MIĘDZYNARODOWE ORGANIZACJE FINANSOWE

Wykład 1: Wstęp (02.10.2008)

PRZYCZYNY POWSTAWANIA ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

Organizacje międzynarodowe zaczęto zakładać w XVII/XVIII w. Wcześniej nie istniała potrzeba tworzenia takich organizacji. W związku z postępem technicznym (skonstruowanie silnika spalinowego, telefonu itd.), rozwojem gospodarczym na skalę światową, rozwojem handlu międzynarodowego, komunikacji i transportu zaistniała potrzeba zawierania umów między państwami, wspólnych zasad i reguł.

Pierwszymi organizacjami międzynarodowymi były między innymi:

• Międzynarodowy Związek Telegraficzny (1865)

• Międzynarodowy Związek Radiotelegraficzny (1906)

• Związek Pocztowy (1878)

• Międzynarodowe Biuro Miar i Wag

Jedną z najstarszych organizacji finansowych był Bank Rozrachunków Międzynarodowych (1930)

Organizacje finansowe powstawały po I i II wojnie światowej, kiedy nastąpił rozwój nauki, handlu, przepływ kapitału i usług.

Pod koniec II wojny światowej powstawały organizacje, których zadaniem było przywrócenie równowagi sprzed wojny. Były to:

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (1944)

• Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy) - pomoc po zniszczeniach wojennych.

KORPORACJA TRANSNARODOWA - działa w kilku państwach (2-3)

INWESTYCJE MIĘDZYNARODOWE

INWESTYCJA BEZPOŚREDNIA - przepływ kapitału polegający na zakupie nieruchomości. Inwestor jedzie do danego kraju i tworzy tam firmę.

INWESTYCJE PORTFELOWE - najczęściej w akcje, obligacje.

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE - DEFINICJA

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE - zrzeszenie co najmniej 3 podmiotów utworzone dla realizacji wspólnego celu, który ma charakter międzynarodowy, bądź jest realizowany poprzez działalność międzynarodową.

ORGANIZACJE MIĘDZYNARODOWE - zinstytucjonalizowana forma współpracy suwerennych państw w określonej dziedzinie, np. oświaty, finansów, z wyodrębnionymi stałymi organami, podejmującymi decyzje w sprawach wspólnych zadań i środków służących do ich realizacji.

STATUT (umowa założycielska) - jest podstawą funkcjonowania organizacji . Określa cele i zadania organizacji, obowiązki członków i ich kompetencje, siedzibę, zasady finansowania itd.

• Jest podstawą prawną istnienia i funkcjonowania organizacji

• Podlega procedurze ratyfikacji

• Zmienia się wraz z potrzebami organizacji

Statut zawiera:

• Cele organizacji

• Warunki przystąpienia

• Prawa i obowiązki członków

• Siedzibę

• Stosunki z innymi organizacjami

• Źródła finansowania

• Procedurę powoływania organów

• Skład organów

• Tryb podejmowania decyzji

• Zasady kontroli

• Bilans organizacji

PROCES UTWORZENIA (ZAŁOŻENIA) ORGANIZACJI

Organizacje międzynarodowe powstają przez zawarcie przez państwa (ewentualnie przez inne podmioty) wielostronnego traktatu (umowy międzynarodowej) zwanego umową założycielską (statutem, aktem konstytucyjnym)

PROCEDURA ZAŁOŻENIA ORGANIZACJI:

1. Inicjatywa (państwa, kilku państw lub istniejącej organizacji)

2. Czynności przygotowawcze:

• Opracowanie wstępnego projektu statutu

• Ustalenie listy uczestników konferencji założycielskiej

• Organizacja konferencji założycielskiej

3. Konferencja założycielska - dyskusje, powołanie organów zarządzających.

4. Ratyfikacja i podpisanie statutu (2/3 państw obecnych i biorących udział w głosowaniu)

PRAWO ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ - ogół norm prawnych regulujących tworzenie i funkcjonowanie organizacji międzynarodowych, tzw. Międzyrządowych zrzeszających państwa.

WYKŁAD 2: Klasyfikacja organizacji międzynarodowych. (09.10.2008)

KLASYFIKACJA ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

1. Kryterium: Skład członkowski.

1. Rządowe ( = międzyrządowe = państwowe = międzypaństwowe = publiczne)

• Trwały charakter

• Członkami są państwa

• Statut - wielostronna umowa międzynarodowa

• Stałe organy o kompetencjach określonych w statucie

• Członkowie działają dla realizacji wspólnych celów.

2. Pozarządowe ( = niepaństwowe = prywatne)

• Trwały charakter

• Członkami są osoby fizyczne, prawne lub ich związki

• Statut - porozumienie prawa prywatnego

• Stałe organy o kompetencjach określonych w statucie

• Członkowie działają dla realizacji wspólnych celów, cel ma charakter międzynarodowy lub realizowany przez działalność międzynarodową.

2. Kryterium: Zakres podmiotowy.

1. Globalne - chcą zrzeszać jak największą liczbę państw świata (ONZ)

2. Partykularne - charakter regionalny, położone w zamkniętym regionie (Unia Afrykańska, Liga Państw Arabskich)

3. Kryterium: Zakres działalności.

1. Ogólne (uniwersalne) (ONZ)

• Maksymalny zakres kompetencji

• Zajmują się całokształtem zadań, problemów

2. Wyspecjalizowane (funkcjonalne) (NATO, FAO, UNESCO)

• Ściśle sprecyzowany zakres kompetencji

• Mają konkretny cel i nie wychodzą poza niego w swojej działalności.

4. Kryterium: Możliwość przystąpienia.

1. Otwarte - bez limitu członków, każdy może przystąpić, jeśli tylko spełni warunki.

2. Półotwarte - tylko państwa spełniające kryteria selekcji (np. położenie w danym regionie, ustrój itp.)

3. Zamknięte - nie można przystąpić, zrzeszają tylko założycieli organizacji, nie rozszerzają się.

5. Kryterium: Stopień władzy organizacji nad członkami.

1. Klasyczne - uchwalają zalecenia albo normy prawne

2. Ponadpaństwowe (ponadnarodowe) - istnieją organy, którym rządy państw członkowskich przekazują część kompetencji. Organy te mają prawo do podejmowania decyzji w określonym zakresie (te decyzje muszą zostać przyjęte przez państwa).

6. Kryterium: Cele i skutki działalności.

1. Koordynujące - celem jest intensywna współpraca międzynarodowa w danej dziedzinie (Bank Światowy, Światowa Organizacja Handlu).

2. Integrujące - celem jest doprowadzenie do przemian strukturalnych w systemie prawnym i ekonomicznym, aby zunifikować (ujednolicić) rozwiązania tworząc wspólny organizm gospodarczy; stworzenie obszaru, na którym będą żyły różne narody i będą miały jednolite struktury prawne i ekonomiczne.

7. Kryterium: Posiadanie lub nie specjalnych więzów łączących z innymi organizacjami.

1. Wyspecjalizowane w ramach jakiejś rodziny organizacji (Bank Światowy i Grupa Banku Światowego)

2. Nieposiadające takiego statusu

8. Kryterium: Znaczenie w stosunkach międzynarodowych.

1. O dużym znaczeniu - globalne, o szerokim spektrum działania (Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Unia Europejska, Bank Światowy).

2. O małym znaczeniu - nie mają siły przebicia.

3. „Marte” - powstały i istnieją, ale nie działają.

9. Kryterium: Działanie.

1. Polityczne

2. Gospodarcze

3. Finansowe

PODMIOTOWOŚĆ MIĘDZYNARODOWOPRAWNA

Organizacje międzynarodowe działają w ramach gospodarki światowej jako jej kreatorzy i uczestnicy. Wobec tego organizacje międzynarodowe są uczestnikami społeczności międzynarodowej.

Organizacje międzynarodowe są podmiotami prawa międzynarodowego publicznego. Posiadają one PODMIOTOWOŚĆ MIĘDZYNARODOWOPRAWNĄ, na którą składają się:

• Zdolność prawna, czyli zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków.

• Zdolność do działań prawnych, czyli do wywoływania skutków prawnych.

Wyróżniamy dwa rodzaje podmiotowości międzynarodowoprawnej:

1. Pierwotna i pełna - taką podmiotowość mają państwa.

2. Pochodną i ograniczoną - mają organizacje międzyrządowe (może być nadana przez państwa, które także określają jej zakres).

Atrybuty podmiotowości organizacji międzynarodowych:

• Prawo zawierania umów międzynarodowych

• Prawo utrzymywania stosunków dyplomatycznych

• Prawo występowania z roszczeniami międzynarodowymi oraz obowiązek ponoszenia odpowiedzialności międzynarodowej.

CZŁONKOWIE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

1. Założyciele (członkowie pierwotni) - brali udział w zakładaniu organizacji

2. Członkowie wtórni - dołączyli po założeniu, w trakcie działania organizacji.

Lub

1. Zwyczajni

2. Uprzywilejowani - zwiększone uprawnienia (np. podwójny głos)

Lub

1. Pełni (zwyczajni) - typowy katalog praw i obowiązków, działają we wszystkich organach.

2. Niepełni (częściowi) - ograniczone możliwości w organizacji, np. nie mają prawa do głosowania, nie mogą zasiadać we władzy (Przykład: Stowarzyszeni - mają niepełne prawa)

INICJATORZY ZAŁOŻENIA ORGANIZACJI - nie koniecznie członkowie pierwotni.

WYKŁAD 3 (16.10.2008)

FUNKCJE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

FUNKCJA jest synonimem zadań i celów, jakie twórcy organizacji stawiają przed nią.

Podział funkcji ze względu na typy zachodzących procesów i metod działania:

• Regulacyjne

• Kontrolne - kontrolowanie członków organizacji oraz władz i zarządu (sprawdzanie, czy właściwie są wykorzystywane środki, czy zbyt duża część środków nie jest przeznaczana na administrację itp.)

• Operacyjne - związane z realizacją zadań wyznaczonych przez organizację

lub

• kredytowe

• regulacyjno-stabilizacyjne

• integracyjne - współdziałanie w określonych celach; scalanie, łączenie się w jakąś całość.

Podział funkcji ze względu na cele stawiane przez członków:

• strategiczne = polityczne - aby wywierać wpływ, mieć większą siłę przebicia

• adaptacyjne = ekonomiczne - wspólne działania w określonych kwestiach ekonomicznych

• symboliczne = estetyzujące - poprawa jakości życia, ochrona środowiska itp.

SFERY FUNKCJONOWANIA ORGANIZACJI:

• WEWNĘTRZNA - dotyczy sprawnego działania samej organizacji, ustalenia wewnętrzne członków.

• ZEWNĘTRZNA - zależy od siły finansowej członków i możliwości finansowania jej celów (to, co wpływa na działanie organizacji z zewnątrz)

STRUKTURA ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ

OSOBY FIZYCZNE nie mogą być członkami organizacji międzyrządowych. Mogą w niej jedynie występować w dwóch postaciach, jako:

• delegaci poszczególnych państw, którzy reprezentują swoje państwo.

• obserwatorzy - pochodzą z państw, które nie są członkami organizacji, a jedynie przyglądają się pracy tej organizacji.

