POLITYKA ROLNA

Wspólna Polityka Rolna- wszystkie przedsięwzięcia dotyczące sektora rolnego, podejmowane przez Wspólnotę Europejską w celu wypełnienia postanowień zapisanych w traktatach rzymskich. Obejmuje: rolnictwo, leśnictwo, uprawę winorośli oraz ogrodnictwo. Jest to pierwsza wspólna polityka WE. Cele WPR zostały określone w art. 33 TWE.

Cele Wspólnej Polityki Rolnej:

• zwiększenie wydajności produkcji rolnej w drodze rozwoju postępu technicznego

• zapewnienie racjonalnego rozwoju produkcji rolnej oraz pełnego wykorzystania czynników produkcji, zwłaszcza siły roboczej,

• zapewnienie odpowiedniego poziomu życia ludności rolniczej, przede wszystkim przez podniesienie indywidualnego dochodu osób zatrudnionych w rolnictwie

• stabilizacja rynków rolnych,

• zapewnienie ciągłości dostaw żywności

• zapewnienie odpowiednich cen dla konsumentów.

WPR można podzielić na dwie części:

• System organizacji rynków rolnych, mający na celu zapewnienie rolnikom odpowiedniego poziomu dochodów oraz ochroną rolnictwa wspólnotowego przed konkurencją światową,

• Polityka strukturalna, która wspiera przemiany strukturalne w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

Zasady Wspólnej Polityki Rolnej:

• Jednolitość rynku - zniesienie wszelkich ograniczeń w handlu produktami rolnymi

pomiędzy krajami Wspólnoty, oraz wprowadzenie wspólnych jednolitych regulacji

dotyczących funkcjonowania rynku rolnego (wspólne ceny, reguły konkurencji,

harmonizacja przepisów administracyjnych, weterynaryjnych, ochrony środowiska,

wspólne przepisy w handlu z krajami trzecimi).

• Preferencje dla krajów członkowskich - pierwszeństwo zbytu towarów rolnych pochodzących z krajów członkowskich, rozbudowany system ochrony przed importem rolnym z krajów trzecich.

• Solidarność finansowa - wspólne i solidarne ponoszenie kosztów prowadzenia

WPR. Koszty obciążające wszystkie państwa członkowskie, niezależnie od stopnia

w jakim korzystają one ze środków przeznaczonych na finansowanie WPR.

INSTRUMENTY WPR:

1. Socjalne:

1. Aktywne

• Przeciw działanie bezrobociu

• Rozwój infrastruktury na wsi

• wsparcie przedsięwzięć tworzących nowe miejsca pracy

• rozwój oświaty, doradztwa, szkolnictwa

2. Bierne:

• Ubezpieczenia społeczne (KRUS)

• System wcześniejszych emerytur rolniczych

• zróżnicowanie składek i świadczeń

• rekompensata dla rolników, którzy rezygnują z pracy w rolnictwie

• Pomoc społeczna

• Ochrona zdrowia

2. Organizacyjne:

• Relacje w handlu zagranicznym

• reforma i organizacja rent i emerytur

• kontrola granic (celna, weterynaryjna, fitosanitarna)

• zmiany ustawodawcze dotyczące kontroli jakości żywności

3. Ekonomiczne:

1. Podatkowe

• tworzenie systemu podatkowego w rolnictwie (VAT)

• system ulg i zwolnień podatkowych

2. Dochodowo-restrukturyzacyjne

• środki przedakcesyjne i kredytowe

• wspieranie postępu biologiczno-technicznego

• wsparcie budowy instytucji rynkowych (giełdy rynki hurtowe, organizacje producenckie)

Europejski Fundusz Gwarancji i Orientacji Rolnictwa

Fundusz Orientacji i Gwarancji składa się z dwóch sekcji:

• Sekcja Gwarancji - finansuje wydatki związane ze wspólną organizacją rynków;

• Sekcja Orientacji - finansuje wydatki związane z restrukturyzacją rolnictwa.

