GEOGRAFIA NA CZASIE 2 ODPOWIEDZI DO ĆWICZEŃ

Geografia społeczno-ekonomiczna świata

odpowiedzi do zeszytu ćwiczeń

zakres podstawowy i rozszerzony

Geografia na czasie 2

Barbara Lenartowicz

Ewa Wilczyńska

Marcin Wójcik

Projekt graficzny, skład i łamanie:
Agnieszka Marzęta

Redaktor:
Anna Droś,
Izabela Wojtyczka

Autorzy odpowiedzi do rozdziałów:
Barbara Lenartowicz (2)
Ewa Wilczyńska (1.1–1.5, 3)
Marcin Wójcik (1.6–1.8, 4, 5)

Rozdział 1. Demografia i osadnictwo

1. Wzrost liczby ludności świata .........................................................

2. Cechy demograficzne społeczeństw na świecie ...........................

3. Zróżnicowanie etniczne ludności świata .......................................

4. Rozmieszczenie ludności na świecie ..............................................

5. Migracje ludności na świecie ...........................................................

6. Sieć osadnicza .................................................................................

7. Fizjonomia miast ............................................................................

8. Współczesne procesy urbanizacyjne ................................................

Rozdział 2. Rolnictwo

1. Przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa na świecie .......................

2. Pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa ................................

3. Typy gospodarki rolnej na świecie ....................................................

4. Rozmieszczenie produkcji roślinnej i zwierzęcej na świecie ..............

5. Regiony rolnicze na świecie .............................................................

6. Rozwój rybołówstwa na świecie .....................................................

7. Gospodarka leśna na świecie .........................................................

8. Problemy wyżywienia ludności na świecie ......................................

9. Geograficzne uwarunkowania stanu zdrowotnego ludności ...........

Rozdział 3. Energetyka i przemysł

1. Bilans energetyczny świata .............................................................

2. Rozmieszczenie surowców energetycznych ....................................

3. Produkcja energii elektrycznej na świecie ......................................

4. Czynniki lokalizacji przemysłu ..........................................................

5. Struktura gałęziowa przemysłu przetwórczego ...............................

6. Okręgi przemysłowe na świecie ......................................................

7. Przemiany gospodarcze na świecie ................................................

Rozdział 4. Usługi

1. Rozwój usług na świecie .................................................................

2. Turystyka na świecie ........................................................................

3. Regiony turystyczne świata .............................................................

4. Komunikacja na świecie ..................................................................

5. Obrót międzynarodowy ..................................................................

Rozdział 5. Polityczne problemy świata

1. Globalizacja .....................................................................................

2. Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego na

świecie ............................................................................................

3. Zmiany na mapie politycznej świata ..............................................

4. Organizacje integracyjne na świecie ..............................................

5. Unia Europejska ..............................................................................

6. Konflikty zbrojne i terroryzm na świecie ........................................

1. Wzrost liczby ludności świata .............................................

2. Cechy demograficzne społeczeństw na świecie ................

3. Rozmieszczenie ludności na świecie .....................................

4. Migracje ludności na świecie ............................................

5. Sieć osadnicza i typy fizjonomiczne miast (1) .....................

5. Sieć osadnicza i typy fizjonomiczne miast (2) .....................

6. Współczesne procesy urbanizacyjne ....................................

Zakres rozszerzony

Spis treści

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

1. Przyrodnicze warunki rozwoju rolnictwa na świecie ..............

2. Pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa .....................

3. Typy gospodarki rolnej na świecie ......................................

4. Rozwój rybołówstwa na świeice ..........................................

5. Problemy wyżywienia ludności na świecie ...........................

1. Bilans energetyczny świata (1) .............................................

1. Bilans energetyczny świata (2) .............................................

2. Produkcja energii elektrycznej na świecie ...........................

3. Czynniki lokalizacji przemysłu ..............................................

4. Przemiany gospodarcze na świecie .....................................

1. Rozwój usług na świecie ....................................................

2. Turystyka na świecie ...........................................................

3. Regiony turystyczne świata .................................................

1. Globalizacja .........................................................................

2. Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego

na świecie ...................................................................................

3. Zmiany na mapie politycznej świata ..................................

4. Organizacje integracyjne na świecie ....................................

5. Unia Europejska ...................................................................

6. Konflikty zbrojne i terroryzm na świecie .............................

Rozdział 1

Rozdział 1.
Demografia i osadnictwo

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

A. Kolejno wierszami: 28,5; 5,0; 8,3; 0,6.

B. W pierwszej kolumnie, kolejno od góry: Burundi, Litwa, Stany Zjednoczone, Japonia.

C. Burundi – kraj słabo rozwinięty, Litwa – dawny kraj socjalistyczny, Stany Zjednoczone i Japonia – kraje wysoko

rozwinięte, w przypadku stanów Zjednoczonych duża liczba urodzeń jest wynikiem ruchów migracyjnych (imi-
gracja ludzi młodych).

Ćwiczenie 3

A. Obszar pomiędzy linią niebieską a czarną.

B. Linia niebieska – współczynnik urodzeń, linia czarna – współczynnik zgonów.

C. Zaznaczona IV i V faza.

D. Wraz ze wzrostem rozwoju gospodarczego wielkość współczynnika przyrostu naturalnego maleje.

Ćwiczenie 4

Faza

III

ok. 60‰

50-58‰

23-49‰

22-13‰

poniżej12‰

53-60‰

52-23‰

13-22‰

11-12‰

ok. 10‰

Wpn

ok. 0-10‰

ok. 10-30‰

ok.30-10‰

ok. 0-10‰

poniżej 0‰

Faza

III

Państwa

brak

Niger,

Demokratyczna

Republika Konga

brak

Grecja, Finlandia,

Singapur

Polska, Ukraina,

Rosja

C. II i III faza.

D. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 1.
Wzrost liczby ludności świata

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 7

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 8•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

A. Wykres 1 – młode, wykres 2 – starzejące się.

B. Kolejno od góry: 1, 2, 1, 2, 2, 2.

C. Indywidualna odpowiedź ucznia.

D. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

Kolejno od góry: starzejące się, młode, starzejące się, młode, starzejące się, starzejące się.
Zależność: wprost proporcjonalna, wraz ze wzrostem współczynnika dzietności rośnie przyrost naturalny (wyjąt-
kiem jest faza II).

Ćwiczenie 3•

W krajach wysoko rozwiniętych średnia wartość trwania życia we wszystkich przedziałach wieku jest większa, wy-
nika to z wysokiego poziomu opieki medycznej i społecznej, lepszych warunków życia, większej wiedzy o człowie-
ku i środowisku. W krajach słabo rozwiniętych przeciętny czas trwania życia jest krótszy, występuje tu niedorozwój
opieki medycznej, brak opieki socjalnej, zła higiena.

Ćwiczenie 4

Państwo

Liczba ludności

Współczynnik feminizacji

Ogółem

Mężczyzn

Kobiet

Chiny

1 303 720 000

671 415 800

632 304 200

94,2 (ok. 94)

Japonia

127 756 815

62 345 326

65 411 489

104,9 (ok. 105)

Katar

791 000

527 597

263 403

49,9 (ok. 50)

Łotwa

2 300 500

1 060 531

1 239 969

116,9 (ok. 117)

Włochy

58 751 711

49% ogółu

ludności

29 963 373

104

Wybrzeże Kości Słoniowej

19 097 000

51% ogółu

ludności

49% ogółu

ludności

Ćwiczenie 5

A. Piramida 1 – Niger , piramida 2 – Japonia.

B. Piramida 1 – młode, piramida 2 – starzejące się.

C. Indywidualna odpowiedź ucznia.

D. Odpowiedź w formie graficznej.

Zakres podstawowy

Temat 2.
Cechy demograficzne społeczeństw
na świecie

Zakres rozszerzony

Temat 2.
Cechy demograficzne społeczeństw
na świecie

Rozdział 1

E.• Przedprodukcyjny: około 53‰, produkcyjny: 41‰, poprodukcyjny: 6‰ (granica błędu rzędu 1,5‰ jest do-

puszczalna, gdyż wykresy nie są dokładne).

