PODSTAWOWE DEFINICJE

ZARZĄDZANIE, w prakseologii działanie polegające na spowodowaniu funkcjonowania

rzeczy, organizacji lub osób podległych zarządzającemu zgodnie z
wytyczonym przez niego celem.

Istotą funkcji z. jest formułowanie celu działania, pozyskiwanie i
rozmieszczanie potrzebnych zasobów (ludzkich i rzeczowych), planowanie

oraz kontrolowanie realizacji celów. [Źródło: Encyklopedia powszechna
PWN 1978, tom 4, s.768]

KIEROWANIE, to powodowanie, aby ktoś lub coś zachowywało się zgodnie z wolą

kierującego. Polega ono na: działaniu zmierzającym do spowodowania

działania swojego lub swojego i innych ludzi, zgodnie z potrzebami swoimi
lub określonej instytucji; określaniu przez kierującego celu i sposobów

jego osiągania, jak również na informacyjnym oddziaływaniu na siebie, jak
i kierowanych.

[Źródło: P Sienkiewicz, Inżynieria systemów, Wyd MON. 9983; J. Piaget,
Strukturalizm, Wyd. Wiedza Powszechna, Warszawa 1972, s. 31]

STEROWANIE, oddziaływanie mające na celu zapewnienie pożądanego przebiegu (lub

stanu) danego procesu. [Źródło: Encyklopedia powszechna PWN 1978,

tom 4, s. 284]

DOWODZENIE, jest szczególnym rodzajem kierowania ze względu na strukturę

organizacyjną sił zbrojnych i specyfikę realizowanych przez nie zadań,
zwłaszcza w warunkach działań wojennych. [Leksykon wiedzy wojskowej.

Wyd. MON, Warszawa 1979, s. 90]

ROZKAZYWANIE, w pol. prawie woj. – polecenie określonego działania lub zaniechania

działania wydane służbowo żołnierzowi prze przełożonego;
[Encyklopedia powszechna PWN. 1978, tom 4, s. 68]

MARKETING, zarządzanie przedsiębiorstwem, organizacją w oparciu o prawa wolnego

rynku.

DEFINICJE UZUPEŁNIAJĄCE

CEL,– pożądany stan rzeczy. Cele realizuje się poprzez zadania, stosując wybrane

sposoby działania.

FAKT RZECZYWISTOŚCI, pojedyncze zdarzenie lub stan rzeczy zlokalizowany w czasie i

przestrzeni.

DZIAŁAĆ - to tyle, co zmieniać rzeczywistość w sposób mniej lub bardziej świadomy; - to

zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy pomocy właściwych

środków po to, by dojść od warunków istniejących do warunków
odpowiadających przyjętemu celowi; [T. Kotarbiński, Traktat o dobrej robocie.

Ossolineum, Wrocław 1969, s. 26]

PRAKSEOLOGIA, ogólna teoria sprawnego (tj. racjonalnego i skutecznego) działania,

dziedzina badań nauk. dotycząca metod wszelkiego celowego działania
ludzi; [Encyklopedia powszechna PWN, 1978. tom 3, s. 681]

PROCES, uporządkowany zbiór zdarzeń.

SPOSÓB, wariant i kolejność użycia elementów dobranych z zasobu.

STAN RZECZY, fakt, iż rzecz czy osoba R w okresie od momentu T do momentu T1

nieprzerwanie wykazywała własność W (istniała, pozostawała w pewnym

stosunku do innych rzeczy, stale poruszała się ... itd.). [Z. Ziembiński.
Logika praktyczna. PWN 1990, s. 53]

ZASOBY, układ środków i ich wartości; czynności i czas ich realizacji (przez decydentów i

funkcyjnych ich wspomagających).

ZDARZENIE, fakt, iż rzecz czy osoba R w momencie T wykazywała własność W, a w

innym momencie T1 tej własności nie wykazywała (albo odwrotnie). [Z.
Ziembiński. Logika praktyczna. PWN 1990, s. 53]

Kierowanie, to proces planowania, organizowania, przewodzenia i kontrolowania

działalności członków organizacji oraz wykorzystania wszystkich innych jej zasobów dla
osiągnięcia ustalonych celów.