FUNKCJONARIUSZ MIĘDZYNARODOWY - osoba mianowana lub wybrana ze względu na swoje kwalifikacje zawodowe bądź cechy osobowe przez organ organizacji międzynarodowej, na stałe zatrudniona i pobierająca wynagrodzenie. Jest to osoba, która działa na rzecz, dla dobra i w imieniu organizacji (nie na rzecz swojego państwa). Inne państwa nie mogą wpływać na tę osobę, jest ona niezależna od państwa członkowskiego. Np. Członkowie Komisji Europejskiej.

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

TRZY ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO:

• Traktaty

• Zwyczaje

• Uchwały

ZNACZENIE ŹRÓDEŁ PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

	Umowa	Zwyczaj międzynarodowy	Uchwała organizacji międzynarodowej
Powstanie	Znaczenie wyłączne	-	-
Funkcjonowanie	Znaczenie duże	Znaczenie znikome	Znaczenie bardzo duże

Umowa międzynarodowa = traktat = konwencja

UCHWAŁA jest źródłem prawa, ale aby nim była w ramach organizacji międzynarodowej muszą być spełnione warunki:

• Musi być to uchwała organizacji międzynarodowej

• Musi być uchwałą wiążącą - musi być przyjęta, a członkowie zobowiązują się do jej przestrzegania

• Musi mieć charakter normatywny - tworzy normy prawne

TRYBY PODEJMOWANIA UCHWAŁ W ORGANIZACJACH MIĘDZYNARODOWYCH

• Jednomyślne podejmowanie uchwał - wszystkie państwa muszą poprzeć uchwałę, aby została ona przyjęta (wystarczy jeden sprzeciw, aby uchwała została odrzucona).

• Podejmowanie uchwał większością głosów:

• Zwykła większość głosów - jeżeli więcej państw zagłosowało „za” niż „przeciwko”, uchwała jest uchwalona. Głosy wstrzymujące się nie mają przy tym praktycznego znaczenia. (Przykład: spośród 20 państw: 2 za uchwałą, 1 przeciw, reszta wstrzymuje się - uchwała zostaje przyjęta)

• Bezwzględna - zostanie przyjęta, jeżeli za uchwałą zagłosuje więcej niż 50% państw. Głosy wstrzymujące mają takie samo znaczenie jak głosy przeciwne. (15 państw: „za” 8, „przeciw” 7 - uchwała przyjęta, bo 8>15/2)

• Kwalifikowana większość - mamy określoną ułamkowo ilość osób, które mają być „za”(najczęściej 2/3 lub ¾ liczby państw członkowskich).

• Podejmowanie uchwał w systemie contracting out - państwo może w określonym terminie złożyć sprzeciw wobec uchwały i tym samym wyłączyć się z jej zastosowania wobec niego (uchwała wówczas nie obowiązuje tylko tego państwa, które złożyło sprzeciw).

SANKCJE ZNAJDUJĄCE SIĘ W DYSPOZYCJI ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ

PRAWO TRAKTATÓW - należy do międzynarodowego prawa publicznego. Ogół norm prawnych regulujących kwestie zawierania umów międzynarodowych, ich obowiązywania oraz stosowania. Reguluje to Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 1969 i z 1986 r. Normy te mają charakter zwyczajowy, są skodyfikowane (zebrane w ogół norm prawnych).

UMOWA MIĘDZYNARODOWA (traktat, konwencja) - zgodne oświadczenie dwóch lub więcej państw bądź podmiotów prawa międzynarodowego, które jest prawotwórcze.

TRYB ZAWIERANIA UMOWY

FINANSOWANIE ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA:

• Zasoby własne

• Składki członkowskie

• Udziały

• Odpłatne usługi

• Dochody z lokat

• Zasoby pożyczone

• Pożyczki

• Kredyty

WYKŁAD 4: Organizacja Narodów Zjednoczonych (23.10.2008)

HISTORIA UTWORZENIA ONZ

• Prototypem ONZ była Liga Narodów z 1919;

• 14.08.1941 podpisanie Karty Atlantyckiej z inicjatywy F.D. Roosevelta prezydenta USA i W. Churchila premiera w. Brytanii;

• 1942 podpisanie Deklaracji Narodów Zjednoczonych przez 26 państw;

• 1944 - ustalenie najważniejszych postanowień przyszłego statutu ONZ;

• 25.04-16.06.1945 powołanie w San Francisko przez 50 państw ONZ;

• 24.10.1945 wejście w życie Karty NZ;

• 10.01.1946 pierwsze posiedzenie Zgromadzenia Ogólnego ONZ.

CECHY CHARAKTERYSTYCZNE ONZ

• Jest organizacją uniwersalną;

• Siedzibą główną jest Nowy Jork, w Europie - Genewa;

• Zrzesza 191 państw;

• Posiada międzynarodową osobowość prawną;

• Posiada zdolność do działań prawnych na terytorium każdego z jej państw członkowskich;

• Statutem ONZ jest Karta NZ składająca się z 111 artykułów ujętych w XIX rozdziałach (przetłumaczona na: chiński, francuski, rosyjski, angielski, hiszpański);

• Języki oficjalne to chiński, francuski, rosyjski, angielski, hiszpański, arabski, niemiecki;

• Języki robocze to: angielski i francuski, a w Zgromadzeniu Ogólnym - hiszpański i rosyjski.

CELE ONZ

• Utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, w tym celu stosowanie skutecznych środków zbiorowych w zapobieganiu zagrożeń pokoju i ich usytuowanie;

• Rozwijanie i umacnianie przyjaznych stosunków między narodami, opartych na zasadach suwerennej równości i prawie do samostanowienia narodów;

• Popieranie rozwoju gospodarczego i społecznego wszystkich narodów oraz współpracy państw w celu rozwiązywania problemów społecznych, gospodarczych, humanitarnych i kulturalnych;

• Popieranie i zachęcanie do poszanowania praw człowieka i podstawowych wolności.

FUNKCJE ONZ

1. Funkcje operacyjne (udzielanie pomocy technicznej);

2. Funkcje regulacyjne (stwarzanie forum negocjacji i dyskusji na temat międzynarodowych problemów społeczno-gospodarczych);

3. Funkcje kontrolne (nadzór i kontrola państw członkowskich co do wypełniania postanowień Karty NZ).

OSOBOWOŚĆ I PODMIOTOWOŚĆ PRAWNA ONZ

ONZ posiada zdolność do:

• Zawierania umów;

• Nabywania i zbywania majątku ruchomego oraz nieruchomego;

• Bycia stroną w sporze.

PODSTAWOWE RODZAJE UMÓW PODPISYWANE PRZEZ ONZ:

1. Umowa w sprawie siedziby;

2. Umowy zawierane w związku z realizacją funkcji operacyjnych;

3. Umowy o współpracy i koordynacji działalności, zawierane między organizacjami a ONZ;

4. Umowy o pomocy technicznej;

5. Umowy o członkostwie.

FINANSOWANIE DZIAŁALNOŚCI ONZ

Źródła finansowania:

• Budżet zwyczajny - z kosztów działalności administracyjnej

• Fundusze specjalistyczne - z dobrowolnych składek deklarowanych przez kraje członkowskie, przeznaczane na programy pomocy gospodarczej i społecznej

Składki na podstawie dochodu narodowego w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

• Największe składki płacą: USA (25%), Japonia (19,98%), Niemcy (9.08%), Francja (6,54%)

• Najwięksi dłużnicy: USA, Ukraina, Rosja, Białoruś, Brazylia, Francja, Niemcy.

CZŁONKOSTWO W ONZ

Członkostwo w ONZ jest otwarte. Członkowie są:

• Pierwotni - państwa z konferencji w San Francisko i te które podpisały Deklarację Narodów Zjednoczonych.

• Wtórni - każde państwo miłujące pokój, przyjmujące zobowiązania zawarte w Karcie i będące w stanie je wypełnić.

Przyjęcie nowego członka:

Państwo ubiegające się o członkostwo składa wniosek do Sekretarza Generalnego. Wniosek jest opiniowany przez Radę Bezpieczeństwa. Zgromadzenie Ogólne uchwałą podjętą większością 2/3 głosów wyraża zgodę na przyjęcie nowego członka.

Wykluczenie członka następuje, gdy łamie on zasady Karty NZ. Rada Bezpieczeństwa wydaje zalecenie. Zgromadzenie Ogólne większością 2/3 głosów podejmuje uchwałę wykluczenia.

Zawieszenie członka - gdy Rada Bezpieczeństwa zastosowała akcje prewencji lub przymusu. Rada Bezpieczeństwa wydaje zalecenie. Zgromadzenie Ogólne większością 2/3 głosów podejmuje uchwałę zawieszenia.

Zawieszenie prawa głosowania w Zgromadzeniu Ogólnym - gdy państwo zalega z płaceniem składek na rzecz Organizacji.

GŁÓWNE ORGANY ONZ

• ZGROMADZENIE OGÓLNE - organ plenarny ONZ. Każde państwo członkowskie ma tu swojego przedstawiciela (1-5), każde państwo ma jeden głos. Corocznie odbywane są sesje zwyczajne. Sekretarz Generalny może zwoływać w sytuacjach wyjątkowych sesje nadzwyczajne (na żądanie Rady Bezpieczeństwa lub większości członków).

Kompetencje Zgromadzenia Ogólnego:

• Omawianie spraw bieżących, dotyczących pokoju i bezpieczeństwa;

• Ustalanie środków zapobiegania konfliktom;

• Udzielanie zaleceń Radzie Bezpieczeństwa lub członkom organizacji (np. do prezydenta danego kraju);

• Inicjowanie badań;

• Badanie i zatwierdzanie budżetu.

Podejmowanie uchwał:

• W sprawach ważnych - większością 2/3 głosów członków obecnych i głosujących;

• W pozostałych sprawach - zwykłą większością głosów (więcej „za” niż „przeciw”, „wstrzymani” się nie liczą);

• W sprawie sędziów do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości - bezwzględną większością głosów;

• W sprawie poprawek do Karty NZ i konferencji rewizyjnej - większością 2/3 głosów wszystkich członków organizacji;

• Uchwały w drodze konsensusu.

• RADA BEZPIECZEŃSTWA - ponosi odpowiedzialność za utrzymanie międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Składa się z 15 członków (5 członków stałych - przedstawiciele W.Brytanii, USA, Francji, Rosji, Chin; 10 członków wybiera Zgromadzenie Ogólne na 2 lata większością 2/3 głosów). Każde państwo członkowskie posiada w Radzie jednego przedstawiciela, a każdy członek Rady jest stale reprezentowany w siedzibie organizacji.

Kompetencje Rady Bezpieczeństwa:

• Badanie każdego sporu i sytuacji, która może doprowadzić do nieporozumień międzynarodowych;

• Wydawanie zaleceń w celu pokojowego załatwiania sporów;

• Podejmowanie decyzji i akcji w razie agresji i naruszenia pokoju;

• Przyjmowanie nowych członków, zawieszanie, wykluczanie itd.

