SLAJD I

Wprowadzenie.

Obraz Boga, jaki ukazuje się nam w Biblii, to obraz przedstawiający się w trzech głównych aspektach… [Ukazanie się głównych tematów].

W punkcie drugim są przytoczone fragmenty z P. Ś. mówiące o Bogu Jedynym i Troistym, czyli Trójjedynym w S jak i w NT.

W punkcie trzecim przybliżone są fragmenty z P. Ś. mówiące o Bogu jako Osobie. Moment w historii ludzkości, kiedy Bóg objawił swoje imię i imiona poszczególnych Osób Boskich.

[Podsumowanie slajdu:] W ten sposób ukazała nam się struktura prezentacji, przez którą spróbuję przybliżyć szanownemu audytorium obraz Boga w Biblii.

SLAJD II

1. Bóg jako źródło życia.

[podtytuł] Podstawowa prawda, jaką Bóg objawia o Sobie Samym to, ta, że On żyje [ciąża]. Jest to prawda głoszona (jeśli można tak powiedzieć) na przekór największemu lękowi człowieka jakim jest lęk przed śmiercią. [tekst pod ciążą] I tak w Ps 18 powiedziane jest, że Jahwe żyje. W Ps 104 mówi, że tylko On powołuje do istnienia. W Ps 36 „ w Tobie jest źródło życia”.

O tym natomiast, że żyje BO, SB i DŚ, a nie tylko ogólnie Bóg, mówią między innymi wszystkie teksty NT przekazujące prawdę o zmartwychwstaniu Chrystusa i umarłych, oraz o życiu wiecznym. Właśnie w tych prawdach najwyraźniej objawiona jest rzeczywistość o życiu Boga, którą zapowiada już w ST Ezechiel (37, 1-14) [obraz kości]. Choć te zdjęcie nie jest tak wymowne jak opis wysuszonych kości w księdze Ezechiela, ale może, chociaż w części ten obraz nam przybliży, aby zrozumieć jak wielką Bóg ma moc, moc życia, którą tą mocą może przywrócić do życia takie właśnie wyschnięte kości.

Chrystus jako pierwszy Zmartwychwstały jest źródłem wszelkiego zmartwychwstania. [cytaty] W ten sposób Chrystus posłał wszystkim wierzącym w Niego DŚ od Ojca, który przywróci do życia nasze „śmiertelne ciała mocą mieszkającego (w nas) swego Ducha” (Rz 8, 11).

SLAJD III

2. Trójjedyność Boga - jeden Bóg w trzech Osobach.

1. Jedyność Boga.

- W ST

[podtytuł] Bóg ST to przede wszystkim Bóg Jedyny. [zdjęcie] Jeden nie podobny do jakiegoś innego bóstwa i nie mający obok siebie żadnego innego bóstwa. [cytat] Bardzo wyraźnie objawia tę prawdę księga Powtórzonego Prawa: „Słuchaj, Izraelu, Pan jest naszym Bogiem - Panem Jedynym” (hebr. Szema Izrael, Jahwe elohenu Jahwe ehad). Poza tym jest w rozdziale 32 przytoczony hymn Mojżesza, w którym Bóg mówi: „Patrzcie teraz, że Ja jestem, Ja jeden i nie ma ze Mną żadnego boga” (Pwt 32, 39) oraz „Pan sam go [Izraela] prowadził, nie było z nim boga obcego” (Pwt 32, 12). Jest to podstawowe przykazanie, w które Bóg nakazuje wierzyć Izraelowi w przeciwieństwie do wielobóstwa, które było wyznawane przez inne narody.

[monoteizm] Ta starotestamentalna wiara, którą nazywamy „monoteizmem” ma swoje etapy rozwoju. Najpierw miała postać monolatrii. Było to oddawanie czci tylko jednemu Bogu, Bogu Izraela, ale nie wyklucza to istnienie innych bogów. Ci jednak nie zasługują na oddawanie im czci. W czasach prorockich wiara w jedyność Boga przyjmuje postać monoteizmu etycznego - czyli Bóg Izraela posiada wolę i można Go czcić przez życie moralne, które zgadza się z Jego wolą. Inaczej nazywa się to monoteizm praktyczny, lub dynamiczny, czyli egzystencjalny, charakterystyczny dla okresu przed-babilońskiego (od VI w. przed Chrystusem).

