Konspekt analizy wiersza T. Różewicza „Ocalony”
I. Rozpoznanie:
Wiersz ten pochodzi z debiutanckiego tomu „Niepokój” 1945 r.
Ten tom nawiązuje do II Wojny i czasu okupacji
Autor urodzony w 1920/21 należał do pokolenia Kolumbów
Wspólna cecha literatury Różewicza i Borowskiego- trudno po zbrodniach przejść do normalnego życia
II. Podmiot liryczny/ bohaterowie:
Podmiot to 1 os. l. poj., ma 24 lata (1945-24=1921), miał 18 lat kiedy zaczęła się wojna, został urodzony w wolnej Polsce (pokolenie Kolumbów), udało mu się przeżyć wojnę, jest młody ale doświadczony, przeżył to wszystko o czym pisze
Wniosek: podmiot mówi z perspektywy uczestnika, Kolumbowie rocznik 20, sceptyk (wątpiący, niedowierzający)
III. Temat/ refleksje:
Treścią wiersza są refleksje kogoś komu udało się szczęśliwie przeżyć, ocaleć (to była kwestia przypadku)
Zestawienie antonimów- z dziedziny biologii (człowiek i zwierzę), z etyki (miłość i nienawiść), z Biblii (dobro i zło, uniwersalna moralność), z estetyki (piękno i brzydota)
Do 1939 r. tymi pojęciami opisywano świat
Po 1939 r. pojęcia te straciły wartość, nie są w stanie opisać świata ponieważ zyskały różne znaczenia. Wszystko stało się względne, relatywne, wieloznaczne, trudne do określenia.
Przyczyna refleksji jest wojna
Wniosek: autor nie opisuje tego co działo się w czasie wojny, interesują go konsekwencje jakie w świadomości ludzi pozostawiła wojna, pokazuje spustoszenie moralne, człowiek staje się cyniczny (neguje i lekceważy wszelkie zasady i wartości) bez tych pojęć, autor wzoruje się na Adornie (według niego sztuka i etyka przestała istnieć po Oświęcimiu), dla autora wojna nie kończy się w 1945 r. bo ludzie dopiero wtedy zaczynają odczuwać konsekwencje moralne
IV. Kompozycja:
Wiersz ma budowę klamrową -dotyczy ona początkowych i ostatnich 3 wersów, początek jest końcem, a koniec początkiem
Koniec wojny- początek moralnego niepokoju (obsesja zarażonych wojną), świadomość człowieka, który przeżył nie może być już normalna
Wiersz jest symetrycznie zbudowany
1 i ostatnia zwrotka -klamra, refren
2 i 4 zwrotka- enumeracja (wyliczenie), antynomia (przeciwstawne, sprzeczność, pary sprzeczności)
3 i 5 zwrotka- paralelizm (tożsamość lub podobieństwo treściowe (znaczeniowe) lub kompozycyjne kilku analogicznych segmentów utworu literackiego (zdań, wersów, strof, scen, wydarzeń, wątków itp.)), mają po 4 wersy, przykłady z doświadczenia, empiria-rzeczywistość
Zwrotka 6- przypadek, świat powinien być na nowo stworzony, nazwany na nowo
Wniosek: autor nie krytykując świata zawarł w wierszu jego krytykę (6), jeszcze wierzy że da się to wszystko odbudować
V. Styl/ poetyka:
Autor podporządkowuje wszystko tematowi
Styl reporterski, trochę urzędowy, 4 wersowe zwrotki
Brak rymów-wiersz jest niepoetycki, tzw. „biały wiersz”
Refleksyjny
Wiersz ten jest antymetaforyczny, brak metafor i symboli
Wiersz ten został napisany prostym i komunikatywnym językiem
Zostały w nim ograniczone do minimum środki stylistyczne
Surowy, obojętny język (nastawiony tylko na funkcje komunikatywną)
Brak emocji
Niekiedy wręcz cyniczny, cynizm- utrata wiary w jakiekolwiek wartości i autorytety
Nihilizm- niewiara w nic
VI. Podsumowanie:
Autor świadomie uprawia antypoezję, eliminuje z poezji funkcję ekspresywną, wprowadza do poezji język prozy, brak rymów, wzoruje się na Adornie (ktoś kto widział wojnę może być tylko zarażony nią), wiersz posiada funkcje komunikatywną, dużo kolokwializmów (stosowane w języku potocznym).
Opracowała Daria Kaniewska III a