Postępowanie Rady Bezpieczeństwa w razie konfliktu:

W razie agresji lub konfliktu pierwszym krokiem Rady Bezpieczeństwa jest wysłanie przedstawicieli i negocjacje, przedstawianie zaleceń pokojowego rozwiązania sporu. Kolejnym ostatecznym krokiem jest przeciwdziałanie poprzez nakładanie sankcji niewojskowych (zupełne lub częściowe przerwanie stosunków gospodarczych, komunikacji, stosunków dyplomatycznych) i wojskowych (akcje powietrzne, morskie, lądowe sił zbrojnych - demonstracje, blokady i operacje sił zbrojnych).

• RADA GOSPODARCZA I SPOŁECZNA - składa się z 54 członków wybieranych przez Zgromadzenie Ogólne w systemie rotacyjnym (co roku wymienia się 18 członków, których kadencja trwa 3 lata). Każdy członek Rady ma jednego przedstawiciela.

Kompetencje Rady Gospodarczej i Społecznej:

• Sprawy gospodarcze, kulturalne, wychowawcze i zdrowia

• Prowadzi badania

• Zwołuje konferencje międzynarodowe dotyczące zagrożenia życia, problemów gospodarczych itp.

• Uchwały większością głosów, każde państwo ma jeden głos

• RADA POWIERNICZA - obecnie organ martwy, ze względu na fakt, że została ona utworzona, by nadzorować kontrolę nad realizacją postanowień Karty NZ, dotyczących administrowania terytoriami powierniczymi.

• SEKRETARIAT - tworzony przez Sekretarza Generalnego i personel. Personel zajmuje się obsługą administracyjną, finansową i prawną. Sekretarz Generalny jest najwyższym funkcjonariuszem administracyjnym ONZ. Składa Zgromadzeniu Ogólnemu sprawozdania roczne z działalności organizacji. Analizuje problemy występujące na świecie, selekcjonuje i przedstawia sposoby rozwiązania problemów. Jego zadaniem jest utrzymywanie pokoju na świecie. Kadencja trwa 5 lat. Wybierany przez Zgromadzenie Ogólne, a sam wybiera sobie personel.

• MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI - organ sądowy ONZ. Funkcjonuje na podstawie zapisów Karty NZ oraz statutu Trybunału. Składa się z 15 sędziów niezawisłych, którzy reprezentują wysoki poziom moralny i odpowiednie kwalifikacje, żeby zajmować takie stanowisko. Jako sędziowie zasiadają często osoby uczone (wykładowcy, profesorowie). Wybierani bez względu na obywatelstwo, ale nie może być dwóch sędziów o tym samym obywatelstwie. Nie reprezentują swoich państw, a instytucję Trybunału. Wybierani przez Radę Bezpieczeństwa i Zgromadzenie Ogólne bezwzględną większością głosów. Kandydatury sędziów są zgłaszane przez narodowych arbitrów. Siedzibą MTS jest Haga. Gwarantowana jest bezstronność wyrokowania.

Zadania:

• Wydawanie opinii doradczych

• Rozstrzyganie sporów międzynarodowych.

Stronami postępowania przed Trybunałem mogą być tylko państwa (członkowie lub nie). Organizacja międzynarodowa nie może być stroną. MTS orzeka w oparciu o konwencje międzynarodowe (powstają w wyniku porozumień między państwami), zwyczaje międzynarodowe, ogólne zasady prawa uznawane przez narody cywilizowane, orzeczenia sądowe, opinie ekspertów)

• Do tego jeszcze różne organizacje, które spełniają określone cele. Są to: agencje wyspecjalizowane, programy, fundusze, instytuty badawcze i naukowe, komisje funkcjonalne i regionalne oraz inne organizacje (np. FAO [ONZ do spraw Wyżywienia i Rolnictwa], UNESCO [ds. Oświaty, Nauki i Kultury], WHO itd.).

ORGANIZACJE WYSPECJALIZOWANE W RAMACH ONZ

• Duża niezależność

• Autonomiczne źródła dochodów

• Własny budżet

• Wyspecjalizowany personel.

NAJWAŻNIEJSZE WYSPECJALIZOWANE ORGANIZACJE ONZ:

• Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU) 1865

• Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO) 1873

• Powszechny Związek Pocztowy (UPU) 1874

• Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO) 1919

• Organizacja ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) 1945

• Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) 1946

• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO) 1946

• Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) 1958

• Światowa Organizacja Handlu (WTO) 1995

• Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF) 1944

• Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO) 1966

• Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO) 1983

• Światowa Organizacja Turystyki (WTO)

DZIAŁALNOŚĆ ONZ - PRIORYTETY DZIAŁALNOŚCI:

• Stworzenie systemów wczesnego ostrzegania przed potencjalnymi konfliktami i prowadzenie dyplomacji prewencyjnej;

• Działalność pokojowa, utrzymywanie pokoju i rozwiązywanie sporów;

• Rozbrojenie, kontrole i redukcja zbrojeń;

• Popieranie efektywnego systemu powszechnego i zbiorowego bezpieczeństwa;

• Popieranie bardziej sprawiedliwego i celowego kierowania gospodarką światową;

• Mobilizacja środków i opracowanie strategii w celu przezwyciężenia masowego ubóstwa i skrajności;

• Przywództwo w ochronie środowiska i w zarządzaniu globalnymi zasobami;

• Zarządzanie oraz łagodzenie pilnych i wszelkich problemów (klęski żywiołowe, AIDS, międzynarodowy handel narkotykami, migracje i uchodźctwo);

• Koordynacja i doskonalenie zdolności systemu NZ do współpracy na rzecz rozwoju;

• Rozwój i przestrzegania praw człowieka, ze szczególną uwagą dyskryminacji płci;

• Umacnianie zrozumienia wartości kulturowej, różnorodności i wysiłku na rzecz jej zachowania;

• Popieranie podstawowych i nowych badań, tworzenie globalnych banków danych oraz multidyscyplinarne analizy globalnych trendów;

• Stymulowanie udziału w systemie NZ wszystkich części składowych społeczeństwa obywatelskiego, obywateli i ich organizacji, przedstawicieli biznesu, instytucji badawczych i akademickich oraz środków masowego komunikowania.

UNDP

UNDP - United Nations Development Programme - działa w ramach ONZ. Udziela bezzwrotnej pomocy rozwojowej.

CELE UNDP

• Podnoszenie stopy życiowej I pełnego zatrudnienia w rozwoju społeczno-gospodarczym;

• Rozwiązywanie międzynarodowych problemów społecznych, zdrowotnych;

• Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności.

STRUKTURA UNDP

• Członkami tej organizacji są członkowie ONZ (ci, którzy chcą).

• Siedziba jest w Nowym Jorku. Program działa w 174 krajach.

• Dyrektor mianowany jest przez Sekretarza Generalnego ONZ. Dyrektor kieruje czterema regionalnymi biurami i nadzoruje działalność stworzonych w ramach organizacji funduszy. Są to takie fundusze, jak:

• Fundusz Rozwoju Kapitału Narodów Zjednoczonych

• Odnawialny Fundusz Badań Zasobów Naturalnych

• Fundusz Rozwoju Dla Kobiet

• Ochotnicy Narodów Zjednoczonych

• Biuro Sudańsko-Sahelskie Narodów Zjednoczonych

• Fundusz Nauki i Technologii na rzecz Narodów Zjednoczonych.

• Rada Zarządzająca - organ nadzorczy: składa się z przedstawicieli 48 krajów. Rada zbiera się dwa razy do roku. Określa ogólną politykę tego programu, sprawuje nadzór nad działalnością organów administracyjnych i zatwierdza projekty pomocy.

• Średnio realizuje 5.000 przedsięwzięć rocznie w ponad 150 państwach.

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA

• Dobrowolne składni państw członkowskich;

• Wkłady wnoszone przez kraje korzystające z pomocy;

• Współfinansowanie programów przez inne kraje;

• Środki od instytucji i osób fizycznych (środki powyżej 10.000 $ wpłacane za zgodą Rady Zarządzającej);

• Środki przekazane z budżetu systemu ONZ.

ZASADY UDZIELANIA POMOCY

1. Dla państw o najniższym dochodzie (bierze się dochód per capita) - nie przekracza 750$ na osobę rocznie;

2. Może być dostarczona na prośbę zainteresowanego kraju i odpowiadać jego potrzebą;

3. Celem jest wzrost produkcji poprzez wykorzystanie zasobów ludzkich i materialnych kraju (nawet edukacja);

4. Pomoc techniczna nie może być pretekstem do obcej ingerencji ekonomicznej.

POLSKA W UNDP

POLSKA również zasiada w Radzie od 1950 roku. Uzyskaliśmy ok. 40.000.000 $ w ramach pomocy.

Obecnie jesteśmy donatorem - krajem udzielającym pomocy innym państwom.

WYKŁAD 6: Bank Rozrachunków Międzynarodowych (06.11.2008)

BANK ROZRACHUNKÓW MIĘDZYNARODOWYCH (BIS) - GENEZA

• Założony w 1930 roku na konferencji w Hadze

• Największą międzynarodowa organizacja świadcząca bezzwrotną pomoc rozwojową, inwestycyjną techniczną

• Sprzyja międzynarodowej współpracy walutowej i finansowej

• Obecnie: Bank dla banków centralnych

• Na początku miał wypłacać odszkodowania wojenne i rozliczać takie transakcje

• Powstał z inicjatywy Rady Społeczno-Gospodarczej ONZ i jest ściśle z nią związany

• Był pierwotnie własnością rządową i osób prywatnych

• Obecnie w całości jest własnością banków centralnych krajów z nim zrzeszonych.

PODSTAWA ISTNIENIA BANKU

1. Konwencja zawarta między rządami: Niemiec, Belgii, Francji, Wielkiej Brytanii, Irlandii, Włoch, Japonii a rządem Szwajcarii, która uznawała zasady i cele działania BIS oraz zawierała zgodę na potwierdzenie działalności Banku na terytorium Szwajcarii;

2. Przywileje banku, podpisane przez banki centralne Belgii, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, Japonii;

3. Statut Banku dołączony do Konwencji.

ORGANIZACJA

• Siedzibą Banku jest Bazyela w Szwajcarii;

• Od 2001 roku BIS posiada Biuro Przedstawicielskie w Hongkongu dla Azji, Pacyfiku i Republiki Chin;

• Od 2002 roku otworzył swoje przedstawicielstwo dla Ameryki w Meksyku;

• 2001 r. utworzona zostaje Azjatycka Rada Konsultacyjna;

• Największą władzą Banku jest Zgromadzenie Ogólne. Składa się z przedstawicieli wszystkich członków (55) i zbiera się raz do roku. Przyjmuje roczne sprawozdanie Banku, bilans, decyduje o podziale dywidendy itp.;

• 130 państw i organizacji międzynarodowych ma w BIS swoje depozyty.

CZŁONKOWIE BIS

Banki centralne 55 państw. Od 2000 roku udziałowcem BIS zostaje Europejski Bank Centralny.

