MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom podstawowy

Model odpowiedzi uwzglêdnia jej zakres merytoryczny, a nie jest œcis³ym wzorcem sformu³owania

(poza odpowiedziami jednowyrazowymi i do zadañ zamkniêtych).

Nr

zad.

Przewidywana odpowiedŸ

Punktacja

1.

Za podanie ka¿dej z dwóch prawid³owych cech – po 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

Zwarty uk³ad komórek tworz¹cych nab³onek. / Komórki nab³onka œciœle do siebie przylegaj¹.

è

Obecnoœæ b³ony podstawnej, na której le¿¹ komórki nab³onka. / Wytwarzanie przez
komórki nab³onka b³ony podstawnej.

2

2.

Za prawid³owe przyporz¹dkowanie dwóch z szeœciu wskazanych uk³adów do odpowiednich rodzajów funkcji – po 1 p.

è

Uk³ad nerwowy – B; uk³ad oddechowy – A, C.

è

Uk³ad krwionoœny – A, B, C; uk³ad pokarmowy – A, C.

è

Uk³ad hormonalny – B; uk³ad wydalniczy – C.

3

3.

Za prawid³owe wskazanie pierwiastka – 1 p.

è

Wapñ.

Za trafne okreœlenie rodzaju struktury koœci – 1 p.

è

Struktura koœci g¹bczasta.

2

4.

Za wskazanie osoby A wraz z trafnym uzasadnieniem – 1 p.

è

Osoba A. Wystêpuj¹cy u osoby chorej na cukrzycê niedobór insuliny powoduje znaczny
wzrost poziomu glukozy po up³ywie godziny od momentu spo¿ycia pokarmu zawie-
raj¹cego wêglowodany.

1

5.

Za wskazanie prawid³owego barwnika oddechowego i trafne uzasadnienie – 1 p.

è

Szybciej z tlenem ³¹czy siê mioglobina. Przy ciœnieniu równym 30 mm Hg utlenowana
(nasycona tlenem) jest ca³a mioglobina i tylko nieco ponad po³owa hemoglobiny. / Przy
niskim ciœnieniu têtniczym mioglobina ulega szybszemu utlenowaniu (nasyceniu tlenem)
ni¿ hemoglobina.

1

6.

Za trafne sformu³owanie ka¿dego z dwóch wniosków – po 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Pacjent I – zmniejszona liczba p³ytek krwi / trombocytów jest przyczyn¹ s³abej krze-
pliwoœci krwi / wolniejszego tempa krzepniêcia krwi.

è

Pacjent II – zwiêkszona liczba krwinek bia³ych / leukocytów mo¿e œwiadczyæ o tocz¹cym
siê w organizmie stanie zapalnym.

2

7.

Za prawid³owe wyjaœnienia znaczenia glikogenu w ka¿dym z dwóch wskazanych miejsc – po 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Glikogen zmagazynowany w w¹trobie s³u¿y do utrzymania odpowiedniego poziomu
glukozy we krwi.

è

Glikogen zmagazynowany w miêœniach jest Ÿród³em energii dla pracy miêœni.

2

8.

Za trafne wskazanie witaminy – 1 p.

è

b)

B

12

Za prawid³owe podanie nazwy choroby – 1 p.

è

Anemia z³oœliwa.

2

9.

Za podanie poprawnego przyk³adu pokarmu – 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

Kakao, czekolada, orzechy, migda³y, soja, banany, pestki dyni, jagody, ciemne pieczywo.

Za podanie prawid³owego znaczenia – 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

Reguluje pobudliwoœæ nerwow¹ i psychoruchow¹. / Wp³ywa na koncentracjê i pamiêæ. /
Aktywuje wiele enzymów, m.in. bior¹cych udzia³ w oddychaniu komórkowym. / Pomaga
przy wbudowywaniu wapnia do koœci.

2

MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom podstawowy

1

Nr

zad.

Przewidywana odpowiedŸ

Punktacja

10.

Za podanie prawid³owej nazwy – 1 p.

è

Karoten. / Czerwono-pomarañczowy barwnik roœlinny.

Za trafne podanie przyk³adu produktu roœlinnego – 1 p.

è

Pomidory, marchew, groch, kukurydza.

2

11.

Za podanie prawid³owego przyk³adu pozytywnych skutków – 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

Produkcja witaminy D. / Synteza melaniny – ciemnego barwnika, który poch³ania-
j¹c promieniowanie UV (ultrafioletowe), chroni komórki skóry przed ich szkodliwym
dzia³aniem.

Za podanie prawid³owego przyk³adu szkodliwych skutków – 1 p.

è

Starzenie siê skóry w rezultacie zaniku w³ókien bia³kowych nadaj¹cych skórze elastycz-
noœæ. / Uszkodzenie DNA w niektórych komórkach skóry / mutacje w materiale ge-
netycznym komórek skóry. / Poparzenia s³oneczne.

2

12.

Za prawid³owe po³¹czenia – 1 p.

è

A – III, B – I.

1

13.

Za trafne podanie ka¿dej z dwóch cech – po 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

Cia³o neuronu czuciowego znajduje siê poza istot¹ szar¹ rdzenia krêgowego, w której
umiejscowione jest cia³o neuronu ruchowego.

