TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

1

Julian Piotr Sawiński

JAK MOTYWOWAĆ DO UCZENIA SIĘ

I PRACY NAD SOBĄ ?

Zarys słownika dla nauczycieli

(część 2) hasła od F do N

Opracowanie powstało dla innowacyjnych nauczycieli na warsztaty

edukacyjne pt. "Motywowanie do uczenia się".

CENTRUM EDUKACJI NAUCZYCIELI W KOSZALINIE 2005

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

2

43. Fantazja - jeden z fundamentów twórczej postawy człowieka. Zdaniem A. Brzezińskiej

(2004) - obok takich cech jak: przedsiębiorczość, inicjatywa, tworzenie, autonomia i własne

terytorium psychiczne oraz budowanie zaufania do ludzi, świata i siebie samego. (ryc. 3)

PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ

ZAUFANIE DO SIEBIE

FANTAZJA

KATALOG CECH

W DRODZE DO KARIERY

ZAUFANIE DO IN. I ŚWIATA

INICJATWA I TWORZENIE

AUTONOMIA I WŁASNE TERYTORIUM PSYCHICZNE

Ryc. 5: Fundamenty twórczej postawy człowieka. (Brzezińska 2004)

"Fantazja ma większość wartość niż wiedza." (A. Eintstein)

44. Forum edukacyjne - miejsce roztrząsania, omawiania różnych spraw i problemów. W

CODN w Warszawie w latach 2002-2005 działało "Forum" jako forma szkolenia oświatowej

kadry kierowniczej, konsultantów, doradców metodycznych i innych nauczycieli.

45. Fizjologia stresu - czynnościowe objawy stresu: pocenie się, przyspieszone bicie serca,

zmiany ciśnienia krwi, odpływ krwi do mięśni, częste oddawanie moczu, zaburzenia menst-

ruacji, częste przeziębienia i inne pospolite dolegliwości, bezsenność.

46. Gestalt - "zdolność do odbierania rzeczywistości w całości bez zwracania uwagi na

analizowanie jej oddzielnych części." (Dennison 2004)

47. Generator myśli - technika koncypowania, wymyślania i konkretyzowania nowych sądów,

myśli, skojarzeń, terminów, wyobrażeń. Mówi się także o generatorze nowych umiejętności.

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

3

48. Gimnazjum twórczości - szkoła, w której pracują nauczyciele, którzy "wyróżniają się

odwagą, niezależnością sądów, poszukiwaniem nowych rozwiązań w swej pracy, jak również

świadomością popełnianych błędów, które starają się wytrwale eliminować", czyli szkoła, w

której jest akcentowana i doceniana twórczość pedagogiczna nauczycieli. (Michalski 2004)

49. Harmonogram - wykres obrazujący kolejność i czas trwania czynności lub chronologiczny

wykaz zadań, odpowiedzialnych osób za ich wykonanie wraz z terminami i podstawowymi

sposobami ich realizacji. Jest ważnym elementem planów edukacyjnych.

50. Homolateralny - "mimowolny wybór dostępu do jednej tylko półkuli mózgowej w danym

momencie, blokujący w ten sposób zintegrowane myślenie i ruch." (Dennison 2004)

51. Impuls - to czynnik biologiczny (biochemiczny, biofizyczny, bioelektryczny) działający

w narządach zmysłów i układzie nerwowym pod wpływem bodźców działającego na receptory.

W kinezjologii edukacyjnej - "intuicyjna odpowiedź na sytuację, bez pośrednictwa języka lub

myślenia analitycznego." (Dennison 2004)

52. Indywidualizm - edukacyjna i ogólnoludzka wartość, charakterystyczna cecha nowocze-

snego systemu wartości, przypisująca wysoki status jednostce jako swoistej osobie. Składnik

innowacyjnej postawy nowoczesnego nauczyciela (i człowieka w ogóle). Postawa, w której

cenione jest wszystko to, co stanowi wyraz indywidualnych możliwości i cech jednostki, co

odzwierciedla jej potrzeby, pragnienia i aspiracje. (Schulz 1994)

53. Innowacja edukacyjna - to każda forma innowacji pedagogicznych, która jako nowator-

skie rozwiązanie programowe, organizacyjne lub metodyczne mające na celu poprawę jakości

pracy szkoły, odnosi się do podwyższenia efektywności i jakości edukacji szkolnej oraz innej.

