Nauka o przedsiębiorstwi 3 , OKREŚLENIE FORMY PRAWNO-ORGANIZACYJNEJ PRZEDSIĘBIORSTWA


Określenie formy prawno-organizacyjnej przedsiębiorstwa

Forma prawno-organizacyjna to określony zestaw regulacji prawnych i własnościowych wyznaczających sposób funkcjonowania przedsiębiorstwa oraz: 1. Określa relacje ekonomiczne między właścicielami, osobami zarządzającymi i pracownikami najemnymi; 2. Chroni interesy właścicieli, kadry kierowniczej, pracowników najemnych, samorządu terytorialnego; 3. Precyzuje wymagania założycielskie; 4. Określa strukturę władzy, zakres odpowiedzialności za prowadzoną działalność gospodarczą.

Formy prawno-organizacyjne są pewnymi wzorami przedsiębiorstw, które mogą funkcjonować w gospodarce rynkowej i które są dopuszczone do prowadzenia działalności.

Cechy wzorca formy prawno-organizacyjnej: duży stopień różnorodności, odpowiedni poziom ogólności oznaczający możliwość indywidualizacji określonych rozwiązań organizacyjnych w każdej z wyodrębnionych form, zagwarantowanie pewnej swobody wyboru

O wyborze formy prawno-organizacyjnej właściciel decyduje w momencie powołania do życia przedsiębiorstwa. Forma ta może być zmieniona już w trakcie istnienia przedsiębiorstwa i może ulegać zmianie.

Podstawowe formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstwa

Podstawowe formy prawno-organizacyjne to:

1. Przedsiębiorstwa własności indywidualnej jednoosobowe - cechy: własność prywatna jest fundamentem gospodarki kapitalistycznej; jest jeden właściciel - osoba fizyczna, niezależnie od liczby pracowników; jest prowadzone i reprezentowane przez właściciela; odpowiedzialność za działalność gospodarczą jest wyłączna i bez ograniczeń co oznacza, że w przypadku niepowodzenia za zobowiązania wobec wierzycieli odpowiada właściciel nie tylko majątkiem przedsiębiorstwa ale i całym majątkiem osobistym; właściciel ma pełne i nieograniczone kompetencje decyzyjne; utworzenie takiego przedsiębiorstwa nie wiąże się z żadnymi wymaganiami dotyczącymi kapitału czy prawnymi. Są tylko nieliczne dziedziny życia gospodarczego gdzie aby rozpocząć działalność właściciel musi uzyskać koncesję; do uruchomienia przedsiębiorstwa wystarcza zgłoszenie faktu rozpoczęcia działalności; przedsiębiorstwo własności prywatnej to zwykle pierwsza forma prawno-organizacyjna przedsiębiorstwa; jest znakomitą formą, najczęściej występuje w gospodarce kapitalistycznej; łatwo powstaje, często bankrutuje; dominuje w handlu, rolnictwie, usługach i w budownictwie.

2. Spółki - cechy: są to zrzeszenia osób lub kapitału w celu prowadzenia działalności gospodarczej; można je podzielić według kryterium: a) ekonomicznego (podstawa ekonomiczna utworzenia przedsiębiorstwa) na: spółki osobowe, spółki kapitałowe; b) prawnego (źródła prawa regulujące procesy powstania, działania i zarządzania przedsiębiorstwem) na: spółki cywilne - regulowane przez Kodeks Cywilny i uwidocznione w rejestrze działalności gospodarczej, spółki handlowe - regulowane przez Kodeks Handlowy i uwidocznione w rejestrze handlowym.

Spółki osobowe składają się z:

1. Spółki cywilne - cechy: powstaje w wyniku zawarcia umowy pisemnej przez wspólników; umowa taka zawiera: cel gospodarczy, czas trwania, sposób prowadzenia działalności, rodzaj i wysokość wkładów wspólników, zasady udziałów wspólników w zysku i w wyrównywaniu strat jeżeli powstaną, przewidziane reguły likwidacji spółki; nie ma ona osobowości prawnej co oznacza, że podmiotami praw i obowiązków w stosunkach zewnętrznych spółki są wszyscy wspólnicy, a majątek w okresie trwania spółki jest majątkiem wszystkich wspólników; za zobowiązania spółki wspólnicy są odpowiedzialni solidarnie; każdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spółki; każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki do pełnej ich wysokości czyli nie ma ograniczenia odpowiedzialności; jest znakomitą formą prawno-organizacyjną dla ludzi którzy się rozumieją, mają identyczny rodzaj motywacji i nastawione są na rozwój przedsiębiorstwa; jest to bardzo dobra forma dla małej i średniej skali przedsiębiorstw; 2. Spółki jawne - cechy: określona przez kodeks handlowy; powstaje jak spółka cywilna w oparciu o pisemną umowę w której określone są te same co dla spółki cywilnej elementy; podlega rejestracji w rejestrze handlowym; nie ma osobowości prawnej, ale ma jej cechy co oznacza, że może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, sądzić się i procesować; istnieje wyodrębniony majątek składający się z wkładów wspólników i majątku nabytego w czasie trwania spółki; za zobowiązania wspólnicy odpowiadają całym swym majątkiem (przedsiębiorstwa i osobistym); prowadzenie spółki to obowiązek każdego wspólnika; zarząd spółki może być powierzony tylko niektórym wspólnikom; jest to bardzo dobra forma prawno-organizacyjna. Różnica między spółką cywilną i jawną jest taka, że jawna wymaga rejestracji w rejestrze handlowym. , 3. Spółki komandytowe - cechy: zaliczana jest do spółek osobowych, ale stanowi pośrednią formę między spółkami osobowymi i kapitałowymi; wyróżnia ją to, że przynajmniej jeden ze wspólników odpowiada całym swoim majątkiem wobec wierzycieli spółki i przynajmniej jeden ma odpowiedzialność ograniczoną tylko do wysokości wkładu; występują dwa rodzaje wspólników: a) komandytariusze - odpowiadający tylko wysokością wkładu za zobowiązania wobec wierzycieli, b) komplementariusze - odpowiadający wobec wierzycieli całym swoim majątkiem, mają oni pełną władzę nad przedsiębiorstwem, są zarządcami; jest to bardzo dobra forma prawno-organizacyjna przedsiębiorstwa, umożliwia zgromadzenie znacznego kapitału inwestorów pasywnych; dobra forma prawno-organizacyjna dla zwiększenia skali i zapewnienia rozwoju przedsiębiorstwa

Spółki kapitałowe składają się z:

1. Spółki z o.o. - cechy: ma osobowość prawną co oznacza, że występuje w niej pełne rozdzielenie majątku i odpowiedzialności materialnej spółki i wspólników; wymaga zgromadzenia minimum kapitału = 4000 zł; kapitał może być w formie pieniężnej lub wniesiony w formie aportu; powołanie jej do życia wymaga sporządzenia aktu notarialnego w którym musi być ustalona forma spółki, ściśle określona siedziba, podmiot działania, wysokość kapitału, liczba i wysokość udziałów wspólników; zasada, że udział w spółce jest związany z osobą wspólnika oznacza że żeby wycofać udział wspólnik musi uzyskać zgodę pozostałych wspólników; rządzą nią: zgromadzenie wspólników, zarząd, rada nadzorcza, komisja rewizyjna; zgromadzenie wspólników rozpatruje i zatwierdza sprawozdania, bilans przedsiębiorstwa, rachunek strat i zysków, udziela bądź nie udziela zarządowi absolutorium, podejmuje decyzje lub uchwały co do sprzedaży bądź dzierżawy majątku przedsiębiorstwa bądź jego części oraz co do podziału zysku lub pokrycia strat; zarząd wykonuje wszystkie funkcje zarządzania, jest organem wykonawczym, mogą w nim być wspólnicy bądź pracownicy najemni np. eksperci, specjaliści; rada nadzorcza sprawuje stałą kontrolę nad działalnością spółki, ocenia zarząd, może uwolnić członków zarządu od obowiązków; jest bardzo dobrą formą prawno-organizacyjną przedsiębiorstwa gdyż ryzykuje się ty tylko wkładem nie zaś majątkiem osobistym; 2. Spółki akcyjnej S.A. - cechy: do utworzenia jest niezbędny kapitał =100 000 zł; w momencie jej zakładania nie musi on być zebrany w całości, wystarczy termin w którym zostanie zebrany; publiczna subskrypcja akcji + ochrona interesów uczestników akcji; kapitał w formie pieniężnej lub aportu; utworzenie wymaga utworzenia statutu w formie aktu notarialnego; musi być określony: przedmiot przedsiębiorstwa, wysokość i sposób zebrania kapitału, nominalna wartość i ogólna liczba akcji, sprecyzowana liczba akcji sprecyzowanych, ściśle określona organizacja i kompetencje władz zarządzających i nadzorczych; bardzo dobra forma prawno-organizacyjna przedsięwzięć wielkich.

