ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

Bibliografia Polska Estreicherów (konspekt)

dr M. Jaskowska

1

BIBLIOGRAFIA POLSKA ESTREICHERÓW

I.

Estreicher Karol: Bibliografia polska. 120 000 druków.
Cz. 1. Stulecie XIX. Katalog 50 000 druków polskich lub Polski dotycz

ą

cych od roku 1800

uło

ż

ony abecadłowo według autorów i przedmiotów z wyra

ż

eniem cen ksi

ę

garskich.

Kraków 1872-1882 Towarzystwo Naukowe Krakowskie staraniem Komisji Bibliograficznej

T. 1-5 oraz T. 6: Dopełnienia (A-Q), T. 7: Dopełnienia (P.-

Ż

)

II.

Estreicher Karol: Bibliografia polska. 140 000 druków.

Cz. 2. T. 1-4 (ogólnego zbioru T. 8-11). Chronologiczne zestawienie 73 000 druków
polskich lub Polski dotycz

ą

cych od r. 1455 do 1799 [wła

ść

. 1699] wł

ą

cznie.

Kraków 1882-1890 Akademia Umiej

ę

tno

ś

ci staraniem Komisji Bibliograficznej

T. 1 (8): Stulecia XV-XVII
T. 2 (9): Stulecie XVIII i dopełnienia do wieku XV - XVII
T. 3 (10): Bibliografia polska XIX stulecia [do 1870]. Spis chronologiczny
T. 4 (11): Stulecie XIX [1871-1889] i dopełnienia do wieku XV-XIX

III.

Estreicher Karol: Bibliografia polska. 140 000 druków. Cz.3 (obejmuj

ą

ca druki stuleci XV-

XVIII w układzie abecadłowym).
Kraków 1891-1951 Akademia Umiej

ę

tno

ś

ci

T. 1-23 z. 1: (ogólnego zbioru T. 12-34 z.1) Karol Estreicher
Od T. 12 (23) Stanisław Estreicher
T. 23 (34 z. 1) Karol Estreicher (wnuk)
T. 23 (34 z. 2) Zakład Bibliografii Polskiej im. Karola Estreichera, Uniwersytet Jagiello

ń

ski

IV.

Bibliografia polska XIX stulecia. Lata 1881-1900. [Uzupełnienie Cz.1]. Kraków 1906-1916
Spółka Ksi

ę

garzy Polskich

T. 1-4

(poza numeracj

ą

ogóln

ą

tomów)

2. wydanie

Bibliografia polska. Bibliographie polonaise. Cz.1: Bibliografia polska XIX stulecia. Red.
Karol Estreicher [wnuk]. Wyd. 2 nowe

Kraków 1954 - Uniwersytet Jagiello

ń

ski

T. 1- 18 (T. 1: A -

T. 18: Kor – Koz)

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

Bibliografia Polska Estreicherów (konspekt)

dr M. Jaskowska

2

tomy dost

ę

pne w postaci cyfrowej na

www.estreicher.pl

Część

Tom

Zawartość

Data wyd

Autor / instytucja

1

A-F

1872

2

G-L

1874

3

Ł-Q

1876

4

R-U

1878

5

W-Z

1880

6

Dopełnienia A-0

1881

I

Stulecie XIX
1800-1880

7

Dopełnienia P-Ż

1882

autor: Karol Estreicher (senior)
wydanie Towarzystwa Naukowego
Krakowskiego, staraniem Komisji
Bibliograficznej

Zeszyt dodatkowy

1871-1873

1873

autor: Karol Estreicher (senior)

Zeszyt dodatkowy,

tzw. „Mały Estreicher”

Stulecia XV-XVI 1455-1600

1875

autor: Karol Estreicher (senior)

8

1455-1699

1882

9

1700-1799

1888

10

1800-1870

1885

II

Stulecia XV-XIX
1455-1889

11

1871-1889

1890

autor: Karol Estreicher (senior)
wydanie Akademii Umiejętności,
staraniem Komisji Bibliograficznej