PLANOWANIE – wyznaczanie celów organizacji i sposobów ich osiągnięcia.

1. Wybór celów organizacji.
2. Określenie celów komórek organizacyjnych organizacji.

3. Ustalenie programów realizacji celów organizacji.

ORGANIZOWANIE oznacza, że kierownicy koordynują ludzkie i materialne zasoby

organizacji.

1. Zaprojektowanie struktury organizacyjnej

2. Wdrożenie struktury organizacyjnej, w tym:

Zapewnienie obsady – dobór, rozmieszczenie i wyszkolenie wykwalifikowanego

personelu do wykonania celów organizacji.

PRZEWODZENIE polega na powodowaniu, by członkowie organizacji postępowali

w sposób, który przyczyni się do osiągnięcia ustalonych celów.

Funkcję tę można nazwać też: prowadzeniem, motywowaniem, inicjowaniem

działania itp.

KONTROLOWANIE oznacza, że kierownicy starają się zapewnić to, by organizacja

zmierzała do swych celów.

1. Określanie mierników efektywności.

2. Pomiar bieżącej efektywności i porównanie jej z określonymi miernikami.

3.

Podejmowanie działań korygujących (po stwierdzeniu efektywności nie
odpowiadającej miernikom).

ZASOBY, układ środków i ich wartości; czynności i czas ich realizacji (przez decydentów i

funkcyjnych ich wspomagających).

Przykład

Rodzaj

Zasoby

organizacji

ludzkie

finansowe

rzeczowe

informacyjne

Firma
produkcyjn

a

robotnicy,

kierownicy

zyski,

inwestycje

akcjonariuszy

maszyny,

materiały

budynki
biurowe

prognozy
sprzedaży,

statystyka
produkcji

Szkoła
wyższa

kadra naukowo-
dydaktyczna,

personel
pomocniczy

czesne,

dotacje

rządowe

budynki
akademickie,

komputery

sprawozdania
z badań,

publikacje

2

Miasto

policjanci,

pracownicy
komunalni

dochody z

podatków,

dotacje

rządowe

sprzęt MPO,

budynki
komunalne

prognozy

gospodarcze,

statystyki

przestępczości

Sklep

spożywczy

sprzedawcy,

księgowy

zyski,

inwestycje
właściciela

budynek,

regały,

towar

listy cen,

ogłoszenia
konkurentów

Uwaga: W przykładzie pominięto zasoby czasowe i intelektualne.

•

Podział kompetencji

3

Menadżerowie

najwyższego szczebla

Menadżerowie

średniego szczebla

Menadżerowie pierwszej linii

(niższy nadzór)

WYKONAWCY

Menadżerowie pierwszej linii (niższy nadzór)

•

Ponoszą odpowiedzialność za pracę wykonawców

.

•

Nie są przełożonymi innych kierowników.

Przykłady: brygadzista; mistrz; kierownik pracowni;

kierownik działu.

Menadżerowie średniego szczebla

•

Odnosi się do więcej niż jednego szczebla

zarządzania.

•

Kierują pracą kierowników niższego szczebla, a

niekiedy także wykonawców.

•

Głównym zadaniem

jest kierowanie realizacją zadań

organizacji i równoważenie wymagań
przełożonych z możliwościami swoich
podwładnych.

Przykłady: kierownik zakładu

Menadżerowie najwyższego szczebla

•

Odpowiadają za całość zarządzania organizacją.

•

Ustalają politykę organizacji i współdziałają z otoczeniem.

Przykłady: dyrektor naczelny; prezes; pierwszy zastępca

dyrektora (prezesa)

NIŻSZY NADZÓR

ŚREDNIE

NACZELNE

Techniczne

Techniczne

Techniczne

Społeczne

Społeczne

Społeczne

Koncepcyjne

Koncepcyjne

Koncepcyjne