Wykład 7. .

Dr i ż. Włodzi ierz Łę ki

1. Środowisko kulturowe zyli krajo raz kulturowy

2. Poję ie krajobraz kulturowy wprowadził Ed u d Mała howi z Wro ław

3. Środowisko kulturowe : Na krajo raz kulturowy składa się przekształ o a przez iego

przyroda oraz udział i pra a rąk ludzki h to o złowiek stworzył rę z ie i du howo

Ele e ty środowiska kulturowego :

 Przyroda (naturalne)

-

ieprzekształ o a przez złowieka p. Parki Narodowe

-

przekształ o a przez złowieka p. Park Soła ki, Cytadela

 Elementy antropogeniczne i historyczne

-

dzieła uzyki i alarstwa

 Ele e ty a tropoge icz e współczes e

-

kilka aś ie lat te u

-

współ zes e

-nowa sfera duchowa

-

kultura, alarstwo, teatry…

. Środowisko usi ie a uwadze ożliwoś i fi a sowe.

Reasu ują krajo raz kulturowy to wszystko to o as ota za zarów o w sferze kultural ej jak i
duchowej

wi ze ia ar a, tere ówka kwiet ia? przed ratusze

kolokwium 8.05 1 i 2 gr 13.15, 15.00 3,4 i 5 gr + prac zaliczeniowa

arze , i kwie ie ko sulta je !!! katedra e ha iki i udowy aszy

Wykład

6. 03.2013

Podział podstawowy:

. Środowisko atural e las

. Ele e ty a tropoge i z e history z e koś ioły

. Ele e ty a tropoge i z e współ zes e udy ki

ad.1

- obiekty

związa e z udową geologi z ą i geo orfologi z ą p. góry

- krajobraz i punkty widokowe

-

wody powierz h iowe: orza / kuli zie skiej , rzeki, jeziora woda stoją a + sztu z e z ior iki

wodne)

-flora-

rośli y ory: iglaste i lasy: liś iaste

-fau

a zwierzęta żyją e a wol oś i , po ad

gat zwierząt w Pols e, o ry isz zą, kor ora y

jedzą za dużo ry , wilki= odstrzał, % lasy w Wielkopols e , % prywat y h , głów ie lasy
pa stwowe ! w Nie ze h pa stwo lasy kupuje

- obiekty przyrody chronionej :

 ochrona gatunkowa : o ej uje o hro ę pew e zwierzęta i rośli y iezależ ie od iejs a

występowa ia p. is, li

a ,

gat zwierząt

 ochrona terytorialna

- Parki Narodowe: (utworzenie-

Rada Ministrów) park yellowstone 1872, 23 w Polsce

pierw

szy to tatrza ski i iałowieski, włas oś Skar u Pa stwa, ie oż a ro i i westy ji ,

hektarów- tys hektarów

akacja-

rośli a o a.

- rezerwaty: <Wojewoda>

- parki krajobrazowe:

utworzo e przez sej ik województwa, róż i właś i iele, specyficzny

krajo raz gdzie ie jest za ro io a działal oś złowieka ale jest zasada zrów oważo ego
rozwoju np.

huta ołowiu ie powi a y w ty parku;

w Pols e, w Wielkopols e,

Lednicki Park Kulturowy

-

użytki ekologiczne: tereny warunkowej o hro y, półrezerwaty

- obszary chronionego krajobrazu:

półparki krajo razowe

- obszary 2000: przez UE

- pomniki przyrody

: p. drzewa, które z jakiejś przy zy y są za ytka i p. dę y

rogali skie
- parki miejskie i wiejskie

- parki dworskie

Wykład 3

13. 03.2013

17 kwietnia 16. 30 Katedra na Ostrowie Tumskim

Konsultacje: 3. 04 godz. 13.45- 14. 30 ; 17.04 godz. 15-16

Kolokwium i praca 9 maj 14.45

2. Elementy antropogeniczne

 Zabytki architektury i urbanistyki

-katedry, zamki

 Obiekty archeologiczne

-

tere y ada ar heologii a także, miejsca rac archeologicznych, grodziska

-

złowiek - tys lat te u, ko zow ik, stare oże , arzędzia

 Kultura ludowa i układy ruralisty z e

- urbanistyka- nauka o planowaniu miast

-ruralistyka- nauka o planowaniu wsi

 Zabytki techniki

-

p. wiatrak drew ia y koźlak- obracany do strony wiatru)