12

A-Bez

1891

13

Bi-Bz

1894

14

C-Cz

1896

15

D

1897

16

E-Fuz

1898

17

G

1899

18

H-J

1901

19

K-Kom

1903

20

Kon-Ky

1905

21

L-Łz

1906

22

M-My

1907

autor: Karol Estreicher (senior)
wydanie Akademii Umiejętności

23

N-O

1909

24

P-Pom

1912

25

Pon-Q

1913

26

R

1915

27

S-Sh

1929

28

Si-Soj

1930

29

Sok-St

1933

30

Su-Sz

1934

31

T

1936

32

U-Wik

1938

III

Stulecia XV-XVIII

33

Wil-Y

1939

autor: Stanisław Estreicher
wydanie Akademii Umiejętności

dopełnienia i sprostowania do

cz

ęś

ci III

Z. 1, A-G

1999

Zakład Bibliografii Polskiej Karola
Estreichera, Uniwersytet
Jagielloński

z. 1 (Z-Zał)

red. Karol Estreicher (wnuk)

34

z. 2 (Z-Zazdrość)

2000

35

Zb-Zil

2007

Centrum Badawcze Bibliografii
Polskiej Estreicherów, Uniwersytet
Jagielloński

1

A-F

1906

2

G-K

1907

3

Ł-Q

1911

IV

Stulecie XIX
1881-1900

4

R-Z

1916

red. Karol Estreicher (wnuk)

1

A

1959

2

B

1961

3

C

1962

4

D-Dramat Polski

5

Dramat tłumaczony-Dzwony

6

E

7

F

8

G- Głuszyński

1975

9

Gmach - Gzowski

10

H

11

I

12

J

1979

13

K-Kalendros

1987

14

Kalenkiewicz-Katakumby

15

Katalogi

1991

16

Katar-Knaus

1991

autor: Karol Estreicher (senior)

red. Karol Estreicher (wnuk)

Zakład Bibliografii Polskiej Karola
Estreichera, Uniwersytet
Jagielloński

17

Knebel-Kopytowskij

2000

Bibliografia polska XIX
stulecia

2. wydanie

18

Kor-Koz

Centrum Badawcze Bibliografii
Polskiej Estreicherów, Uniwersytet
Jagielloński

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

Bibliografia Polska Estreicherów (konspekt)

dr M. Jaskowska

3

METODA BIBLIOGRAFII POLSKIEJ


zakres

druki polskie, wydane w Polsce b

ą

d

ź

napisane przez Polaków

druki obce dotycz

ą

ce Polski, Polaków i spraw polskich

zasi

ę

g (forma wydawnicza)

−

wszystkie druki, ł

ą

cznie z ulotkami, cennikami, prospektami

zasi

ę

g chronologiczny

−

od pierwszego drukowanego dokumentu (1472) do 1900 r.

układ

−

cz I, III, IV – alfabetyczny krzy

ż

owy (nazwy autorów i przedmiotów w jednym ci

ą

gu alfabetycznym)

−

cz II - chronologiczny

opis bibliograficzny (cz I, III, IV)

−

opisy nie s

ą

numerowane

−

w wi

ę

kszo

ś

ci były wykonywane z autopsji

−

hasłem jest

o

nazwa autora (nazwisko, imi

ę

, tytuły naukowe, zawodowe, miejsce pochodzenia, okre

ś

lenie

pokrewie

ń

stwa, daty biograficzne)

o

pierwszy rzeczownik tytułu w przypadku dzieł anonimowych

o

tytuł sfingowany w nawiasie kwadratowym w przypadku druków wydanych bez tytułu

−

na opis zasadniczy składaj

ą

si

ę

: tytuł, miejsce wydania (b.w.m.dr. = bez wyra

ż

enia miejsca druku),

nakładca lub drukarz, data wydania (b.w.r. = bez wyra

ż

enia roku); w I cz

ęś

ci bibliografii podawano te

ż

cen

ę

−

opis bibliograficzny skrócony zastosowano w cz. II, oraz przy powtórnych wydaniach tego samego
dzieła w cz. I, III, IV

odsyłacze

−

autorskie (od pseudonimu czy kryptonimu do wykrytego nazwiska autora)

−

tytułowe (od tytułów dzieł wydanych anonimowo / pod pseudonimem, do nazwisk wykrytych autorów)

