Urzàd Komitetu Integracji Europejskiej

Al. Ujazdowskie 9, 00-918 Warszawa

www.ukie.gov.pl

Rada Unii Europejskiej

Sà to spotkania ministrów poszczególnych resortów ka˝dego z paƒstw cz∏onkowskich
UE. Rada pe∏ni funkcj´ organu decyzyjnego i prawodawczego UE. Przewodniczà jej kolejno
wszystkie paƒstwa cz∏onkowskie, ka˝de przez pó∏ roku.

Parlament Europejski

Jest to najwi´kszy wielonarodowy parlament na Êwiecie. Sk∏ada si´ z 626 deputowanych,
reprezentujàcych 370 mln obywateli Unii. Ma funkcj´ ustawodawczà i kontrolnà wobec
w∏adzy wykonawczej. Jego uprawnienia sà stopniowo powi´kszane. Kadencja Parlamentu
trwa 5 lat. Comiesi´czne sesje plenarne odbywajà si´ w Strasburgu.

Trybuna∏ SprawiedliwoÊci

Jest to organ orzekajàcy UE. Dokonuje wyk∏adni prawa europejskiego i interpretacji
traktatów. Sk∏ada si´ z 15 s´dziów, mianowanych przez paƒstwa cz∏onkowskie na szeÊ-
cioletnià kadencj´. Siedziba Trybuna∏u mieÊci si´ w Luksemburgu.

Komitet Regionów

Jest organem doradczym, który umo˝liwia regionom i spo∏ecznoÊciom lokalnym udzia∏
w opracowywaniu i wdra˝aniu polityki UE. Sk∏ada si´ z 222 przedstawicieli spo∏ecznoÊci
regionalnych i lokalnych (mianowani przez Rad´ UE na podstawie propozycji paƒstw
cz∏onkowskich).

Komitet Ekonomiczno - Spo∏eczny

Jest to organ doradczy, którego zadaniem jest wyra˝anie opinii na temat unijnej polityki
gospodarczej i spo∏ecznej. Sk∏ada si´ z 222 przedstawicieli ˝ycia gospodarczego
i spo∏ecznego paƒstw cz∏onkowskich UE reprezentujàcych interesy pracodawców,
pracowników i innych Êrodowisk gospodarczo-spo∏ecznych (w tym konsumentów).

Trybuna∏ Obrachunkowy (Trybuna∏ Rewidentów Ksi´gowych)

Jest organem kontroli finansowej, sk∏ada si´ z 15 cz∏onków (po jednym z ka˝dego kraju
cz∏onkowskiego UE). Trybuna∏ bada legalnoÊç przychodów i rozchodów Wspólnot, bada
sposób zarzàdzania finansami, opracowuje coroczny raport z wykonania bud˝etu przez
Komisj´ Europejskà. Raport jest podstawà do uchwalenia przez Parlament Europejski
absolutorium dla Komisji Europejskiej. Trybuna∏ zobowiàzany jest chroniç interesy
finansowe Wspólnot Europejskich.

Oficjalny serwis internetowy Komisji Europejskiej - http://www.europa.eu.int
Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce - http://europa.delpol.pl