è

Neuron czuciowy przewodzi bodziec (impuls nerwowy) od receptora do rdzenia krêgo-
wego, a neuron ruchowy – od rdzenia krêgowego do efektora.

2

14.

Za prawid³owe wpisanie cyfr – 1 p.

è

6 – œlimak, 4 – kowade³ko, 1 – przewód s³uchowy, 5 – strzemi¹czko, 2 – b³ona
bêbenkowa, 3 – m³oteczek.

1

15.

Za poprawne sformu³owanie prawid³owoœci – 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

Mê¿czyŸni maj¹ wiêksz¹ pojemnoœæ ¿yciow¹ p³uc ni¿ dzieci o tym samym wzroœcie. /
Ch³opcy i mê¿czyŸni maj¹ wiêksz¹ pojemnoœæ ¿yciow¹ p³uc ni¿ dziewczêta i kobiety o tym
samym wzroœcie. / P³uca dziewcz¹t i kobiet maj¹ mniejsz¹ pojemnoœæ ¿yciow¹. / Im wiêkszy
wzrost, tym wiêksza jest pojemnoœæ ¿yciowa p³uc.

1

16.

Za trafne wskazanie zdania – 1 p.

è

D.

1

17.

Za prawid³owe podanie nazw i w³aœciwe przyporz¹dkowanie ka¿dej z trzech wymienionych struktur komórkowych do wskazanych
procesów – po 1 p.

è

Lizosom (A) – trawienie wewn¹trzkomórkowe.

è

Szorstka siateczka wewn¹trzplazmatyczna (B) – synteza bia³ek.

è

Mitochondrium (C) – oddychanie komórkowe.

3

18.

Za trafne okreœlenie wysokoœci temperatury – 1 p.

è

Pierwszy dzieñ – wysoka temperatura, drugi dzieñ – optymalna temperatura, trzeci dzieñ
– niska temperatura.

1

19.

Za prawid³owe wskazanie – 1 p.

è

Filtracja zachodzi w k³êbuszku nerkowym.

1

20.

Za prawid³owe wskazanie rysunku – 1 p.

è

A – oogeneza.

Za trafne podanie argumentu – 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Oogeneza prowadzi do powstania / utworzenia jednej komórki jajowej z jednej komórki
wchodz¹cej w mejozê.

2

MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom podstawowy

2

Nr

zad.

Przewidywana odpowiedŸ

Punktacja

21.

Za poprawne podanie nazw obu struktur – 1 p.

è

A – j¹dro komórkowe, B – wstawka.

Za prawid³owe okreœlenie funkcji – 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

J¹dro plemnika zawiera mêski materia³ genetyczny (DNA).

è

We wstawce mieszcz¹ siê mitochondria / jest bogata w mitochondria, które dostarczaj¹
energii umo¿liwiaj¹cej ruch plemnika / koniecznej dla ruchu witki plemnika.

2

22.

Za trafne sformu³owanie wniosku – 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Proporcje cia³a zmieniaj¹ siê wraz z wiekiem.

1

23.

Za podanie poprawnej liczby nukleotydów – 1 p.

è

116.

Za trafne uzasadnienie – 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Trzy nukleotydy koduj¹ jeden aminokwas.

2

24.

Za trafne wskazanie zapisu – 1 p.

è

B.

Za prawid³owe podanie ka¿dego z dwóch argumentów – po 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Pary zasad: G-C i T-A s¹ wzglêdem siebie komplementarne.

è

W RNA zamiast tyminy (T) wystêpuje uracyl (U), który tworzy komplementarn¹ parê
z adenin¹ (A).

3

25.

Za podanie prawid³owej nazwy procesu – 1 p.

è

Transkrypcja.

Za trafn¹ lokalizacjê w komórce – 1 p.

è

J¹dro komórkowe.

Za podanie prawid³owego wyjaœnienia – 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Dziêki procesowi transkrypcji informacja genetyczna zawarta w sekwencji nukleotydów
DNA jest przepisana na mRNA.

3

26.

Za trafne podanie ró¿nicy – 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

Ró¿nica dotyczy stosunku wielkoœci mózgoczaszki do twarzoczaszki. / Mózgoczaszka
cz³owieka jest o wiele wiêksza od mózgoczaszki goryla.

1

27.

Za prawid³owe podanie ka¿dego z dwóch dzia³añ – po 1 p.

Przyk³ady odpowiedzi:

è

Stosowanie jedynie nawozów naturalnych / zakaz stosowania nawozów sztucznych.

è

Mechaniczne usuwanie chwastów.

è

Opryski upraw wywarami z odpowiednich roœlin.

è

Opracowanie w³aœciwego p³odozmianu (nastêpstwa upraw) w celu powstrzymania rozwoju
niektórych chwastów.

2

28.

Za trafne podanie rodzaju ochrony – 1 p.

è

Ochrona czynna.

Za podanie prawid³owego uzasadnienia – 1 p.

Przyk³ad odpowiedzi:

è

£¹ki, które nie by³yby koszone, zarasta³yby, a w konsekwencji zniszczeniu ulega³yby
tereny gniazdowania niektórych ptaków bagiennych.

2

MODELE ODPOWIEDZI. BIOLOGIA. Poziom podstawowy

3