I. NORMOWANIE TECHNICZNE.

1. Proces produkcyjny i jego podział.

Pełnym procesem produkcyjnym (inwestycyjnym) nazywamy zespół wszystkich czynności w wyniku których powstaje obiekt budowlany.

PEŁNY PROCES PRODUKCYJNY
PROGRAMOWANIE		PROJEKTOWANIE		WŁAŚCIWY PROCES PRODUKCYJNY (WYKONAWCZY)
						|
								PROCESY ROBOCZE
								|
								OPERACJE
								|
								CZYNNOŚCI
								|
								ZŁOŻONE RUCHY ROBOCZE
								|
								RUCHY PROSTE - TZW. CHWYTY.

 

Właściwy proces produkcyjny w budownictwie zaczyna się od prac związanych z zagospodarowaniem placu budowy a kończy się na ostatnich robotach wykończeniowych i porządkowych; czas trwania procesu produkcyjnego nazywa się cyklem produkcyjnym budowy.

2. Podział czasu pracy robotnika.

Et	Czas produkcyjny - czas wykonania operacji	+	Eu	Czas uzupełniający	+	Ep	Przestoje - straty czasu
Et1	Wykonywanie czynności podstawowych			Eu1		Odpoczynki i inne potrzeby fizjologiczne		Ep1	Przestoje niezależne
Et2	Wykonywanie czynności pomocniczych			Eu2		Przerwy techniczne		Ep2	Przestoje organizacyjne, straty czasu
				Eu3		Zmiana stanowiska		Ep3	Przestoje - zawinione przez pracownika, strata czasu
				Eu4		Przygotowanie i zakończenie		Ep4	Prace zbędne i wadliwe wykonanie - strata czasu

Przerwy technologiczne zalicza się do czasu uzupełniającego tylko wtedy, gdy nie mogą one być wyeliminowane lub skrócone. Prace przygotowawcze i zakończeniowe to czynności potrzebne do zapoznania się z dokumentacją i miejscem pracy, do odbioru materiałów i narzędzi oraz przekazania wykonanej produkcji. Przestoje niezależne - złe warunki atmosferyczne. Przestoje organizacyjne - brak frontu robót, materiałów, narzędzi, dokumentacji. Na czas stanowiący podstawę do opracowania normy czasu składa się suma czasów - produkcyjnego i uzupełniającego:

N_c = E_t + E_u

Przestojów pracy nie włącza się do norm. W praktyce normowania technicznego na podstawie bezpośredniej obserwacji określa się najczęściej tylko czas produkcyjny. Natomiast czas uzupełniający przyjmuje się na podstawie normatywów.

3. Odpoczynki w pracy i przerwy.

Na podstawie badań i obserwacji pracy człowieka stwierdzono, że odpoczynek w czasie pracy może mieć charakter:

• odpoczynku czynnego;

• odpoczynku biernego.

Określenie jak częste i długie powinny być odpoczynki bierne jest dosyć trudne gdyż zależy to od wielu czynników, takich jak:

• stan zdrowia i odporność człowieka na zmęczenie,

• rodzaj i stopień uciążliwości pracy.

Mimo to, do celów normowania pracy należy odpoczynek bierny w pewien sposób określić liczbowo. Na podstawie doświadczenia ustalono pewne normatywy odpoczynków potrzebnych przeciętnemu człowiekowi z podziałem w zależności od rodzaju robót.

• Prace lekkie - roboty malarskie, sztukatorskie, licowanie ścian płytkami - odpoczynek - 1-3 %;

• Prace średnio - ciężkie - roboty murarskie, tynkarskie, ciesielskie - 2-7 %;

• Prace ciężkie - kopanie w ziemi do III kategorii, przebijanie otworów w murach - 5-15 %;'

• Prace bardzo ciężkie - kopanie w ziemi kategorii IV-V, kucie betonu, rozbiórka murów - 11-20%.

Do powyższych wielkości dolicza się jeszcze czas na potrzeby naturalne, mycie rąk, posiłek. Dodatek z tego tytułu wynosi 6 % a przy pracy na dużych wysokościach 8 % całego dnia pracy.