- W NT

W NT głoszenie prawdy o jedyności Boga nie zostało zaprzestane czy zmienione, ale jest dopełnione. [cytat] Kontynuuje ją św. Paweł: „Wiemy dobrze, że nie ma na świecie ani żadnych bożków, ani żadnego boga, prócz Boga jedynego” (1 Kor 8, 4), jak również i inne teksty. Potwierdza ją sam Chrystus odpowiadając na pytanie o najważniejsze przykazanie, starotestamentalnym wyznaniem wiary w jedyność Boga (Mk 12, 29n). Dopełnieniem prawdy o jedyności Boga jest uświadomienie, że jedyność nie musi oznaczać samotności. W Bogu więc istnieje odwieczne „TY”, które umożliwia dialog. Tę rzeczywistość objawia nam Jezus, kiedy zadaje faryzeuszom pytanie: „Co sądzicie o Mesjaszu? Czyim jest Synem?”
(Mt 22, 41-46).

2. Troistość Boga.

- W ST

[obraz] ST nie mógł wprost objawiać troistości Boga, ponieważ ludzie nie byli do tego przygotowani i nie zrozumieliby tego. Groziłoby to po prostu politeizmem (a w tym przypadku tryteizmem), który był bardzo popularny w tamtych czasach. Pomimo tego są pewne fragmenty, które mówią o tajemniczej „wielości” w Bogu. Np: [cytaty]

- Bóg mówi o sobie w liczbie mnogiej: „Uczyńmy człowieka na obraz i podobieństwo nasze” (Rdz 1, 26).

- Pojawia się gdzieniegdzie Anioł Pański (Posłaniec) nazywany Jahwe, El, Elohim. Co najmniej dwie osoby boskie - posyłająca i posłana (Rdz 16, 7-17 - Anioł Pański rozmawiający z niewolnicą Hagar; Wj 3, 2-14 - Anioł Pański w postaci płonącego krzewu).

- Spotkanie Abrahama z Bogiem pod dębami Mamre (Rdz 18, 1). Abraham widzi trzech ludzi, pozdrawia natomiast jednego używając tytułu - „Pan”.

- Proroctwa mesjańskie: (Ps 2, 7; 110, 1; Iz 9, 5).

- W księgach mądrościowych - personifikacja Mądrości. Stawia się ją obok Jahwe.

- Występuje „Duch Boży”, „Święty Duch”. Co prawda nie oznaczają one osoby bożej lecz moc, które pochodzi od Boga.

- W NT

W NT troistość Boga jest już bardzo wyraźnie objawiona. Najlepiej ukazującymi tę prawdę są tak zwane „formuły trynitarne”. [cytaty] Są to opisy: zwiastowania, chrztu Pana Jezusa, mowy pożegnalnej, rozesłania Apostołów oraz pozdrowienie i błogosławieństwa Apostołów.

- Zwiastowanie: Duch Święty zstąpi na Ciebie i moc Najwyższego osłoni Cię. Dlatego też Święte, które się narodzi, będzie nazwane Synem Bożym” (Łk 1, 35).

- Chrzest Pana Jezusa: „ujrzał rozwijające się niebo i Ducha jak gołębicę zstępującego na siebie. A z nieba odezwał się głos »Tyś jest mój Syn umiłowany, w Tobie mam upodobanie«” (Mk 1, 10-11).

- Mowa pożegnalna: „A Pocieszyciel, Duch Święty, którego Ojciec pośle w moim umieniu, On was wszystkiego nauczy i przypomni wam wszystko, co Ja wam powiedziałem” (J 14, 26); „Gdy jednak przyjdzie Pocieszyciel, którego Ja wam poślę od Ojca, Ducha Prawdy, który od Ojca pochodzi, On będzie świadczył o Mnie” (J 15, 26).

- Szczególną formułą trynitarną jest rozesłanie Apostołów: „Idźcie więc i nauczajcie wszystkie narodu, udzielając im chrztu w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego” (Mt 28, 19).

