Rachunek ekonomiczny

Wykład 11

Cel zajęć

Nauka sposobu oceny rentowności inwestycji

Wojciech Bujalski 2011©

Zagadnienia

techniczne

Zagadnienia

z

rachunkowości

Zagadnienia
ekonomiczne

Ocena

Efektywności

Ekonomicznej

inwestycji

Rachunek ekonomiczny dla ….

• Czy istnieje specyfika rachunku dla odpowiednich typów inwestycji

– Ogólne zasady są wspólne
– Szczegółowe informacje o wybranych przepływach pieniężnych

„Pieniądze nie śmierdzą”
(Pecunia non olet)

Cesarz Wespazjan

Wojciech Bujalski 2011©

Literatura

Wojciech Bujalski 2011©

Co to jest inwestycja

Inwestycja

będzie definiowana jako długookresowe obarczone ryzykiem

alokowanie

zasobów ekonomicznych (nakładów inwestycyjnych) w celu

osiągnięcia w przyszłości korzyści.

Wojciech Bujalski 2011©

Jakie są elementy inwestycji?

W definicji tej podane są cztery charakterystyczne

cechy inwestycji:

Nakład

-

alokacja kapitału własnego i obcego

Korzyść

- oczekiwany efekt z realizacji inwestycji

Czas

-

okres zaangażowania kapitału oraz

uzyskiwania korzyści

Ryzyko

-

możliwość nie osiągnięcia oczekiwanych

efektów (na plus lub na minus)

Wojciech Bujalski 2011©

Nakłady inwestycyjne

• Nakłady na rzeczowe składniki aktywów trwałych, np:

– zakup ziemi i przygotowanie terenu, zakup maszyn, wydatki na zakup

wartości niematerialnych

• Nakłady przedinwestycyjne, np.

– Koszty pozyskania kapitału (koszty emisji akacji)

• Nakłady na kapitał obrotowy netto

– Zapotrzebowanie na kapitał obrotowy netto

Wojciech Bujalski 2011©

Rodzaje inwestycji dokonywanych przez

podmioty gospodarcze

• inwestycje rzeczowe – prowadzone w składniki aktywów rzeczowych

oraz

wartości niematerialne i prawne ale w ujęciu praw majątkowych

takich jak licencje, znaki towarowe, patenty

• inwestycje finansowe (kapitałowe) – prowadzone w instrumenty

rynku

pieniężnego i kapitałowego,

• inwestycje o charakterze niematerialnym, do których zaliczają m.in.

szkolenie kadr,

promocję i reklamę, inwestycje w

kapitał intelektualny

Wojciech Bujalski 2011©

Etapy przygotowania rachunku efektywności

inwestycyjnej

Rachunek efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych jest to proces

obejmujący:

–

przygotowanie danych,

–

sporządzenie oceny efektywności przedsięwzięć inwestycyjnych

zawierającej ocenę opłacalności przedsięwzięć inwestycyjnych,

–

analiza poziomu ryzyka, jakie jest związane z ich realizacją,

–

podejmowanie na tej podstawie decyzji inwestycyjnej.

Wojciech Bujalski 2011©

Zasady poprawnie oceny efektywności

przedsięwzięć inwestycyjnych

1.

Przyrostowość,

2.

Uniwersalność,

3.

Porównywalność

(przedmiotowym i czasowym)

,

4.

Kompleksowość,

5.

Jednoznaczność,

6.

Obiektywność,

7.

Spójność.

Wojciech Bujalski 2011©

Szacowanie korzyści netto

• Zysk – metoda memoriałowo

• Przepływy pieniężne – metoda kasowa

Wojciech Bujalski 2011©

Metoda memoriałowa – wykonanie transakcji jest

mementem zaksięgowania

Metoda kasowa

– wykonanie transakcji jest dokonanie

płatności

Zysk

• Przychody – powstają w wyniku sprzedaży produktów, towarów i usług
• Koszty – odzwierciedlają zużycie czynników produkcji
• Nakłady inwestycyjne

– Nakłady na rzeczowe składniki aktywów trwałych
– Nakłady przedinwestycyjne
– Nakłady na kapitał obrotowy netto

– różnica między aktywami bieżącymi

a pasywami bieżącymi

Wojciech Bujalski 2011©

Przykładowy rachunek zysków i strat

A. Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i

materiałów, w tym:

od jednostek powiązanych
I.

Przychody netto ze sprzedaży produktów

II.

Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów

B. Koszty sprzedanych produktów, towarów i

materiałów, w tym:

jednostkom powiązanym
I.

Koszt wytworzenia sprzedanych produktów

II.

Wartość sprzedanych towarów i materiałów

C. Zysk (strata) brutto ze sprzedaży ( A - B )
D. Koszty sprzedaży
E. Koszty ogólnego zarządu
F. Zysk (strata) ze sprzedaży ( C ? D - E )
G. Pozostałe przychody operacyjne
I..

Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych

II. Dotacje
III. Inne przychody operacyjne
H. Pozostałe koszty operacyjne
I.

Strata ze zbycia niefinasowych aktywów trwałych

II.

Aktualizacja wartości aktywów niefinasowych

III. Inne koszty operacyjne
I. Zysk (strata) z działalności operacyjnej ( F + G - H )

Wojciech Bujalski 2011©

J. Przychody finansowe
I.

Dywidendy i udziały w zyskach, w tym:

od jednostek powiązanych
II. Odsetki, w tym:
od jednostek powiązanych
III. Zysk ze zbycia inwestycji
Aktualizacja wartości inwestycji
IV. Inne
K. Koszty finansowe
I. Odsetki, w tym:
dla jednostek powiązanych
II. Strata ze zbycia inwestycji
III.

Aktualizacja wartości inwestycji

IV. Inne
L. Zysk (strata) z działalności gospodarczej ( I + J - K )
M. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych ( M.I. - M.II. )
I. Zyski nadzwyczajne
II. Straty nadzwyczajne

N. Zysk (strata) brutto ( L ? M )
O. Podatek dochodowy
P. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku

(zwiększenia straty)

R. Zysk (strata) netto

( N - O ? P )

Czy zysk jest zawsze jednoznaczny???

Przepływy pieniężne (cash flows, CF)

• Kierunek przepływu środków pieniężnych

• Rodzaj strumienia pieniężnego

• Faza przedsięwzięcia inwestycyjnego, w którym występuje

przepływ pieniężny

Wojciech Bujalski 2011©

Kierunkek przepływu środków pieniężnych

• Wydatki (cash outflows, CFO) – środki pieniężne które są wydawane w

związku z realizacją projektu

• Wpływy (cash inflows, CFI) – środki pieniężne, które są uzyskiwane w

związku z realizacją i eksploatowanym przedsięwzięciem
inwestycyjnym

Wojciech Bujalski 2011©

Suma wydatków i wpływów określa ruch
strumienia środków pieniężnych
w poszczególnych okresach projektów

Podział wpływów i wydatków finansowych

Wojciech Bujalski 2011©

Wydatki finansowe

Wpływy finansowe

•Wypłaty dywidend
•Spłata kredytów długo i średniookresowych
•Wykup długo i krótkookresowych papierów
wartościowych
•Odsetki od kredytów i inne koszty finansowe
•Spłata kredytów bieżących

•Wpłaty kapitału zakładowego
•Zaciągnięcie kredytów długo i
średniookresowych
•Emisja krótko i średnioterminowych dłużnych
papierów wartościowych
•Zaciągnięcie kredytów bieżących

Wydatki inwestycyjne

Wpływy inwestycyjne

•Nakłady inwestycyjne

•Sprzedaż środków trwałych
•Wartość likwidacyjna (rezydualna)
•Zmniejszenie kapitału obrotowego netto

Wydatki operacyjne

Wpływy operacyjne

•Koszty operacyjne (bez amortyzacji)
•Podatek dochodowy

•Przychody ze sprzedaży
•Subsydia i dotacje
•Obniżka kosztów operacyjnych (bez
amortyzacji)
•Obniżka płaconego podatku dochodowego

Zasady szacowania przepływów pieniężnych

Przepływy pieniężne mogą być szacowane w różny sposób z różną
dokładnością

Wojciech Bujalski 2011©

Cztery zasady szacowania przepływów

1.

Zasada przyrostowości

2.

Zasada ignorowanie kosztów już poniesionych

3.

Zasada kosztów utraconych

4.

Amortyzacja nie powinna być ujmowana
bezpośrednio w przepływach

zasady szacowania przepływów

1.

Zasada przyrostowości

CF

PR

= CF

PE_Z_PR

– CF

PE_BEZ_PR

2.

Zasada ignorowanie kosztów już poniesionych

Np. ignorowanie kosztów poniesionych już badań marketingowych

3.

Zasada kosztów utraconych korzyści

Wiąże się z nie osiąganiem korzyści z posiadanych aktywów w wypadku

realizacji danego przedsięwzięcia inwestycyjnego

4.

Amortyzacja nie powinna być ujmowana

bezpośrednio w przepływach

Wojciech Bujalski 2011©

Przepływy pieniężne netto

• Metoda bezpośrednia – zestawienie wydatków i

wpływów

• Metoda pośrednia – wykorzystuje się różnicę

między przychodami ze sprzedaży a kosztami, którą
koryguje się uwzględniając np. amortyzację, zmianę
kapitału obrotowego

• Metoda uproszczona – wykorzystuje się sumę

zysku netto i amortyzacji pomniejszonej o nakłady
inwestycyjne i skorygowanej zmiany kapitało
obrotowego netto

Wojciech Bujalski 2011©

Szacowanie przepływów pieniężnych ze

sprzedaży składników aktywów trwałych

• Przy sprzedaży wykorzystywanych wcześniej składników majątkowych

powstaje:

