Współczesne filozoficzne teorie edukacji –
REKONSTRUKCJONIZM SPOŁECZNY

Rekonstrukcjonizm społeczny to teoria w edukacji, która

zakłada, że:



Szkołę należy wykorzystywać do budowy (przebudowy)

społeczeństwa,



Szkoła ma ustalać najważniejsze problemy społeczne (np.

patologie) będące przyczynami kryzysu kulturowego,



Szkoła powinna wpajać umiejętności i postawy

umożliwiające rozwiązanie problemów społecznych,



Nauczyciele powinni angażować się w budowanie nowego

społeczeństwa,



Szkoła nie powinna być narzędziem indoktrynacji i

propagandy, chociaż edukacja zawsze jest pochodną

konkretnej kultury i społeczeństwa.

Rekonstrukcjoniści mówią, że:



teoria edukacji nie może ograniczać się do

odzwierciedlania dziedziczonych od pokoleń

wzorców i wartości.



twórcy pedagogiki edukacyjnej powinni

opracować strategie i programy, których celem

będzie zreformowanie i

„przebudowanie”

społeczeństwa.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 311.



zadaniem nauczycieli jest wykorzystanie
umiejętności, żeby przekonać młodych ludzi
do koncepcji

inżynierii społecznej

(sterowania

i manipulowania ludźmi) i programu reform.



Odwołują do pragmatyzmu Johna Deweya,
który głosił potrzebę rekonstrukcji
doświadczenia indywidualnego i
społecznego.



Wszystkie edukacyjne filozofie, ideologie i
teorie zrodziły się na gruncie wzorców
kulturowych, zależnych od czasu i miejsca.



Kultura to proces, który dynamicznie się
rozwija.



Ludzie potrafią przemodelować kulturę tak,
żeby stwarzała im możliwości rozwoju.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 311.

Przyczyny kryzysu:



Ludzie nie chcą przebudowywać instytucji i systemu wartości
tak, żeby odpowiadały na wyzwania współczesnego świata;



Człowiek wkroczył w erę technologii i nauki obciążony
bagażem doświadczeń po przodkach z rolniczego,
przedindustrialnego społeczeństwa;



Niechęć do przeprowadzania gruntownej rekonstrukcji
kulturowej;



Złe wykorzystanie ludzkiego potencjału;



Dotychczasowy system wartości nie przystaje już do
obecnych realiów społecznych i ekonomicznych.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 311-312.



Ogromne różnice w statusie ekonomicznym i
poziomie życia na świecie, ubóstwo,



Dyskryminacja,



Konflikty międzynarodowe, m.in. zbrojenia
jądrowe,



Przeludnienie,



Zanieczyszczenie środowiska,



Przemoc,



Przemoc terrorystyczna itd.



Przyjrzeć się dziedzictwu i wychwycić
najcenniejsze elementy, które pomogą
odnaleźć drogę w nowej rzeczywistości,



Przeanalizować dorobek kulturowy,



Wyznaczyć kierunek zmian,



Wprowadzić program reform,



Stworzyć nowy porządek społeczny.



Od tego, jaki kształt przybierze
społeczeństwo,



Zdobycia przez ludzi wiedzy na temat
inżynierii społecznej i planowania zmian,



nauczenia się odpowiedniego
wykorzystywania nauki i technologii.

1.

Krytyczną analizę dziedzictwa kulturowego,

2.

Wdrażanie do pracy na rzecz planowej reformy
społecznej,

3.

Zaszczepianie umiejętności planowania, żeby
wyznaczyć kierunek kulturowej przebudowy,

4.

Testowanie projektu przemian kulturowych przez
wprowadzanie w życie planowej reformy społecznej,

5.

Eliminowanie tego, co blokuje rozwój, czyli
stereotypowego myślenia, które rodzi nietolerancję,
dyskryminację i uprzedzenia.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 311-312.

Amerykański teoretyk edukacji

„Czy szkoły odważą

się zbudować nowy
porządek
społeczny?”

(Dare the School Build a New Social

Order?)



Rozwiązywać problemy za pomocą środków
edukacyjnych,



Poszerzać horyzonty myśli ludzkiej,



Przedefiniować role instytucji społecznych,



Nauczyć ludzi radzenia sobie z procesem
gwałtownych przemian, aby nie powodowały
kryzysu,



Na bieżąco zmieniać wzorce, żeby życie w
nowych czasach nie uległo dezorganizacji.

Na czym ono polega?



Postęp technologiczny następuje szybciej niż
rozwój świadomości moralnej i organizacji
społecznej.



Następuje rozbieżność pomiędzy
odziedziczonymi wartościami a
technologicznymi innowacjami.



Prowadzi do kryzysu.

SPOŁECZEŃSTWO

PLANUJĄCE



nie ma ostatecznych
kształtów,



Jest ciągle modelowane
przez człowieka,



człowiek wykorzystuje
swą inteligencję
twórczą,



posuwa się stale do
przodu.

