Michał Kolaszyński

Karol Dereń

gr. VIa

HISTORIA I ZASTOSOWANIE METALI CIĘŻKICH W

PRZEMYŚLE I ŻYCIU CODZIENNYM ORAZ

FARMAKOLOGII

OŁÓW - HISTORIA

W starożytności:

•

w budownictwie do posadowienia murów, kolumn, płyt drogowych

•

w akweduktach i wodociągach doprowadzających wodę do miast

•

naczynia codziennego użytku

•

wzmacniania trwałości stopów innych metali

•

wlewania roztopionego ołowiu w rowki wykonanej w skale inskrypcji, by
napis stał się bardziej czytelny

•

do oczyszczenia srebra w prymitywnych piecach

OŁÓW - HISTORIA

W średniowieczu:

•

wyrób kosmetyków i farb (tlenki i sole ołowiu) – np.
czerwone szminki, farby do włosów, białe pudry

•

do szkliwienia naczyń, glazury, produkcji szkła
kryształowego

•

w budowlach sakralnych i świeckich wykorzystywano ołów
w witrażach, polichromiach ścian, pokryciach dachowych

OŁÓW - HISTORIA

Do niedawna:

•

Tetraetyloołów (Pb(C2H5)4) był ważnym składnikiem benzyn
jako tzw. środek przeciwstukowy. Jego rolą było zapobieganie
wybuchowemu spalaniu paliwa.

Stosowany jest do produkcji:

•

płyt akumulatorowych, baterii

•

kabli, rur

•

amunicji (rdzeni pocisków), śrutu myśliwskiego i do
wiatrówek

•

farb – białych i czerwonych

•

szkła ołowiowego „kryształowego’’

•

w przemyśle drukarskim do wyrobu stopu czcionek

•

do wykładania komór, wież i wanien przy produkcji kwasu
siarkowego

•

stosuje się go jako ekrany zabezpieczające przed
promieniowaniem rentgenowskim i promieniowaniem
gamma

OŁÓW - DZIŚ

OŁÓW - FARMAKOLOGIA

Ołów 212, pozyskiwany z
wypalonego paliwa
jądrowego ma właściwości
lecznicze, stosowane w
terapii antynowotworowej.

KADM - DZIŚ

Stosowany jest do:

•

Zabezpieczenie przed korozją,

•

Produkcja zasadowych akumulatorów, tzn. baterii niklowo-
kadmowych,

•

Wyroby stopów miedzi

•

Chlorek kadmowy- jako pestycyd

•

Siarczan kadmu- w produkcji tworzyw sztucznych i
barwników,

•

Produkcja błon filmowych,

•

Barwienie tkanin,

•

Pigmenty do farb świecących (żółcień kadmowa CdS)

KADM - FARMAKOLOGIA

Stosowany jest do:

• modyfikacji apoptozy komórek Leydiga
• plomby zębów i protezy

ARSEN - HISTORIA

W starożytności:

•

mieszaniny zawierające aurypigment i realgar stosowano
do leczenia chorób płuc i skóry.

XVIII i XIX w.: arsen lekiem pod każdą postacią na:

•

reumatyzm

•

astmę

•

malarię

•

gruźlicę

•

cukrzycę

•

śpiączkę afrykańską

•

nadciśnienie

•

wrzodów żołądka

•

egzemę

•

łuszczycę

•

białaczkę

ARSEN - HISTORIA

Na przełomie XIX i XX w. zaczęto stosować związki
arsenoorganiczne, które okazały się być znacznie
mniej toksyczne dla ludzi i zwierząt niż związki
nieorganiczne. W drugiej połowie ubiegłego wieku
wycofano jednak z obiegu, mimo ich dużej
skuteczności, niemal wszystkie leki arsenowe
(głównie za sprawą właściwości rakotwórczych).

ARSEN - HISTORIA

ARSEN - FARMAKOLOGIA

•

Melarsoprol  w leczeniu trypanosomatozy
afrykańskiej

•

Acetarsol  działanie krętkobójcze i czerwiobójcze

•

Trójtlenek arsenu  w ostrej białaczce
promielocytowej

•

Arsfenamina  pierwszy lek o działaniu
bakteriobójczym

•

wzrasta zainteresowanie arszenikiem jako środkiem w
terapii przeciwnowotworowej

ARSEN – POZA MEDYCYNĄ

•

w produkcji półprzewodników

•

polepszanie jakości niektórych stopów

•

produkcja bojowych środków trujących

•

impregnacja drewna

•

dodatek do szkła

•

w garbarstwie

•

środki ochrony roślin

RTĘĆ

•

Rzymianie używali jej do ługowania piasków rzecznych, w

celu wydobycia z nich srebra i złota

•

Tlenek rtęci(II) był głównym składnikiem czerwonej farby,

stosowany był do szminkowania i malowania

•

W średniowieczu alchemicy próbowali stworzyć złoto przez

połączenie siarki z rtęcią

•

Wolna rtęć pod nazwą żywego srebra była trzymana w

domach zamożnych jako zabawka

•

W XVI wieku Paracelsus wprowadził związki rtęci do

medycyny i farmacji.