54. Innowacja pedagogiczna (Rozporządzenie 2002) - to "są nowatorskie rozwiązania prog-

ramowe, organizacyjne lub metodyczne mające na celu poprawę jakości pracy szkoły."

55. Innowacja interesująca - nowatorskie rozwiązania programowe, organizacyjne lub meto-

dyczne mające na celu poprawę jakości pracy szkoły, które polegają na tym, że:

1/ robieniu czegoś innego, 2/ robieniu czegoś inaczej. (Dzierzgowska 2004 - CODN)

56. Innowacyjność - pozytywna postawa wobec zmian i stałe poszukiwanie nowych lepszych

rozwiązań, przy dezaprobacie wszystkiego, co jest tradycyjne, stabilne i niezmienne.

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

4

57. Innowator - nauczyciel, który poszukuje, planuje i realizuje innowacje, tj. który zdaniem

I. Dzierzgowskiej (2003):

1. Wprowadza przemyślane, kompleksowe, logiczne zmiany nastawione na osiągnięcie celu;

2. Poddaje swoje działanie ewaluacji;

3. Jest człowiekiem prawym.

58. Integracja - "proces realizacji fizycznego, psychicznego i duchowego potencjału. Pierw-

szym krokiem jest jednoczesna aktywizacja obu półkul mózgowych." (Dennison 2004)

59. Integracja mózgu - procesy syntetyzowania, scalania różnych funkcji ludzkiego mózgu,

szczególnie obu jego półkul, poprzez realizację charakterystycznych fizycznych i psychicznych

ćwiczeń. Pierwszym krokiem jest jednoczesna aktywizacja półkul mózgowych. Wśród tych ćwi-

czeń znana jest m.in. "pozycja Dennisona" i wykonywanie ruchów naprzemiennych. (Dennison

2004)

60. Inteligencja wieloraka - ogólna zdolność człowieka opisywana kilkoma lub kilkunastoma

typami inteligencji wielorakiej.

61. Inteligencja - typy główne - 4 ogólne zdolności człowieka charakteryzowane głównymi

obszarami ciała i życia. Wyróżnia się 4 typami inteligencji wielorakiej. (ryc. 6)

IQ -

INTELIGENCJA INTELEKTUALNA

EQ -

INTELIGENCJA EMOCJONALNA

TYPY OGÓLNEJ

INTELIGENCJI

PQ - SPRAWNOŚĆ CIAŁA

(INTELIGENCJA FIZYCZNA)

SQ -

INTELIGENCJA DUCHOWA

Ryc. 6: Cztery główne typy inteligencji ogólnej ludzi.

62. Inteligencja - typy kierunkowe - kilka lub kilkanaście wyróżnionych ogólnych zdolności

człowieka charakteryzowane głównymi preferencjami poznawczymi. Wyróżnia się np. 8 typów

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

5

inteligencji wielorakiej: lingwistyczna, logiczno-matematyczna, wizualno-przestrzenna, muzycz-

na, kinestetyczna, intrepersonalna, intrapersonalna, przyrodniczo-ekologiczna. (Por. ryc.13)

63. Introcepcja wartości - "proces duchowy, polegający na nadawaniu lub ustalaniu cechy

"wartość" i złączeniu jej z pewną rzeczą, celem lub normą." (Kunowski 2004) Od prawidłowo-

ści przebiegu tego procesu autor uzależnił powodzenie całokształtu pracy wychowawczej,

w trakcie której wychowanek powinien przyswoić umiejętność przypisywania wartości określo-

nym rzeczom, zasadom, normom i celom.

64. Interesariusz – osoba, grupa czy instytucja w jakiś sposób zainteresowane programem,

projektem, przedsięwzięciem itp.

65. Jakość (pojęcie wieloznaczne) – zbiór cech (obiektu) w najogólniejszym znaczeniu; Zbiór

cech gwarantujących zaspokojenie potrzeb stwierdzających i oczekiwanych (klientów, odbior-

ców usług, osób zainteresowanych = interesariuszy).