RADA DYREKTORÓW

• Przewodniczący: Jean-Pierre Roth, Prezes Rady Prezesów Szwajcarskiego Banku Narodowego;

• 20 członków (maj 2008);

• Zarząd: 6 wicedyrektorów - prezesi Banków Centralnych z Belgii, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Włoch, USA. Każdy wicedyrektor mianuje jednego członka Rady ze swojego kraju;

• Statut przewiduje wybór nie więcej niż 9 dodatkowych członków;

• Rada zbiera się 6 razy w roku.

CZTERY KOMITETY DORADCZE:

• Komitet Administracyjny

• Komitet Zarządzania Ryzykiem

• Komisja Rewizyjna Zarządu

• Komisja do Spraw Nominacji

• Dwa Podkomitety Konsultacyjny i Audytu

BANK SKŁADA SIĘ Z TRZECH DEPARTAMENTÓW

• Departament Pieniężny i Ekonomiczny

• Departament Bankowy

• Sekretariat i Obsługa Prawna

KAPITAŁ BANKU

• BIS ma formę spółki akcyjnej

• Akcjonariuszami są Banki Centralne

• Kapitał zakładowy wynosił 1,5 mld. franków w złocie(GF = 1 frank w złocie = 0,2903 g. czystego złota = 1 frank szwajcarski) i został podzielony na 600 tys. Akcji po 2,5 tys. Złotych franków szwajcarskich, z czego wyemitowano 529.125 akcji

• Około 14% kapitału BIS znajdowało się w rękach prywatnych

• 25.11.2002 Trybunał Arbitrażowy w Hadze wydał decyzję, w której stwierdza, że całość akcji BIS będąca w posiadaniu prywatnym musi być wykupiona z rąk prywatnych

• Od 01.04.2003 po 73 latach funkcjonowania, złote franki zostały zastąpione SDR (Specjalna Prawo Ciągnienia, będące jednostką walutową Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

DZIAŁALNOŚĆ

• Początkowa działalność BIS przypada na okres wielkiego kryzysu lat 30 i koncentrowała się na rozliczeniu odszkodowań wojennych

• Bank podjął próby zwiększenia płynności banków centralnych, w latach 1935-1938 zawarł z kilkunastoma bankami porozumienia dotyczące możliwości udzielania kredytów w walutach obcych i w złocie w zamian za depozyty w walucie narodowej.

OBECNE ZADANIA BIS

• rozwój współpracy między bankami centralnymi i organizacjami międzynarodowymi

• Pomoc finansowa dla banków centralnych

• Prowadzenie prac badawczych i publikacje danych statystycznych

• Pełnienie funkcji agenta i powiernika w stosunku do różnych międzynarodowych funduszy

• Jest miejscem spotkań gubernatorów banków centralnych, które to odbywają się na trzech poziomach:

• spotkania zarządu

• zebrania prezesów banków centralnych krajów g-10

• spotkania prezesów banków centralnych

POLSKA W BIS

• Polska od samego początku jest członkiem BIS

• W 1930 roku podpisała konwencję o utworzeniu Banku

• Prezes NBP uczestniczy w dorocznym walnym zgromadzeniu BIS

• NBP posiada w BIS rachunek NOSTRO oraz terminowe lokaty w walutach wymienialnych, a także specjalne depozyty terminowe.

• W 1989 roku Polska uzyskła od BIS krótkoterminowy kredyt mostowy w wysokości 129 mln $ - spłacony

• NBP obecnie 8 tysięcy akcji BIS, od których uzyskujemy dywidendę

• Członkostwo w NBP w BIS zobowiązuje sektor bankowy do przestrzegania międzynarodowych standardów

• Dzięki członkostwu w BIS, NBP jest instytucją budzącą zaufanie i posiadającą prestiż na arenie międzynarodowej

WYKŁAD 7: Międzynarodowy Fundusz Walutowy (13.11.2008)

HISTORIA

Międzynarodowy Fundusz Walutowy został założony podczas konferencji Organizacji Narodów Zjednoczonych United Nations Monetary and Financial Conference, która odbyła się w dniach 01-22.07.1944 w Bretton Woods (New Hampshire) w USA.

Formalnie powstał jenak dopiero rok później, kiedy to 27.12.1945 29 państw-założycieli podpisało tzw. Warunki porozumienia (Articles of Agreement)

Pierwsze posiedzenie Rady Gubernatorów MFW odbyło się w marcu 1946 w Savannah w USA.

CELE STATUTOWE

• Popieranie międzynarodowej współpracy walutowej (dzięki istnieniu jednej instytucji);

• Ułatwianie ekspansji i wzrost handlu zagranicznego, wzrostu zatrudnienia i utrzymywanie realnych dochodów, rozwój zasobów produkcyjnych krajów członkowskich;

• Popieranie stabilizacji kursów walutowych między krajami członkowskimi, eliminacji ograniczeń walutowych;

• Pomoc we wzajemnych wielostronnych rozliczeniach;

• Zmniejszenie rozmiarów nierównowagi bilansu płatniczego;

• Udostępnienie swoich zasobów krajom członkowskim mającym trudności z bilansem płątniczym.

4 POPRAWKI:

• 1969 - Dotyczyła SDR-ów (Special Drawing Rights - Specjalne Prawa Ciągnienia); utworzenie SDR-y - jednostka walutowa

• 1978 - zawieszenie wymienialności dolara na złoto i zastąpienie złota SDR-ami. (1 SDR = 0,888671 g. złota)

• 1992 - dotyczyła problemu wzrostu niespłaconych zobowiązań krajów członkowskich wobec funduszu

• 1997 - dotyczyła „sprawiedliwego udziału wszystkich krajów w kumulatywnych alokacjach SDR-ów”

CZŁONKOWIE:

• Aktualnie do MFW należy 185 państw - ostatnie z nich, Czarnogóra, wstąpiło do organizacji 18.01.2007

• Członkami Funduszu są niemal wszystkie kraje ONZ - wyjątek stanowi jedynie Kuba, Korea Północna, Andora, Monako, Lichtenstein, Tuvalu oraz Nauru

• Polska była jednym z członków-założycieli MFW. Opuściła go jednak 14.03.1950, ulegając tym samym presji Związku Radzieckiego. Ponownie przystąpiła do organizacji 12.06.1986.

SYSTEM GŁOSOWANIA:

• Każdy kraj ma możliwość głosowanie, waga głosu uzależniony jest od kwoty udziałowej

• Każdy kraj ma 250 głosów plus głosy dodatkowe wynikające z wielkości kwoty

• 1 głos = równowartości 100.000 SDR-ór

• Najwięcej głosów mają (39,28%)

USA - 17,16% ogółu głosów

Japonia - 6,16%

Niemcy - 6,02%

Francja- 4,97%

Wielka Brytania - 4,97%

• Przedstawiciele (najczęściej Ministrowie Finansów) w/w państw są w Radzie Administracyjnej, dodatkowo wartość SDR-ów była oparta na walutach tych państw.

• Pewne sprawy ustalane są na podstawie większości głosów (np. 85%)

EWOLUCJA KOSZYKA SDR

RODZAJE WALUT	1981 (%)	1986	1991	1996	1999		2002
										WALUTA	UDZIAŁ W %	UDZIAŁ W %
USD (dolar amerykański)	42	42	40	39	USD	41,7	45,52
DEM (marka niemiecka)	19	19	21	21	-	-	-
FRF	13	12	11	11	-	-	-
Euro	-	-	-	-	Euro	29,31	30,28
JPY	13	15	17	18	JPY	16,77	12,89
GBP	13	12	11	11	GBP	12,45	11,31

STRUKTURA ORGANIZACYJNA MFW

Departamenty regionalne	Departamenty funkcjonalne i usług specjalnych		Informacja i kontakty	Służby pomocnicze
Afryki Azji i Pacyfiku Europy I Europy II Środkowego Wschodu Półkuli Zachodniej	Finansów Publicznych, Instytut MFW, Prawny, Pieniądza i Wymiany	Opracowań i Analiz Polityki, Studiów, Statystyki, Skarbu	Departament Stosunków Zagranicznych, Biuro Regionalne Azji i Pacyfiku, Biuro Europejskie, Biuro Genewskie, Biuro przy ONZ	Administracja, Sekretariat, Usługi informatyczne Usługi lingwistyczne Weryfikacja i kontrola wewnętrzna, - kasa emerytalna personelu MFW, Biuro budżetu i planowania

ORGANY:

1. RADA GUBERNATORÓW - jest najwyższą władzą decyzyjną, najczęściej Gubernatorami są Ministrowie Finansów państw członkowskich, czasami prezesi banków centralnych

• Zbiera się raz do roku

• Zadania:

• Przyjmowanie nowych członków

• Alokacja SDR-ów

• Określanie kwot udziałowych

2. RADA ADMINISTRACYJNA

• Pełni władzę wykonawczą

• Składa się 24 dyrektorów (z czego 5 mianowanych - z państw 5 tych, pozostałe 19 wybierane)

• Każdy z dyrektorów ma zastępcę

• Rada odpowiada za działalność bieżącą organizacji

• Na czele rady stoi Dyrektor Generalny (kadencja 5 lat) - najczęściej wybierany jest Europejczyk

• Zawsze zastępcą jest przedstawiciel Stanów Zjednoczonych

3. KOMITET TYMCZASOWY (obecnie: Międzynarodowy Komitet Monetarny i Finansowy) - charakter doradczy

• Zadania:

• Nadzór i dostosowanie systemu monetarnego

• Analiza propozycji poprawek

• Reformy funduszu

• Stabilizacja międzynarodowego systemu walutowego

• Działanie na rzecz najbiedniejszych i najbardziej zadłużonych

• Redukcja ubóstwa i wzrost gospodarczy

• Zasiada 24 gubernatorów

4. KOMITET ROZWOJU

• 24 członków w randze ministra

• Zbiera się w tym samym czasie, co Komitet Tymczasowy

• Instytucja doradcza, współdziała z Komitetem Tymczasowym oraz instytucjami Banku Światowego

5. DEPARTAMENTY FUNKCJONALNE

DZIAŁALNOŚĆ

• Prowadzi działalność kredytową wobec swoich członków mających deficyt bilansu płatniczego

• Polega to na umożliwianiu państwu członkowskiemu zakupu potrzebnych walut innych państw członkowskich za walutę własną luz tzw. SDR oraz na udzieleniu pożyczek na pokrycie deficytu bilansu płatniczego

• Działalność ta jest prowadzona w porozumieniu z rządami poszczególnych państw i jest obwarowana warunkiem przestrzegania nałożonych przez MFW ścisłych ustaleń, które mają na celu kontrolę nad gospodarką pożyczkobiorcy. Kontrola ta może dotyczyć m.in. ograniczenia wydatków rządowych, ograniczenia wzrostu płac, poziomu inflacji itp.

• Wspomaga kraje członkowskie we wdrażaniu reform oraz programów dostosowawczych, które mają przywrócić dobre warunki do zrównoważonego wzrostu gospodarczego, wzrostu zatrudnienia oraz zwiększenia inwestycji. Wprowadzane programy różnią się w zależności od specyfiki danego państwa, przyczyn problemów oraz wielu innych czynników. Aby otrzymać pożyczkę rząd danego kraju musi zgodzić się na wprowadzenie reform i zobowiązać się do nadzorowania ich przebiegu

• Ma to na celu zapewnienie, że środki otrzymane z MFW zostaną wykorzystane na rozwiązanie problemów z nierównowagą w bilansie płatniczym. Fundusz zakłada, że po zwalczaniu tych problemów i powrocie do gospodarczej i finansowej stabilności państwo będzie w stanie zwrócić pożyczone środki, które następnie zostaną udostępnione kolejnym członkom organizacji.