– Zysk - gdy wartość sprzedaży (rynkowa) jest wyższa od wartości księgowej

(w tym przypadku należy zapłacić podatek dochodowy)

– Strata – gdy wartość sprzedaży (rynkowa) jest niższa od wartości księgowej

( w tym wypadku podatek ulega zmniejszeniu)

Wojciech Bujalski 2011©

Zmiany kapitału obrotowego

• Zmiana kapitału obrotowego może nastąpić w każdym momencie

funkcjonowania przedsięwzięcia

– Zwiększenie kapitału obrotowego netto – koszty inwestycyjne

– Zmniejszenie kapitału obrotowego netto – przychody inwestycyjne

Wojciech Bujalski 2011©

Kapitał obrotowy

• Kapitał obrotowy - Termin kapitał obrotowy

pochodzi od starego jankeskiego domokrążcy, który
ładował swój wóz towarami i udawał się w swoją
drogę, aby je rozprowadzać. Towary te były zwane
kapitałem obrotowym, gdyż były tym, co
sprzedawał, a raczej, czym obracał, dla
zapewnienia sobie zysków. Wóz i koń były jego
własnością, a więc były finansowane kapitałem
własnym, natomiast towary były nabywane za
pożyczane środki zwanymi pożyczkami na kapitał
obrotowy.

22

Wojciech Bujalski, 2011

Kapitał obrotowy

• Pojęcie kapitału obrotowego nie jest jednoznaczne, stąd też w literaturze

używa się dwóch pojęć do określenia kapitału obrotowego, którymi są:
kapitał obrotowy brutto i kapitał obrotowy netto.

23

Wojciech Bujalski, 2011

Kapitał obrotowy brutto

• Kapitał obrotowy brutto rozumiany jest jako aktywa bieżące firmy

(nazywane także środkami obrotowymi bądź też majątkiem obrotowym),
które są zaangażowane w bieżącą działalność przedsiębiorstwa.

24

Wojciech Bujalski, 2011

Kapitał obrotowy netto

• Natomiast kapitał obrotowy netto (zwany też kapitałem pracującym, z

ang. working capital) jest różnicą pomiędzy aktywami bieżącymi a
zobowiązaniami bieżącymi (krótkoterminowymi). Jest to więc kapitał
finansujący określoną część środków obrotowych, mianowicie tę, która
nie zostaje pokryta zobowiązaniami bieżącymi, a więc stanowi nadwyżkę
aktywów bieżących nad tymi zobowiązaniami.

25

Wojciech Bujalski, 2011

Amortyzacja

• Amortyzacja nazywana czasami konsumpcją kapitału, oznacza

zmniejszenie się wartości dobra kapitałowego w pewnym okresie w
wyniku użytkowania lub starzenia się. Można mówić o amortyzacji
kredytu (rozłożeniu jego spłaty), ale najczęściej pojęcie to odnosi się do
amortyzacji księgowej.

Wojciech Bujalski 2011©

Amortyzacja

• Amortyzacja księgowa służy przypisaniu ceny nabycia lub kosztu

wytworzenia

środka trwałego

lub

wartości niematerialnej i prawnej

do

całego okresu ekonomicznej użyteczności tych

aktywów

. Suma odpisów

amortyzacyjnych stanowi

umorzenie

.

Wojciech Bujalski 2011©

• Amortyzacja jest kosztem niepieniężnym (to znaczy

nie pociąga za sobą wydatków w bieżącym
okresie

). Jest także źródłem finansowania

inwestycji restytucyjnych. Z pomocą amortyzacji
nakłady na zakup czy wytworzenie środka trwałego
są stopniowo zaliczane w koszty poszczególnych
okresów, co pozwala (przynajmniej teoretycznie)
zgromadzić fundusze na zakup nowych środków
trwałych po całkowitym zamortyzowaniu starych.

Wojciech Bujalski 2011©

Amortyzacja

• W niektórych przedsiębiorstwach istnieje tzw. "fundusz amortyzacji".

Ma to miejsce szczególnie w instytucjach, które są podzielone na działy
wypracowujące wspólny zysk i ponoszące wspólne koszty. Ponieważ
jeden z działów mógłby chcieć kupić niepotrzebne narzędzia, za które
zapłacą pozostałe działy, dział kupujący musi oddać im pieniądze na
swój zakup.

Wojciech Bujalski 2011©

Finansowanie inwestycji

Wojciech Bujalski 2011©

Amortyzacja

Wojciech Bujalski 2011©

Prawo do amortyzacji

„Koszt podatkowy”

Obniżenie zysku – do opodatkowania

Obniżenie podatku

Bezwzględny rachunek efektywności

ekonomicznej przedsięwzięć inwestycyjnych

Wojciech Bujalski 2011©

Metody proste

Metody dyskontowe