F.• Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6

A. Odpowiedź w formie graficznej.

B. Odpowiedź w formie graficznej.

C. Zależność: wraz ze wzrostem rozwoju gospodarczego wzrasta zatrudnienie w usługach, maleje zaś w przemy-

śle i rolnictwie.

Ćwiczenie 7•

1. Dania, 2. Ukraina, 3. Burkina Faso
Uzasadnienie: indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 8

1. Dzietności
2. Stare
3. Przemysł
4. Bezrobocie
5. Usługi
6. Rolnictwo
7. Praca
8. Feminizacja
9. Piramida
10. Struktura.
Hasło: demografia.
Wyjaśnienie: indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 9

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1•

A. Negroidalna (czarna).
B. Trzeci opis.
C. Odpowiedź w formie graficznej.
D. Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 2•

Etiopia – forma przejściowa między europeidalną a mongoloidalną
Laos – mongoloidalna
Madagaskar – mongoloidalna i negroidalna
Meksyk – metysi i mongoloidalna
Maroko – europeidalna
Namibia – negroidalna.

Zakres rozszerzony

Temat 3.
Zróżnicowanie etniczne
ludności świata

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 3•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4•

Germańska – angielski, niemiecki
Romańska – francuski, hiszpański, portugalski
Słowiańska – polski, bułgarski
Bałtycka – litewski, łotewski
Celtycka – irlandzki, walijski
Indoirańska – kurdyjski, perski, hindi, romski
Grecka – grecki
Albańska – albański
Ormiańska – ormiański.

Ćwiczenie 5•

A. d), B. b), C. e), a), D. a), c).

Ćwiczenie 6•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7•

6,3% – buddyści, 13,3% – hinduiści, 13,3% – inni, 16,6% – agnostycy, 17,4% – muzułmanie, 32,9% – chrześcijanie,
0,2% – judaizm.

Ćwiczenie 8•

A. Kolejno od góry: chrześcijaństwo, islam, judaizm, buddyzm, hinduizm.
B. Kolejno od góry: katolicyzm (2,9,5,4,7,10), islam (11,12,13), judaizm (8), hinduizm (3,6), buddyzm (1).

Ćwiczenie 9•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

A. c), B. d), C. a), D. b).

Ćwiczenie 2

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5

Kolejno od góry: około 2,6; 343,0; 75,8; 299,8.
Wytłumaczenie: indywidualna odpowiedź ucznia.

Zakres podstawowy

Temat 3.
Rozmieszczenie ludności na świecie

Zakres rozszerzony

Temat 4.
Rozmieszczenie ludności na świecie

Rozdział 1

Ćwiczenie 6

a) 47, b) Azjatyckiego, c) Europejskim, d) Australia i Oceania, e) 3

Ćwiczenie 7•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 8

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

a) Emigracji, b) repatriacją, c) migracji zagranicznej (zewnętrznej) lub emigracji, d) migracji wahadłowych, e) migra-
cje, f) migracje ekonomiczne, g) migracji zagranicznej (zewnętrznej).

Ćwiczenie 2

Wielka Brytania: 3‰, Polska: -0,4‰.

Ćwiczenie 3

Przyrost naturalny porównywalny, choć w Wielkiej Brytanii jest dodatni. Wielka Brytania jest państwem imigracyj-
nym, zaś Polska – emigracyjnym.

Ćwiczenie 4

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 5

A. Azja, Afryka, Ameryka Środkowa i Południowa.

B. Chęć poprawy warunków bytu.

C. Ameryka Północna i Australia.

D. Europa, Ameryka Północna, Australia.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7

Przykładowa odpowiedź.
Odrębność kulturowa i wyznaniowa jest przyczyną narastających konfliktów między ludnością napływową
a autochtonami. Imigranci często powiększają rzesze bezrobotnych i bezdomnych, co doprowadza do wzrostu
wydatków państwa na pomoc społeczną i socjalną. Wraz ze zwiększającą się ilością ludności napływowej wzrasta
bezrobocie wśród rdzennych mieszkańców (zatrudnienie imigranta niesie ze sobą niskie koszty pracy), co z kolei
doprowadza do eskalacji konfliktów i w konsekwencji wymusza restrykcyjną politykę.

Ćwiczenie 8

Skutki społeczne: zmniejszony przyrost naturalny (są to przeważnie państwa, w których występuje zjawisko eks-
plozji demograficznej); zmniejsza się poziom bezrobocia; odpływ dobrze wykształconych ludzi; zachwianie struk-
tury wieku (utrata ludności młodej, zdrowej); rozbicie rodzin.
Skutki ekonomiczne: maleją wydatki państwa na zasiłki i doraźną pomoc społeczną; następuje napływ dewiz,
ponoszenie kosztów kształcenia kadr dla państw imigracyjnych.

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 5.
Migracje ludności na świecie

Temat 4.
Migracje ludności na świecie

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 1

Przykładowa odpowiedź: kryterium statystyczne – odpowiednio duża liczba mieszkańców i duża gęstość zalud-
nienia, kryterium ekonomiczne – znaczna przewaga zajęć pozarolniczych mieszkańców (przemysł i usługi), kryte-
rium fizjonomiczne – odpowiednio gęsta zabudowa, wielokondygnacyjne budynki, złożony układ przestrzenny.

Ćwiczenie 2

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3•

1. wieś wielodrożna, 2. wieś placowa, 3. wieś rozproszona, 4. wieś jednodrożna.

Ćwiczenie 4

a) sieć osadnicza, b) funkcja miasta, c) osadnictwo, d) funkcja miastotwórcza, e) jednostka osadnicza.

Ćwiczenie 5

a) Funkcja administracyjna.
b) Funkcja handlowa.
c) Funkcja obronna.
d) Funkcja edukacyjna, badawczo-rozwojowa.
e) Funkcja przemysłowa.

Ćwiczenie 6

Wypoczynkowa: Aspen, Zakopane, Chamonix
Uzdrowiskowa: Spa, Ciechocinek, Vichy
Religijna: Mekka, Fatima, Lourdes
Edukacyjna: Cambridge, Oxford.

Ćwiczenie 1

Europejski wygląd miast poza Europą wynika z podbojów kolonialnych państw europejskich. W wielu przypadkach
zakładano miasta lub rozbudowywano stare ośrodki według wzorców przynoszonych przez kolonizatorów.

Ćwiczenie 2

1) Miasto północnoamerykańskie.
2) Miasto arabskie.
3) Miasto europejskie.
4) Miasto wschodnioazjatyckie.
5) Miasto południowoamerykańskie.

Zakres podstawowy

Temat 5.
Sieć osadnicza i typy fizjonomiczne
miast (1)

Zakres rozszerzony

Temat 6.
Sieć osadnicza

Zakres podstawowy

Temat 5.
Sieć osadnicza i typy fizjonomiczne
miast (2)

Zakres rozszerzony

Temat 7.
Fizjonomia miast

Ćwiczenie 3•

A. 1. Miasto europejskie 2. Miasto arabskie

B. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

a) Ekonomiczna
b) Przestrzenna
c) Społeczna
d) Demograficzna.