Ponadto w zależności od rodzaju robót ustala się procentowo:

• Czas na obsługę i zmiany stanowiska Eu3 + Eu4 - 0,5-4,0 %;

• Czas na prace przygotowawcze i zakończeniowe (Eu5) - 1,0-5,5 %.

4. Normy jakościowe i ilościowe.

Normatywy - są to wszelkie obowiązujące ustalenia (nie tylko bezpośrednio związane z produkcją).

Normy techniczne - to pewne ustalenia najczęściej bezpośrednio dotyczące produkcji, dzielimy je na dwa rodzaje:

• Normy jakościowe (standardy);

• Normy ilościowe (normy nakładów);

Opracowanie i ustalanie norm jakościowych nazywa się normalizacją lub standaryzacją. Normy te dzielimy na trzy grupy:

• Przedmiotowe - określają cechy materiałów i wyrobów oraz sposoby wykonania poszczególnych elementów budowy, a także metody obliczeń statycznych.

• Czynnościowe - określają metody badań, jakość materiałów i wyrobów masowych.

• Znaczeniowo - klasyfikacyjne - ustalają jednostki techniczne, oznaczenia wyrobów, definicje, pojęcia techniczne.

Normy ilościowe - dotyczą ilości i nakładów jakie trzeba ponieść na jednostkę produkcyjną na stanowisku roboczym. Ponieważ do wykonania produkcji niezbędne są nakłady pracy ręcznej, materiały a często i praca maszyn każdemu z tych nakładów odpowiada odrębna norma, mamy więc trzy rodzaje norm ilościowych:

• normy pracy,

• normy materiałów,

• normy pracy maszyn.

Ustalanie i stosowanie norm ilościowych nazywamy normowaniem.

Istota norm ilościowych polega na tym, że określają one niezbędne nakłady na jednostkę produkcji wykonywaną w przeciętnych warunkach pracy i przy przeciętnych umiejętnościach robotników. Ponieważ na różnych budowach przeciętne nakłady mogą znacznie różnić się od siebie, normą jest ten nakład przeciętny, który uznany jest przez odpowiednie władze za obowiązujący.

5. Techniczne normowanie pracy.

5.1 . Normy czasu i normy wydajności.

Normy pracy - ustala się w celu określenia nakładu pracy człowieka potrzebnej do wykonania jakiejś czynności lub procesu produkcyjnego.

Norma pracy ludzkiej przedstawiona w formie prostej nosi nazwę normy czasu natomiast odwrotność normy czasu nazywa się normą wydajności.

Norma czasu - określa przeciętny czas jaki jest potrzebny robotnikom do wykonania jednostki produkcji:

N_c = czas pracy / liczba jednostek produkcji [rg / m³]

Norma wydajności - jest odwrotnością normy czasu i wyraża przeciętną ilość produkcji jaka powinna być wykonana w ciągu jednostki czasu:

N_w = 1/N_c = produkcja / liczba jednostek czasu [m³ / rg]

5.2 Obserwacje czasu pracy.

Celem obserwacji pracy jest:

• ustalenie zużycia czasu dla opracowania projektów norm,

• poprawa jakości produkcji i wydajności pracy,

• ustalenie właściwej organizacji pracy,

• spośród różnych metod wykonania tej samej produkcji wybranie najlepszej,

• określenie możliwości zespołowego wykonywania jakiejś produkcji i ustalenie najbardziej optymalnego składu zespołu,

• określenie wpływu stosowania nowych materiałów, narzędzi czy maszyn na wydajność pracy.

W zależności od celu obserwacji, przy ustalaniu zużycia czasu pracy możemy obserwować:

• robotników najlepszych - w celu ustalenia najlepszych metod wykonywania pracy i na podstawie uzyskanego materiału opracowanie instrukcji wykonawczych czy szkoleniowych (wzorce techniczne),

• robotników najgorszych - w celu ustalenia przyczyn niskiej wydajności,

• robotników przeciętnych - w celu zebrania materiałów do projektowania norm, przy czym należy obserwować robotników o wydajności nieco wyższej od przeciętnej.

 

---