66. Jakość życia (pojęcie wieloznaczne) – zbiór cech egzystencji ludzi w najogólniejszym

znaczeniu ukazująca poziom i styl ich działań osobistych, rodzinnych i zawodowych. Zdaniem

E. Faure'a (1975) jeden z pięciu istotnych, preferencyjnych składników nowoczesnej edukacji.

67. Jednoczesne przetwarzanie - "zdolność osiągania dostępu do dwóch półkul mózgowych,

w tym samym momencie, maksymalizująca integrację półkulową i redukująca stresujące ucze-

nie się." (Dennison 2004)

68. Katalog cech ludzi sukcesu - zestaw podstawowych cech ludzi sukcesu zaobserwowa-

nych przez Jima Collinsa (Santorski 2005), ujawnionych w książce "Good to great". Jej autor

odkrył nowy wzorzec kariery firm, który można sprowadzić do takiego oto katalogu: pokora,

prostota, niezłomna wola, wiara i determinacja, właściwi ludzie oraz dyscyplina. Próbuję

przenieść wskazówki służące nowoczesnej korporacji w realia swojej osobistej ścieżki kariery,

która nie jest dziś linearna, nie ma na niej raz na zawsze ustalonych etapów, progów. (ryc. 8)

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

6

POKORA

DYSCYPLINA

PROSTOTA

KATALOG CECH

W DRODZE DO KARIERY

WŁAŚCIWI LUDZIE

NIEZŁOMNA WOLA

WIARA I DETERMINACJA

Ryc. 7: Katalog podstawowych cech ludzi sukcesu w drodze do kariery.

69. Kinestetyka edukacyjna - "zastosowanie kinestetyki (ruchu) do integracji prawej i lewej

półkuli oraz integracja ciała w celu wyeliminowania stresu i zmaksymalizowania całego poten-

cjału uczenia się oraz także - studium systemu mięśniowego ciała i jego relacji z uczeniem się

całym mózgiem". (Dennison 2004)

70. Kinezjologia edukacyjna - dziedzina zajmująca się skutecznymi i naturalnymi metodami

wspomagające rozwój człowieka. Jej twórcami są amerykański psycholog dr Paul Dennison i

Gail Dennison. Jest swoistą strategią opartą na praktycznych ćwiczeniach, skierowanych na

osobę uczącego się, poprawiających umiejętności komunikacyjne, organizacyjne

i koncentrację uwagę. (Dennison 2004, Taraszkiewicz 2005)

71. Kodowanie - "ekspresja znaczenia języka poprzez użycie pisemnych symboli" (Dennison

2004) oraz ukrycie pewnych treści w postaci liczb, znaków, symboli graficznych itp.

72. Kompensacyjne podejście - "podejście w edukacji do trudności w uczeniu się, które kła-

dzie nacisk na to, że dzieci muszą zaakceptować swoją sytuację i nauczyć się dostosowywać

do niej poprzez maksymalizację siły i kompensacji dla każdej słabości." (Dennison 2004)

73. Kompetencja - złożona i ważna w życiu oraz edukacji i doskonaleniu się umiejętność

praktyczna wyższego rzędu, która nie jest sumą wiadomości, umiejętności i postaw oraz nie

dotyczy samego działania, a przede wszystkim zdolności danej osoby.

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

7

74. Kompetencja kluczowa - najważniejsza dla edukacji i rozwoju ucznia, umiejętność zło-

żona wyższego rzędu: uczenie się, myślenie, poszukiwanie, doskonalenie się, komunikowanie

się, współpraca, praktyczne działanie oraz rozwiązywanie problemów i konfliktów społecznych.

75. Koncepcja edukacyjna - ogólne założenia danego programu edukacyjnego, tzw. "filozofia

edukacji", ukazanie strategicznych celów danego pomysłu innowacyjnego i wartości edukacyj-

nych, na których buduje się program innowacyjny lub np. SWMU w danej szkole.

76. Koncypowanie - obmyślanie planu, koncepcji, programu, przedsięwzięcia itp. - Jest waż-

nym etapem procesu planowania. Poprzedza każde programowanie.

77. Kreatywność - twórczość, np. pedagogiczna, nauczycielska, uczniowska...

78. Kryterium – szczegółowa zasada postępowania, np. podczas sprawdzania i oceniania

szkolnych osiągnięć uczniów oraz "miernik" służący za podstawę oceny sądu, "probierz".

79. Lider DSWU - przywódca, nauczyciel inspirujący, wiodący i prowadzący sprawy systemu

wspierania uzdolnień uczniów. System taki działa w Dolnośląskim Ośrodku Doskonalenia

Nauczycieli we Wrocławiu.

80. Lider SWMU - przywódca, nauczyciel inspirujący, wiodący i prowadzący sprawy, np. Sys-

temu Wspierania Motywacji Uczniów. System taki może i powinien działać w każdej szkole.