FUNKCJE FUNDUSZU

• Regulacyjna - ustanawianie norm i wzorców działania w zakresie międzynarodowych stosunków finansowych

• Konsultacyjna - udzielanie wzajemnych porad, wymiana doświadczeń oraz doradztwo gospodarcze

• Kredytowa - dostarczanie krajom członkowskim środków finansowych (kredyty udzielane w transzach z bieżącym kontrolowaniem stopnia realizacji celu, na jaki został przyznany kredyt)

• Kontrolna - nadzorowanie przez MFW uzgodnionych programów dostosowawczych i wykorzystania kredytów zgodnie z celem, na który zostały udzielone

WYKŁAD 8: Międzynarodowy Fundusz Walutowy c.d. (27.11.2008)

STRUKTURA FINANSOWA

DEPARTAMENT OGÓLNY - najważniejszy

• Rachunek Zasobów Ogólnych

• Rachunek Wpłat Specjalnych - finansował przekształcenia strukturalne; udogodnienia przekształceń strukturalnych państw członkowskich.

• Rachunek inwestycyjny - miejsce lokowania pewnych środków z Rachunku Zasobów Ogólnych i Rachunku Wpłat Specjalnych, których poziom nie może przekraczać założonych rezerw.

• Rachunek przejściowy - miejsce oczekiwania dla środków pożyczonych przez fundusz; pojawiają się tu wszelkie środki z pożyczek jeszcze niewykorzystanych.

DEPARTAMENT SDR - zajmuje się

• rejestracją alokacji SDRów

• operacjami realizowanymi przez kraje członkowskie oraz przez upoważnionych użytkowników SDRów

RACHUNKI ADMINISTROWANE - ulegają zmianie - stworzone dla krajów rozwijających się ze środków funduszu. Za względu na duże potrzeby tych państw, środki te były niewystarczające. Dlatego otwiera się nowe, zamyka nieaktualne itd. Stan obecny:

1. Rachunek powierniczy - ułatwienia na redukcję ubóstwa i wzrost gospodarczy (PRGF) - powstał w 1987 jako wzmocniony rachunek ułatwień kredytowych na przekształcenia strukturalne. Korzystają z niego kraje o najniższych dochodach. W 2002 skumulowana kwota na tym rachunku wynosiła 11,5 mld SDRów

2. Rachunki administrowane (PRGF) - rachunki utworzone z wpłat kilku państw, czyli Austrii, Belgii, Botswany, Chile, Grecji, Indonezji, Iranu i Portugali. Środki przeznacza się na uzupełnienie zasobów kredytowych. Środki są przekazywane na rzecz redukcji ubóstwa i wzrost gospodarczy. Kwota na rachunku: 85,6 mln SDRów (na prawie 50 mln SDRów udzielono pożyczek)

3. Fundusz powierniczy (ESGF)

4. Rachunki administrowane utworzone na żądanie krajów członkowskich - np. Rachunek Administrowany w imieniu Japonii itd. Każdy prowadzony jest osobno. Państwa żądają utworzenia takiego rachunku i wpłacają na niego środki przeznaczone na pewien cel. Środki z tego rachunku są wypłacane krajom wskazanym przez „sponsora” (w tym wypadku Japonię).

5. Fundusz powierniczy - ten fundusz sprzedał 1/6 złota i papiery wartościowe, pozyskano w ten sposób środki (4,6 mld SDRów). Część tej kwoty (1,3) rozdzielono między 104 kraje, a resztę przeznaczono na pożyczki.

6. Rachunek dotacyjny kredytów uzupełniających - stworzony w 1980 na sfinansowanie wzrostu oprocentowania dodatkowych kredytów udzielanych krajom rozwijającym się o niskim dochodzie.

7. Rachunek lokacyjny na świadczenia dla emerytów - gromadzi się tutaj środki stanowiące zabezpieczenie, ubezpieczenie personelu instytucji.

SDR

Aby wspomóc stabilizację międzynarodowego systemu walutowego w 1969 MFW utworzył jednostkę rozrachunkową o charakterze bezgotówkowym, zwaną SDR (Special Drawing Rights, Specjalne Prawa Ciągnienia)

SDR:

1. Są wykorzystywane w operacjach i transakcjach między krajami członkowskimi a MFW

2. Reguluje się nimi wzrost kwot udziałowych, płaci odsetki, prowizje od kredytów, używane są do zakupu walut innych krajów

3. Są jednostką rozrachunkową.

4. SDRy stanowią międzynarodowe aktywa rezerwowe uzupełniające potrzeby związane ze wzrostem światowego handlu i zwiększające globalną płynność.

• Przydział SDRów następuje w ramach alokacji stosownie do kwot udziałowych. W 1998 kwota 21,4 mld SDR - 1,7% rezerw walutowych bez złota i 1,5% z rezerwami złota w cenach rynku londyńskiego.

• Właścicielami są państwa członkowskie oraz instytucje międzynarodowe:

1. Afrykański Bank Rozwoju

2. Afrykański Fundusz Rozwoju

3. Andyjski Fundusz Rezerwowy

4. Arabski Fundusz Walutowy

5. Azjatycki Bank Rozwoju

6. Bank Rozrachunków Międzynarodowych

7. Bank Państw Afryki Środkowej

8. Bank Centralny Państw Afryki Zachodniej

9. Wschodnioafrykański Bank Rozwoju

10. Wschodniokaraibski Bank Rozwoju

11. Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju

12. Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju

13. Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa

14. Islandzki Bank Rozwoju

15. Nordycki Bank Inwestycyjny

16. Szwajcarski Bank Narodowy

WARTOŚĆ SDRów:

1. Początkowo jedna jednostka SDR była zdefiniowana jako 0,888671 grama czystego złota,

czyli 1/35 uncji złota = 1 dolar.

2. W latach 1974-1980 wartość opierała się na koszyku 16 walut krajów mających największy udział w światowym handlu.

3. W 1981 wartość SDR na koszyku 5 walut - marki niemieckiej, jena, funta brytyjskiego, franka francuskiego oraz dolara amerykańskiego. Wartość koszyka była co 5 lat rewidowana.

4. Od 1999 wartość koszyka walut jest oparta na 4 walutach: euro, dolar amerykański, jen japoński, funt sterling.

ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚĆI MFW

1. Zasoby zwykłe - początkowo wystarczały na potrzeby funduszu

• Kwoty udziałowe (złoto, waluty, SDR)

• Dochody z lokat i środki z operacji budżetowych

• Zasoby pożyczone - pochodzą z porozumień pożyczkowych zawieranych między MFW a krajami uprzemysłowionymi.

W 1982 ustalono, że relacja pomiędzy zasobami pożyczonymi a kwotami udziałowymi nie powinna przekraczać 50-60%.

(w 1970: kwoty udziałowe - 29 mld SDR, zasoby pożyczone - 6 mld SDR; 2002: kwoty udziałowe - 212 mld, zasoby pożyczone - 37)

KWOTA UDZIAŁOWA

Jest to podstawowe źródło finansowania działalności funduszu. Od tej kwoty zależą:

• Prawo do głosowania

• Maksymalny pułap możliwości uzyskania pomocy kredytowej dla zlikwidowania trudności w zrównoważeniu bilansu płatniczego.

• Przydział SDRów

ZMIANY KWOTY UDZIAŁOWEJ:

• W 1944:

kwota = (0,02Y + 0,05R + 0,1V)*(1+X/Y)

Y - dochód narodowy z 1940

R - rezerwy złota i dolarów na dzień 1 lipca 1943

V - maksymalne wahania w eksporcie w latach 1934-1938

X - średni poziom eksportu w latach 1934-1938

• W latach 60. - dwie formuły

1. „Set I data” obliczano - dochód narodowy, rezerwy, eksport, import, wahania eksportu.

2. „Set II data: obliczano - bieżące wpływy, bieżące płatności, zmienność bieżących wpływów.

• 1982-1983

1. ZREDUKOWANA FORMUŁA Bretton Woods:

(0,01Y + 0,025R + 0,05P + 0,2276VC)*(1+C/Y)

2. Formuła Scheme III

(0,0065Y + 0,0205125

3. Formuła Scheme IV

4. Formuła Scheme M4

5. Formuła Scheme M7

Kwota udziałowa obliczana jest jako średnia 1. oraz średnia według 4 i 5 pozostałych reguł.

25% kwot udziałowych wpłacanych było w złocie, reszta w walucie kraju członkowskiego. Złoto było transferowane do 4 banków będących depozytariuszami złota funduszu. Natomiast waluty narodowe nie były realnie transferowane (nie wypływały z kraju

Po drugiej poprawce 1978 zamiast złota mogły być wpłacane SDRy lub waluty wymienialne.

Obecnie 25% może być wpłacana w SDRach lub innej walucie wymienialnej, a reszta w walucie narodowej.

Kwoty udziałowe wpłacane są na Rachunek Zasobów Ogólnych i wyrażane są w SDRach.

Od 1998 kwota udziałowa jest równa 212 mld SDR.

Współczynnik płynności - ile pieniędzy może przeznaczyć MFW na pomoc dla krajów członkowskich (w 2002 - 117%)

WYKŁAD 9: Międzynarodowy Fundusz Walutowy c.d. (04.12.2008)

DOCHODY Z LOKAT I ŚRODKI Z OPERACJI BUDŻETOWYCH

Są bardzo niewielkie.

ZASOBY POŻYCZONE

GENERALNE POROZUMIENIE POŻYCZKOWE (GAB) 1962 - zawiązała się w ten sposób grupa G-10: 10 najbogatszych krajów świata, które wyraziły zgodę na to, aby ich waluty były wykorzystywane do udzielania pożyczek państwom, mającym problemy z bilansem płatniczym. Do grupy G-10 należą: Belgia, Francja, Kanada, Japonia, Szwecja, Niemcy, USA, Wielka Brytania, Włochy, Holandia.

Początkowo pomoc z Generalnego Porozumienia Pożyczkowego była przeznaczona dla tych 10 państw. Później dla tych, które miały problemy z bilansem płatniczym. Porozumienie jest odnawiane co 5 lat.

RODZAJE POMOCY KREDYTOWEJ MFW

1. TRANSZE KREDYTOWE I MECHANIZM ROZSZERZONY

1. PROMESY KREDYTOWE - każdy kraj członkowski ma możliwość skorzystania z niej; przyznawane na okres 1-5 lat. Oprocentowane 0,25% od kwoty przyznanych kredytów. Spłaca się je co kwartał po okresie karencji.