Ćwiczenie 2

Kolejno w porządku chronologicznym: c), a), d), b).

Ćwiczenie 3

Kolejno od góry: Wielka Brytania, Brazylia, Polska, Chiny, Czad.

Ćwiczenie 4

Kolejno od góry: 97%, 22%, 83%, 35%, 16%, 80%.
Wartości wskaźnika urbanizacji są różne dla poszczególnych państw i zależą przede wszystkim od ich poziomu roz-
woju społeczno-gospodarczego. W krajach rozwiniętych gospodarczo (np. Belgia, Szwecja, Stany Zjednoczone),
w których większość mieszkańców pracuje w przemyśle i usługach, wskaźnik urbanizacji wynosi ponad 60–70%.
W państwach biednych (np. Niger, Somalia, Afganistan) o dominacji działalności rolniczych urbanizacja nie osiąga
poziomu 30–40%.

Ćwiczenie 5

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6•

A. Model miasta w państwach wysoko rozwiniętych.
B. Model miasta w państwach rozwijających się.

Ćwiczenie 7

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 8

W państwach, które przeszły już etap rozwoju przemysłowego (np. Wielka Brytania, Francja, Stany Zjednoczone)
i które charakteryzują się wysokim wskaźnikiem urbanizacji, liczba ludności dużych miast stabilizuje się. Natomiast
w krajach przechodzących obecnie etap uprzemysłowienia i charakteryzujących się stosunkowo niskim wskaźnikiem
urbanizacji, liczba ludności dużych miast szybko wzrasta (intensywne migracje do miast, eksplozja demograficzna).

Rozdział 1

Zakres podstawowy

Temat 6.
Współczesne procesy urbanizacyjne

Zakres rozszerzony

Temat 8.
Współczesne procesy urbanizacyjne

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 9

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 10

A. Kolejno: aglomeracja monocentryczna, aglomeracja policentryczna.
B. Indywidualna odpowiedź ucznia.
C. Konurbacja.

Ćwiczenie 11

Megalopolis – ogromny obszar zurbanizowany składający się z wielu zespołów miejskich, powstający w wyniku
rozrostu i łączenia się aglomeracji miejskich.
Przykłady: indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

Zależność: wraz z poziomem rozwoju gospodarczego maleje udział rolnictwa w tworzeniu PKB.
Wyjaśnienie: mają na to wpływ: niskie ceny płodów rolnych, niewielkie zatrudnienie w rolnictwie oraz dynamicz-
ny rozwój innych sektorów gospodarki (przemysłu, usług).

Ćwiczenie 3

Nizina Chińska

Wyżyna Zachodnioaustralijska

Klimat podzwrotnikowy monsunowy

Klimat zwrotnikowy suchy

Żyzne gleby aluwialne

Mało żyzne gleby pustynne, buroziemy i szaroziemy

Sprzyjające, nizinne ukształtowanie powierzchni

Wyżyna o niezbyt urozmaiconej rzeźbie terenu

Odpowiednie zasoby wodne

Deficyt wody

Nizina Francuska

Nizina Amazonki

Klimat umiarkowany ciepły morski

Klimat równikowy wybitnie wilgotny

Żyzne gleby brunatne

Mało żyzne czerwone i żółte gleby ferralitowe

Sprzyjające, nizinne ukształtowanie powierzchni

Odpowiednie zasoby wodne

Nadmiar wody

Ćwiczenie 4

Diagram klimatyczny

Cechy klimatu

Korzystne dla rozwoju rolnictwa

Niekorzystne dla rozwoju rolnictwa

Klimat równikowy wybitnie wilgotny

Całoroczny okres wegetacji, wysokie tem-

peratury powietrza przez cały rok

Zbyt duże i częste opady

Klimat zwrotnikowy monsunowy

Całoroczny okres wegetacji, wysokie tem-

peratury powietrza przez cały rok

Opady występują tylko w półroczu letnim

Klimat podzwrotnikowy śródziemnomor-

ski

Długi okres wegetacji, wysokie tempera-

tury powietrza w półroczu letnim

Brak opadów w miesiącach letnich

Klimat umiarkowany ciepły przejściowy

Wysokie temperatury i największe opady

w miesiącach letnich

Małe sumy opadów, ujemne temperatury

w miesiącach zimowych

Rozdział 2

Rozdział 2.
Rolnictwo

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 1.
Przyrodnicze warunki rozwoju
rolnictwa na świecie

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 5

a) Wyrównywanie terenu, tarasowanie stoków, nasilenie ruchów masowych na stokach.
b) Chemizacja gleb, erozja i jałowienie gleby.
c) Zanieczyszczenie wód środkami ochrony roślin, eutrofizacja, zmniejszanie zasobów wód w wyniku ich poboru

do nawadniania.

d) Zmniejszanie powierzchni naturalnej roślinności, zmniejszenie liczby gatunków roślin, pojawianie się gatunków

obcych rodzimej florze (np. chwasty).

Ćwiczenie 6•

Podkreślone: Wielkie Równiny Prerii
Uzasadnienie: indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

Dzięki osiągnięciom nauki, techniki i zaangażowaniu kapitału możliwe jest coraz większe uniezależnienie się od
warunków przyrodniczych. Jakość gleb można poprawić, stosując nawożenie mineralne i zabiegi agrotechniczne.
Poprzez modyfikacje genetyczne roślin i zwierząt można stworzyć odmiany, które nie będą wrażliwe na mało sprzy-
jający klimat lub nieurodzajne gleby, a także prowadzić chów w systemie zamkniętym (w pomieszczeniach). Nakłady
kapitału pozwalają na przeprowadzenie melioracji, w wyniku czego można regulować stosunki wodne w glebie.

Ćwiczenie 3

a) Holandia, b) Ghana, c) Stany Zjednoczone, d) Indie.

Ćwiczenie 4•

Poziom mechanizacji i chemizacji zależy od poziomu rozwoju gospodarczego, powierzchni użytków rolnych, liczby
ludności rolniczej kraju, wielkości gospodarstw rolnych.

Ćwiczenie 5•

a) Degradacja gleb, wód podziemnych i powierzchniowych, zatrucie zwierząt.
b) Wzrost kosztów funkcjonowania gospodarstwa rolnego, zwiększenie wydajności rolnictwa.

Ćwiczenie 6

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 7

a) Europejskim
b) Ameryce Południowej
c) Afryka
d) Australia, Ameryka Północna.

Ćwiczenie 8

Występowanie naturalnych formacji roślinnych (leśnych i trawiastych), zróżnicowanie żyzności gleb, poziom roz-
woju gospodarczego kraju, liczba ludności kraju, długotrwałość procesów osadniczych.

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 2.
Pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju
rolnictwa na świecie

Ćwiczenie 1

A. Wyżyna Brazylijska – dominacja intensywnego rolnictwa plantacyjnego o wysokiej towarowości. Niewielki

udział małych, ekstensywnych gospodarstw rolnych.

B. Środkowa część Ameryki Północnej – kapitałochłonne rolnictwo ekstensywne o dużej mechanizacji.
C. Azja Wschodnia – pracochłonne rolnictwo intensywne o małej mechanizacji.
D. Europa Zachodnia – wysoko intensywne rolnictwo kapitałochłonne. Wysoki poziom mechanizacji i chemizacji,

małe zasoby pracy.