81. Linia środkowa - "linia oddzielająca jedno pole wzrokowe i półkulową świadomość od

drugiej, gdy nie ma integracji." (Dennison 2004)

82. Mapa myśli (skojarzeń) - Mind-Mapping - to graf treści powstający w efekcie pracy twór-

czej niekonwencjonalną metodą (techniką) zapisywania myśli, skojarzeń i wiadomości podczas

wykładu czy lekcji. Stosuje się ją w celu ćwiczenia koncentracji uwagi, zwiększenia elastycz-

ności myślenia i porządkowania potoku skojarzeń na podany wcześniej temat przy pomocy

kartki papieru i ołówka lub mazaka, czy kredy i tablicy. Dzięki zastosowanej technice począt-

kowy chaos skojarzeń zostaje uporządkowany przez odpowiedni zapis. (Siedlik 2005)

83. Mapowanie - tworzenie map myśli, skojarzeń, pojęć - Mind-Mapping - to metoda

(technika) zapisywania myśli, skojarzeń i wiadomości podczas wykładu czy lekcji. Stosuje się

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

8

ją w celu ćwiczenia koncentracji uwagi, zwiększenia elastyczności myślenia i porządkowania

potoku skojarzeń na podany wcześniej temat przy pomocy kartki papieru i ołówka lub mazaka,

czy kredy i tablicy. Dzięki zastosowanej technice myśli zostają uporządkowane w postaci

odpowiedniego graficznego zapisu lub rysunku. (Taraszkiewicz 2005)

84. Marzenie - istotny element ludzkiej wyobraźni i kreatywności. Jest pierwszym krokiem

w kierunku stworzenia nowego celu i projektu zmian w danej dziedzinie. Np. innowacyjny nau-

czyciel najpierw tworzy marzenie lub wizję całego przedsięwzięcia, stara się doświadczyć

przeżyć związanych z innowacją, a następnie spojrzeć na swój plan realistycznie. Jest także

istotnym elementem wielu współczesnych metod i technik aktywizujących oraz motywujących.

85. Mentor – pojęcie pochodzi z mitologii greckiej. Mentor to opiekun i wychowawca Telema-

cha, syna Odyseusza. Współcześnie – wg Słownika (1989) – mentor to mądry doradca, ale

także człowiek stale kogoś pouczający i prawiący morały, a więc niekoniecznie sympatyczny.

Dyrektor szkoły powinien pełnić funkcję mentora wobec niedoświadczonych nauczycieli. A jeśli

jest doświadczonym dyrektorem – również wobec kolegów początkujących w kierowaniu pla-

cówką. Polega to zwłaszcza na rozwijaniu ich osobowości zawodowej.

86. Metafora - to przenośnia, przeniesienie. Jest to „figura stylistyczna, w której jeden przynaj-

mniej wyraz uzyskuje inne, obrazowe, ale pokrewne znaczenie (np. pieprzny dowcip).” Metafo-

ryczny znaczy tyle co obrazowy, wyrażony za pomocą przenośni. (Kopalński 1989) Ma istotne

znaczenie w wielu technikach twórczego myślenia.

87. Model informowania zwrotnego składa się z 5 etapów:

1. Określenie procesów i rezultatów podlegających ewaluacji; 2. Ustalenie standardów wyko-

nania; 3. Pomiary rzeczywistego działania; 4. Porównanie rzeczywistego działania ze standar-

dem; 5. Podjęcie odpowiednich działań. (Baumgartner-Schaffner 2002)

88. Model Kirkpatricka – cztery poziomy oceny efektywności szkoleń - Zagadnienie efek-

tywności szkoleń jest różnie przedstawione w literaturze. Obecnie popularnością cieszy się

model Donalda Kirkpatrica, uwzględniający 4 poziomy oceny efektywności szkoleń (tab.2)

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

9

Tabela 2

Lp.

Poziomy

oceny

Znaczenie – główne pytanie

1

Poziom

reakcji –

zadowolenia

(nastawienia)

Odnosi się do stopnia zadowolenia uczestników, tzn. reakcji, jakie

wywołało szkolenie. Pytamy tu:

-Czy jesteś zadowolony z zajęć?

-Czy i na ile szkolenie spełniło Twoje oczekiwania?

