Procesy endogeniczne => procesy wewnetrzne:
= procesy ladotwrcze( epejogeniczne) = powolne i dlugotrwale
pionowe ruchy skorupy ziemskiej
przyklady: Basen Morza Srodziemnego, Holandia,
okolice Gdanska
= procesy grotwrcze( orogeniczne) = faldowanie serii skalnych
i ksztaltowanie charakterystych struktur
przyklady: Azory, Gry Swietokrzyskie
orogenezy: alpejska, hercynska, kaledonska
= procesy wulkaniczne = procesy zwiazane z wydostawaniem sie
magmy na powiezchnie
= lawa = magma na powiezchni
= wulkan = miejsce ujscia lawy
= krater = wklesle obnizenie na wiezcholku
= lapille = drobne okruchy w chmurze
= kaldera = zaglebienie w srodkowej czesci
stozka, na ktrym tworzy sie nowy maly
stozek
typy wulkanw:
- tarczowy = lagodne stoki i duzy krater
- hawajski = liczne boczne ujscia lawy
- wezuwianski = strome i wysokie - nieczynny = niekompletne stozki
- czynny = aktywny
- podwodny = pod woda
- nawodny = na ladzie
- wygasly = brak pewnisci co do nieczynnosci
( chwilowo nieaktywny)
Procesy egzogeniczne => procesy zewnetrzne
= wietrzenie = rozpad pod wplywem wody,powietrza,cz. biogenicznych
= wietrzenie chemiczne = oddzialywanie zanieczyszczonej wody
na skaly
- rozpuszczanie
- hydroliza
- uwodnienie
- utlenianie
- uweglanowienie
Kras = procesy i zjawiska wystepujace w obszarach
zbudowanych ze skal podlegajacych rozpuszczeniu
Stopien przemiany skal:
zmiana fizycznych i chemicznych wlasciwosci skal
= wietrzenie fizyczne = wietrzenie mechaniczne( nagrzewanie
stygniecie, zamarzanie i rozmarzanie) Stopien przemiany skal:
rozdrabnianie skal bez zmiany ich wlasciwosci
chemicznych
= wietrzenie biologiczne = wietrzenie przez organizmy zywe
(kwasy roslinne, mech. dzial. korzeni
meczaniczne oddzial. zwierzat)
Stopien przemiany skal: zrznicowanie oddzialywanie,
przemiana fizyczna i chemiczna
= grawitacyjne ruchy masowe = zmiany stanu gruntw wynikajace
z dzialania grawitacji:
= pelzniecie = powolne przemieszczanie sie materialu zwiazane
ze zmianami fizykochemicznymi( np. pochylone
drzewa i ploty) = odpadanie = odpadanie kawalkw skal
= oberwanie = gwaltowne oderwanie sie mat. skalnego
= dzialalnosc wd plynacych
Ruch wody:
- spokojny = ciaglosc strumienia - burzliwy = mieszanie wody w calym przekroju
Typy przenoszenia materialu:
= toczenie
= poslizg
= ruch skokowy
= przenoszenie zawiesinowe
Erozja wglebna = wcinanie sie w podloze przy udziale grawitacji
Erozja wsteczna = wymywanie materialu tworzace powiekszone
misy zrdlowe
Erozja boczna = intensywne poszerzenie den dolinnych w wyniku
meandrowania koryta rzeki.
Baza erozyjna = najnizej polozony punkt w przekroju podluznym
calego koryta
= dzialalnosc zbiornikw wodnych:
= plywy = okresowe wachania poziomu wody
= falowanie = oddzialywanie chemiczne i fizyczne fal na brzeg = akumulacja = gromadzenie materialu przy brzegu za pomoca
fal
= rewa = podwodne wybrzuszenie blisko brzegu
= wal burzowy = na plazach niskich bariera chroniaca lad przed
dzialalnoscia morza
= mierzeja = waskie pasy ladu odgradzajace morze od zbiornika
srdladowego powstale w wyniku
przemieszczania materialu
= marsze = podmokle, zbudowanie z okruchw mineralnych
pozostalosci po akwenach zmknietych przez mierzeje
= abrazja = niszczaca dzialalnosc morza na brzeg
= klif = pionowa sciana brzegu narazona na dzialanie fal
= platforma abrazyjna = platforma brzegowa, tuz przed klifem
zanurzona
= ujscia rzek:
- deltowe( Nil, Wisla, Amazonka)
- lejkowe => estuaria (Goranna, Odra)
= atole = „jeziora” na oceanie otoczone brzegiem z korali
= prady zawiesinowe = duze szybkosci i ogromna ilosc materialu
= sedymentacja => osadzanie sie rznych materialw na dnie:
- osady strefy brzegowej 40 - 60m, material pochodzi
z ladu( czastki organiczne i mineralne)
- osady szelfowe do 200 - 250m, osady z ladu, korale
- osady stokw kontynentalnych od 200 do 3000
muly, udzial pradw zawiesinowych
- osady glebin oceanicznych od 3000, muly i szczatki
planktou