• 1 TRANSZA REZERWOWA - każdy kraj ma możliwość zakupu SDR lub innej waluty za własną walutę do wysokości kwoty udziałowej bez żadnych warunków. Jednocześnie jest to operacja kredytowa, gdyż kraje korzystające z tych transzy zobowiązane są do odkupu swojej waluty. Pozycja rezerwowa danego kraju to różnica między kwotą udziałową, a kwotą, jaką pożyczyliśmy. Pierwotnie można było zaciągnąć równowartość 25% kwoty udziałowej.

• 4 LINIE KREDYTOWE - limit kredytu w ramach podstawowych udogodnień kredytowych oraz polityki rozszerzonego dostępu; Można zaciągnąć kredyt do 300% kwoty udziałowej, ale trzeba spełnić określone warunki.

• I transza - do 125% kwoty udziałowej, najmniej wymagająca transza.

• II-IV transza - od 125% do 200% kwoty udziałowej; te transze stawiają warunki.

2. MECHANIZM FINANSOWANIA ROZSZERZONY - wiąże się z polityką rozszerzonego dostępu do kredytu w odniesieniu do I grupy. Możemy otrzymać:

• promesę kredytową ze zwiększonym dostępem - możemy dostać więcej niż przy normalnej promesie,

• promesę wydłużoną - wydłużony jest okres spłaty,

• promesę wydłużoną ze zwiększonym dostępem - dwa w jednym

2. MECHANIZMY SPECJALNE

1. MECHANIZM FINANSOWANIA DODATKOWYCH REZERW - został uruchomiony w 1997 roku jako efekt kryzysu azjatyckiego. Pierwszym państwem, które skorzystało z tego była Korea Południowa (10 mld SDR)

2. LINIE KREDYTÓW PREWENCYJNYCH - w 1999; jest to linia kredytów skierowanych do krajów o „zdrowej gospodarce” - nie mają problemów, ale są narażone na skutki problemów innych państw. Limit: 300-500% kwoty udziałowej.

3. UŁATWIENIA FINANSOWANIA KOMPENSACYJNEGO - mechanizm, który pojawił się 1963, dotyczył finansowania kompensat wahań z tytułu wpływów eksportowych. Limit: 45-55% kwoty udziałowej, przyznawany na okres 3-5 lat. Transze kredytowe dostępne są co 6 miesięcy, oprocentowane wg stopy bazowej funduszu.

4. PILNA POMOC (katastrofy naturalne, konflikty zbrojne) - do 25% kwoty udziałowej.

3. UŁATWIENIA KREDYTOWE NA RZECZ KRAJÓW O NISKIM DOCHODZIE

1. Ułatwienia na redukcję biedy i wzrost gospodarczy - inicjatywa na rzecz krajów biednych i najbardziej zadłużonych realizowana wspólnie z Bankiem Światowym. 80 krajów o niskim dochodzie jest zakwalifikowana do tego programu, może uzyskać 140-185% kwoty udziałowej w ramach umowy 3letniej, oprocentowanie: 0,5% rocznie. Spłacane przez 10 lat po 5 latach karencji.

Kredyty MFW są atrakcyjne, bo są nisko oprocentowane, mogą je otrzymać państwa, które na normalnym rynku by ich nie otrzymały, bo nie mają wiarygodności kredytowej.

Pomoc nieuwarunkowana - nie trzeba spełniać żadnych warunków, aby otrzymać kredyt.

Pomoc uwarunkowana - trzeba spełniać pewne warunki, aby otrzymać kredyt.

OPROCENTOWANIE

STOPA PROCENTOWA SDR - średnia ważona stóp procentowych krótkoterminowych instrumentów

STOPA OPROCENTOWANIA REZERW - stopa rentowności pozycji państw członkowskich w transzy rezerwowej, jest równa stopie SDR

STOPA PROWIZJI - stanowi koszt wykorzystania zasobów funduszu; stanowi ponad 100% stopy SDR.

OPROCENTOWANIE UDZIELONYCH KREDYTÓW - składa się z:

• Oprocentowania promesy kredytowej

• Oprocentowania kredytów wykorzystanych - oprocentowane wg oddzielnej stopy, od przyznanych kredytów pobierana jest prowizja.

Na bazie stopy LIBOR + marża

WSPÓŁPRACA

Fundusz współpracuje z:

Światową Organizacją Handlu, Bankiem Światowym i bankami regionalnymi.

WYKŁAD 10: Grupa Banku Światowego. (11.12.2008)

GRUPA BANKU ŚWIATOWEGO

Grupa pięciu instytucji:

• Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (Bank Światowy)

• Międzynarodowa Korporacja Finansowa 1956

• Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju 1960

• Międzynarodowe Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych 1966

• Międzynarodowa Agencja Gwarancji Inwestycyjnych 1988

CZŁONKOSTWO

Członkostwo można podzielić na:

• Pierwotne - członkowie, którzy rozpoczynali negocjacje w Breton Woods w 1944 roku (44-45 państw)

• Wtórne

Obecnie Bank światowy zrzesza 184 kraje.

Warunki niezbędne do nabycia członkostwa:

• Przynależność do MFW

• Wpłata udziału członkowskiego

• Podpisanie umowy i ratyfikowanie statutu

Każdy członek ma prawo wystąpić z szeregów Banku na własne żądanie.

KAPITAŁ

Na kapitał Banku Światowego składa się:

• Kapitał zakładowy (10 mld $ w chwili założenia)

• Fundusze własne

• Zaciągnięte kredyty

Tabela 1: Kapitał subskrybowany w 2005

Wyszczególnienie	Kwota w mld USD
IBRD	189,7
IDA	106,0
IFC	2,1
MIGA	0,2
Razem	298,0

Wielkość udziału danego kraju w kapitale Grupy Banku Światowego zależy od pozycji gospodarki danego kraju w gospodarce światowej.

Tabela 2: Państwa o największym udziale w kapitale zakładowym Banku Światowego w 2005

Państwo	Udział w kapitale zakładowym %
Stany Zjednoczone	16,39
Japonia	7,86
Niemcy	4,49
Francja	4,30
Wielka Brytania	4,30

Kapitał udziałowy składa się z dwóch części:

• 10% - kapitał wpłacony (1% musi być w złocie lub w dolarach, pozostałe 9% w walucie własnej kraju członkowskiego)

• 90% - kapitał na żądanie, stanowiący zabezpieczenie zobowiązań Banku z tytułu udzielanych gwarancji i emitowanych obligacji (pozostaje w kraju członkowskim, ale na żądanie Banku należy go postawić do dyspozycji)

Część aktywów Bank inwestuje w rządowe obligacje, w depozyty terminowe, akcje, operacje Futures, kontrakty terminowe, opcje walutowe itp. Bank jest aktywnym uczestnikiem na światowym rynku finansowym

STRUKTURA ORGANIZACYJNA





Najwyższą władzą Banku jest wybierana na 5 lat RADA GUBERNATORÓW, składająca się z przedstawicieli krajów członkowskich (najczęściej ministrowie finansów wszystkich krajów członkowskich). Zbiera się raz do roku, podejmuj decyzje dotyczące przyjmowania nowych członków, zawieszanie członków, powiększenie kapitału zakładowego, podział aktywów i dochodu itp.

Organami wykonawczymi instytucji wchodzących w skład Grupy Banku Światowego są zarządy złożone z: prezesa, wiceprezesów i 26 dyrektorów wykonawczych.

Prezes odpowiada za działalność bieżącą Banku. Stoi na czele całego Banku Światowego Ma trzech zastępców (wiceprezesów), każdy odpowiada za co innego: pierwszy za operacje bieżące, drugi jest generalnym doradcą, trzeci jest dyrektorem ekonomicznym

DEPARTAMENTY FUNKCJONALNE i REGIONALNE składają się z pionów. Wszystkie piony podporządkowane są pięciu dyrektorom.

PIONY REGIONALNE:

• Afryka i Środkowy Wschód, Środowisko naturalne, zasoby ludzkie.

• Europa, sprawy zagraniczne ONZ, Azja i Pacyfik, Ameryka Łacińska i Karaiby, redukcja ubóstwa, sekretariat, mobilizacja zasobów i współdziałanie.

PIONY FUNKCJONALNE:

• Infrastruktura, rozwój sektora prywatnego

• Finanse, zarządzanie, budżet, kontrola, sektor prywatny

• Instytut Banku Światowego, rozwój zasobów ludzkich

CELE STATUTOWE BANKU ŚWIATOWEGO

1. Pomoc w odbudowie i rozwoju państw członkowskich

2. Popieranie prywatnych inwestycji zagranicznych za pomocą gwarancji albo udziałów w pożyczkach i innych lokatach, dokonywanych przez prywatnych inwestorów.

3. Popieranie długofalowego zrównoważonego wzrostu międzynarodowej wymiany i utrzymywanie równowagi bilansów płatniczych.

4. Koordynowanie własnych pożyczek ze środkami uzyskanymi od innych organizacji międzynarodowych oraz dbanie o rozwój i finansowanie przedsiębiorstw lokalnych ze źródeł zagranicznych.

CELE NA XXI WIEK

• Zredukować biedę i ubóstwo

• Osiągnąć poziom podstawowego wykształcenia

• Promować równouprawnienie i wspierać kobiety

• Redukować śmiertelność dzieci

• Walka z HIV i AIDS, malarią i innymi chorobami

• Zapewniać zrównoważony rozwój - ochrona środowiska

• Rozwijać globalną współpracę na rzecz rozwoju.

POŻYCZKI I KREDYTY

• Główne narzędzie pomocy.

• Kredyty są długoterminowe na 15-20 lat, przeważnie o pięcioletniej karencji.

• Oprocentowanie jest ustalane co 6 miesięcy. Od 1989 wynosi ok. 7%.

• Kredyty Banku są dodatkowo obłożone commitment fee, czyli opłatą pobieraną od niewykorzystanej części kredytu, która wynosi od 1989 roku 0,25%.

• Reguły wykorzystania takiego kredytu nie są ścisłe - rząd może go częściowo przeznaczyć na wsparcie budżetu lub deficytu bilansu płatniczego.

ZASADY UDZIELANIA KREDYTÓW

Bank Światowy udziela kredytów wyłącznie na finansowanie określonych projektów inwestycyjnych. Oprócz tego przedmiotem działalności Banku jest udzielanie gwarancji, organizacja i uczestnictwo w pożyczkach, sprzedaż udziałów. W celu ograniczania ryzyka kredytowego Bank stosuje określone zasady przy udzielaniu kredytów. Są to:

• Zasada nieprzekraczania przez niespłacone pożyczki kapitału wpłaconego Banku, powiększonego o kapitał na żądanie i zatrzymane zyski i nadwyżki

• Zasada podziału ryzyka między różne regiony geograficzne i objęcia pomocą kredytową jak największej liczby krajów.

• Zasada udzielania kredytów w walutach, w jakich Bank sam zaciąga pożyczki

• Zasada udziału funduszów własnych kraju członkowskiego w finansowanym projekcie

• Zasada spłaty kredytu

• Zasada rentowności ogólnej projektów podlegających finansowaniu

• Zasada realności projektów.

