1

Wykorzystanie zu

ż

ytych

elementów maszyn i pojazdów

Wykład X

1. Warunki gospodarki

recyrkulacyjnej

2

Pozostało

ś

ci

wszystkie ruchome obiekty (wyroby,
przedmioty) wyst

ę

puj

ą

ce w produkcji lub

gospodarstwie domowym, które utraciły
zdolno

ść

zastosowania zgodnie z ich

pierwotnym przeznaczeniem; podział:
surowce wtórne, odpady

Zasady gospodarki recyrkulacyjnej

surowce wtórne musz

ą

by

ć

wykorzystywane

utylizacja materiałowa ma bezwzgl

ę

dne

pierwsze

ń

stwo przed utylizacj

ą

termiczn

ą

wykorzystanie surowców wtórnych w
ka

ż

dym przypadku musi odbywa

ć

si

ę

w

sposób zgodny z przepisami i
nieszkodliwy dla człowieka i

ś

rodowiska

3

Zasady gospodarki recyrkulacyjnej

producent, na zasadzie odpowiedzialno

ś

ci

sprawcy, winien ju

ż

w fazie projektowania i

produkcji uwzgl

ę

dni

ć

wszystkie mo

ż

liwo

ś

ci

unikania pojawienia si

ę

pozostało

ś

ci

je

ś

li pojawienie si

ę

pozostało

ś

ci jest

nieuniknione, producent powinien
opracowa

ć

sposób ich zagospodarowania

2. Regeneracja cz

ęś

ci

4

Zasady przyjmowania cz

ęś

ci

do regeneracji

nieznaczne ubytki masy

niewielkie zmiany wymiarów i kształtów

brak istotnych zmian pod wzgl

ę

dem

struktury i wytrzymało

ś

ci rdzenia

spowodowanych procesem zu

ż

ycia

brak skaz powierzchniowych
przekraczaj

ą

cych grubo

ść

warstwy

wierzchniej

Dobór sposobu regeneracji

Uwzgl

ę

dniaj

ą

cy:

rodzaj i wielko

ść

ubytków materiału cz

ęś

ci

naprawianej

wymagan

ą

trwało

ść

powłoki

warunki pracy danego elementu

mo

ż

liwo

ś

ci techniczne bazy

technologicznej

liczb

ę

sztuk

koszty regeneracji

5

Metody regeneracji

zmiany wymiarów cz

ęś

ci

przywrócenie wymiarów nominalnych

zastosowanie cz

ęś

ci dodatkowych

zastosowanie odkształce

ń

plastycznych

ł

ą

czenie p

ę

kni

ęć

i złama

ń

Elementy podlegaj

ą

ce regeneracji

korpusy (kadłuby)

głowice

tuleje

czopy wałów

pier

ś

cienie tłokowe

sworznie

6

3. Wykorzystanie złomu

Tradycyjne metody przerobu złomu

pochodz

ą

cego z motoryzacji

ci

ę

cie palnikami tlenowo-acetylenowymi

r

ę

czny demonta

ż

regeneracja uzyskanych cz

ęś

ci

zmechanizowane metody przerobu złomu:
prasowanie nadwozi po uprzednim
wymontowaniu silnika ze skrzyni

ą

przekładniow

ą

oraz osi z kołami

7

Nowoczesne metody przerobu

złomu pochodz

ą

cego z motoryzacji

agregaty do mechanicznej przeróbki
(rozdrabniacze nadwozi – strz

ę

piarki,

paczkarki, składarki, no

ż

yce hydrauliczne,

prasono

ż

yce, d

ź

wigi przejezdne, zespoły

wentylacji odci

ą

gowo-odpylaj

ą

cej,

przeno

ś

niki i separatory magnetyczne)

4. Utylizacja zu

ż

ytych tworzyw

sztucznych

8

Metody utylizacji tworzyw

sztucznych

niszczenie odpadów bez odzyskiwania surowca
i energii przez zwałowanie, otwarte spalanie,
foto- lub biodegradacja

niszczenie z odzyskiem energii lub produktów
przydatnych przez spalanie zamkni

ę

te,

zestalanie, chemoliz

ę

, piroliz

ę

granulowanie elementów z tworzyw nale

żą

cych

do tej samej grupy

odzyskiwanie polimerycznych surowców
wtórnych i ich rozkład na surowce pierwotne

5. Wykorzystanie wyrobów

gumowych

9

Bie

ż

nikowanie opon

Metody bie

ż

nikowania – klasyfikacja ze

wzgl

ę

du na:

rodzaj konsystencji gumy bie

ż

nikowanej w

chwili nakładania na zszorstkowan

ą

opon

ę

(ta

ś

ma bie

ż

nikowa zwulkanizowana z

uformowan

ą

rze

ź

b

ą

, ta

ś

ma bie

ż

nika

niezwulkanizowana z bezformowym
kształtem rze

ź

by)

Bie

ż

nikowanie opon

Metody bie

ż

nikowania – klasyfikacja ze

wzgl

ę

du na:

sposób nakładania bie

ż

nika (za pomoc

ą

nakładarek tradycyjnych, za pomoc

ą

wytłaczarko-nakładarek)

sposób wulkanizacji (z wykorzystaniem
form z grzejnikami, bezformowa
wulkanizacja w autoklawach)

proces bie

ż

nikowania (na zimno i na

gor

ą

co)

10

Utylizacja opon i innych wyrobów gumowych

nie nadaj

ą

cych si

ę

do regeneracji

polska technologia przeróbki zu

ż

ytych

opon metod

ą

termicznej destrukcji i

roztwarzania w ci

ęż

kich produktach

naftowych

uzyskanie prawie całkowitego
przetworzenia gumy na produkty ciekłe
(do 90%)

Utylizacja opon i innych wyrobów gumowych

nie nadaj

ą

cych si

ę

do regeneracji

zastosowanie uzyskanego destruktu gumy
jako: dodatku do asfaltu drogowego,
komponentu lepików do izolacji
przeciwwilgociowej w budownictwie i jako
składnika do produkcji papy, do
brykietowania miału w

ę

glowego, składnika

mieszanek do produkcji nowych wyrobów
gumowych, komponentu

ś

rodka do

konserwacji podwozi samochodowych,
maszyn i konstrukcji stalowych oraz
ruroci

ą

gów

11

Podstawowa literatura

1.

Bolewski A., Gruszczyk H. Surowce
mineralne.

Ź

ródła – Produkcja –

Gospodarka – Informacja. Wyd.
Geologiczne, Warszawa 1982.

2.

Kempa E.S. Gospodarka odpadami
miejskimi. Arkady, Warszawa 1983.

3.

Podstawy gospodarki odpadami. Praca
zbiorowa. PWN, Warszawa 2000.