•

W epoce wczesnonowożytnej
rtęci używano do produkcji luster.
W związku z tym wielu ludzi
chorowało z powodu zatrucia tym
metalem. Stosowano ją również
do leczenia kiły, poprzez
podawanie rtęci doustnie, w
zastrzykach i przez nacieranie
skóry.

ZASTOSOWANIE RTĘCI

•

Wypełnianie termometrów, barometrów, manometrów, pomp
próżniowych

•

Amalgamacja w celu wydobywania złota i srebra

•

Produkcja materiałów wybuchowych

•

do wytwarzania plomb dentystycznych

•

przy produkcji świetlówek i lamp rtęciowych

•

Tiomersal w starszych typach szczepionek

•

Tlenek rtęci II , amidochlorek, szara maść, merkurochrom -
działanie przeciwbakteryjne

•

Merkurofilina – diuretyk rtęciowy

GLIN

•

Uwodniony, mieszany siarczan tego pierwiastka, ałun -był
używany jako środek antyseptyczny przez starożytnych
Greków

•

Rok 1886 –opracowanie metody przemysłowej
pozyskiwania glinu

ZASTOSOWANIE

•

Czysty glin- produkcja luster

•

Pył glinowy- w hutnictwie do otrzymywania innych metali z tlenków

•

Termit (glin zmieszany z tlenkami metali)- broń i spawanie

•

Farby metaliczne

•

Stosowany jest również w przemyśle spożywczym, jako barwnik
metaliczny. Używany jest przy srebrnych dekoracjach ciast i tortów.
Parlament Europejski uznał, że dodawanie aluminium powinno być
zakazane, ponieważ ma związek z chorobą Alzheimera.

•

Związki glinu jako adiuwanty

ALUMINIUM

glin o czystości technicznej, zawierający różne

ilości zanieczyszczeń, zależnie od metody
otrzymywania

Zastosowanie: stopy z innymi metalami, puszki, folia

aluminiowa, statki kosmiczne, reaktory jądrowe

CHROM

•

W 1797 roku francuski chemik Nicolas Vauquelin odkrył
chrom

•

Przez kolejny wiek chrom stosowano głównie w farbach i
barwnikach

•

Metalurdzy odkryli jego właściwości antykorozyjne
dopiero na początku dwudziestego wieku

ZASTOSOWANIE

•

Ze względu na swoje antykorozyjne właściwości, chrom
jest stosowany jako zewnętrzna warstwa pokrywająca
elementy stalowe, poprawiająca ich wygląd oraz chroniąca
przed korozją. Warstwa taka spełnia swoje zadanie pod
warunkiem, że jest szczelna i ciągła

•

Związki chromu stosowanie są w fotochemii technikach
kolorymetrycznych i taśmach magnetycznych

•

Barwniki i pigmenty

•

Związki chromu są silnymi truciznami

NIKIEL

•

Został odkryty w roku 1751 przez Cronstedta. W
1804 r. otrzymano go po raz pierwszy w stanie
czystym. Przed naszą erą był używany w stopach
z miedzią i cynkiem.

•

Nikiel używany jest często do produkcji oprawek okularów
i taniej biżuterii co może sprawić problemy alergikom.

•

Osoby uczulone na nikiel narażone są na zaczerwienienie
skóry w miejscu styczności metalu ze skórą. W dodatku
pewnemu zniszczeniu ulegają też oprawki

•

Nikiel wykorzystuje się głównie jako pokrycie mniej
szlachetnego żelaza i stali, gdzie zwiększa wytrzymałość i
odporność na korozję(przemysł samochodowy)

•

Nikiel posiada zdolność absorpcji wodoru.
Właściwość ta wykorzystywana jest jako
katalizator w wielu procesach, m.in. w
hydrogenizacji (chemicznym utwardzaniu)
tłuszczów

•

Produkcja baterii niklowo kadmowych

BIBLIOGRAFIA

•

Mieczysław Dumieński – FUNDACJA NA RZECZ DZIECI „MIASTECZKO ŚLĄSKIE” – „Ołów – zagrożenia,
środowisko, profilaktyka i polityka”

•

mgr inż. Mieczysław Dumieński, mgr Danuta Stankiewicz – FUNDACJA NA RZECZ DZIECI „MIASTECZKO
ŚLĄSKIE” – „OŁÓW 2000 – DZIECKO”

•

http://sandomierz.biblista.pl/index.php?option=com_content&task=view&id=127&Itemid=66

•

http://pl.wikipedia.org/wiki/O%C5%82%C3%B3w

•

http://www.rynekaptek.pl/pliki/img3327.html

•

http://ewamalecka.republika.pl/elements/pb.htm

•

http://www.gronkowiec.pl/toksyny_pierwiastki.html#Kadm

•

http://150.254.181.150/scripts/expertus.exe?KAT=c%3A\bib_am\par\&FST=data.fst&FDT=data.fdt&ekran=win&lnk
mask=2&cond=and&mask=2&F_00=10&V_00=Kadm+-+farmakologia

•

http://www.wsse.krakow.pl/strona/attachments/318_Kilka%20slow%20o%20metalach.pdf

•

www.wikipedia.pl