CYKL PROJEKTOWY BŚ - ZABEZPIECZENIE PRZED RYZYKIEM W FINANSOWANIU INWESTYCJI

1. Identyfikacja - wybór i zaproponowanie projektu do sfinansowania

2. Przygotowanie - badanie przez kraj inwestora technicznych, ekonomicznych aspektów projektu.

3. Oszacowanie - dokonywane przez niezależnych ekspertów w czterech obszarach: technicznym, instytucjonalnym, ekonomicznym i finansowym

4. Negocjacje i aprobata - prowadzone są między Bankiem a pożyczkobiorcą na podstawie raportu oceniającego warunki udzielenia pożyczki, porządzonego przez Bank. Po negocjacjach dokumenty pożyczkowe są przekazywane do aprobaty przez Zarząd Banku.

5. Realizacja i nadzór - Bank upewnia się przez wizytacje inwestycji, czy udzielone kredyty są wykorzystywane zgodnie z celem, na jaki zostały przeznaczone.

6. Ocena - jest przeprowadzana przez niezależny departament Banku. Dokonuje on porównania rzeczywistych kosztów projektu, korzyści, efektywności projektu z pierwotnymi założeniami.

KLASYFIKACJA KREDYTÓW IBRD

Kredyty dzielą się na dwie kategorie:

• Kredytowe instrumenty inwestycyjne (stanowiły 60% kredytów udzielonych przez Bank w 2000 roku)

• Specyficzne kredyty inwestycyjne

• Kredyty awaryjne

• Kredyty dla pośredników finansowych

• Kredyty sektorowe

• Kredyty na pomoc techniczną

• Kredyty na innowacyjne projekty pilotażowe

• Kredytowe instrumenty dostosowawcze

• Strukturalne kredyty dostosowawcze

• Specjalne strukturalne i sektorowe kredyty dostosowawcze

• Poparcie na redukcję zadłużenia (nieudzielane od 1998)

• Kredyty rehabilitacyjne - na szybką poprawę infrastruktury (nieudzielane od 1998)

2006: Rośnie kwota udzielanych kredytów (ponad 14 mld $), najwięcej kredytów otrzymują: Ameryka Łacińska i Karaiby, Europa i Centralna Azja, wschodnia Azja i Pacyfik.

Sektory gospodarki, które otrzymują największe pożyczki: transport, polityka gospodarcza, elektryczność i energia, finanse, rolnictwo.

WYKŁAD 11: Grupa Banku Światowego c.d. (18.12.2008)

MIĘDZYNARODOWE STOWARZYSZENIE ROZWOJU (IDA)

• Powstała w 1960 roku. Powstała z inicjatywy Banku Światowego i państw najbiedniejszych.

• Cel powołania:

• udziela kredytów na specjalnych warunkach i wyłącznie na określone cele.

• rozwój najsłabiej rozwiniętych krajów,

• walka z ubóstwem,

• popieranie reform gospodarczych,

• ochrona środowiska

• Nie finansuje działań, które mogą być realizowane za pomocą źródeł prywatnych lub ze środków Banku Światowego.

• O kredyty ubiegać się mogą tylko kraje rozwijające się o niskim dochodzie narodowym kształtującym się poniżej 1305 USD.

• Kredyty są niskooprocentowane, do maksymalnie 1,5%. Udzielane na 35-40 lat z 10-letnim okresem karencji.

CZŁONKOWIE:

• Donatorzy - 26 państw - wnoszą ponad 60% kapitału (spośród 166 państw)

• Beneficjenci - 132 kraje (m.in. Polska)

KRYTERIA OTRZYMANIA KREDYTU:

• Dochód narodowy per capita nie większy niż 925 $

• Nie może zaciągnąć kredytu gdzie indziej - brak wiarygodności kredytowej w ujęciu rynkowym

• Prowadzenie dobrej polityki gospodarczej i socjalnej

Kryteria te spełnia 80 państw członkowskich, a 41 państw spośród nich należy do krajów najbiedniejszych.

Najwięcej pożyczek otrzymuje Afryka, Azja i Pacyfik.

AGENCJA MIĘDZYNARODOWYCH GWARANCJI INWESTYCYJNYCH (MIGA)

• Powstała z inicjatywy Banku Światowego w 1985, działa od 1988.

• Cel powołania:

• Pobudzenie przepływu kapitału z krajów rozwiniętych do krajów rozwijających się oraz zmniejszenie ryzyka inwestowania.

• Ubezpieczanie inwestycji od ryzyka handlowego i niehandlowego (max. Limit ubezpieczeniowy to 50 mln USD na projekt)

• Świadczenie usług doradczych

• MIGA ma swoje organy niezależne od władz BŚ, co odróżnia ją od pozostałych instytucji wchodzących w skład Grupy.

• Uczestniczy w negocjacjach między krajami eksportującymi i importującymi kapitał oraz odpowiednimi instytucjami finansowymi.

STRUKTURA ORGANIZACYJNA:

• Rada gubernatorów

• Rada dyrektorów

• Prezes

• Wiceprezes wykonawczy

• 6 pionów organizacyjnych

CZŁONKOWIE:

• Początkowo należało 20 państw (z czego 5 było eksporterami inwestycji, 15 importerami)

• Obecnie 172 państwa

RODZAJE UBEZPIECZEŃ OFEROWANYCH PRZEZ MIGA:

• Ubezpieczenie od niewymienialności walut i dewiz

• Ubezpieczenia od wywłaszczenia

• Ubezpieczenia od wojen i niepokojów społecznych

• Ubezpieczenie od zerwania umowy

MIGA ubezpiecza inwestycję do 90% wkładu (inwestor ponosi 10% ryzyko)

MIĘDZYNARODOWA KORPORACJA FINANSOWA (IFC)

• Powstała w 1949 roku z inicjatywy sektora prywatnego.

• Cel powołania: Popieranie rozwoju sektora prywatnego w krajach rozwijających się, poprzez przyciąganie kapitału zagranicznego i krajowego oraz udzielania pomocy technicznej w postaci usług doradczych na rzecz rządów i przedsiębiorstw

• Obecnie 179 państw należy do IFC (warunkiem przynależności do IFC jest członkowstwo w BŚ)

MIĘDZYNARODOWE CENTRUM ROZSTZYGANIA SPORÓW INWESTYCYJNYCH (ICSID)

• Powstała w 1966 roku.

• Cel powołania: stowarzyszenie forum do dyskusji i godzenia interesów inwestorów zagranicznych z rządami krajów przyjmujących inwestycje.

• Członkowie: 143 kraje (Polska nie jest członkiem)

• Działalność:

• Prowadzenie dyskusji i rozwiązywanie sporów

• Arbitraż oraz pomoc w rozwiązywaniu problem…ów powstających między inwestorami zagranicznymi i krajami, w których prowadzą działalność

• Prowadzenie badań, doradztwo inwestycyjne

• Publikacja informacji o inwestycjach zagranicznych i międzynarodowym prawie inwestycyjnym.

POLSKA W GRUPIE BANKU ŚWIATOWEGO

Polska należy do wszystkich organizacji Grupy Banku Światowego poza ICSID)

NAJWIĘKSZE BANKI REGIONALNE:

Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju

Międzyamerykański Bank Rozwoju

Azjatycki Bank Rozwoju

Afrykański Bank Rozwoju

EUROPEJSKI BANK ODBUDOWY I ROZWOJU (EBOR)

• Powstał 15.04.1991

• Podstawą prawną jest porozumienie podpisane 29 maja 1990 w Paryżu

• Założycielami było 39 państw i 2 organizacje (Komisja Europejska i Europejski Bank Inwestycyjny)

• Cel: pomoc w przekształceniach, rozwój zasad demokracji, pluralizmu w krajach europejskich. Dla podtrzymania procesów gospodarczych

• Obecnie członków EBOR stanowi 63 udziałowców w tym 61 krajów i 2 organizacje międzyrządowe. 27 krajów to kraje operacji banku

• EBOR posiada przedstawicielstwo w 12 krajach Europy Środkowej i Wschodniej. Siedziba główna jest w Londynie.

FUNKCJE:

• Promowanie działalności prywatnego sektora, w szczególności przedsiębiorstw małych i średnich.

• Mobilizowanie w tym celu lokalnego i zagranicznego kapitału

• Ułatwianie inwestycji produkcyjnych, w tym w sektorze finansowym i usług tam, gdzie jest to konieczne dla wspomagania inicjatyw prywatnych.

• Stymulowanie i zachęcanie do rozwoju rynków kapitałowych

• Udzielanie pomocy ekonomicznie nadającym się do realizacji projektom, angażującym więcej niż jedno państwo

• Promowanie działań rozwoju zgodnego z wymaganiami ochrony środowiska

• Podejmowanie innych działań i dostarczanie innych usług, mogących ułatwić wspomniane wyżej funkcje banku.

FORMY DZIAŁANIA EBOR

• Udzielanie kredytów dla sektora prywatnego oraz przedsiębiorstw państwowych działających na zasadach konkurencyjnych lub prywatyzowanych

• Inwestowanie w kapitał zakładowy przedsiębiorstw lub gwarantowanie emisji papierów wartościowych przedsiębiorstw posiadających zdolność kredytową.

• Ułatwianie przedsiębiorstwom dostępu do międzynarodowych rynków kapitałowych

• Udzielanie i uczestniczenie w kredytach na rozwój infrastruktury, ochrony środowiska, prywatyzację i udzielenie pomocy technicznej

• Wykorzystanie środków funduszy specjalnych.

ZASADY DZIAŁANIA EBOR

• EBOR dostarcza powyżej 35% kosztów na projekty zupełnie nowe (Green field - powstają tam, gdzie nic nie było) lub 35% długoterminowej kapitalizacji spółki

• Wymagany jest udział innych inwestorów, a w przypadku nowych inwestycji stosowane są specjalne techniki zarządzania.

• Typowy projekt dla sektora prywatnego finansowany jest do 2/3 kredytem, a w 1/3 emisją akcji.

• Jest wymagane dodatkowe współfinansowanie

• Bank normalnie nie finansuje nabycia akcji

• Udział sponsorów nie musi mieć wyłącznie formy gotówkowej.

STRUKTURA ORGANIZACYJNA

• Prezes (obecnie Tomas Mirow)

• Rada gubernatorów (najwyższy organ władzy)

• Rada dyrektorów

KAPITAŁ ZAŁOŻYCIELSKI:

• Kapitał założycielski wynosił 10 mld ECU (ECU - jednostka rozliczeniowa w Europejskim Systemie Monetarnym do 1999; zastąpiona euro)

• Został podzielony na milion udziałów po 10 000 ECU

• Kapitał składa się z dwóch części: wpłacony (30%), gwarancyjny (wpłacany na żądanie)

Największy pakiet akcji ma USA, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, WB

INSTRUMENTY FINANSOWE

• tworzenie wspólnych linii kredytowych międzybankowych

• Udzielanie gwarancji kredytowych

• Inwestycje kapitałowe w bankach

• Ułatwienia kredytowe

• Subskrypcje akcji

• Linie kredytowe typu apex

WYKŁAD 12: Banki regionalne c.d. oraz Europejski Bank Inwestycyjny (08.01.2009)

AFRYKAŃSKI BANK ROZWOJU

Siedzibą jest Wybrzeże Kości Słoniowej. Powstał w 1966.