Copyright© UKIE 2002, ISBN: 83-87913-73-1

★

★

Historia Wspólnot Europejskich

W roku 1951 w Pary˝u zosta∏ podpisany traktat, którego sygnatariuszami by∏y Niemcy,
Francja, W∏ochy, Belgia, Holandia i Luksemburg. Traktat ten powo∏a∏ Europejskà Wspólnot´
W´gla i Stali. EWWiS by∏a pierwszà organizacjà europejskà majàcà realnà w∏adz´
i ponadrzàdowe instytucje. Traktat ustanawiajàcy EWWiS by∏ fundamentem, na którym
powsta∏a dzisiejsza Unia Europejska.
Nast´pnà wa˝nà datà w historii integracji europejskiej by∏ 25 marzec 1957 roku, w dniu
tym podpisano dwa traktaty ustanawiajàce Europejskà Wspólnot´ Gospodarczà (EWG)
i Europejskà Wspólnot´ Energii Atomowej (EURATOM). Traktaty te zosta∏y podpisane przez
t´ samà szóstk´ paƒstw.
G∏ównym osiàgni´ciem Wspólnoty by∏o ustanowienie Rynku Wewn´trznego, opartego na
tzw. czterech swobodach: wolnym przep∏ywie towarów, us∏ug, osób i kapita∏u mi´dzy
paƒstwami cz∏onkowskimi.
Nast´pnym etapem zacieÊnienia integracji by∏o podpisanie w roku 1986 Jednolitego Aktu
Europejskiego, który zmieni∏ i uzupe∏ni∏ traktaty o EWWiS, EWG i EUROATOM-ie.
W mi´dzyczasie do Wspólnot Europejskich przystàpi∏y nowe paƒstwa cz∏onkowskie:

★

Dania, Irlandia i Wielka Brytania (1973 r.),

★

Grecja (1981 r.),

★

Portugalia i Hiszpania (1986 r.),

★

Austria, Finlandia i Szwecja (1995 r.).

Powstanie Unii Europejskiej

W roku 1992 w Maastricht podpisano traktat powo∏ujàcy Unie Europejskà. Traktat okreÊli∏
ramy i harmonogram dochodzenia do Unii Gospodarczej i Walutowej, rozszerzono zakres
wspólnej polityki o edukacj´, ochron´ zdrowia, kultur´, sieci transeuropejskie i ochron´
konsumenta. Paƒstwa cz∏onkowskie UE zobowiàza∏y si´ do prowadzenia Wspólnej Polityki
Zagranicznej i Bezpieczeƒstwa. Wzmocniono prerogatywy Parlamentu Europejskiego
poprzez wprowadzenie procedury wspó∏decydowania. Wprowadzono obywatelstwo Unii.

Kolejnym etapem integracji by∏o podpisanie w lutym 1997 roku Traktatu Amsterdamskiego.
OkreÊlono w nim sposób g∏osowania w Radzie, liczb´ komisarzy i parlamentarzystów
uzale˝niono od poszerzenia Unii Europejskiej. Wzmocniono kontrol´ politycznà Parlamentu
Europejskiego nad Komisjà. Wzros∏a równie˝ rola Trybuna∏u SprawiedliwoÊci. W dziedzinie
Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeƒstwa wyposa˝ono Uni´ w nowy instrument
dzia∏ania - wspólne strategie, okreÊlajàce cele w polityce zagranicznej i bezpieczeƒstwa.
Do traktatu w∏àczono równie˝ przyj´ty w Maastricht protokó∏ socjalny. Traktat wszed∏
w ˝ycie 01.05.1999 r.

Prze∏omowà datà w pog∏´bianiu integracji europejskiej jest dzieƒ 1 stycznia 1999 roku,
w którym wprowadzono nowà walut´ - euro. Do trzeciego etapu Unii Gospodarczej i Walu-
towej przyst´puje jedenaÊcie spoÊród pi´tnastu paƒstw Unii Europejskiej: Francja, Niemcy,
W∏ochy, Belgia, Holandia, Luksemburg, Irlandia, Hiszpania, Portugalia, Finlandia i Austria.
Poza strefà euro znalaz∏y si´: Wielka Brytania, Szwecja, Dania i Grecja.

W lutym 2000 roku rozpoczyna si´ kolejna konferencja mi´dzyrzàdowa, majàca na celu
uzgodnienie reformy unijnych instytucji i mechanizmów decyzyjnych i zapisanie ich w postaci

★

★

kolejnej nowelizacji traktatu na grudniowym szczycie w Nicei (Traktat Nicejski). Obradujàcy
w Nicei szefowie paƒstw Unii Europejskiej zawarli porozumienie w sprawie reformy instytucji
UE. Przywódcy Pi´tnastki uznali, ˝e „od daty wejÊcia w ˝ycie Traktatu z Nicei Unia b´dzie
w stanie powitaç nowe paƒstwa, gdy tylko wyka˝à zdolnoÊç do sprostania obowiàzkom,
wynikajàcym z cz∏onkostwa”. Zatwierdzono reform´ Rady Ministrów (powi´kszonej
w przysz∏oÊci o 12 paƒstw), Parlamentu Europejskiego i Komisji. Proklamowana zosta∏a
Karta Praw Podstawowych - zbiór praw cz∏owieka i swobód obywatelskich.