Sekcja Gwarancji FEOGA finansuje takie formy działalności jak:

• interwencje na rynku wewnętrznym Wspólnoty, które mają zapewnić ciągłość dostaw artykułów żywnościowych oraz odpowiedni poziom dochodów rolniczych,

• subsydia eksportowe, stosowane przy eksporcie artykułów rolno-spożywczych pokrywające różnicę między niższą ceną uzyskiwaną w eksporcie, a wyższą ceną na wspólnym rynku rolnym,

• kwoty kompensacyjne, które zapewniają jednolite ceny artykułów rolnych na wspólnym rynku.

Ponadto z Sekcji Gwarancji finansowane są:

• wydatki związane z ochroną środowiska i zachowaniem naturalnego krajobrazu wiejskiego, objęte Wspólną Polityką Rolną,

• wydatki związane z zalesianiem,

• koszty wcześniejszych emerytur dla rolników.

Plan Mansholta

Jest to plan zawierający projekt zmian wspólnej polityki rolnej, tak aby przystosować ją do nowej sytuacji ekonomicznej (szybko rosnące koszty stosowania WPR, jak i konflikty z krajami trzecimi). Został opracowany w 1969 pod kierunkiem Sicco Mansholta, holenderskiego polityka, który w latach 1958-1973 pełnił funkcję komisarza ds. rolnictwa EWG.

Plan Mansholta opierał się na dwóch głównych założeniach:

• niezbędne jest prowadzenie w skali EWG jednolitej i konsekwentnej polityki strukturalnej (częściowe zastępowanie mechanizmów rynkowych prowadzących do wzrostu produkcji polityką strukturalną);

• zmiany w dotychczas prowadzonej polityce rynkowej tj.

• poprawa informacji rynkowej,

• przywrócenie równowagi podaży i popytu na rynkach niektórych surowców rolnych (mleko, cukier, warzywa i owoce),

• koncentracja podaży.

Szczegółowe rozwiązania strukturalne obejmowały m.in.:

• ograniczenie zatrudnienia w rolnictwie (zlikwidowanie produkcji w 5 mln gospodarstw rolnych i stopniowe wycofywanie ludzi pracy w tym sektorze);

• koncentracja przestrzenna gospodarstw;

• pomoc gospodarstwom dysponującym odpowiednim potencjałem produkcyjnym;

• ograniczenie powierzchni użytków rolnych.

Założeń Planu Mansholta nie udało się zrealizować ze względu na brak zgody członków EWG na zaproponowane działania. Uważa się, że był zbyt radykalny i śmiały jak na tak wczesny okres istnienia Wspólnej Polityki Rolnej. Jednakże ta inicjatywa zapoczątkowała

proces przejmowania polityki strukturalnej w rolnictwie przez instytucje EWG.

Lata 1985-1990

Istotne reformy Wspólnej Polityki Rolnej, przeprowadzono w latach osiemdziesiątych.

Do najważniejszych z nich należało:

• stopniowe obniżanie realnego poziomu cen ustalanych przez organy Wspólnoty na kolejne kampanie rolnicze. Ceny części artykułów nadwyżkowych obniżono również w ujęciu nominalnym,

• wprowadzenie tzw. stabilizatorów rolniczych, polegających na określeniu pułapu produkcji na dany produkt (progu gwarancji), po przekroczeniu którego gwarancje państwowe ulegaj automatycznym ograniczeniu, a koszty zbytu nadwyżek obciążają producenta (zasada współodpowiedzialności),

• zaostrzenie wymogów co do jakości towarów przyjmowanych do skupu

interwencyjnego oraz wprowadzenie limitów gwarantowanych interwencji,

• ograniczenie rocznej stopy wzrostu wydatków na finansowanie wspólnej

organizacji rynków.

Plan McSharry'ego

W 1992 r. kraje członkowskie przyjęły kolejne propozycje reformy WPR,

przedstawione przez komisarza do spraw rolnictwa Ray'a McSharry'ego. Plan McSharry'ego zakładał zmianę form i instrumentów wspierania rolnictwa w celu zrównoważenia podaży produktów rolnych z istniejącym popytem, zmniejszenia kosztów finansowania zapasów oraz obniżenia cen i poprawy konkurencyjności rolnictwa Wspólnoty na rynkach światowych.

