściekowe ze

stawu Lemna oczyszczalni ścieków typu Lemna w Kochcicach można

zagospodarować na jeden z poniższych sposobów:

- do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

85

- do roślinnego utrwalania powierzchni gruntów,

- do rekultywacji gruntów na cele nierolnicze.

Ze względu na to, że sprawozdanie Instytutu Ochrony Środowiska

nie zawiera analizy ilościowej osadów dennych ze stawu Lemna, nie

może być brana pod uwagę poprawa właściwości osadu po jego

dokładnym zmieszaniu. Choć oczywiście jest możliwe, że podobnie

jak w przypadku osadów dennych ze stawu napowietrzanego,

działanie takie umożliwiłoby spełnienie parametrów zakładanych

w Dz.U. 72 poz. 813 dla wykorzystania osadów do celów rolniczych

oraz do kompostowania.

7.2. Wręczyca Wielka

Na podstawie analiz fizykochemicznych, bakteriologicznych

i helmintologicznych można stwierdzić, że denne osady ściekowe ze

stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków typu Lemna we

Wręczycy Wielkiej można zagospodarować na jeden z poniższych

sposobów:

- do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,

- do roślinnego utrwalania powierzchni gruntów,

- do rekultywacji gruntów na cele nierolnicze,

- w rolnictwie,

- do rekultywacji gruntów na cele rolnicze,

- do kompostowania.


background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

86

7.3. Chmielnik Rzeszowski

Na podstawie analiz fizykochemicznych, bakteriologicznych

i helmintologicznych można stwierdzić, że denne osady ściekowe ze

stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków typu Lemna we

Wręczycy Wielkiej można zagospodarować na jeden z poniższych

sposobów:

- do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu,

- do roślinnego utrwalania powierzchni gruntów,

- do rekultywacji gruntów na cele nierolnicze,

- w rolnictwie,

-

do rekultywacji gruntów na cele rolnicze,

-

do kompostowania.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

87

8. Podsumowanie.

Na podstawie analiz fizykochemicznych, bakteriologicznych i

helmintologicznych można stwierdzić, że kilkuletnie osady ściekowe z

wybranych do pracy oczyszczalni ścieków typu Lemna można uznać

za mało skażone.

Analizy helmintologiczne osadów dennych z oczyszczalni ścieków

w Chmielniku, Wręczycy Wielkiej oraz ze stawu Lemna i z I, II celi

stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków w Kochcicach wykazały,

że osady te są wolne od żywych jaj pasożytów jelitowych. Jedynie

osady denne z III celi stawu napowietrzanego oczyszczalni ścieków w

Kochcicach wykazały żywe jaja pasożytów z grupy Ascaris sp.

i Trichuris sp. Jednak obliczenia wykazały, że osad denny

z poszczególnych cel oczyszczalni ścieków w Kochcicach po

zmieszaniu spełni wymogi zawarte w Dz.U. 72 poz. 813 dotyczące

rolniczego zagospodarowania osadów ściekowych.

Także analizy bakteriologiczne z wszystkich w/w obiektów nie

przekraczają parametrów zawartych w tym rozporządzeniu.

Analizy fizykochemiczne pozwalają stwierdzić, że osady ściekowe,

bogate w związki biogenne (węgiel organiczny, związki azotu

i fosforu) oraz mikroelementy (magnez, sód, potas) są idealnym

nawozem. W ten sposób powinny być wykorzystane osady

z oczyszczalni ścieków w Chmielniku i Wręczycy Wielkiej. Niestety,

przekroczenia metali ciężkich (cynk, kadm) nie pozwalają na

wykorzystanie osadów dennych z oczyszczalni ścieków w Kochcicach.

Jedynie dobre wymieszanie osadów ze stawu napowietrzanego

i ponowna analiza może umożliwić wykorzystanie tego osadu do

celów rolniczych. Jest wysoce prawdopodobne, że zmieszanie

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

88

osadów z obu stawów spowoduje, że całość osadów z oczyszczalni

Lemna w Kochcicach będzie można wykorzystać na cele rolnicze.

Niestety, wobec braku analizy ilościowej osadu ze stawu Lemna, nie

można tego stwierdzić jednoznacznie.

Podsumowując, osady z oczyszczalni ścieków typu Lemna są

bardzo czystymi osadami, o bardzo wysokiej zawartości związków

biogennych i mikroelementów. Pamiętajmy jednak, że jakość osadów

jest powodowana głównie przez jakość ścieków. A ścieki trafiające na

małe, gminne oczyszczalnie ścieków są, na ogół obciążane

minimalnymi ilościami metali ciężkich..

Także zanieczyszczenia helmintologiczne i bakteriologiczne

trafiające na takie oczyszczalnie są niewielkie. Zanieczyszczenia te są

podczas wieloletniego procesu symultanicznej stabilizacji tlenowej

(w stawie napowietrzanym) oraz fermentacji metanowej (w stawie

Lemna) rozkładane do prostych związków mineralnych.