Fundamenty prawne Unii Europejskiej

Traktat Paryski

Traktat o utworzeniu EWWiS (Europejska Wspólnota W´gla i Stali) podpisany 18.04.1951
roku w Pary˝u, wszed∏ w ˝ycie 23 lipca 1952 roku. Sygnatariuszami by∏o szeÊç paƒstw:
Francja, RFN, W∏ochy, Belgia, Holandia, Luksemburg.
Do nadzorowania postanowieƒ traktatu powo∏ano instytucj´ o charakterze ponad-
paƒstwowym - Wysokà W∏adz´ (od 1967 roku Komisja Wspólnot Europejskich).

Traktat Rzymski (Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
i Euratomu)

Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej oraz Europejskiej Wspólnoty
Energii Atomowej podpisany zosta∏ 25 marca 1957 roku w Rzymie przez szeÊç paƒstw
EWWiS. Traktat o EWG wszed∏ w ˝ycie 1 stycznia 1958 roku, po ratyfikacji przez
parlamenty paƒstw-sygnatariuszy (Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i W∏ochy).
1 lipca 1968 roku w ramach EWG utworzono uni´ celnà (zniesiono c∏a we wzajemnym
handlu i ustanowiono wspólnà taryf´ wobec paƒstw trzecich). Wraz z traktatem o EWG
w Rzymie zosta∏ zawarty - przez te same paƒstwa - traktat o utworzeniu trzeciej
Wspólnoty: Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej, zwanej Euratomem. Wszed∏ w ˝ycie
1 stycznia 1958 roku.

Jednolity Akt Europejski

Jednolity Akt Europejski - nowelizacja Traktatów Rzymskich, ratyfikowana w 1987 r.
Sygnatariusze JAE (Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia,
Luksemburg, Portugalia, RFN, Wielka Brytania i W∏ochy) zobowiàzali si´ do utworzenia do
koƒca 1992 roku „jednolitego rynku europejskiego”. Akt okreÊla rynek wewn´trzny jako
„obszar bez granic wewn´trznych, na którym zapewnia si´ swobodny przep∏yw towarów,
osób, us∏ug i kapita∏u”.

Traktat z Maastricht (Traktat o Unii Europejskiej)

Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku; wszed∏ w ˝ycie
1 listopada 1993 roku (po referendach przeprowadzonych w paƒstwach cz∏onkowskich).
Sygnatariuszami by∏y: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia,
Luksemburg, Portugalia, RFN, Wielka Brytania i W∏ochy.

Celem tego Traktatu by∏o:

★

utworzenie obszaru bez granic wewn´trznych,

★

umocnienie spójnoÊci gospodarczej i spo∏ecznej,

★

utworzenie unii gospodarczo-walutowej (∏àcznie z wprowadzeniem wspólnej waluty),

★

potwierdzenie to˝samoÊci Unii na arenie mi´dzynarodowej,

★

realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeƒstwa,

★

wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli paƒstw cz∏onkowskich (ustanowienie
obywatelstwa Unii),

★

rozwój wspó∏pracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwoÊci i spraw wewn´trznych.