W ramach reformy zastosowano następujące rozwiązania dotyczące wspólnej organizacji niektórych rynków branżowych:

• obniżono ceny regulowane podstawowych produktów rolnych w ciągu trzech lat

o 15 % - 30 % (zboża, rośliny oleiste, strączkowe, bydło rzeźne),

• wyeliminowano wsparcie cenowe dla nasion oleistych i wysokobiałkowych,

• wprowadzono subwencje bezpośrednie, które miały zrekompensować rolnikom

spadek dochodów, powstały w wyniku obniżki cen,

• uzależniono możliwość uzyskania subwencji kompensacyjnych od zmniejszenia

powierzchni upraw lub obniżenia intensywności produkcji zwierzęcej,

• wprowadzono system przymusowego wyłączenia z uprawy 15 % ziemi w zamian

za opłaty kompensacyjne (dotyczy rolników produkujących ponad 92 to zbóż

rocznie),

• zmniejszono kwoty mleczne (prawo do produkowania) każdorazowo o 1 % przez

2 lata,

• obniżono ceny gwarantowane na masło o 5 % w latach 1993 - 1995,

- wprowadzono zachty finansowe dla rolników ograniczajcych chów krów

mlecznych

Agenda 2000- Reforma Wspólnej Polityki Rolnej

W 1997 r. Komisja Europejska przygotowała projekt radykalnej reformy WPR

i związanych z nią funduszy pod nazw Agenda 2000. Propozycje Komisji były odpowiedzi

na nowe wyzwania, które pojawiły się przed Europą, jak np.: liberalizacja światowego handlu towarami rolno-spożywczymi, wzrost popytu na świecie, konieczność troski o środowisko naturalne, rosnące zainteresowanie konsumentów bezpieczeństwem i jakością produktów, a także perspektywa rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód. Proponowane przez Komisje reformy zostały zaaprobowane w marcu 1999 r. na spotkaniu szefów pastw i rządów w Berlinie.

Cele reformy Wspólnej Polityki Rolnej

Zmiany zawarte w Agendzie 2000 s kontynuacj Planu McSharry`ego i maj na celu:

• rozwój i podniesienie konkurencyjności obszarów wiejskich, wyrównanie różnic

ekonomicznych między regionami,

• zagwarantowanie ludności rolniczej odpowiednich warunków życia i stabilnych

dochodów z gospodarstw rolnych,

• zapewnienie wielofunkcyjnego charakteru rolnictwa,

• zagwarantowanie konsumentom bezpieczeństwa żywnoci,

• poprawę jakości produktów żywieniowych,

• Poprawę konkurencyjności rolnictwa europejskiego zarówno na rynku

wewnętrznym jak i zewnętrznym,

• poprawę warunków hodowli i uboju zwierząt,

• włączenie do WPR celów związanych z ochroną środowiska,

• uznanie leśnictwa za integralną część rozwoju wsi,

Podstawowe założenia dokumentu Agenda 2000:

• W ramach polityki rynkowej:

• stopniowa redukcja cen gwarantowanych o 20 % w sektorze produkcji wołowiny

i o 15 % w sektorze upraw i mleczarstwa,

• rezygnacja z podtrzymywania cen rynkowych na rzecz dotacji wyrównawczych,

• bezpośrednie płatności kompensujące rolnikom spadek dochodów w wyniku

zmniejszenia produkcji i niższych cen.

• W ramach polityki rozwoju obszarów wiejskich:

• wspieranie restrukturyzacji regionów słabiej rozwiniętych oraz dotkniętych

trudnymi problemami,

• promowanie rolnictwa konkurencyjnego i wielofunkcyjnego oraz modernizacji

gospodarstw rolnych (każde państwo musi opracować własny program rozwoju

wsi zgodny z wytycznymi Wspólnoty),

• poprawa struktury gospodarstw rolnych, przetwórstwa i sprzeday produktów

rolnych,

• promocja uzupełniających lub alternatywnych form działalności,

• wprowadzenie nowych technologii i poprawa jakości produktów;

• zachęty do gospodarowania pozwalającego na ochronę środowiska, poprawę

jakości krajobrazu i zachowanie zasobów naturalnych (sankcje za nieprzestrzeganie

wymogów ochrony środowiska),

• finansowe wsparcie dla gospodarstw rolnych połoonych na terenach

o niekorzystnych warunkach naturalnych,

---