E. Kotlina Kongo w Afryce – rolnictwo skrajnie ekstensywne, dominuje gospodarka żarowo-odłogowa.

Ćwiczenie 2

Rolnictwo intensywne: a), b), e).
Rolnictwo ekstensywne: c), d), f).

Ćwiczenie 3

A. Rolnictwo intensywne: Niemcy, Japonia. Rolnictwo ekstensywne: Kanada, Nigeria.

B. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4

Podkreślone: Niziny Wewnętrzne w Ameryce Północnej, Nizina Francuska, Nizina La Platy, Nizina Środkowoaustralijska.

Ćwiczenie 5•

a) Jałowienie gleb, rozprzestrzenianie się chorób roślin i szkodników.
b) Wydeptywanie i wyjadanie traw, erozja i deflacja gleb, obniżanie się poziomu wód gruntowych, pustynnienie

obszaru.

c) Niszczenie naturalnej szaty roślinnej, jałowienie gleb, obniżenie zwierciadła wód podziemnych.
d) Chemizacja gleb, eutrofizacja wód powierzchniowych, skażenie wód podziemnych.

Ćwiczenie 1•

Uprawa

Przeznaczenie uprawy

Główne obszary występowania uprawy

Pszenica

Roślina alimentacyjna i paszowa

Indywidualna odpowiedź ucznia

Kukurydza

Roślina alimentacyjna i paszowa

Ryż

Roślina alimentacyjna

Soja

Tłoczenie oleju, roślina alimentacyjna

Słonecznik

Tłoczenie oleju

Bawełna

Pozyskanie włókien dla przemysłu

Trzcina cukrowa

Produkcja cukru

Burak cukrowy

Produkcja cukru

Rozdział 2

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 3.
Typy gospodarki rolnej na świecie

Zakres rozszerzony

Temat 4.
Rozmieszczenie produkcji roślinnej
i zwierzęcej na świecie

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 2•

A. Zbiór to ogólna ilość płodów rolnych zebrana z określonej powierzchni użytków rolnych. Plon to zbiór ziemio-

płodów w przeliczeniu na 1 ha.

B. Powierzchnia użytków rolnych w danym kraju, żyzność gleb, poziom nawożenia i kultury rolnej.
C. Żyzność gleb, poziom nawożenia i kultury rolnej.

Ćwiczenie 3•

Kolejno od góry: Brazylia, Rosja, Nigeria, Indie.

Ćwiczenie 4•

Kolejno od lewej: ryż, kukurydza, pszenica, żyto.

Ćwiczenie 5•

a) Niewielka tendencja wzrostowa; zmniejszenie tempa chowu bydła wynika z rozprzestrzeniania się choroby

szalonych krów; duży udział tej hodowli jest wynikiem wszechstronnego wykorzystania bydła w postaci mięsa
o wysokiej jakości i największej trwałości, mleka oraz skór.

b) Niewielka tendencja wzrostowa; wieprzowina, z powodu niższej niż wołowina wartości odżywczej i dużej za-

wartości tłuszczu, jest rzadziej wykorzystywana w krajach wysoko rozwiniętych; szybki przyrost masy i duża
plenność powoduje wzrost pogłowia tych zwierząt, zwłaszcza w krajach o niższym poziomie rozwoju gospo-
darczego lub dużej liczbie ludności; w krajach wysoko rozwiniętych wzrost pogłowia trzody chlewnej spowodo-
wany jest intensywną hodowlą.

c) Tendencja spadkowa spowodowana jest zmniejszeniem znaczenia wełny i skór w przemyśle włókienniczym

i odzieżowym; spożycie baraniny poza krajami islamskimi jest niewielkie.

Ćwiczenie 6•

a) Występowanie naturalnych, ale zbyt suchych dla chowu bydła, pastwisk (sawanny i półpustynie w Australii, łąki

wysokogórskie w Nowej Zelandii).

b) Zakaz spożywania wieprzowiny w krajach islamskich.
c) Występowanie naturalnych pastwisk (sawanny), duże zapotrzebowanie (liczba ludności), w Indiach – kult świętej krowy.
d) Duże zapotrzebowanie (liczba ludności), niskie nakłady kapitałowe na hodowlę.

Ćwiczenie 1•

Tabela A

Region Zachodnioeuropejski

Region Północnoamerykański

Strefa klimatów umiarkowanych morskich, żyzne gleby brunat-
ne, dominuje nizinne ukształtowanie terenu

Zróżnicowanie klimatyczne (od strefy zwrotnikowej po około-
biegunową), duży udział nizin i płaskowyżów, duże zróżnicowa-
nie glebowe (żyzne – czarnoziemy, gleby aluwialne, brunatne,
mało żyzne – bielicowe, tundrowe)

Duże nakłady kapitału, wysoka mechanizacja i chemizacja, małe
zasoby pracy, wysoka specjalizacja produkcji rolnej

Duże nakłady kapitału, wysoka mechanizacja i niewielka chemi-
zacja, małe zasoby pracy, wysoka specjalizacja produkcji rolnej

Pszenica, buraki cukrowe, ziemniaki, słonecznik, owoce i wa-
rzywa

Pszenica, kukurydza, soja, buraki cukrowe i trzcina cukrowa,
bawełna

Dominacja intensywnej hodowli bydła

Dominacja ekstensywnej hodowli bydła

Różnice: indywidualna odpowiedź ucznia.
Podobieństwa: indywidualna odpowiedź ucznia.

Zakres rozszerzony

Temat 5.
Regiony rolnicze na świecie

Tabela B

Region Śródziemnomorski

Region Środkowoazjatycki

Klimat podzwrotnikowy śródziemnomorski o małych opadach
w miesiącach letnich, średnio żyzne gleby cynamonowe (brązo-
we), górzyste ukształtowanie powierzchni

Klimat podzwrotnikowy i umiarkowany, odmiana monsunowa
– duże opady w półroczu letnim; na wschodzie bardzo żyzne gle-
by aluwialne, na zachodzie mało żyzne półpustynne. Przeważają
niziny lub wyżyny i niskie góry

Stosunkowo duże nakłady kapitału, małe zatrudnienie w rolnic-
twie, duża mechanizacja i chemizacja

Duże nakłady pracy i zatrudnienie w rolnictwie, mała mechaniza-
cja i chemizacja oraz powierzchnia gospodarstw rolnych

Pszenica, burak cukrowy, ziemniaki, oliwka śródziemnomorska,
owoce cytrusowe

Ryż, pszenica, kukurydza, soja, ziemniaki, buraki cukrowe, her-
bata

Hodowla owiec i kóz

Hodowla trzody chlewnej

Różnice: indywidualna odpowiedź ucznia.
Podobieństwa: indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2•

a) Północnoeuroazjatycki
b) Zachodnioazjatycki-Północnoafrykański
c) Łacińskoamerykański
d) Australijsko-Nowozelandzki.

Ćwiczenie 3•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4•

A. d), B. c), C. b), D. a)

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

A. Zapotrzebowanie (liczba ludności kraju), wielkość dostępu do morza, występowanie zasobnych łowisk, poziom

rozwoju gospodarczego kraju.

B. Islandia, Norwegia, Chile, Namibia.

C. Połowy ryb w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Jeżeli wskaźnik jest wysoki, oznacza to nadwyżki w połowach ryb,

które mogą być przeznaczone na sprzedaż.