Traktat ustanowi∏ Uni´ Europejskà opartà na Wspólnotach Europejskich i uzupe∏nionà
o nowe polityki, tzn. Uni´ Gospodarczà i Walutowà, wspólnà polityk´ zagranicznà
i bezpieczeƒstwa, wspó∏prac´ w zakresie bezpieczeƒstwa wewn´trznego i wymiaru
sprawiedliwoÊci (trzy filary Unii Europejskiej).
Ustalono te˝ nowe ramy instytucjonalne UE: Rada Europejska, Rada Unii Europejskiej
(dawniej: Rada Ministrów), Komisja Europejska (dawniej: Komisja Wspólnot Europejskich),
Parlament Europejski oraz Trybuna∏ SprawiedliwoÊci i Trybuna∏ Rewidentów Ksi´gowych,
które pozostajà trybuna∏ami Wspólnot Europejskich.

Traktat Amsterdamski

Traktat Amsterdamski zosta∏ podpisany 02.10.1997 roku w Amsterdamie przez paƒstwa
Unii Europejskiej. Uzupe∏nia on i wprowadza poprawki do Traktatu z Maastricht, Traktatów
Rzymskich oraz innych aktów Wspólnoty. Pod Traktatem podpisa∏y si´: Austria, Belgia,
Dania, Francja, Grecja, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia,
RFN, Szwecja, Wielka Brytania i W∏ochy. W Traktacie wzmocniono federacyjny charakter
Unii Europejskiej. Przewidziano wzmocnienie roli Parlamentu Europejskiego, powo∏anie
przedstawiciela ds. polityki zagranicznej. Wzmocniono kompetencje Brukseli w zakresie
polityki wizowej, migracyjnej i azylowej oraz wspó∏prac´ policji i wymiaru sprawiedliwoÊci.
Negocjacje nad kszta∏tem Traktatu zosta∏y podj´te w czerwcu 1995 roku, w celu
przygotowania Unii do poszerzenia o kolejne kraje (z Europy Ârodkowej).

Traktat Nicejski

Celem zainaugurowanej 14 lutego 2000 r. Konferencji Mi´dzyrzàdowej by∏o uzgodnienie
niezb´dnych dla przysz∏ego rozszerzenia UE - reform instytucjonalnych, które nie zosta∏y
rozstrzygni´te w Amsterdamie w 1997 r. Za trzy najwa˝niejsze tego rodzaju kwestie

uznano:

★

podzia∏ g∏osów w Radzie UE i system podejmowania decyzji kwalifikowanà wi´kszoÊcià

g∏osów,

★

sk∏ad Komisji Europejskiej (liczba komisarzy)

★

zakres decyzji podejmowanych kwalifikowanà wi´kszoÊcià g∏osów.

Konferencj´ Mi´dzyrzàdowà zakoƒczono uzgodnieniem nowego Traktatu podczas spotkania
Rady Europejskiej w Nicei, w nocy z 10 na 11 grudnia 2000 r. Ustalenia Traktatu
Nicejskiego zosta∏y oficjalnie uznane za wystarczajàce do przystàpienia do rozszerzenia
Unii. Traktat Nicejski, zostanie podpisany przez paƒstwa cz∏onkowskie, a nast´pnie b´dzie
poddany procedurze ratyfikacyjnej, zarówno w parlamentach narodowych, jak i
w Parlamencie Europejskim. Zak∏ada si´, ˝e procedura ta powinna dobiec koƒca najpóêniej
w grudniu 2002 r., tak aby z poczàtkiem 2003 r. Unia Europejska uzyska∏a stan gotowoÊci
do przysz∏ego rozszerzenia.

Instytucje Unii Europejskiej

Komisja Europejska

Jest to organ wykonawczy UE, sk∏adajàcy si´ z 20 komisarzy. Kadencja Komisji trwa 5 lat. Komisja
proponuje akty ustawodawcze, wydaje samodzielne akty prawne, czuwa nad przes-trzeganiem
prawa, zarzàdza bud˝etem i funduszami strukturalnymi. Siedzibà KE jest Bruksela

Rada Europejska

Sà to spotkania szefów paƒstw i rzàdów krajów cz∏onkowskich UE. Oprócz nich w dys-
kusjach uczestniczy przewodniczàcy Komisji Europejskiej. Rada Europejska wytycza kierunki
polityki UE, ustala priorytety polityki i rozwiàzuje problemy sporne.