WSKAZÓWKI I DANE DO WYKONANIA ĆWICZEŃ KARTOGRAFICZNYCH: GR. 3
Ćwiczenie nr 1:
Elementy położenia powierzchni geologicznych: Ćwiczenie ma na celu naukę rysowania symboli położenia warstwy geologicznej. Takimi symbolami na mapach geologicznych zaznacza się warstwy o charakterystycznych parametrach w tzw. zapisie trójczłonowym i zapisie dwuczłonowym: ZAPIS III-CZŁONOWY: I. bieg warstwy - dwie równorzędne wartości od 0 do 360o - wyrażony w stopniach, II. kąt upadu - jedna wartość od 0 do 90o - wyrażony w stopniach, III. kierunek upadu warstwy np. NW, S, E itp. - od angielskich skrótów kierunków świata). ZAPIS II-CZŁONOWY: I. upad warstwy - jedna wartość od 0 do 360o (zawsze upad warstwy jest prostopadły do biegu warstwy) - wyrażony w stopniach, II. kąt upadu - jedna wartość od 0 do 90o - wyrażony w stopniach.
Przykłady:
Warstwa nachylona: ZAPIS III-CZŁONOWY: 130/60/NE
ZAPIS II-CZŁONOWY: 40/60
UWAGA: Oba zapisy są równorzędne i graficzny symbol zalegania takiej warstwy wygląda tak samo. Przeliczenie zapisu II- na III-członowy wymaga dodania lub odjęcia 90 stopni od pierwszego parametru zalegania warstwy.
Warstwa pozioma: ZAPIS III-CZŁONOWY: x/0
ZAPIS II-CZŁONOWY: x/0
Warstwa pionowa: ZAPIS III-CZŁONOWY: 100/90/x
ZAPIS II-CZŁONOWY: 190/90 lub 10/90
DANE DO ĆWICZENIA:
1). 15/40/SE
2). 90/80/N
3). 110/0
4). 150/90/x
5). 20/20/SE
6). 150/10/SW
7). 290/40/NE
8). 70/10/NW
9). 30/30
10). 340/30
11). 310/70
12) 60/60
Na papierze milimetrowym w 12 prostokątach o wymiarach 5x3 cm należy wrysować podane powyżej parametry w następujący sposób. Każdy prostokąt trzeba podzielić na 4 mniejsze o wymiarach: 3x1,5 cm (lewy, górny), 3x1,5 cm (lewy, dolny), 2x1,5 cm (prawy, górny), 2x1,5 cm (prawy, dolny). W prostokąt lewy, górny wpisujemy daną wyjściową. W prostokąt prawy, górny wrysowujemy od kątomierza symbol położenia warstwy geologicznej. Dla danych od 1 do 4 w lewy, dolny prostokąt wpisujemy daną wyjściową po dodaniu indywidualnego numeru dla każdego studenta (podam na ćwiczeniach). Dla danych od 5 do 8 w lewy, dolny prostokąt wpisujemy daną wyjściową po dodaniu indywidualnego numeru dla każdego studenta (podam na ćwiczeniach) i po przeliczeniu zapisu III- na II-członowy. Dla danych od 9 do 12 w lewy, dolny prostokąt wpisujemy daną wyjściową po dodaniu indywidualnego numeru dla każdego studenta (podam na ćwiczeniach) i po przeliczeniu zapisu II- na III-członowy (wybieramy zawsze mniejszą wartość biegu warstwy)! W prostokąt prawy, dolny wrysowujemy od kątomierza symbol położenia warstwy geologicznej dla danych przeliczonych w lewym, dolnym prostokącie.
Indywidualny numer = numer z protokołu zaliczenia x numer grupy ćwiczeniowej.
Ćwiczenie nr 2:
Wykreślenie linii intersekcyjnych dla warstw poziomych, pionowych i nachylonych (monokliny): Ćwiczenie ma na celu wykonanie mapy geologicznej, intersekcyjnej, dla terenu morfologicznie zróżnicowanego i dla warstw poziomych (mapa A), pionowych (mapa B), nachylonych (mapa C). Każdy uczestnik ćwiczeń na skserowanej mapie A3 otrzyma po jednym punkcie wyjściowym x, odpowiednio dla mapy A, B i C. Punkt x oznacza odsłonięcie w terenie, gdzie pomierzono elementy położenia powierzchni geologicznej.