Ćwiczenie 3

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4

Korzyści: wzrost produkcji żywności, bez konieczności zwiększania nakładów na rolnictwo, zwiększenie możliwo-
ści zatrudnienia słabiej wykształconej ludności, wzrost dochodów ze sprzedaży ryb.
Zagrożenia: zubożenie gatunkowe fauny morskiej, zmniejszenie populacji ryb, wzrost zanieczyszczenia mórz.

Rozdział 2

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 6.
Rozwój rybołówstwa na świecie

Temat 4.
Rozwój rybołówstwa na świecie

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 5•

Marikultura – hodowla i chów zwierząt w środowisku morskim.
Akwakultura – hodowla i chów zwierząt w wodach morskich i śródlądowych.

Ćwiczenie 1•

Występowanie naturalnych formacji leśnych na świecie, długość trwania procesów osadniczych i rozwoju rolnic-
twa, zapotrzebowanie na drewno, świadomość ekologiczna społeczeństwa, polityka leśna państwa.

Ćwiczenie 2•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3•

Racjonalna gospodarka leśna: prowadzona jest w Kanadzie i w krajach Półwyspu Skandynawskiego. Polega na
selekcjonowaniu drzew i prowadzeniu wyrębu tylko wybranych osobników. Ubytki zalesia się ponownie. Nie pro-
wadzi się wyrębu całkowitego.
Rabunkowa gospodarka leśna: prowadzona jest w Brazylii i Indonezji. Polega na całkowitym wyrębie lasów,
najczęściej bez ponownego zalesiania.

Ćwiczenie 4•

A. Powierzchnia obszarów leśnych w kraju, zapotrzebowanie na drewno.
B. Finlandia, Kanada. Są to kraje wysoko rozwinięte o małej liczbie ludności i dużym udziale lasów w powierzchni

ogólnej.

Ćwiczenie 5•

b), e).

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

a) B, b) A, c) C, d) D.

Ćwiczenie 3

a) Nadwaga, choroby układu krążenia, cukrzyca.
b) Brak odporności na choroby zakaźne, niedorozwój fizyczny i umysłowy.

Ćwiczenie 4

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Zakres rozszerzony

Temat 7.
Gospodarka leśna na świecie

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 8.
Problemy wyżywienia ludności
na świecie

Temat 5.
Problemy wyżywienia ludności
na świecie

Ćwiczenie 5

Klęski żywiołowe niszczące plony, konflikty i wojny, rozwój rolnictwa plantacyjnego (komercyjnego), brak pracy
i środków finansowych na zakup żywności.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7•

a) Działanie jest krótkofalowe. Pozwala na doraźne złagodzenie problemu głodu, ale nie sprzyja samodzielnemu

poszukiwaniu możliwości zdobycia środków finansowych na zakup żywności lub jej produkcję.

b) Działanie jest długofalowe. Pozwala na rozwój rolnictwa i zwiększenie produkcji płodów rolnych. Może to pro-

wadzić do zwiększenia zysków i dalszego inwestowania w rozwój rolnictwa.

Ćwiczenie 1•

a) Niekorzystne jest nadmierne i niedostateczne wyżywienie. Pierwsze prowadzi do nadwagi, chorób układu krąże-

nia, cukrzycy, a drugie do braku odporności na choroby zakaźne, powoduje niedorozwój fizyczny i umysłowy.

b) Niekorzystne jest spożywanie żywności wysoko przetworzonej, często pozbawionej wartości odżywczej („puste

kalorie”) oraz konserwowanej chemicznie. W krajach słabo rozwiniętych częściej spożywana jest żywność o ni-
skim stopniu przetworzenia, ale pochodzenia roślinnego. Białko roślinne jest słabiej przyswajalne niż zwierzęce,
co może prowadzić do jego niedoboru w organizmie.

c) Umożliwia szybkie diagnozowanie i leczenie chorób, prowadzenie szczepień ochronnych oraz profilaktykę zdrowia.
d) Zależy od niego różnorodność stosowanych metod leczenia i zwiększanie skuteczności zwalczania chorób, wy-

soki poziom umożliwia prowadzenie badań nad bardziej nowoczesnymi sposobami leczenia.

e) Brak wody pitnej uniemożliwia zachowanie higieny; w zanieczyszczonej wodzie przenoszone są zarazki choro-

botwórcze.

f) Niekorzystny dla zdrowia jest stres i szybkie tempo życia w krajach wysoko rozwiniętych. Obciążeniem dla orga-

nizmu jest nadmierne spożycie używek i alkoholu.

Ćwiczenie 2•

Kraje słabo rozwinięte

Kraje wysoko rozwinięte

Ograniczony dostęp do wody pitnej, brak wiedzy na temat
sposobów rozprzestrzeniania się chorób, niewystarczająca licz-
ba szpitali i lekarzy, przewaga produktów roślinnych w diecie
żywieniowej

Powszechne stosowanie szczepień ochronnych, dobrze rozwi-
nięta diagnostyka chorób, szybkie tempo życia, wysoki stopień
przetworzenia żywności

AIDS, malaria, gruźlica, żółta febra

Cukrzyca, choroby układu krążenia, choroby układu nerwowe-
go, alergia

Ćwiczenie 3•

Choroby skóry i oczu; nowotwory skóry.

Ćwiczenie 4•

A. Botswana, Zambia, Republika Środkowej Afryki, Zambia, Uganda, RPA, Mozambik.

B. Niski poziom wykształcenia ludności, niestosowanie środków ostrożności w kontaktach seksualnych.

Rozdział 2

Zakres rozszerzony

Temat 9.
Geograficzne uwarunkowania stanu
zdrowotnego ludności

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 5•

A. Nowotwory.

B. Indywidualna odpowiedź ucznia.

C. Duża zapadalność na choroby układu krążenia jest wynikiem spożywania kalorycznej, wysoko przetworzonej

żywności, szybkiego tempa życia i stresów oraz niehigienicznego trybu życia (mało ruchu, nadużywanie alkoho-
lu, palenie papierosów).

Ćwiczenie 6•

a) Gorący i wilgotny klimat sprzyjający rozmnażaniu się owadów przenoszących wirusy, uodpornienie wirusów na

dotychczas stosowane leki, głód i niedożywienie.

b) Gorący i wilgotny klimat sprzyjający rozmnażaniu się owadów przenoszących zarazki, korzystanie z brudnej

wody, głód i niedożywienie.

c) Niski poziom świadomości na temat dróg przenoszenia się chorób, rozprzestrzenianie się narkomanii.
d) Spożywanie żywności wysoko przetworzonej.
e) Wzrost zanieczyszczenia środowiska, spożywanie wysoko przetworzonej żywności, konserwowanej chemicz-

nie.

f) Spaliny samochodowe, dym papierosowy, wzrastające zużycie środków chemicznych.
g) Głód i niedożywienie, brak higieny.

Ćwiczenie 1

Odnawialne: energia biomasy, energia geotermiczna, energia wiatrowa, energia słoneczna.
Nieodnawialne: węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny, torf, pierwiastki promieniotwórcze.

Ćwiczenie 2

A. Kolejno od góry: węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny, drewno, źródła odnawialne, energia jądrowa.

B. Gaz ziemny, energia jądrowa.

C. Indywidualna odpowiedź ucznia.

D.• Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3•

A. Węgiel, ropa naftowa.
B. Gaz ziemny, energia jądrowa, wodna, inne źródła energii.
C. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4

W XIX wieku, ze względu na jego większą kaloryczność, zaczęto wykorzystywać węgiel kamienny (piece hutnicze
i maszyny parowe). Od połowy XX wieku większego znaczenia nabierają gaz ziemny, ropa naftowa i pierwiastki
promieniotwórcze.