W przyszłości osady z małych wiejskich oczyszczalni ścieków, których

osady spełniają warunki podane w Dz.U. 72 poz. 813, a których

reprezentantem są oczyszczalnie typu Lemna, powinny być

wykorzystywane do zagospodarowania w rolnictwie. Niestety,

w Polsce jest kładziony zbyt mały nacisk na takie wykorzystanie

osadów. Niestety w Polsce najczęściej są wywożone na wysypisko,

a takie postępowanie z osadami powinno być ostatecznością.

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

89

9. Literatura.

[1] Cywiński B., Gdula S., Kempa E., Kurbiel J., Płoszański H.

Oczyszczanie ścieków miejskich – podstawy technologiczne i

zasady projektowania oczyszczalni” Arkady, Warszawa 1972

[2] Dziennik Ustaw Nr 72 poz. 813 z dnia 11.08.1999r. „W

sprawie warunków, jakie muszą być spełnione przy

wykorzystaniu osadów ściekowych na cele nieprzemysłowe”.

[3] Instytut Ochrony Środowiska "Charakterystyka fizyczno-

chemiczna i sanitarno-biologiczna osadów ze stawu

napowietrzanego oczyszczalni ścieków systemu „Lemna” w
Kochcicach"

[4] Instytut Ochrony Środowiska "Analiza fizyko-chemiczna i

helmintologiczna osadów ze stawu doczyszczającego Lemna.

[5] Oleszkiewicz J. A. „Gospodarka osadami ściekowymi –

poradnik decydenta”, LEM, Kraków 1998

[6] Osmulska-Mróz B. „Lokalne systemy unieszkodliwiania

ścieków” Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1995

[7] Praca zbiorowa „Osady ściekowe – Poradnik gospodarowania

odpadami – część 15”, Warszawa 2001

[8] Praca zbiorowa „Podstawy oraz praktyka przeróbki i

zagospodarowania osadów ściekowych” LEM, Kraków 1998

[9] Praca zbiorowa Instytutu Kształtowania Środowiska

„Przyrodnicze zagospodarowanie osadów ściekowych”, PWN,
Warszawa 1988

background image

„Analiza ilościowa i jakościowa osadów z wybranych oczyszczalni ścieków typu „Lemna”

oraz możliwości ich wykorzystania”

90

[10] Praca zbiorowa pod redakcją Hupki J. „Charakterystyka i

zagospodarowanie osadów ściekowych” – materiały z

konferencji 10 – 13 wrzesień 2000r.

[11] Praca zbiorowa pod kierownictwem Siuty J. „Przyrodniczo-

techniczne przetwarzanie osadów ściekowych na kompost”,

Instytut Ochrony Środowiska, Warszawa 1996

[12] Polit M., Terebiński D. „Charakterystyka osadów ściekowych z

oczyszczalni ścieków Lemna we Wręczycy Wielkiej.
Możliwości jego zagospodarowania”, praca niepublikowana

[13] WIDUCH HYDROLEMNA S.A. „Materiały referencyjne”

[14] WIDUCH HYDROLEMNA S.A. „Raporty z eksploatacji

oczyszczalni ścieków w Kochcicach”

[15] WIDUCH HYDROLEMNA S.A. „Raporty z eksploatacji

oczyszczalni ścieków we Wręczycy Wielkiej”

[16] WIDUCH HYDROLEMNA S.A. „Raporty z eksploatacji

oczyszczalni ścieków w Chmielniku Rzeszowskim”

[17] Wasiak K., Siuta J. „Agrotechniczne przetwarzanie osadów

ściekowych na kompost”, Ekologia i Technika nr 3, 1993


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Elektrownia wiatrowa w systemie energetycznym Pomiary, zjawiska, ocena [PRACA DYPLOMOWA MAGISTERSKA]
praca dyplomowa magisterska2(2)
Praca dyplomowa magisterska Emil Rdzanek
streszczenie panelu, Prace dyplomowe i magisterskie, praca dyplomowa, materiały z internetu
Praca dyplomowa wstęp+zakończenie+bibliografia, Praca magisterska, licencjacka, praca licencjacka
Magisterska praca dyplomowa zalacznik do Uchwaly 12
Szkolenie iso zetom, Prace dyplomowe i magisterskie, praca dyplomowa, materiały z internetu
ISO PPJ, Prace dyplomowe i magisterskie, praca dyplomowa, materiały z internetu, iso 9000
Praca Dyplomowa-KOBIETY W PROZIE OLGI TOKARCZUK, PRACA MAGISTERSKA INŻYNIERSKA DYPLOMOWA !!! PRACE !
Praca Dyplomowa `Relacje Bank-Przedsiŕbiorstwo`, prace doktorskie, magisterskie, prace doktorskie,
Lęk - praca dyplomowa, PRACA MAGISTERSKA INŻYNIERSKA DYPLOMOWA !!! PRACE !!!!!!
iso 7, Prace dyplomowe i magisterskie, praca dyplomowa, materiały z internetu, iso 9000

więcej podobnych podstron