Poza Ewangeliami: Podsumowanie pierwszej katechezy św. Piotra w Dziejach Apostolskich wyraża wiarę pierwotnego Kościoła w istnienie BO i SB, i DŚ: „[Jezus] wyniesiony na prawicę Boga, otrzymał od Ojca obietnicę Ducha Świętego i zesłał Go” (Dz 2, 33). Jest to element przyszłej nauki Kościoła o Trójcy Świętej. Wiarę w Boga trójjedynego potwierdzają również listy św. Pawła [Rz 5, 1-5; 1, 3b-4; 8, 14-17; 15, 30; 1 Kor 2, 7-16; 6, 11; 12, 4-6; 2 Kor 1, 21-22; 13, 13; Ga 4, 4-6] i deuteropawłowe [Ef 1, 3-11; 4, 4-6].

[1 J 5, 7] Ciekawą formułą trynitarną jest: „Trzej bowiem dają świadectwo w niebie: Ojciec, Słowo i Duch Święty, a Ci trzej są jednością. I trzej są, którzy dają świadectwo na ziemi” zwany comma Joanneum. Jest to tekst, który najwyraźniej mówi o troistości i jedyności Boga jednocześnie. Problem polega na tym, że brak go w najstarszych kodeksach NT. Dyskusja nad autentycznością tego tekstu toczyła się do początku XX w., aż Św. Oficjum potwierdziło jego autentyczności, zalecając jednak dalsze badania.

SLAID IV

3. Osobowość Boga.

1. Wstęp - imię objawia osobowość Boga.

[trzeci punkt] Osobowość Boga, czyli osobowy charakter Jego bytowania, została nam objawiona poprzez objawienie imion Bożych. Przez wiele wieków Bóg nie chciał zdradzić swojego imienia ludziom. Np: Jakub, który walczy z Bogiem, Manoah, ojciec Samsona, dostaje wymijającą odpowiedź. Bóg, bowiem wie, że ludzkość nie jest jeszcze przygotowana na to wydarzenie - wyjawienie imienia. Jego niechęć przełamuje się dopiero, co z pewnością dobrze pamiętamy, wtedy, kiedy Mojżesz jest na górze Horeb [krzew gorejący + cytaty]. Bóg ujawnia tam swoje imię „Jestem, który Jestem…” (Wj 3, 14). Jest to przełomowy moment w historii Narodu Wybranego. „To jest imię moje na wieki i to jest moje zawołanie na najdalsze pokolenia” (Wj 3, 15). (Rozważania nad znaczeniem tego wyrażenia - trudności w przetłumaczeniu). Inne imiona na określenie Boga jakie możemy znaleźć to: El - Mocny, Potężny; Elochim - Ten, który posiada pełnię mocy; Adonai - Pan, Władca, Sędzia. Wyrażają stosunek Boga do świata. Imiona wyrażające wewnętrzną doskonałość: Szaddai - Wszechmocny; Elton - Najwyższy; Radosz - Święty.

2. Imiona poszczególnych Osób Boskich.

- DŚ.

[obraz + pojęcia i cytaty] Polskie słowo „duch” w j. hebr. brzmi „ruah”, a w j. gr. „pneûma” i oznaczają one w tych językach „wiatr”, „oddech”, „tchnienie”. W ST „duch” (ruah) oznacza moc pochodzącą od Boga i występuje często w wyrażeniu „święty Duch”. Natomiast w NT oznacza m. in. osobę, występując w wyrażeniu „Duch Święty”. Ze względu na dwuznaczność tego wyrażenia, oraz na fakt, że rzeczownik „pneuma” występuje w tym wyrażeniu nie oznacza osoby (bo jest r. nijakiego), autor na podstawie P.Ś. udowadnia 3 podstawowe prawdy o DŚ: bóstwo, osobowość i odrębność osobową w stosunku do Ojca i Syna. Posługuje się następującymi fragmentami:

O boskości DŚ mówią te fragmenty P.Ś., w których DŚ jawi się jako źródło życia. Np. przy Wcieleniu: „Duch Święty zstąpi na Ciebie…” (Łk 1, 35). DŚ wstępuje na Maryję i daje ludzkie życie jej Synowi. Inne fragmenty to: epizod z Ananiaszem i Safirą, nauka o świątyni DŚ, kwestia bluźnierstwa przeciwko DŚ.