2

Poziom

uczenia się

Dotyczy przyswojenia nowej wiedzy i umiejętności w trakcie szkolenia.

Pytamy tu:

-Jaką nową wiedzę i umiejętności opanowałeś w toku szkolenia?

-Czy szkolenie umożliwiło rozwinięcie kluczowych kompetencji?

3

Poziom

zachowań

Wiąże się z trwałą zmianą na lepsze sposobu wykonywania zadań po

szkoleniu. Pytamy tu:

-Jakie względnie trwałe zmiany zaszły w sposobie wykonywania zadań?

-Czy szkolenie faktycznie wspierało zmianę zachowań?

4

Poziom

efektów

Pośrednio dotyczy nauczycieli, a bezpośrednio – uczniów i ich osiągnięć

w zachowaniu oraz nauce. Można pytać:

-Czy po szkoleniu moi uczniowie osiągają wyższe efekty uczenia się?

-Czy wskutek udziału w szkoleniu wzrosło zainteresowanie uczniów

tematem...?

Z każdym z ww. poziomów łączą się inne efekty. Trzeba określić cele na etapie przygotowania

kursu.

89. Modernizacja programowa - rodzaj innowacji polegający na zmianie treści rzeczowych

programu nauczania (dostosowaniu do warunków...) przy zachowaniu ogólnych celów kształ-

cenia (wychowania) oraz zakresu wiedzy i umiejętności ucznia.

90. Monitoring (kontrola jakości) – to systematyczne i zorganizowane obserwowanie osiąga-

nej jakości pracy szkoły. Pierwszym na liście przedmiotów zobowiązanych do stałej obserwacji

efektów swojej pracy jest nauczyciel (monitorowanie na poziomie klasy), który zgodnie ze sta-

tutem szkoły – odpowiada za jakość pracy.

91. Monitorowanie (monitoring) – Śledzenie zmian pewnej wielkości; proces systematyczne-

go zbierania i analizowania informacji nt. wdrażanego przedsięwzięcia, mający na celu zape-

wnienie zgodności realizacji tego projektu (przedsięwzięcia) z założeniami i celami.

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

10

92. Motyw (psych.) - "swoisty stan organizmu pobudzający osobnika do działania, które ma

zaspokoić jakąś potrzebę." - oraz: "stan wewnętrznego napięcia, od którego zależy

możliwość i kierunek aktywności organizmu." (Tomaszewski 1990)

93. Motywacja - zespół motywów występujących aktualnie u danej osoby.

94. Motywacja wewnętrzna - zespół wewnętrznych (intelektualnych, emocjonalnych i wolicjo-

nalnych) motywatorów działających aktualnie na daną osobę. (dawniej raczej system wewnę-

trznej motywacji).

95. Motywacja zewnętrzna - zespół środowiskowych, zewnętrznych (rodzinnych, szkolnych,

rówieśniczych, ekologicznych itp.) motywatorów działających aktualnie na daną osobę.

(dawniej raczej system zewnętrznej motywacji).

96. Motywator - każdy czynnik wpływający na motywację, wewnętrzny (np. potrzeba sukcesu,

zainteresowanie...) lub zewnętrzny (np. nagrody, przepisy...)

97. Motywatory - rodzaje: W literaturze wszystkie motywatory (narzędzia motywacji) dzieli się

na trzy podstawowe grupy (ryc. 8):

MOTYWATORY (Narzędzia motywacji)

ŚRODKI PRZYMUSU

ŚRODKI ZACHĘTY

ŚRODKI PERSWAZJI

Wszelkie rozkazy (nakazy i zaka-

zy), polecenia i zalecenia oraz

rady nauczyciela lub przełożone-

go, a także własne zobowiązania

i powinności przyjęte na siebie

dobrowolnie, zmuszające do ok-

reślonego zachowania – uczenia

się i działania w organizacji.

Wszelkie obietnice dawane

uczniowi przez nauczyciela

lub pracownikowi przez

kierownika, zachęcające

go do podjęcia określo-

nego zadania.

Wszelkie środki motywacyjne

odwołujące się do motywacji

wewnętrznej, wynikające

z wzajemnej negocjacji czy

konsultacji motywującego

i motywowanego.