Inne formy prawno-organizacyjne przedsiębiorstw:

1. Spółki jednoosobowe np. spółki jednoosobowe skarbu państwa, spółki wieloosobowe przekształcone w jednoosobowe jeżeli jeden współwłaściciel wykupi pakiety akcji pozostałych; 2. Prywatne własności; 3. Przedsiębiorstwa państwowe - właścicielem jest państwo np. koleje państwowe powinny cechować się samodzielnością ekonomiczną, podejmowania decyzji i samofinansowania a istnieje rozpasana demokracja: ogólne zebranie pracowników, związki zawodowe itp.; 4. Spółdzielnie - cechy: dobrowolne zrzeszenie jej członków, zwykle ograniczona liczba; zmiana składu członków funduszy udziałowych; musi mieć statut, system zarządzania, radę nadzorczą, zarząd, ogólne zgromadzenie członków, komisję rewizyjną; nie zawsze jest nastawiona na maksymalizację zysku; może być nastawiona na żywotne zaspokojenie potrzeb społeczeństwa.

Modele przedsiębiorstwa

1. Model neoklasyczny związany z neoliberalną koncepcją funkcjonowania systemu gospodarczego - cechy: najważniejsza jest maksymalizacja zysku; potencjał kadrowy jest nastawiony na maksymalizację korzyści ekonomicznych; przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej działa w miarę ustabilizowanych warunkach; przedsiębiorstwo działa w warunkach równowagi rynku; w możliwie maksymalnym stopniu przestrzega zasady racjonalnego gospodarowania; stosuje rachunek optymalizacyjny; systematycznie prowadzi sformalizowany rachunek nakładów i zysków; 2. Model menedżerski - cechy: następuje oddzielenie własności od zarządzania; najemna kadra kierownicza jest zainteresowana maksymalizacją własnego wynagrodzenia a ponieważ zależy ono od wielkości obrotów zainteresowana jest zwiększaniem rozmiarów przedsiębiorstwa i jego udziału w rynku; często zachęca się najemną kadrę kierowniczą do zainteresowania się maksymalizacją zysku przedsiębiorstwa przez przydzielenie jej pewnej ilości akcji z zastrzeżeniem, że nie wolno ich sprzedać przez co najmniej 5-10 lat by byli zainteresowani podnoszeniem ceny rynkowej akcji zarządzanego przedsiębiorstwa; 3. Model behawioralny - cechy: następuje rezygnacja z optymalizacji rozumianej jako maksymalizacji zysku; dążenie do dostosowania się do dokonujących się zmian w otoczeniu; główny cel to osiąganie zadowalających wyników ekonomicznych pozwalających na przetrwanie przedsiębiorstwa i jego rozwój; występuje w sektorze gospodarki komunalnej, sektorze pracy chronionej dla osób niepełnosprawnych, w sferze budownictwa dla biedaków; 4. Model typu agencja - cechy: występuje właściciel agencji, zarządzający agencją i świadczący usługi agencji; występują konflikty na tle interesów ekonomicznych agencji; występuje w dziedzinie ubezpieczeń, artystycznej.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Nauka o przedsiębiorstwi 4 , WYBÓR FORMY PRAWNO-ORGANIZACYJNEJ PRZEDSIĘBIORSTWA
działalność gospodarcza, formy prawno organizacyjne przedsiębiorstw
10 Formy prawno organizacyjne przedsiębiorstwid 10546 ppt
Formy prawno organizacyjne przedsiębiorstw
działalność gospodarcza, formy prawno organizacyjne przedsiębiorstw
Dzialalnosc gospodarcza, formy prawno organizacyjne przedsi doc
formy prawno - organizacyjne, Zarządzanie produkcją, Nauka o organizacji - ćwiczenia
Formy prawno-organizacyjnewady zalety, Zarządzanie finansami
Formy prawno-organizacyjnewady zalety, Zarządzanie finansami
FORMY PRAWNO ORGANIZACYJNE 2011
Nauka o przedsiębiorstwie 9 , OKREŚLENIE ZARZĄDZANIA I FUNKCJE ZARZĄDZANIA PRZEDSIĘBIORSTWEM
Metody i formy pracy organizacyjnej w przedszkolu
3. podsystemy organizacji, Nauka o Przedsiębiorstwie
Organizacja - podstawy, Nauka o Przedsiębiorstwie
Nauka o przedsiębiorstwie 1 , Określenie przedmiotu nauki o przedsiębiorstwie
Nauka o przedsiębiorstwie 10 , OKREŚLENIE PLANOWANIA BIEŻĄCEGO
Polityka podatkowa, WZ-stuff, semestr 2, nauka o przedsiębiorstwie

więcej podobnych podstron