Ćwiczenie 1•

a) Węgiel kamienny.
b) Ropa naftowa.
c) Uran.

Ćwiczenie 2•

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 3

A. d), B. a), C. b), D. c).

Ćwiczenie 4

Odpowiedź w formie graficznej.

Rozdział 3

Rozdział 3.
Energetyka i przemysł

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 1.
Bilans energetyczny świata

Temat 1.
Bilans energetyczny świata (1)

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 2.
Rozmieszczenie surowców
energetycznych

Temat 1.
Bilans energetyczny świata (2)

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 5•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6•

Ogromne zapotrzebowanie dużego rynku, niskie koszty wydobycia płytko zalegających złóż, stale rosnące ceny
ropy naftowej i gazu.

Ćwiczenie 1

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 2

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3

A. d), B. b), C. c), D. a).

Ćwiczenie 4

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5

A. Kolejno od lewej: Norwegia, Chiny (diagramy górne), Francja, USA (diagramy dolne).

B. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7•

Mocne strony energetyki jądrowej

Słabe strony energetyki jądrowej

Wydajniejsza (do wyprodukowania energii zużywa mniej surow-
ca – 1 kg uranu zastępuje 2,5 t węgla), niskie koszty produkcji
i transportu, bardziej ekologiczna od konwencjonalnej

Wysokie koszty budowy elektrowni, problem ze składowaniem
i zabezpieczaniem poprodukcyjnych odpadów radioaktywnych,
potrzeba dużej ilości wody do chłodzenia rdzenia reaktora, wy-
sokie nakłady finansowe na badania naukowe

Szanse

Zagrożenia

Szybki zwrot poniesionych nakładów na budowę elektrowni,
rozwój nowoczesnych rozwiązań technicznych i technologicz-
nych, wzrost znaczenia państwa (większy prestiż), możliwość
zaspakajania rosnących potrzeb energetycznych, zapewnienie
bezpieczństwa energetycznego w zakresie dostaw energii, moż-
liwość zaopatrywania w energię elektryczną obszarów trudno
dostępnych i nieposiadających dużych zasobów surowców
energetycznych, możliwość sprzedaży nadwyżek wyproduko-
wanej energii

Awaria reaktora niesie większe zagrożenie dla środowiska i ludzi
(skażenie promieniotwórcze), nie wszędzie istnieją zasoby pier-
wiastków promieniotwórczych (konieczność dostaw surowca),
niebezpieczeństwo transportu pierwiastków promieniotwór-
czych, protesty społeczne

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 3.
Produkcja energii elektrycznej
na świecie

Temat 2.
Produkcja energii elektrycznej
na świecie

Ćwiczenie 1

Podkreślone: a, c, d.

Ćwiczenie 2•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3

A. c), e), h), i), k).

B. a), g), j), d).

C. b), f), l), m).

Ćwiczenie 4

A. b), B. c), e), C. d), f), g), D. a).

Ćwiczenie 5

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6

a) (...) dostęp do surowca (lasy, drewno).
b) (...) bariery ekologiczne.
c) (...) wysokiej techniki.
d) (...) rynków zbytu.
e) (...) korzyści aglomeracji.

Ćwiczenie 7

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1•

a) Hutnictwo aluminium, b) przemysł elektromaszynowy, c) przemysł chemiczny, d) przemysł włókienniczy,
e) przemysł spożywczy.

Ćwiczenie 2•

a) B, b) D, c) F, d) A, e) C, f) E.

Ćwiczenie 3•

A. Chiny.

B. Rozwój procesów industrializacyjnych, duże zapotrzebowanie, inwestycje zagraniczne w rozwój hutnictwa.

Rozdział 3

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 4.
Czynniki lokalizacji przemysłu

Temat 3.
Czynniki lokalizacji przemysłu

Zakres rozszerzony

Temat 5.
Struktura gałęziowa przemysłu
przetwórczego

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

C. Chiny: 1990–66,3 mln ton (8,6% światowej produkcji), 2005–349,4 mln ton (32% światowej produkcji).

Stany Zjednoczone: 1990–89,7 mln ton (11,6% światowej produkcji), 2005–94,9 mln ton (8,7% światowej pro-
dukcji).

Ćwiczenie 4•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1•

a) miejski, b) surowcowy, c) transportowy.

Ćwiczenie 2•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4•

a) Paryski, b) Nadrenii-Północnej Westfalii (Ruhry), c) moskiewski, d) japoński, e) Witwatersrand.

Ćwiczenie 5•

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 6•

Zakreślone: d, f, g, h.

Ćwiczenie 7•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

Zakreślone: a, c, e, g, h.

Ćwiczenie 2

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3

Odpowiedź w formie graficznej.

Ćwiczenie 4•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Zakres rozszerzony

Temat 6.
Okręgi przemysłowe na świecie

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 7.
Przemiany gospodarcze na świecie

Temat 4.
Przemiany gospodarcze na świecie

Ćwiczenie 5

Restrukturyzacja.

Ćwiczenie 6•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7•

Firma

Branża/Produkty

Państwo

Chevron

produkty petrochemiczne

USA

Conoco Phillips

produkty petrochemiczne, asfalty, paliwo lotnicze i sportowe, oleje

USA

DaimlerChrysler

motoryzacja, produkcja samochodów

Niemcy

Exxon Mobil

wydobywanie i przetwarzanie ropy naftowej (produkty petrochemiczne)

USA

General Electric

silniki lotnicze, rakietowe, zmechanizowany sprzęt gospodarstwa domo-

wego, tworzywa sztuczne, urządzenia dla elektrowni, aparatura pomia-

rowa

USA

Hewlett-Packard

komputery, urządzenia peryferyjne

USA

IBM

komputery, oprogramowanie

USA

LG Electronics

zmechanizowany sprzęt gospodarstwa domowego, aparaty telefoniczne,

sprzęt radiowo-telewizyjny

Korea Południowa

Nokia

sprzęt telekomunikacyjny

Finlandia

Royal Dutch Shell

produkty petrochemiczne

Holandia

Samsung

zmechanizowany sprzęt gospodarstwa domowego, aparaty telefoniczne,

sprzęt radiowo-telewizyjny

Korea Południowa

Sanofi-Aventis

leki

Francja

Siemens Group

urządzenie dla elektrowni, aparaty telefoniczne, zmechanizowany sprzęt

gospodarstwa domowego, aparatura, sprzęt oświetleniowy, podzespoły

elektroniczne

Niemcy

Total

produkty petrochemiczne, oleje, paliwa lotnicze, sportowe i asfalty

Francja

Toyota Motor

samochody, motoryzacja

Japonia

Volkswagen Group

samochody, motoryzacja

Niemcy

Rozdział 3

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 1

a) socjalno-bytowe
b) oświatowo-kulturalne
c) turystyczno-rekreacyjne
d) usługi administracji i zarządzania
e) badawczo-rozwojowe.

Ćwiczenie 2•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3

Pod wykresem kolejno od lewej: przedprzemysłowy, przemysłowy, poprzemysłowy.
a) Poprzemysłowy, b) przedprzemysłowy, c) przemysłowy.