Ryc. 8: Podział motywatorów (narzędzi motywacji). (Penc 2000)

98. Motywująca edukacja (nauczanie) - system działań pedagogicznych oddziałujących na

sensoryczną, intelektualną i emocjonalną sferę uczenia się oraz motywacji. To edukacja, która:

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

11

1. Wzmaga pozytywne nastawienie do uczenia się i doskonalenia siebie;

2. Ułatwia nawiązywanie kontaktów z różnymi ludźmi;

3. Pobudza fantazję i wyobraźnię;

4. Inspiruje i mobilizuje do różnorodnej aktywności.

99. Muzykoterapia edukacyjna - wykorzystywanie walorów muzyki w edukacji różnych dzie-

dzin, szczególnie w celu tworzenia przyjaznego, przyjemnego klimatu do uczenia się, dosko-

nalenia się lub do twórczej pracy indywidualnej lub grupowej.

100. Neurologia - dziedzina nauk biologicznych zajmująca się badaniem fizjologii i czynności

ludzkiego mózgu, prawidłowymi i patologicznymi. Jest podstawą kinezjologii edukacyjnej.

101. Neuropedagogika - dział współczesnych nauk o edukacji zajmujący się wykorzystaniem

neurologii, kinezjologii edukacyjnej i innych nauk o człowieku w edukacji (dydaktyce).

102. NLP - strategia edukacyjna ukazująca zasadnicze znaczenie: N - neurobiologii, L - ling-

wistyki i P - Programowania. Jest systemem działań skierowanych na skuteczne i twórcze

uczenie się. (Nowakowska-Skop 2005)

103. Nowatorstwo - wszystkie formy innowacji oparte na oryginalnym, własnym pomyśle i za-

sadniczo zmieniające daną dziedzinę edukacji. Jest zmianą zasadniczą, głęboką, najbardziej

twórczą i złożoną oraz być może najbardziej wartościową edukacyjnie. Nowatorstwo wymaga

niesteretypowych, twórczych i samodzielnych, oryginalnych projektów zmian w edukacji. Wy-

różnia się 3 główne typy działań nowatorskich: modernizacyjne, rozwojowe i alternatywne.

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

12

LITERATURA WYKORZYSTANA W SŁOWNICZKU

-----------------------------------------------------------------------------------

1. Aronson E., Wieczorkowska G.: Kontrola naszych myśli i uczuć. Santorski & CO,

Warszawa.

2. Baumgartner-Schaffner M., Brudnik E., Fijałkowska A. i in.: Autoewaluacja w szkole. Wyd.

CODN, Warszawa 2002.

3. Brzezińska A. 2004: Wspieranie uzdolnień dzieci i młodzieży. Potrzeby jednostek a potrzeby

społeczne – wykład. Materiały konferencji w Krzyżowej. DODN Wrocław

4. Brudnik E., Moszyńska A., Owczarska B.: Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie. Przewodnik

po metodach aktywizujących. Zakład Wydawniczy SFS, Kielce 2000.

5. Ciupińska B.: TZA w pracy z młodzieżą. "Nowa Szkoła" 2004 nr 8, s.18-21.

6. Dennison P., Dennison G.E.: Integracja mózgu. Wpływ integracji mózgu na osobowość i

funkcjonowanie człowieka. Wyd. Międzynarodowy Instytut NeuroKinezjologii, Warszawa 2004.

7. Dryden G., Vos J.: Rewolucja w uczeniu. Wyd. Moderski i S-ka, Poznań 2000.

8. Dzierzgowska I.: Dyrektor szkoły człowiekiem sukcesu. "Dyrektor Szkoły" 2005 nr 2, s.60-61

9. Dzierzgowska I. 2003: Rewolucja w edukacji. Przekształcanie szkoły nauczającej w

zarządzającą. „Dyrektor Szkoły” nr 11, s. 25-27

10. Enkelmann N.B.: Charyzma. Jak osiągnąć sukces doskonaląc własną osobowość? Wyd.

Studio EMKA, Warszawa 2000.

11. Faure E.: Uczyć się, aby być. PWN, Warszawa 1975.

12. Jagues D. 1997: Uczenie się w grupach. Wyd. Programu FHARE FRSE, Warszawa

13. Kaźmierczak C.: Rozwój pod osobistym nadzorem. Jak się doskonalić? {w:} Życie -

instrukcja obsługi. "Newsweek Polska" 2005 nr 5 - wkładka.

14. Jaroszewicz K.: Kto mi da skrzydła? {w:} Życie - instrukcja obsługi. "Newsweek Polska"

2005 nr 5.