−

przedmiotowe

adnotacje

−

uwagi wyja

ś

niaj

ą

ce kwesti

ę

autorstwa

−

adnotacje dotycz

ą

ce tre

ś

ci ksi

ąż

ek

−

s

ą

dy o warto

ś

ci dzieł i ich autorach

zestawienia specjalne

−

np. Autorka, Dramat-dramatycy

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

Bibliografia Polska Estreicherów (konspekt)

dr M. Jaskowska

4

elektroniczna wersja Bibliografii Estreicherów [BE] z punktu widzenia użytkowników

Przekształcenie BE na postać cyfrową i podjęcie działań w kierunku udostępnienia jej elektronicznej,
bazodanowej wersji, jest milowym krokiem w stronę użytkowników tej bibliografii, którzy dotychczas
borykali się z utrudnionym dostępem do tego źródła. Fakt, że dzieło o znaczeniu ogólnopolskim, nie
zastąpione dotąd przez żadne inne źródło informacji, od swych początków do dziś związane jest z
Krakowem i Uniwersytetem Jagiellońskim, jest przez Uczelnię traktowany jako narzędzie promocji,
przysparzające jej dodatkowego prestiżu. Szkoły wyższe na całym świecie udostępniają w swoich
portalach internetowych źródła informacji tworzone na użytek badań naukowych i jest to jeden ze
ś

rodków budowania wizerunku liderów.

W czasie Konferencji zorganizowanej w 2008 r. przez Bibliotekę Narodową w setną rocznicę śmierci
Karola Estreichera, prof. Walecki mówił o dalszych planach połączenia BE z innymi źródłami informacji,
w tym z katalogiem centralnym zbiorów bibliotecznych. To kolejny cenny pomysł, który jednak
wymagałby już teraz udoskonalenia, o ile nie całkowitej reorganizacji, czy zmiany systemu
informatycznego. Ideałem byłoby połączenie opisów ujętych w BE przynajmniej z opisami
umieszczonymi w katalogu Biblioteki Jagiellońskiej oraz w katalogu Federacji Bibliotek Cyfrowych.
Dzięki temu do minimum skrócona będzie droga użytkownika od informacji zawartych w BE do pełnych
tekstów dokumentów zgromadzonych w BJ, lub ich cyfrowych wersji w FBC, których liczba
systematycznie się powiększa. Przykładem takiego rozwiązania jest przygotowywany przez Archiwa
Polskie system ZOSIA, który integruje powstałe wcześniej elektroniczne źródła informacji: o archiwach,
o zespołach archiwalnych, o jednostkach archiwalnych w jeden spójny system, z możliwością dołączania
zeskanowanych wersji dokumentów archiwalnych. System ZOSIA zakłada współpracę wszystkich
archiwów w zakresie uzupełniania informacji o zbiorach, które są w ich posiadaniu. W przypadku BE
można byłoby pomyśleć o współpracy z bibliotekarzami. Jeśli takie rozwiązanie nie byłoby możliwe do
zrealizowania, należałoby przynajmniej przy opisach bibliograficznych umieszczać ikony odsyłające do
katalogu BJ lub FBC z hasłem „sprawdź dostępność”, jak ma to miejsce w zagranicznych
bibliograficznych naukowych bazach danych udostępnianych przez BJ.
Widoczny dla użytkownika jest fakt, że bibliografia w wersji elektronicznej jest przygotowywana w
sposób staranny, redakcyjny, uwzględniający specyfikę źródła, jego wielojęzyczność, archaiczność
języka, a nie mechaniczny. Znawcy BE, w tym twórcy bazy mają świadomość nieprzystawalności tego
ź

ródła do współczesnych systemów informacyjno-wyszukiwawczych. Dzieło było opracowywane przez