Ćwiczenie 4

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5

Kolejno od góry: Luksemburg, Dania, Hiszpania, Ukraina, Pakistan.
Istnieje pewna prawidłowość pomiędzy poziomem rozwoju społeczno-gospodarczego państw a udziałem zatrud-
nienia w usługach. Im wyższy rozwój społeczno-gospodarczy, tym zatrudnienie w usługach jest wyższe.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

Kolejno od góry: regeneracja sił fizycznych i psychicznych, poznanie miejsc i obiektów, interesy, aktywny wypo-
czynek, zakupy, przeżycia religijne, odwiedziny dawnej ojczyzny lub ojczyzny przodków.

Ćwiczenie 3

A. Niemcy, Turcja.

Rozdział 4.
Usługi

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 1.
Rozwój usług na świecie

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 2.
Turystyka na świecie

B. Niemcy – bilans -43,5 mld dol.; Turcja – bilans 15,5 mld dol.

C. Turcja.

D. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4

a) P, b) P, c) F, d) P.

Ćwiczenie 5

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

Walor turystyczny – element środowiska geograficznego, który uznawany jest przez turystów za interesujący.
Walory przyrodnicze i ekologiczne: a), b), e), h), k), n).
Walory kultury materialnej i duchowej: c), d), f), g), i), j), l), m), o).
Zagospodarowanie (infrastruktura turystyczna) i dostępność komunikacyjna: c), g), m).

Ćwiczenie 2•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3

A. Grecja, Egipt.

B. Grecja 4,1 mln, Estonia 1,2 mln, Egipt 2 mln, Pakistan 0,1 mln.

C. Grecja 41%, Estonia 57%, Egipt 64,5%, Pakistan 25%, (1995 r. = 100%).

D. Egipt.

E. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6

Kolejno kolumnami od góry do dołu:
6, 12, 24, 15, 2, 23, 8, 13, 1,

, 21, 14, 7, 4, 9, 22, 16, 19, 10, 3, 17, 20, 5, 11.

Ćwiczenie 7

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 8

Monokultura turystyczna – sytuacja, w której wpływy z turystyki mają najwyższy udział wśród całości dochodów
w budżecie państwa.
A. d).

B. Indywidualna odpowiedź ucznia.

C. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Rozdział 4

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 3.
Regiony turystyczne świata

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 1•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2•

Skreślić należy: odwrotnie, nie ma wpływu, podobny, XX w., Rosjanie, większą, substytucyjnym, małą, uzupełniający.

Ćwiczenie 3•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4•

Kolejno od góry: Belgia, Wielka Brytania, Polska, Ukraina, Rosja.

Ćwiczenie 5•

a) W państwach o dużej powierzchni gęstość linii kolejowych jest mniejsza niż w państwach o małej powierzchni.
b) Im wyższe PKB na 1 mieszkańca, tym większa liczba samochodów przypadająca na 1 000 mieszkańców.

Ćwiczenie 6•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7•

A. Japonia charakteryzuje się ujemnym bilansem załadunku i wyładunku towarów w portach handlowych, nato-

miast Norwegia – dodatnim.

B. Ujemny bilans Japonii wynika przede wszystkim z dużego importu surowców (energetycznych, metalicznych)

dla przemysłu, brak większych własnych zasobów. Dodatni bilans Norwegii wynika z dużego eksportu surow-
ców energetycznych (zasoby gazu ziemnego i ropy naftowej z Morza Północnego).

Ćwiczenie 8•

Kolejno od góry: Niemcy, Chorwacja, Meksyk, Nigeria.

Ćwiczenie 9•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2•

B, P, B, P.

Ćwiczenie 3•

Zakres rozszerzony

Temat 4.
Komunikacja na świecie

Zakres rozszerzony

Temat 5.
Obrót międzynarodowy

Ćwiczenie 4•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5•

Państwa wysoko rozwinięte mają dodatni bilans obrotów usługami. Odgrywają one coraz większą rolę w obrocie
międzynarodowym. W państwach wysoko rozwiniętych szybko rozwijającą się dziedziną gospodarki są usługi
świadczone na rzecz obywateli i firm z innych krajów. Są to np. usługi finansowe, ubezpieczeniowe, transporto-
we, turystyczne, a także naukowo-badawcze (sprzedaż patentów, technologii i innych dóbr intelektualnych). Kraje
rozwijające się korzystają z wymienionych wyżej usług w krajach wysokorozwiniętych.

Ćwiczenie 6•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7•

Kolejno od góry: -23,5; -23,1; -133,5; 12,1; 58,8; 3,1; 2,1.
A. Stany Zjednoczone, Francja.
B. Stany Zjednoczone, Francja.
C. Chiny, Polska.

Rozdział 4

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 3

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

Kraje wysoko rozwinięte są obszarem imigracyjnym dla osób z państw biednych, które poszukują lepszych warun-
ków życia bądź uciekają przed represjami.

Ćwiczenie 3

A. Luksemburg, Stany Zjednoczone, Hiszpania, Czechy, Ukraina, Indie, Malawi.

B. 467:1

C. Różnice między najbogatszymi i najbiedniejszymi państwami na świecie są bardzo duże.

D. Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4

a), e), f).

Rozdział 5.
Polityczne problemy świata

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 1.
Globalizacja

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 2.
Zróżnicowanie poziomu rozwoju
społeczno-gospodarczego na świecie

Ćwiczenie 5

A. Średnia długość życia, odsetek dorosłych umiejących czytać i pisać, wskaźnik skolaryzacji, PKB na 1 mieszkańca.

B. Indywidualna odpowiedź ucznia.

C. Indywidualna odpowiedź ucznia.

D. Afryka.

E. Częste klęski żywiołowe i związany z nimi głód, eksplozja demograficzna, wysokie bezrobocie, ograniczony

dostęp do ochrony zdrowia, oświaty i opieki socjalnej, niski poziom produkcji przemysłowej, niski poziom PKB,
niepokoje polityczne, wojny, zamachy itp.

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 2

A. Odpowiedź w formie graficznej.

B. Odpowiedź w formie graficznej.

C. Państwa graniczące z Polską powstały po 1989 r.

Ćwiczenie 3

a) Czechy, b) Ukraina, c) Słowenia, d) Białoruś.

Ćwiczenie 4•

A. Kazachstan, Kirgistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Turkmenistan.
B. Azerbejdżan, Gruzja, Armenia.

Ćwiczenie 5

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6•

Falklandy – Wielka Brytania, Grenlandia – Dania, Martynika – Francja, Wyspy Owcze – Dania, Nowa Kaledonia
– Francja, Mariany Północne – Stany Zjednoczone, Gibraltar – Wielka Brytania, Ceuta i Melilla – Hiszpania, Sahara
Zachodnia – Maroko, Aruba – Holandia, św. Helena – Wielka Brytania.

Ćwiczenie 7•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 1

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Rozdział 5

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 3.
Zmiany na mapie politycznej świata

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 4.
Organizacje integracyjne na świecie

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 2

a) WHO, b) UNICEF, c) FAO, d) UNESCO.

Ćwiczenie 3

Francja, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Chiny, Rosja.

Ćwiczenie 4•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5

OPEC – Organizacja Krajów Eksportujących Ropę Naftową, cel: wspólna polityka dotycząca wielkości produkcji
i handlu ropą naftową.
NAFTA – Północnoamerykański Układ o Wolnym Handlu, cel: znoszenie ograniczeń w handlu towarami, usługami
i w inwestycjach.
ASEAN – Stowarzyszenie Państw Azji Południowo-Wschodniej, cel: tworzenie strefy wolnego handlu i współpracy
gospodarczej.
OECD – Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, cel: intensyfikacja rozwoju gospodarczego, wspieranie
wolnego handlu.