15. Klimińska M. (red.): Słowniczek podstawowych pojęć reformy oświatowej. WOM,

Bydgoszcz 1998.

16. Konarzewski K.: Jak uprawiać badania oświatowe? Metodologia praktyczna. WSiP,

Warszawa 2000.

17. Kopaliński W.: Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych. WP, Warszawa 1989,

wyd. XVI.

18. Kunowski S.: Wartości w procesie wychowania. Wyd. "Impuls", Kraków 2004.

19. Lewin A. (red.): Encyklopedia pedagogiczna. Wyd. „Fundacja Innowacja”, Warszawa 1993.

20. Malinowski M.: Innowacje pedagogiczne z perspektywy informacji oświatowej. Otwarte

Teczki Innowacji Pedagogicznej. Wyd. CODN, Warszawa 1995.

TRENDY uczenie w XXI wieku. Internetowy magazyn CODN nr 2/2005

Julian Piotr Sawiński „Jak motywować do uczenia się i pracy nad sobą?” str:

13

21. Michalski J.: Gimnazjum twórczości. "Nowa Szkoła" 2004 nr 8, s.33-35.

22. Niebrzydowski L.: Wpływ motywacji na uczenie się. "Nasza Księgarnia", Warszawa 1972.

23. Nowakowska-Skop I.: Warsztat NPL. Rewolucja w uczeniu, inspiracje i perspektywy.

CODN 2005.

24. O'Connor J., Seymour J.: Wprowadzenie do NPL. Wyd. Zysk i S-ka, Warszawa 1995.

25. Ochenduszko J.: Pojęcia ogólne. Program nauczania. Ocenianie szkolne i ewaluacja. (W:)

Klimińska M. (red.): Słowniczek podstawowych pojęć reformy oświatowej. Wyd. WOM,

Bydgoszcz 1998.

26. Okoń W.: Nowy słownik pedagogiczny. Wyd. "Żak", Warszawa 1995.

27. Penc J.: Motywowanie w zarządzaniu, WE, Kraków 2000.

28. Reykowski J.: Z zagadnień psychologii motywacji. WSiP, Warszawa 1997.

29. Rozporządzenie MENiS z dnia 9 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków prowadzenia

działalności innowacyjnej i eksperymentalnej przez publiczne szkoły i placówki. Warszawa

2002.

30. Rusakowska D.: Innowacje pedagogiczna a reforma edukacji. CODN, Warszawa 2003.

31. Santorski J.: Pytania na drogę. {w:} Życie - instrukcja obsługi. "Newsweek Polska" 2004 nr

- wkładka

32. Sawiński J.P.: Dlaczego standaryzować ocenianie? „Nowe w Szkole” 2000/2001 nr 2, s.3-6

33. Sawiński J.P.: Kluczowe kompetencje dyr. w „Szkole z Klasą”.„Dyrektor Szkoły” 2003 nr 4,

s.16-18

34. Sawiński J.P.: Tworzymy Szkolny System Informacji Edukac. Cz. 1."Refleksje" 2004 nr 12,

s.24-25

35. Sawiński J.P.: Filozofia i wartości szkoły zarządzającej wiedzą. "Nowe w Szkole" 2004 nr 1

- Strona internetowa Scholaris, s.20-29

36. Siedlik M.: Mapy pamięci, czyli lekcja inaczej. "Głos Nauczycielski" 2005, nr 13, s.10-11

37. Skorupka St. (red.): Słownik wyrazów bliskoznacznych. WP, Warszawa 1986.

38. Schulz R.: Nauczyciel jako innowator. WSiP, Warszawa 1989.

39. Schulz R.: Postawa innowacyjna - składnikiem systemu wartości współczesnego

nauczyciela. „Dyrektor Szkoły” 1994 nr 2, s. 16

40. Taraszkiewicz M. Jak uczyć uczniów uczenia się? Karty szkoleniowe. CODN, Warszawa,

2005.

41. Taraszkiewicz M. „Jak uczyć jeszcze lepiej. Szkoła pełna ludzi”. ARKA, Poznań, 2002.

42. Taraszkiewicz M. „Jak uczyć lepiej”. CODN, Warszawa, 1996.

43.Tomaszewski T. (red.): Psychologia. PWN, Warszawa 1990.

44 Zwolińska J. (red.): Twórcza kinezjologia w praktyce. Propozycje dla każdego. KINED,

Warszawa, 2004.