SPOŁECZEŃSTWO

PLANOWANE



jest reformowane
według określonego
projektu.



nie jest w nim możliwa
innowacyjna
rekonstrukcja planu
działania,



nie rozwija się, jest
zatrzymane w miejscu

(wiele krajów islamu).

EDUKACJA jest pochodną:

czasu

miejsca

i

okoliczności

Co robić?



akcentować wartości demokratyczne,



uwzględniać nowe technologie,



poddać edukacyjnej rekonstrukcji każdą dziedzinę ludzkiej
aktywności ( pracę, płace, własność, rekreacje, życie
seksualne, rodzinę, ustrój, opinię publiczną, przynależność
rasową i etniczną, wojnę, pokój, sztukę itp..),



Powoływać „działaczy edukacyjnych”- przywódców
propagujących nowe idee i metody,



Wyznaczać kierunek rozwoju.



TO INSTYTUCJA POŚREDNICZĄCA W
PRZEKAZYWANIU KULTURY,



Nie należy jednak przeceniać jej przydatności przy
rekonstrukcji, to jedna z wielu instytucji edukacyjnych,

Kształcenie w szkole ≠ edukacja (pojęcie szersze).



to instytucja społeczna powołana, żeby
przygotowywać i włączać dzieci do życia w
grupie, przez planowe kultywowanie społecznie
pożądanych umiejętności, wiedzy i wartości.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 317.

EDUKACJA



odbywa się w szkole,



wprowadza w kulturę w
sposób formalny,



nie jest odizolowana od
zjawisk zewnętrznych.

KSZTAŁCENIE



odbywa się wszędzie.

CELE EDUKACJI :



Uczenie się
demokratycznych
nawyków, postaw,
przekonań.



Zdobywanie i
pogłębianie wiedzy, żeby
inteligentnie
uczestniczyć w
demokratycznym
społeczeństwie.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 317.

ZADANIA EDUKACJI:



Rozbudzanie w jednostce
poczucia, że jest
kompletna i użyteczna
społecznie,



Wpajanie ideałów
równości, braterstwa,
godności, wolności.



Docenianie talentu,
kwalifikacji i zalet
charakteru.



To teorie pokrewne rekonstrukcjonizmowi



CEL:

Zbudowanie nowego ładu na świecie.



Doprowadzenie do zmian na skalę światową,



Oddanie władzy w ręce upośledzonych
ekonomicznie i politycznie krajów,
rozwijających się trzeciego świata (większości
państw Azji, Afryki, Ameryki Łacińskiej).



Podejmowanie decyzji na szczeblach
lokalnych przez ludzi z własnymi ideami,
planami, projektami.



Próba przewidzenia kierunku zmian
społecznych i technologicznych.



Krytyka programów szkolnych, które nie
nadążają za zmianami społecznymi i
technologicznymi,



Utworzenie programu kształcenia, który
przygotuje do zmian.



Przekazanie ludziom wiedzy i metody do
kontroli ukierunkowania zmian.



Kształcenie powinno być zorientowane na
problemy.



W szkole nauczyciele i uczniowie omawiają
kwestie społeczne, angażując się w
aktywność badawczą,



Trzeba nastawić się na działanie i
poszukiwanie rozwiązań.



neguje on wartość tradycji,



promuje społeczną niestabilność (a nawet
chaos),



zaniedbuje nauczanie podstawowych

przedmiotów i umiejętności,



czyni ze szkoły społeczne i pedagogiczne

laboratorium, w którym rekonstrukcjoniści

testują swoje teorie i traktują dzieci jak króliki

doświadczalne.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 323

Rekonstrukcjonistyczny nauczyciel pyta:



Które elementy kultury są najbardziej
wartościowe i jakie dziedziny wiedzy najlepiej
je objaśniają?



Jakie problemy wywierają wpływ na
społeczeństwo?



Jak można te problemy rozwiązać?

FILOZOFIĄ



pragmatyzmem i
eksperymentalizmem
Johna Deweya



progresywizmem

IDEOLOGIĄ



liberalizmem



utopizmem

Rekonstrukcjonizm społeczny to teoria w edukacji, która

zakłada, że:



Szkołę należy wykorzystywać do budowy (przebudowy)
społeczeństwa,



Szkoła ma ustalać najważniejsze problemy społeczne (np. patologie)
będące przyczynami kryzysu kulturowego,



Szkoła powinna wpajać umiejętności i postawy umożliwiające
rozwiązanie problemów społecznych,



Nauczyciele powinni angażować się w budowanie nowego
społeczeństwa,



Szkoła nie powinna być narzędziem indoktrynacji i propagandy,
chociaż edukacja zawsze jest pochodną konkretnej kultury i
społeczeństwa.

Zob. G. L. Gutek, Filozofia dla pedagogów, op. cit. s. 323

Dziękuję Państwu za uwagę.

Zapraszam na konsultacje.

Do zobaczenia.