1

oprac. Justyna Kowalczyk

Historia filozofii nowożytnej

Ćwiczenia 5 – 6. XI. 2008r.

Dr Andrzej Stoiński

1.

Blaise Pascal,

→

1623 – 1662,

→

Dzieła:

•

„Myśli”,

•

„Trzy rozprawy o kondycji możnych”

•

„Prowincjałki”

→

Biografia: Pascal był tzw. Genialnym dzieckiem. Był wybitnym matematykiem i
naukowcem. Doświadczalnie udowodnił istnienie próżni, ponadto skonstruował
maszynę arytmetyczną, która działała.

2.

„Myśli” i poglądy Pascala:

→

„Nędza – znać nędzę to wielkość człowieka”,

→

„Człowiek to trzcina myśląca”,

→

„Człowiek jest ponad wszechświatem”,

→

„Człowiek to duch i błoto, anioł i bydle, powstał z nicości dąży do nieskończoności”,

→

Pascal poszukuje Boga, bo jak twierdzi mu się to opłaci. Porusza problemy własnej
nieśmiertelności.

→

Pascal był preegzystencjalistą. Opowiadał się za filozofią sokratejską, oraz za
Kartezjuszem i św. Augustynem, najważniejsze było poznanie siebie.

→

Porzuca rozważania natury fizykalności, ponadto nie buduje systemów
metafizycznych.

→

Pascal w „Myślach” sięga do podszewki naszych zachowań, jest przy tym bardzo
przenikliwy, sięga do zachowań, na które człowiek nie zwraca na co dzień uwagi.

→

Pascal, zakłada relatywizm poznawczy lecz nie do końca. Twierdził że ludzkie
poznanie z natury nie jest pełne. Człowiek nigdy nie zdobędzie pełni wiedzy, gdyż
jest ograniczony przez intelekt. Uważał, że lepiej jest wiedzieć wszystkiego po trochu.
Ponadto twierdził że ludzka wiedza nie odsłania dostatecznych podstaw bytu, nie
można wiedzieć jak powstał wszechświat. Wiedza człowieka jest względna, a
wynika to z odmienności przekonań i egoizmu, jednak człowiek ma tą uniwersalną
cechę poszukiwania prawdy oraz zadawania podstawowych pytań itp.

→

Pascal twierdził że absolutny porządek moralny, należy poszukiwać w Bogu. Pascal
twierdził że intuicja to czucie Boskiego porządku , absolutnego. Bóg jest przed
człowiekiem ukryty, ale dzięki intuicji człowiek czuję tę obecność, i podąża jego
nieuchwytnym śladem.

→

Zakład Pascala na istnienie Boga – dowód na istnienie Boga. (w celi znajduje się
człowiek, ma godzinę do zapadnięcia wyroku, i przez tą godzinę gra w grę. Wierzyć
czy nie wierzyć w Boga .Nieśmiertelność duszy wiąże się bezpośrednio z problemem
istnienia.) Pascal rozpatrzył dwa proste przypadki dotyczące istnienia Boga:

1.

Bóg istnieje i nagradza za wiarę życiem wiecznym.

2.

Bóg nie istnieje i nie istnieje życie wieczne.

Dochodzimy zatem do wniosku że Bóg albo istnieje albo go nie ma, trzeciego wyjścia
nie ma. Pascal nie kreuje zakładu, człowiek przyjmuje zakład żeby zacząć wierzyć.
Człowiek może wierzyć lub nie wierzyć w istnienie Boga. Jeśli wierzy, to traci życie
doczesne (na rzecz modlitw i czynienia dobra) i otrzymuje życie wieczne, ale tylko w
pierwszym przypadku. Jeśli nie wierzy, to zatrzymuje życie doczesne i traci życie

2

wieczne. Pascal wywnioskował, że wiara bardziej się opłaca, ponieważ ryzykujemy
tylko czas życia, który jest zazwyczaj krótki a nagrodą może być życie wieczne.

Zakład Pascala o istnienie Boga

Istnieje

Nie istnieje

Prawda

Fałsz

Prawda

Fałsz

Zysk - nieśmiertelność Strata – 0

Zysk – 0

Strata - nieśmiertelność

Najlepszy wynik założenia to taki że Bóg istnieje, a najgorszy to że nie istnieje.

→

Pascal, do kwestii szczęścia podchodził w następujący sposób:

1.

Koncepcja – szczęście leży s spokoju,

2.

Koncepcja – szczęście leży w poszukiwaniu przyjemności,

Czy spokój przynosi szczęście? Ludzie na ogół uciekają od spokoju, ludzie są
zaganiani, dla nich rozrywka jest ucieczką od rozpaczy, smutku. Rozrywka jest
chwilą, ucieczką, oderwaniem od najgorszych myśli niepokoju. Uważał również że
rozrywka bawi nas i wiedzie niepotrzebnie do śmierci.

→

Pascal uważał że pozycja człowieka wychodzi z przypadku, że jest zależna od
przypadku. Liczy się tylko droga, człowiek jest szczęśliwy w drodze.

→

Pascal twierdził że człowiek nie posiada z natury nic co go wywyższa od innych.
Uważa, że człowiek osiągnie cel tylko wtedy gdy zostanie ze sobą sam na sam.

→

Pascal twierdził że są dwa rodzaje wielkości:

1.

Wielkość umówiona – konwencjonalna, są tu uzyskane pozycje,

2.

Wielkość naturalna - są to przymioty duszy i ciała, wiedza, rozum, cnota,

→

Pascal twierdził że mniemania ludzi są zdrowe, a mimo to fałszywe (nie dosięgają
istoty rzeczy) ale dobrze się kierują.

→

Pascal uważał, że pomieszanie wielkości i wymaganie naturalnego szacunku dla
umówionych wartości jest złe, uważał również za złe, wymaganie szacunku dla
wartości naturalnych. Twierdził że cześć należy oddawać wartością umownym, a
szanować należy wartości naturalne. Ponieważ niesprawiedliwe jest oddawanie
czci wartością naturalnym, a szanowanie wartości umownych.

→

Pascal twierdził, że tak naprawdę kochamy tylko siebie, a innych ludzi nie
kochamy, gdyż ich nie znamy, znamy tylko ich przymioty i te przymioty
kochamy. I tak jak odbierzemy komuś jego przymioty, to przestaniemy go
kochać.

→

Pascal uważał że człowiek nie jest szczęśliwy, ponieważ nie jest „teraz”, a
człowiek może być szczęśliwy tylko w tej chwili.