140 lat, przez różne osoby i w tym czasie zmieniano, udoskonalano zasady opisu bibliograficznego, które
dziś są znormalizowane i jednoznaczne. Twórcy elektronicznej wersji BE uwzględniają konsekwencje
niejednoznaczności opisów wynikłe z powyższego. Cenna jest na przykład funkcja alternacji słownych i
literowych (wpisując hasło „Kraków”, otrzymujemy też „Cracovia”, „Krakau”). Pamiętajmy jednak, że
wytrawnych znawców tego źródła jest mniej niż potencjalnych użytkowników. Instrukcja
wyszukiwawcza, jaką twórcy tego źródła umieścili w serwisie jest bardzo potrzebna, jednak mało
prawdopodobne, że użytkownicy przeczytają taką ilość zwartego tekstu przed przystąpieniem do
wyszukiwania. Dlatego też bardzo pomocne byłoby umieszczanie fragmentów tej instrukcji w miejscu, w
którym użytkownik natrafia, lub potencjalnie może natrafić na opisaną w pomocy sytuację. Pomoc
powinna być dostępna w tym miejscu pod ikonką (np. pytajnika) lub prawym przyciskiem myszy. W ten
sposób cała aktualna instrukcja, jak też pojawiające się nowe wskazówki powinny być „rozpisane” w
miejscach lub sytuacjach wyszukiwawczych.
W tej chwili mamy do dyspozycji osobno w części staropolskiej i osobno w XIXstowiecznej:

•

funkcję przeglądania zeskanowanych stronic bibliografii

•

wyszukiwanie w bazie (pola: autor, tytuł, miejsce i rok wydania, opis/ komentarz, lokalizacja)

•

wyszukiwanie w indeksie.

Struktura systemu i interfejs użytkownika wymagają dopracowania. Należy zmierzać do integracji
poszczególnych składowych źródła w jeden spójny system. Za każdym razem, gdy skorzystamy z

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

Bibliografia Polska Estreicherów (konspekt)

dr M. Jaskowska

5

wymienionych składowych, znajdujemy się w odrębnej części systemu i tracimy orientację. Często
użytkownik nie znajdując odpowiedzi na poszukiwane pytanie porzuca system, zapominając, że nie
przegląda całej jego zawartości a nie tylko część. Rozróżnianie części kolorami tła jest pomocne, ale do
takiego umownego systemu orientacji przyzwyczaimy jedynie stałych użytkowników bazy, w dodatku
znających Bibliografię w jej pierwotnej, drukowanej wersji. Początkujący, a zwłaszcza młodzi
użytkownicy, posługujący się najchętniej prostymi wyszukiwarkami internetowymi wymagają dziś
jednego systemu wyszukiwawczego, z dostępem do całej zawartości źródła. Współczesne naukowe
elektroniczne systemy informacyjno-wyszukiwawcze zmierzają w kierunku spójnych, zintegrowanych
systemów i jasnych, przejrzystych interfejsów.
W przypadku BE należałoby przemyśleć następujące rozwiązania:
STRONA GŁÓWNA BE

•

podział na przeglądanie tomów (i stron w ich obrębie) – „browse” i wyszukiwanie „search”.
Graficznie podział może przyjąć formę dwóch kolumn (w różnych kolorach) lub dwóch zakładek.
Zaletą pierwszej wersji jest fakt, że po lewej stronie mamy możliwość wyboru tomu, a po prawej
możliwość wyszukiwania w nim za pomocą prostej lub zaawansowanej funkcji „search”. W drugim
przypadku wybór zakładki „browse” sprawi, że wyświetli się ona na całej stronie, ale możliwość
wyboru zakładki „search” będzie zawsze widoczna na górnym pasku strony

PRZEGLĄDANIE

•

podział na 1/ układ alfabetyczny (cz. I, III, IV) i 2/ układ chronologiczny

WYSZUKIWANIE

•

analiza opisów przekształconych na elektroniczną wersję pozwala zauważyć, że nie zostały one
podzielone na taką liczbę pól, jak to ma miejsce we współczesnych źródłach bibliograficznych. W
przypadku bibliografii Estreichera mogłyby to być: nazwa autora (nazwisko, imię, tytuły naukowe,
zawodowe, miejsce pochodzenia, określenie pokrewieństwa, daty biograficzne), tytuł, miejsce
wydania, nakładca lub drukarz, data wydania, hasło przedmiotowe, uwagi. Taki podział pozwalałby
stworzyć odpowiednią liczbę indeksów. Przeglądanie ich zawartości stanowiłoby dodatkową funkcję
wyszukiwawczą. W przypadkach, w których jest to możliwe, dodanie funkcji przeglądania indeksów
należy uznać za ważne zadanie w kwestii udoskonalania bibliografii

•

należy zwrócić uwagę na ułatwienie wyszukiwania rzeczowego (tematycznego), w pierwszej
kolejności poprzez osobny indeks haseł przedmiotowych umieszczonych w układzie w częściach
alfabetycznych bibliografii, jak też być może pomyśleć o osobnym, możliwym do przeglądania
indeksie słów kluczowych

AKTUALNE TRUDNO

Ś

CI U

Ż

YTKOWNIKÓW W WYSZUKIWANIU INFORMACJI W BE:

•

brak mo

ż

liwo

ś

ci wyszukiwania w całym systemie (osobno szuka si

ę

w cz

ęś

ci staropolskiej i XIX w.)