-

ły y wod e

 Muzea i skanseny

- muzea

– 1000 w Polsce , skanseny 120

-muzeum-

jed ostka kultury gro adzą a ele e ty sztuki lu historii

-skansen-

uzeu gro adzą e o iekty history z e a wol y powietrzu p. ad j.Leg i ki

-muzea narodowe-3 muzea- Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

 Miejsca historyczne

-

po

ik powsta ów Wielkopolskich

-

katedra g ieź ie ska

-

płyta Koś iuszki w Krakowie

-

Ś iełów

3. Ele e ty a tropoge icz e współczes e

 Obiekty architektury i urbanistyki

-

okrąglak w Poz a iu , stary rowar

 O iekty prze ysłowe i ko u ika ji

-

Ada ów k. Turku, Pąt ów k. Konina

 Obiekty i imprezy kultury

- Stuben= ring, zamek, opera

- festiwal Malta

-

przeglądy hórów

 Obiekty i imprezy sportowe

-

stadio przy Bułgarskiej, zespół o iektów ad J. Malta ski

 Obiekty nauki i szkolnictwa

- kampus na Morasku

-budynki Politechniki n

ad Wartą

-kampus Akademii Medycznej na Przybyszewskiego

 Obiekty administracji

-

g a h Urzędu Wojewódzkiego

) D)IEJÓW BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY W WIELKOPOLSCE

1. Pierwsze budowle 3 tys. Lat temu z drewna :drewniany Biskupin na wyspie Jeziora ; kurnie-

chaty

ez okie i ko i a. ) Okresu rązu, Łuży ka

Skansen na Legnicy- dom mieszkalny

2. 10 wiek- ka ie pal y – frag e t katedry Poz a skiej – styl przedro a ski w zes o

ro a ski

3. Styl ro a ski- regular y kształt , o ra ia e ka ie ie pol e w kostki

Katedra w Kruszwicy

– piaskowie + ka ie e kostki , ozdo e portale z a syda i , koś iół w

strzelnie

4. 13 wiek- egła: katedra w G ieź ie , ar hitektura goty ka, siedzi a ar hidie ezji w roku

– egla e , łuk ostry, sklepie ia krzyżowe
-

sklepie ie gwiaździste- Koś iół Pa y Marii a Ostrowie Tu ski , koś ioły ie ty kowa e!!

-Kazimierz Wielki-

3 za ków, za ek w Goła zy, w Kole, Królewski w Poz a iu, ratusz

r , do ki dla ha dlarzy p. śledzia i a ryku że y ył przewiew

5. Ma ieryz koś iół św. Józefa a wzgórzu Wojciecha
6. 17- 18 wiek- arok, Koś iół Filipi ów a Świętej górze w Prze ę ie, pała w Radzy ie k.

Leszna, Rakoniewice- z drewna

7. 18-19 wiek klasycystyczny- pała w Rogali ie w Siedl u, dwór w Koszuta h, i lioteka

Ra zy ski h, kapli a św. Mar eli a w Rogalinie

Ro a ski: -13 w
Gotyk: 13-15 w

Renesans: 16-17 w

Barok: 17-18 w

Klasycyzm: 18-19 w

Do y w Miłosławiu, wiatraki, ury pruskie drew o + egła dwor e – Kobylin N.
Skal ierzy e, autostrady, eogoty ki <wzór z gotyku, udowa y póź iej>

Wykład 4

20.03.2013

O hro a za ytków- o hro a ele e tów a tropoge i z y h

Budowla-

dzieło rąk ludzki h, w sposó trwały połą zo y z gru te p. zwykły kołek w zie i

Podział

- budynki-

udowle ają e wyodrę io ą przestrze użytkową ają ą ś ia y i strop

potrzebne

-

udowla i ży ierska- inne budowle- ie ają e wyodrę io ej przestrze i użytkowej

pozwolenie na

ez ś ia lu stropu p. drogi, wiadukty, mosty, tunele, linie energetyczne

udowę

-

ele e ty ałej ar hitektury- pomniki, kojce, proste ogrodzenia, elementy infrastruktury

przydomowej- trzepak (

zgłosze ie tylko do wydziału udow i twa g i y

)

Ustawa o o hro ie za ytków i opie e nad zabytkami 23.07.2003

Zabytek-

to ieru ho oś lu rze z ru ho a p. o raz, rzeź a i h zęś lu zespoły ędą e dziełe

złowieka lu związa e z jego działal oś ią i sta owią e świade two i io ej epoki lu

zdarze ia, której za howa ie leży w i teresie społe z y ze względu a posiada ą wartoś
history z ą, artysty z ą lu aukową

Zabytek nieruchomy-

ieru ho oś , zęś lu zespół ieru ho oś i o walora h wy ie ia y h

w ześ iej

Zabytek ruchomy-

zęś ru ho a, ie związa a ezpośred io z ieru ho oś ią

Zabytek archeologiczny

– za ytek ieru ho y, ędą y a powierz h i lu pod zie ią lu pod woda;

związa y z daw y osad i twe , z ajdują y się pod zie ią lu pod woda , związa y z
daw ą działal oś ią złowieka p. grodzisko, diskupi