DANE DO ĆWICZENIA:
1). Skala mapy: 1:5000
2). Na mapach A, B i C: x - granica permu i karbonu
3). Na mapie B: x = 90 + numer z protokołu zaliczenia x numer grupy ćwiczeniowej/90
4). Na mapie C: 90 + numer z protokołu zaliczenia x 2/10 + numer z protokołu zaliczenia x 2/NE
5). W punkcie x nawiercono następujące miąższości warstw geologicznych w profilu:
neogen (Ng) - jasnożółty -
paleogen (Pg) - ciemnożółty -
kreda (Cr) - jasnozielony -
jura (J) - jasnoniebieski -
trias (T) - fioletowy - nieokreślona
perm (P) - różowy - 30 m
karbon (C) - szary - 20 m
dewon (D) - ciemnobrązowy - 10 m
sylur (S) - ciemnoniebieski - nieokreślona
ordowik (O) - jasnobrązowy -
kambr (Cm) - ciemnozielony -
Na skserowanej mapie formatu A3 u góry zaznaczamy tytuł ćwiczenia. Po prawej stronie rysujemy profil geologiczny w skali mapy i zaznaczamy na nim punkt x. Profil kolorujemy zgodnie z barwami dla odpowiednich wydzieleń stratygraficznych i zaznaczamy symbolami literowymi np. trias - fioletowy (T). W prawym dolnym rogu wpisujemy imię i nazwisko, numer grupy, swój numer z protokołu zaliczenia, skalę mapy. Na bokach mapy zaznaczamy kierunki świata. Następnie wyznaczamy linie intersekcyjne dla warstw poziomych (mapa A), pionowych (mapa B) i nachylonych (mapa C). Na zakończenie należy pokolorować każdą z map zgodnie z barwami dla odpowiednich wydzieleń stratygraficznych i na każdej mapie nanieść po jednym elemencie położenia powierzchni geologicznej.
UWAGA:
1). Linie intersekcyjne dla warstw poziomych wykreślamy równolegle do poziomic odmierzając w skali wysokości położenia powierzchni oddzielających warstwy. Skały najstarsze powinny odsłaniać się w dolinach rzecznych, a najmłodsze na wyniesieniach.
2). Linie intersekcyjne dla warstw pionowych są liniami prostymi, równoległymi do biegu warstw, tnącymi niezależnie poziomice wysokościowe i wykreślamy je odmierzając w skali mapy poszczególne miąższości warstw.
3). Linie intersekcyjne dla warstw nachylonych wykreślamy wykonując konstrukcję pomocniczą tzw. kład. Rysujemy na mapie C element zalegania warstwy w punkcie pomiarowym x. Przedłużamy linię biegu poza mapę i konstruujemy prostą prostopadłą do rozciągłości warstwy, która jest krawędzią poziomicową o wysokości, na której znajduje się punkt x. Sprowadzamy ją do kładu, odmierzając indywidualny dla każdego kąt upadu i zgodnie z kierunkiem upadu warstwy. Otrzymujemy linię intersekcyjną na kładzie. Równolegle do wyjściowej krawędzi poziomicowej prowadzimy w skali mapy kolejne krawędzie poziomicowe. Punkty przecięcia linii intersekcyjnej na kładzie z krawędziami poziomicowymi na kładzie rzutujemy na mapę na odpowiednie poziomice wysokościowe. Otrzymane punkty łączymy linią, która będzie linią intersekcyjną dla granicy warstw w punkcie x. Następnie na kładzie rysujemy równolegle do poprzedniej linii intersekcyjnej, kolejną linię intersekcyjną następnego wydzielenia stratygraficznego, odmierzając w skali mapy jej miąższość. Procedurę powtarzamy rzutując punkty przecięcia linii intersekcyjnej nr 2 na kładzie z krawędziami poziomicowymi na kładzie na mapę na odpowiednie poziomice wysokościowe. Otrzymane punkty łączymy linią, która będzie linią intersekcyjną nr 2 na mapie. Procedurę powtarzamy dla wszystkich granic warstw podanych w treści zadania.
Uwaga muszą być spełnione 2 warunki:
1): Linia intersekcyjna nie może na mapie przecinać poziomic wysokościowych w innych punktach, niż te które zrzutowaliśmy z kładu;
2): Żadna linia intersekcyjna nie może się krzyżować ze sobą i z inną linią intersekcyjną.
DWIE WAŻNE ZASADY:
1): Przebieg linii intersekcyjnej jest zgodnie z zasadami geometrii wykreślnej ściśle związany z położeniem warstwic wysokościowych (morfologią terenu) oraz biegiem i upadem warstw. Im kąt upadu jest większy tym linie intersekcyjne biegną bardziej niezależnie od poziomic wysokościowych. Dla niskich kątów upadu linie intersekcyjne będą naśladować warstwice wysokościowe;
2): Na podstawie przebiegu linii intersekcyjnej można określić bieg i upad powierzchni geologicznej.
WSKAZÓWKI KOŃCOWE:
1). Wszystkie opisy na papierze milimetrowym i na mapach wykonujemy ołówkiem i pismem technicznym z należytą starannością.
2). W sprawozdaniu nie może być widocznych śladów gumowania ołówka.
3). Na mapie linie rzutowania z kładu zaznaczamy linią przerywaną, bardzo cienką. Końcowe linie intersekcyjne zaznaczamy linią pogrubioną.
4). Na mapie topograficznej należy opisać brakujące poziomice, przemyśleć gdzie znajdują się cieki wodne, a gdzie poziomice wysokościowe (nigdy się nie krzyżują), spróbować wyobrazić sobie przestrzennie, gdzie znajdują się doliny, a gdzie grzbiety.
3). Na każdym ćwiczeniu obok imienia i nazwiska musi znaleźć się informacja o przypisanym numerze i numerze grupy.
1