•

brak obcych czcionek, np. niemieckich umlautów, lub pojawiaj

ą

cej si

ę

w odpowiednim miejscu pomocy

(informacji o tym,

ż

e „ö” nale

ż

y zast

ą

pi

ć

„oe”

•

brak informacji o metodzie bibliograficznej Estreichera w postaci łatwo dost

ę

pnej pomocy (np. dzieła

anonimowe opisywane pod pierwszym wyrazem tytułu)

•

brak jasnego komunikatu w widocznym miejscu,

ż

e baza jest niepełna, a zatem brak wyniku wyszukiwania nie

oznacza,

ż

e opisu nie ma w drukowanej lub cyfrowej wersji bibliografii

•

bark pełnego menu w górnej cz

ęś

ci ekranu (pozwalaj

ą

cego na przemieszczanie si

ę

po cz

ęś

ciach systemu)

oraz nawigacji (odsyłacze do strony głównej, „new search” itd.)

•

brak poł

ą

czenia rekordów opisu bibliograficznego z zeskanowanymi stronicami bibliografii

ŹRÓDŁA INFORMACJI

2009/10

Bibliografia Polska Estreicherów (konspekt)

dr M. Jaskowska

6

•

Karol Estreicher (1827-1908)

Uko

ń

czony kierunek studiów; stopie

ń

naukowy

–

Filozofia, prawo; dr filozofii

Miejsca pracy; pełnione w nich funkcje
–

S

ą

d w Krakowie,

–

asesor s

ą

dowy we Lwowie,

–

wykładowca bibliografii w szkole Głównej w Warszawie, podbibliotekarz

–

dyrektor Biblioteki Jagiello

ń

skiej

Publikacje
–

„Bibliografia Polska” do tomu 22

Inne osi

ą

gni

ę

cia zawodowe

–

trzykrotnie powi

ę

kszył zbiory BJ

–

współzało

ż

yciel i członek Akademii Umiej

ę

tno

ś

ci

Stanisław Estreicher (1869-1939)

Uko

ń

czony kierunek studiów; stopie

ń

naukowy

–

historia prawa; profesor UJ

Miejsca pracy; pełnione w nich funkcje
–

Profesor Uniwersytetu Jagiello

ń

skiego

Publikacje
–

„Bibliografia Polska” do tomu 33

Karol Estreicher młodszy (1906-1984)

Uko

ń

czony kierunek studiów; stopie

ń

naukowy

–

Historia sztuki; profesor ASP, UJ

Miejsca pracy; pełnione w nich funkcje
–

Wykładowca ASP, UJ

–

Dyrektor Muzeum UJ

–

Prezes i zało

ż

yciel Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pi

ę

knych

Publikacje
–

„Bibliografia Polska” tom 34

–

„Bibliografia Polska” cz. IV

–

„Bibliografia Polska” II wydanie

Inne osi

ą

gni

ę

cia zawodowe

–

Ratowanie dzieł sztuki

–

Sprowadzenie ołtarza Wita Stwosza

–

Odbudowa Collegium Maius

–

doprowadzenie do powstania Zakładu Bibliografii Polskiej przy Uniwersytecie Jagiello

ń

skim (1954r.; od 2007 r.

jest to Centrum Badawcze im. Karola Estreichera), w którym zespół kilkunastu osób pracuje nad reedycj

ą

BIBLIOGRAFII POLSKIEJ XIX wieku (dawne cz

ęś

ci I i IV) oraz ko

ń

czy opracowanie cz

ęś

ci III (staropolskiej), a

tak

ż

e opracowuje uzupełnion

ą

reedycj

ę

Dodatków

http://www.uj.edu.pl/estreicher/