Głównym celem jest finansowanie rozwoju gospodarczego i społecznego.

Jest to pierwszy bank o charakterze kontynentalnym w Afryce. Tworzy on Grupę Afrykańskiego Banku Rozwoju wraz z dwoma innymi podmiotami. Zajmuje się walką z ubóstwem i wspiera rozwój społeczno-gospodarczy.

W momencie założenia banku należało do niego 38 państw.

Od 1980 roku do banku zaczęły dołączać państwa spoza Afryki.

Obecnie do banku należą 53 kraje Afrykańskie i 24 państwa spoza Afryki.

Państwa afrykańskie mają 67% głosów, Prezes jest zawsze z Afryki.

Afrykański Bank Rozwoju dysponuje trzema rodzajami zasobów:

• Fundusze własne - kapitał akcyjny (wpłacony przez członków)

• Fundusze pożyczone - pożyczki na rynku międzynarodowym (np. emisja obligacji na rynku londyńskim, paryskim)

• Najważniejszym źródłem finansowania są odsetki od kredytów.

STRUKTURA:

Rada Gubernatorów - Gubernator wybierany na 5 lat.

AZJATYCKI BANK ROZWOJU

Powstał w roku 1966.

Siedziba Banku znajduje się na Filipinach. Posiada również swoje biura na innych kontynentach.

Celem jest pomoc finansowa, techniczna, wspieranie inwestycji prywatnych, redukcja ubóstwa.

CZŁONKOSTWO: Początkowo 31 państw z regionu. W latach 80' zaczęły dołączać inne kraje.

Obecnie jest 40 państw z Azji i 16 spoza (nie mogą posiadać więcej niż 40% głosów).

MIĘDZYAMERYKAŃSKI BANK ODBUDOWY I ROZWOJU

Powstał w 1959 roku. Tworzy grupę bankową. Obecnie składa się z 46 członków, w tym 26 z Ameryki Łacińskiej.

STRUKTURA:

• Rada Gubernatorów - organ najwyższy

• Prezes

• Rada Dyrektorów.

KAPITAŁ:

• Własny

• Kredyty (ten Bank udziela najwięcej kredytów spośród w/w Banków)

• Działalność banku

CEL - rozwój społeczno-gospodarczy regionu

EUROPEJSKI BANK INWESTYCYJNY (EBI)

Jest bankiem międzypaństwowym, dysponującym pełną autonomią, powołanym do realizacji zadań będących istotnym elementem procesów integracyjnych w ramach UE.

Z formalnego punktu widzenia EBI nie jest instytucją finansową ani Wspólnot Europejskich, ani UE.

Bank posiada osobowość prawną.

Założono go w 1957 roku na podstawie postanowień Traktatu Rzymskiego, ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Działalność rozpoczął w 1958 roku.

Siedzibą jest Luksemburg.

CZŁONKOSTWO:

Członkami EBI są państwa członkowskie UE, które wniosły wkład do jego kapitału zakładowego.

KAPITAŁ

Kapitał zakładowy pochodzi z:

• Wkładów państw członkowskich

• Środków uzyskanych na międzynarodowych rynkach kapitałowych.

Wielkość udziału poszczególnych państw członkowskich w kapitale zakładowym jest określana na podstawie wartości PKB danego kraju i liczby jego mieszkańców.

Pierwotna wartość kapitału zakładowego EBI w roku 1958 stanowiła 1 mld jednostek rozrachunkowych.

Od 1999 kapitał zakładowy EBI wynosi 100 mld €.

EBI nie może zaciągać pożyczek powyżej 250% swojego kapitału.

EBI jest większościowym udziałowcem (skupił 60,75% udziałów) Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI).

CELE EBI:

Zrównoważony stabilny rozwój rynku wewnętrznego Wspólnoty Europejskiej. Jako instytucja non profit (niezarabiająca) EBI udziela pożyczek i gwarancji umożliwiających finansowanie projektów we wszystkich sektorach gospodarki.

• Wspieranie rozwoju mniej rozwiniętych regionów

• Modernizacja i przekształcanie przedsiębiorstw oraz tworzenie nowych

• Finansowanie przedsięwzięć kilku członków

• Poprawa infrastruktury europejskiej

• Ochrona środowiska naturalnego

• Osiąganie celów wspólnotowych w zakresie energetyki

• Podnoszenie konkurencyjności międzynarodowej przemysłu

• Wspieranie działalności małych i średnich przedsiębiorstw

• Rozbudowa i modernizacja infrastruktury miejskiej w sektorze ochrony zdrowia i edukacji

EBI udziela również kredytów na inwestycje w ponad 120 krajach Afryki, Karaibów i Pacyfiku, w basenie Morza Śródziemnego, w Europie Środkowej i Wschodniej oraz w Azji i Ameryce Łacińskiej.

DZIAŁALNOŚĆ:

EBI udziela pożyczek średnio- i długoterminowych. W przypadku inwestycji przemysłowych okres kredytowania wynosi 7-11 lat, natomiast w odniesieniu do przedsięwzięć infrastrukturalnych, w tym także z dziedziny energetyki, do 20 lat.

Stopy procentowe ustalane są przez EBI cztery razy w roku i odzwierciedlają koszty działalności Banku w poprzednim okresie. Ich wysokość jest jednakowa dla wszystkich wnioskodawców. Okres karencji jest różny, ale nie przekracza 5 lat.

STRUKTURA ORGANIZACYJNA:

• Rada Gubernatorów

• Rada Dyrektorów (Rada Administracyjna)

• Zarząd

• Komitet Kontrolerów (Rewidentów Księgowych)

UGRUPOWANIA KRAJÓW UPRZEMYSŁOWIONYCH

Do najbardziej aktywnych należą:

• Grupa Dziesięciu (G-10)

• Grupa Pięciu (G-5)

• Grupa Siedmiu (G-7)

GRUPA DZIESIĘCIU (G-10)

Powstała w 1962 z inicjatywy OECD

CZŁONKOSTWO:

Początkowo 10 państw: Francja, Niemcy, Wielka Brytania, Japonia, USA, Włochy, Kanada, Belgia, Holandia, Szwecja.

Kraje te zawarły z MFW Generalne Porozumienie Pożyczkowe, które było kilkakrotnie odnawiane.

Od 1984: Szwajcaria (do tej pory była tylko obserwatorem)

Kraje G-10 pełnią kluczową rolę w gospodarce światowej.

G-10 nie posiada własnego sekretariatu ani personelu. Korzysta ona z usług MFW lub Banku Rozrachunków Międzynarodowych (BIS)

ZADANIA:

1. Udzielanie pożyczek MFW

2. Analizowanie najważniejszych problemów międzynarodowego systemu finansowego

3. Udział w pracach różnych komisji tworzonych przez BIS.

GRUPA PIĘCIU (G-5)

Powstała w 1967 roku w Wielkiej Brytanii. Było to zarazem pierwsze spotkanie G-5.

Stworzona przez 5 państw z koszyka SDR: Francja, Niemcy, Wielka Brytania, USA, Japonia.

GRUPA SIEDMIU (G-7)

G-7 powstała na bazie G-5, dodając Włochy i Kanadę (1975), do G-7 należy jeszcze Rosja jako ósmy członek.

Zadania dotyczą przyszłości gospodarki światowej oraz bieżących tematów, które są realizowane.

UGRUPOWANIA KRAJÓW ROZWIJAJĄCYCH SIĘ

Ugrupowania krajów rozwijających się, mają charakter nieformalny. Są to:

• G-77

• G-24

• Grupa z Kartageny

28

ORGANIZACJA MIĘDZYNARODOWA

ORGANY PLENARNE

ORGANY ZARZĄDZAJĄCE

Dyrektor i jego zastępcy; Wybierane na okres kilku lat 3-5 lat; są to stanowiska kadencyjne. Np. Komisja Europejska, Rada Bezpieczeństwa ONZ

ORGANY ADMINISTRACYJNE

Działają na co dzień, np. sekretariat; mogą być rozbudowane na różne departamenty, np. Sekretarz Generalny ONZ

ORGANY SĄDOWE

Rozstrzyganie sporów między członkami, np. Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości

ORGANY PARLAMENTARNE

Parlament Europejski

ŹRÓDŁA PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO

ŹRÓDŁA POZNANIA PRAWA

Źródła informacji o prawie, których używa się w celu stwierdzenia treści przepisów prawa, czyli traktaty, uchwały organizacji itp.

Np. Dziennik Ustaw, dokumenty wydawane przez Polski Instytut Spraw Międzynarodowych.

ŹRÓDŁA POWSTANIA PRAWA

O ZNACZENIU MATERIALNYM

To wszelkie przyczyny (wola państwa, nakazy rozumu, emocje) o charakterze pozaprawnym, które doprowadziły do tego, że prawo ukształtowało się i nabrało mocy obowiązującej.

Np. wola państwa, nakazy rozumu, więź społeczna, świadomość ludzka itp.

O ZNACZENIU FORMALNYM

To zewnętrzny wyraz procesu, który doprowadził do ukształtowania się normy prawa międzynarodowego.

Np. zwyczaj międzynarodowy

UCHWAŁY ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWEJ

PRO FORO INTERNO

regulują w ramach organizacji

PRO FORO EXTERMO

regulują poza organizacją

Można domniemywać uprawnienia organizacji do tworzenia takich norm

Określają wewnętrzną strukturę i funkcjonowanie samej organizacji

Uprawnienie organizacji do tworzenia takich norm musi być wyraźnie zawarte w statucie

Regulują działalność państw członkowskich poza organizacją

SANKCJE W DYSPOZYCJI ORGANIZACJI MIĘDZYNARODOWYCH

UPOMNIENIE

NAGANA

ZAWIESZENIE W PRAWACH CZŁONKOWSKICH

WYKLUCZENIE Z ORGANIZACJI

EWENTUALNE SANKCJE EKONOMICZNE I ZBROJNE

ZAIWESZENIE WE WSZYSTKICH PRAWACH

ZAWIESZENIE W NIEKTÓRYCH PRAWACH

PRAWO TRAKTATÓW

Konwencja wiedeńska o prawie traktatów

z 1969 r.

Konwencja wiedeńska o prawie traktatów między państwami a organizacjami międzynarodowymi oraz między organizacjami międzynarodowymi z 1986 r.

Konwencja wiedeńska o sukcesji państw w przedmiocie traktatów z 1978 r.

Prawo zwyczajowe

TRYB ZAWIERANIA UMOWY MIĘDZYNARODOWEJ

TRYB PROSTY

np. negocjacje + podpisanie

TRYB ZŁOŻONY

np. negocjacje + parafowanie + podpisanie + ratyfikacji

Zgoda podmiotu na związanie się traktatem zostaje wyrażona przez podpisanie.

Zgoda podmiotu na związanie się traktatem zostaje wyrażona przez zatwierdzenie lub ratyfikację, ewentualnie formalne potwierdzenie wcześniejszego podpisania umowy.

RADA DYREKTORÓW WYKONAWCZYCH

PREZES

Robert Zoellick

DEPARTAMENTY FUNKCJONALNE

DEPARTAMENTY REGIONALNE (OPERACYJNE)

---