O osobowości DŚ świadczą te objawione prawdy, które mówią, że jest On źródłem wolności. Np. „gdzie jest Duch Pański - tam wolność” (2 Kor 3, 17).

O odrębności osobowej DŚ świadczą fragmenty mówiące o Jego pochodzeniu od Ojca i posłaniu przez Ojca i Syna oraz o byciu Ich Duchem. Np. „Gdy jednak przyjdzie Paraklet, którego Ja wam poślę od Ojca, Duch Prawdy, który od Ojca pochodzi, On zaświadczy o Mnie” (J 15m 26). [pomniejszenie]

Zatem P.Ś. mówi o DŚ, który jest Bogiem, jest Osobą, i jest inną Osobą od Osoby BO i SB.

- SB.

[obraz] Tytuł „SB” jest imieniem własnym drugiej Osoby Boskiej, Jezusa Chrystusa. Tylko w Ewangelii wł. św. Jana Jezus mówi o sobie, że jest synem. I, jak autor wskazuje, nie chodzi tu o synostwo z przybrania, które przysługuje każdemu człowiekowi, ale o synostwo ze zrodzenia. Sam Jezus dawał do zrozumienia, że chodzi o te drugie synostwo. [cytat] Widać to wyraźnie w scenie znalezienia Jezusa w świątyni. Dochodzi tam do konfrontacji dwóch ojców: z przybrania, czyli ojcostwo św. Józefa i ze zrodzenia, czyli ojcostwo Boga Ojca. Jezus odpowiada, że właściwym Jego Ojcem jest ten, do którego należy świątynia (Łk 2, 48n). [pomniejszenie]

Inne fragmenty, w których Jezus nam objawia swoje rzeczywiste synostwo to: spór z Żydami podczas Uroczystości Poświęcenia Świątyni (J 10, 22-39); modlitwa w Ogrójcu - zwrot „Abba” - nie zwracano się tak do Boga, ale zwracali tak się dzieci do swego ojca.

Innym imieniem, które również mówi o tożsamości Chrystusa to „Słowo” - prolog J 1, 1-14.

- BO.

[obraz + tekst] Zawołanie: „tato”, „tatusiu”, a dawniej „ojcze” (abba) jest zawołaniem, które może być tylko skierowane do jednej i tylko jednej osoby. Jest więc najbardziej konkretnym zawołaniem, konkretniejszym nawet od imienia własnego, które mogą posiadać inne osoby. Np. Marcin, może posiadać kilka osób w jednej klasie. Tak samo Paweł, Tomek, czy Darek. Chodzi tu oczywiście o wyrażenie relacji.

W ST w odniesieniu do Boga występuje jako tytuł i to też bardzo rzadko. Jest to ojcostwo, które wyraża się przez akt stworzenia, dominacji nad światem, zawarcia przymierza. To wszystko jest przygotowaniem ludzkości do tego, aby Bóg mógł objawić swoje ojcostwo w sensie właściwym, że posiada własnego Syna. Np. proroctw mesjańskie.

Oczywiście dopiero w świetle NT zapowiedzi te mogą być właściwie zrozumiane. W NT słowo „ojciec” staje się wprost synonimem Boga. Natomiast w ustach Jezusa nabiera ono jeszcze innego, szczególnego znaczenia.

Wskazuje to na to, że relacja Jezusa do Boga Ojca jest inna od naszej relacji. Potwierdzają to liczne sformułowania, których używa sam Jezus, typu: „Ojciec Mój i Ojciec wasz”. Zatem Jezus głosi, że jego synostwo pochodzi nie z adopcji, ale ze zrodzenia. Dowodem na to jest chociażby akt oskarżenia Żydów: „Czynił siebie Synem Bożym”

(Teologia o BO jest słabo rozwinięta - propozycja: patrylogia).

6

---