Gród- osada obron a, oto zo a ura i lu palisadą
Grodzisko-

pozostałoś teraz po grodzie

O iekty za ytkowe, a y yły za ytka i uszą z aleź się w ewide ji za ytków

O hrona za ytków:
-polega na zapewnieniu

waru ków praw y h, orga iza yj y h i fi a sowy h

-

zapo iega iu zagroże io , które ogą stworzy usz zer ek w za ytku

-

udare

ie ie isz ze ia i iewłaś iwego korzysta ia z za ytku

-

prze iwdziała ie kradzieży, zagi ię iu lu wywoże iu za gra i e

-

uwzględ ie ie zda o hro y h w pla owa iu i zagospodarowaniu przestrzennym

Opieka nad zabytkami:

-

spo zywa a właś i iela h lu użytkow iku o iektu

-doprowadzenie prac konserwatorskich

-

właś iwe za ezpie ze ie za ytków i oto ze ia

- korzystanie z zabytku

-popularyzacja wiedzy o zabytku

Degradacja zabytk

ów

- niszczenie fizyczne-

użytkowa ie, pogoda, waru ki at osfery z e

-

isz ze ie oral e użytkowa ie – ieprzydat oś użytkowa o iektów do współ zes y h zasów

O hro ie podlegają:

1. Krajobraz kulturowy
2. Układy ur a isty z e i ruralisty z e
3. )espoły udowlane
4. Dzieła ar hitektury udow i twa
5. Obiekty techniki
6. Cmentarze
7. Parki, ogrody i inne formy ogrodnicze (np. dendrologiczne)
8. Miejs a upa ięt ie ia wydarze history z y h
9. Zabytki ruchome
10. Skanseny
11. Zabytki archeologiczne
12. Materiały i liote z e
13. Nazwy geograficzne

For y o hro y za ytków

1. Wpis do rejestru za ytków prowadzi wojewódzki ko serwator za ytków
2. Uznanie za pomnik historii ( decyzje wydaje Prezydent RP na wniosek Ministra Kultury i

Dziedzictwa Narodowego)

3. Utworzenie parku kulturowego ( o szar związa y z ukształtowa ie ? antropogenicznym

jak i historycznym

4. Ustale ie o hro y w iejs owy pla ie zagospodarowa ia przestrze

ego ukąłdy

ur a isty z e i ruralisty z e podlegają e o hro ie

Wykład

3.04.2013

1.W GP trze a uwzględ i : o iekty hro io ej przyrody i za ytki

2.Formy:

-wpis do rejestru

-uznanie za pomnik historii przez prezydenta na wniosek ministra

-

park kulturowy Mużakowski h – najstarszy park kulturowy) ustala rada gminy

- miejscowy plan zagospodarowania

.Ge eral y ko serwator za ytków to wi e i ister w Mi isterstwie Kultury i Dziedzictwa

Narodowego

.Wojewódzki ko serwator to wojewoda i prowadzi Ewide je, kopie ewide ji a ko serwator

miejski lub powiatowy
Tworzo e są rów ież diura o hro y za ytków. O hro ą za ytków zaj uje się właś i iel księga
wie zysta lu użytkow ik dzierżaw a

. Po o a utrzy a ie za ytków daje wojewoda. )a ytek MUSI dYĆ UŻYTKOWANY !

Powi y y opra owywa e pla y o hro y za ytków ale taki h ie a prakty z ie

6.Style w architekturze:
* Pierwsi ludzie w Pols e połud ie ok. 8-10 tys lat temu. W Wielkopolsce ok. 3-3.5 lat temu
(koczownicy)

* 1500 lat temu-

osady: otwarte, do y oto zo e… ; o ro e

* 700 lat temu : budowle kamienne-

prero a skie w zes o ro a skie X wiek

* XI wiek-

styl ro a ski ka ie , o iosywa e głazy arzutowe, łuki półokrągłe w ok a h ; egła, XII

wiek-

egła profilowa a

* Gotyk

– od poł XIII do XV wieku – ie ty kowa e , łuk ostry w ok a h- dużo udowali krzyża y

*Renesans-

ko ie XV wieku, po zątek XVI, we Włosze h , udowa o ało, prze udowa Wawelu,

budowa Ratuszu w Poznaniu

*Barok - przepych, ozdoby

*Rokoko-

póź y arok, ok. poł XVIIIwiek- siedzi y ag a kie, rogale a ś ia a h

*Klasycyzm- koniec XVIII, pocz XIX

* XIX wiek- historyzm, elekcyzm-

aśladowa ie i y h styli „ eo”

*secesja- koniec XIX pocz

XX , li ear e kształty, awiązywa ie do róz y h otywów p. gołe pa ie ,

zwierzęta , ludzie
*modernizm-

XX wiek, żel eto , eto