2) A. Okopie

ń-Sławińska: Relacje osobowe w literackiej komunikacji



informacje stematyzowane i implikowane

Nie ma takiej wypowiedzi, kt

óra by nie kryła w sobie jakiś informacji o nadawcy.

Ka

żda niesie o nim informacje implikowaną, ale nie każda przedstawia go w

spos

ób stematyzowany. Informacja o postaciach, występujących w tekście jest

dwojakiego rodzaju -stematyzowana i implikowana.

 konflikt informacji

– 2 zasady rozstrzygające

Inf. globalna - pe

łen obraz określonego nadawcy wypowiedzi. Opiera się na

r

óżnicy stopnia autorytatywności informacji stematyzowanej i implikowanej, oraz

informacji pochodz

ących z róznych poziomów nadawczych tekstu.

2 podstawowe zasady jego dzia

łania:

1.w wypadku konfliktu mi

ędzy i.implik a i.stemat, silniejsza okazuje się

implikowana
2.w wypadku konfliktu mi

ędzy i. stematyzowanymi na róznych poziomach

tekstu-silniejsza okazuje si

ę i. pochodząca z poziomu wyższego.

Konflikt jest wtedy, gdy cechy, kt

óre przypisuje sobie mówiący, zostają zakwestionowane

przez jego spos

ób mówienia. Jeszcze większy stopień komplikacji ma miejsce, gdy

informacji stematyzowanej wy

ższego poziomu przeczy informacja implikowana na poziomie

ni

ższym. Np.-sposób werbalnego zachowania bohatera kwestionuje opinie sformuowane o

bohaterze przez narratora. Np. narrator pisze o Jasiu jako o wielkim prostaku, a tymczasem
przytacza b

łyskotliwe riposty Jasia na przyjeciu.



naczelna instancja nadawcza w utworze (= podmiot utworu)



podmiot utworu a narrator / podmiot liryczny (nieto

żsamość; ograniczone

kompetencje narratora / podmiotu lirycznego)

-

S

ławińska uważa, że naczelną

instancj

ą jest podmiot utworu, którego byt jest implikowany przez informacje

metaj

ęzykową o pełnej strukturze tekstu. Podmiot jest nietożsamy z

g

łównym narratorem czy podmiotem lirycznym, dokumentują tą

nieto

żsamość np. brak zgody między formą narracji czy lirycznego

monologu a forma ostatecznego przekazu tekstu. Narrator nie panuje nad
sposobem m

ówienia postaci, może tylko przez komentarz zmienić sens słów

bohatera. Poza jego kompetencj

ą znajduje się inf. implikowana wytworzona

w przestrzeni ca

łego tekstu dzieła, dotycząca reguł jego budowy. Podmiot

liryczny znajduje si

ę na jeszcze niższym szczeblu działania.



podmiot utworu jako znaczeniowy korelat regu

ł zrealizowanych w utworze (ale nie

dysponent tych regu

ł)

-

. Jako wytw

ór reguł bytuje w tekście tylko w określonej przez

nie postaci.



szczeg

ólne wypowiedzi, które można przypisać podmiotowi utworu (komentarze

metatekstowe)

- W obr

ębie utworu do podmiotu nie przynależy żadna

wypowied

ź, nie przedstawia go tez żadna inf. stematyzowana; ani

narrator, ani bohaterowie nic nie wiedza o jego istnieniu. Pewne
szczeg

ólne wypowiedzi wyższego rzędu można mu jednak przypisać,

np. komentarze do tekstu g

łównego, tytuł utworu, tytuły rozdziałów,

motto, przypisy autorskie. Wszelkie regu

ły ostatecznego zapisu

tekstu wskazuj

ą na podmiot utworu. Nawet rodzaj druku, wyróżnienia

literowe, uk

ład strony, rozczłonkowanie tekstu.



nadawca utworu (= podmiot czynno

ści twórczych)



definicja

- Jedyny zewn

ętrzny nadawca utworu. Jego byt ma charakter

wy

łącznie funkcjonalny, tzn. zrelatywizowany do komunikatu

(utworu), ale pozbawiony ludzkiej egzystencji. P.cz.t

ujawnia si

ę jako

dysponent regu

ł literackich zaktualizowanych w tekście, dobiera je i

aktualizuje w mowie; decyduje wiec tez co do tekstu nie wesz

ło.

Podmiot czynno

ści twórczych jest szczególną rolą pisarza realizującą

si

ę w toku procesu twórczego i dokumentowaną przez poetykę

utworu.



nadawca utworu a autor (nieto

żsamość)

- Ca

ła zaszyfrowana w tekście

świadomość metajęzykowa przynależy do podmiotu czynności
tw

órczych i niekoniecznie jest tożsama z rzeczywista świadomością

pisarza, kt

óry jak każdy użytkownik tradycji może aktualizować ja w

pewnym stopniu bezrefleksyjnie.

 nadawca utworu a podmiot utworu (symetryczna odpowiednio

ść tych

instancji)



naczelna instancja odbiorcza w utworze (= adresat utworu)

 adresat utworu a adresat narracji / monologu lirycznego

 w

łaściwości adresata utworu (bezosobowość)



odbi

ór idealny a odbiór rzeczywisty

 poj

ęcie ekranu interpretacyjnego

 historyczne znaczenie dzie

ła a nadawanie nowych znaczeń



schemat uk

ładu ról w komunikacji literackiej (tabelka) – instancje nadawcze i

odbiorcze; poziom wewn

ątrztekstowy i zewnątrztekstowy

Najni

ższy poziom nadawczy-miedzy sobą bohaterowie

Średni-bohaterowie a odbiorcy
Najwy

ższy- adresat utworu a adresat narracji (pierwszy nie może posiadac

zadnych cech osobowych )