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7

Podkreślone: Czechy, Polska, Rumunia, Bułgaria, Słowacja, Słowenia, Litwa, Łotwa, Węgry i Estonia.

Ćwiczenie 1

A. Odpowiedź w formie graficznej.

B. Odpowiedź w formie graficznej.

C. Odpowiedź w formie graficznej.

D. 1973 – Wielka Brytania, Irlandia, Dania; 1981 – Grecja; 1986 – Hiszpania, Portugalia; 1995 – Austria, Finlandia,

Szwecja; 2004 – Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Słowenia, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Cypr; 2007 – Rumunia,
Bułgaria.

Ćwiczenie 2

Kolejno: 6, 3, 4, 1, 5, 2

Ćwiczenie 3

A. a), c), f), h), j)

B. b), d), e)

C. g), i), k), l).

Ćwiczenie 4•

Rada Unii Europejskiej – najważniejszy organ decyzyjny i ustawodawczy. Składa się z ministrów państw człon-
kowskich, którzy zmieniają się w zależności od problemów. Podejmują oni najważniejsze decyzje społeczno-gospo-
darcze we Wspólnocie Europejskiej.

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 5.
Unia Europejska

Rada Europejska – najważniejszy organ polityczny. Zbiera się minimum 2 razy do roku, a w jej skład wchodzą sze-
fowie rządów oraz ministrowie spraw zagranicznych. Rada podejmuje decyzje o kierunkach i priorytetach rozwoju
Unii Europejskiej.
Komisja Europejska – organ wykonawczy. Komisja czuwa nad przestrzeganiem podpisanych przez państwa trak-
tatów unijnych. Organ ten pełni funkcję podobną do rządu państwa. Przewodniczący wybierany jest przez Radę
Europejską i zatwierdzony przez Parlament Europejski. Przewodniczący wybiera członków Komisji (czyli Komisarzy)
w porozumieniu z rządami państw członkowskich. Komisarze są niezależni od rządów państw, z których pocho-
dzą, i działają we wspólnym interesie UE.
Parlament Europejski – jednoizbowy organ współtworzący prawo unijne. Pełni także funkcje kontrolne względem
instytucji wykonawczych (Komisji Europejskiej).

Ćwiczenie 5

Podkreślone: c).

Ćwiczenie 6

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 7•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 8•

Największe wątpliwości budzą: kształtowanie się Turcji w odmiennym niż europejski kręgu kulturowym (krąg
islamski), a tym samym różnice w światopoglądzie pomiędzy Turkami a Europejczykami, duży potencjał demogra-
ficzny (zbyt duży wpływ na podejmowane decyzji w UE), liczne problemy gospodarcze (obciążenie dla budżetu
UE), niepokoje wewnętrzne (wojna z Kurdami), duży wpływ politycznych ugrupowań islamskich, duży wpływ armii
na rządy, położenie większości terytorium Turcji poza kontynentem europejskim (strach przed bezpośrednim wcią-
gnięciem UE w problemy Bliskiego Wschodu).

Ćwiczenie 1

Obszar konfliktu

Numer na

mapie

Strony i płaszczyzna konfliktu

Kosowo

Konflikt narodowościowy i religijny pomiędzy prawosławnymi Serbami i kosowskimi

Albańczykami (muzułmanie)

Czeczenia

Konflikt narodowościowy i religijny pomiędzy prawosławnymi Rosjanami

a Czeczeńcami (muzułmanie)

Irlandia Północna

Konflikt narodowościowy i religijny pomiędzy wyznającymi protestantyzm Anglikami

i wyznającymi katolicyzm Irlandczykami

Kraj Basków

Konflikt narodowościowy pomiędzy Baskami, a Hiszpanami i Francuzami

Korsyka

Konflikt narodowościowy pomiędzy Korsykanami a Francuzami

Rozdział 5

Zakres rozszerzony

Zakres podstawowy

Temat 6.
Konflikty zbrojne i terroryzm
na świecie

Geografia na czasie 2 – odpowiedzi

Ćwiczenie 2

a) Obecny konflikt powstał po II wojnie światowej (jednak jego przyczyny tkwią w odległej przeszłości), kiedy

na części obszaru Palestyny (zarządzanej wcześniej przez Brytyjczyków) powstało państwo Izrael (1948 r.).
Wywołało to zbrojną interwencję państw arabskich, którą Izrael odparł. Do tego typu wojen dochodziło jeszcze
wielokrotnie (np. 1956, 1967 r.) i zawsze zwycięsko wychodził z nich Izrael. Od lat 80. XX w. największym za-
grożeniem dla Izraela są ataki terrorystów palestyńskich, które wspierane są np. przez Syrię i Iran. Palestyńczycy,
wyznający islam, dążą w ten sposób do wymuszenia na Żydach (wyznawcach judaizmu) uznania niepodległości
Palestyny i zakończenia przez Izrael jej okupacji.

b) Konflikt trwa od 1947 r., kiedy obydwa kraje uzyskały niepodległość. Zarzewiem konfliktu jest sporna prowincja

Kaszmir. Początkowo przyznana została ona Indiom, jednak zamieszkujący ją w większości muzułmanie dążyli
do zmiany przynależności politycznej. Po wojnie o prowincję w 1949 r. pomiędzy Hindusami (wyznającymi hin-
duizm) i Pakistańczykami (wyznającymi islam) ogłoszono podział prowincji, ale żadna ze stron nie uznaje go za
ostateczny. Wojny pomiędzy tymi państwami wybuchały już kilkakrotnie. Konflikt jest niebezpieczny dla świata,
bo oba państwa mają broń jądrową.

Ćwiczenie 3

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 4•

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 5

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Ćwiczenie 6

Ataki terrorystyczne na Stany Zjednoczone z 2001 r. sprowokowały zdecydowane działania przeciw terrorystom.
Stany Zjednoczone, Wielka Brytania oraz ich sojusznicy z NATO zawiązały antyterrorystyczną koalicję i wypo-
wiedziały wojnę ugrupowaniom terrorystycznym. Zasadniczym celem operacji było doprowadzenie do upadku
rządów państw podejrzewanych o wspieranie terroryzmu. Jednym z państw zaatakowanych przez koalicję był rzą-
dzony przez islamskich Talibów Afganistan. Upadek rządów Talibów nie zakończył konfliktu w tym państwie, gdyż
ugrupowania Talibów dokonują ataków terrorystycznych z trudno dostępnych rejonów kraju. Działania skrajnych
islamistów wymagają ciągłej interwencji wojsk koalicji antyterrostycznej.

Ćwiczenie 7

Indywidualna odpowiedź ucznia.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
GEOGRAFIA NA CZASIE 3 ODPOWIEDZI DO ĆWICZEŃ
GEOGRAFIA NA CZASIE 1 ODPOWIEDZI DO ĆWICZEŃ
GEOGRAFIA NA CZASIE 3 ODPOWIEDZI DO ĆWICZEŃ
odpowiedzi do cwiczen na start
geografia na czasie pwn klucze odpowiedzi
Odpowiedzi do cwiczen English P Nieznany
Odpowiedzi do ćwiczenia$
Lekcje, cw odp 09-12, Odpowiedzi do ćwiczeń z lekcji 1-4
Klucz odpowiedzi do ćwiczeń praktycznych
Lekcje, cw odp 05- 08, Odpowiedzi do ćwiczeń z lekcji 1-4
Struktury związane z czasem – Odpowiedzi do ćwiczeń

więcej podobnych podstron