KODEKS POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO - DR WACH

UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI - ROK I, SEMESTR II

ZAKRES STOSOWANIA KPA - ORGANY UPRAWNIONE DO PROWADZENIA POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

KPA REGULUJE POSTĘPOWANIE PRZED:

1. ORGANAMI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - w zakresie ich właściwości do rozpatrywania spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych,

2. POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE MOGĄ TEŻ PROWADZIĆ INNE ORGANY PAŃSTWOWE LUB INNE PODMIOTY - o ile z mocy prawa są powołane i upoważnione do załatwiania spraw indywidualnych i rozstrzygania ich w drodze decyzji administracyjnej (np. samorządy adwokackie, lekarskie),

PRZEPISÓW KPA NIE STOSUJE SIĘ DO (ART. 3):

1. spraw karnoskarbowych

2. spraw uregulowanych w Ordynacji podatkowej,

3. spraw z zakresu kodeksu celnego,

4. w sprawach nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami państwowymi i państwowymi jednostkami organizacyjnymi,

5. w sprawach podległości służbowej pracowników organizacji państwowych i państwowych jedn. organizacyjnych

CHARAKTERYSTYKA KODEKSU POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

KPA składa się z 3 części administracyjnych i 1 części sądowej.

CZĘŚCI ADMINISTRACYJNE - regulują:

1. postępowanie administracyjne ogólne - art. od 1 - 163. Uregulowano tu sposób postępowania organów administracji publicznej względem obywatela, jak i odwrotnie. Dotyczy ona spraw indywidualnych rozstrzyganych w drodze decyzji administracyjnych.

2. postępowanie w sprawie skarg i wniosków - art. 221 - 260. Regulują one sposób załatwiania skarg, wniosków i petycji - jest to samodzielne postępowanie administracyjne.

3. postępowanie w sprawie wydawania zaświadczeń - art. 217 - 220 - reguluje powyższą kwestię.

CZĘŚĆ SĄDOWA - obejmuje art. 190 - 195. Uregulowała rozstrzyganie sporów o właściwość między organami administracji publicznej a sądami. Spory te rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym.

PODZIAŁ ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

ADMINISTRACJA PUBLICZNA składa się z:

1. ADMINISTRACJA RZĄDOWEJ:

1. ZESPOLONEJ - działającej pod kierownictwem wojewody - policja, służby,

2. NIEZESPOLONEJ - takiej, które terenowe organy podlegają bezpośrednio określonemu ministrowi - np. organy skarbowe podlegają Min. Finansów,

2. ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ:

1. gminnej,

2. powiatowej,

3. wojewódzkiej.

Organy te funkcjonują niezależnie od siebie - nie ma żadnego podporządkowania. Dla wszystkich organem wyższego stopnia w sensie procesowym jest Samorządowe Kolegium Odwoławcze.

SPRAWA INDYWIDUALNA - to sprawa dotycząca osoby fizycznej, określonej z imienia i nazwiska, bądź jednostki organizacyjnej oznaczonej indywidualnie.

ZASADY POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO

Są to zasady ogólne, uregulowane w art. 6 - 16 KPA. mają one moc przepisów prawa - w ramach KPA. Naruszenie zasady może być przyczyną zmiany, uchylenia lub stwierdzenia nieważności decyzji.

Mają one zastosowanie również tam, gdzie przepisy KPA stosuje się posiłkowo, np. w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

ZASADA PRAWORZĄDNOŚCI - ART. 6 I 7 KPA

Jest to też zasada konstytucyjna - art. 7 Konstytucji. Zgodnie z nią organy adm. publ. mogą ingerować w sferę życia obywatela tylko na podstawie prawa i tylko w jego granicach (gdy przepis prawa zezwala). Skierowana jest do organów administracji publ. z tego względu, że organy te mają prawo stosować przymus państwowy.

Zasada ta obowiązuje każdego urzędnika administracji publ.

ZASADA PRAWDY OBIEKTYWNEJ - ART. 7 KPA

Zgodnie z tą zasadą organy podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego. Należy wiec ustalić wszystkie fakty i okoliczności - obowiązuje tu forma pisemna.

ZASADA UWZGLĘDNIANIA Z URZĘDU INTERESU SPOŁECZNEGO (PAŃSTWOWEGO) ORAZ SŁUSZNEGO INTERESU OBYWATELI - ART. 7 KPA

Zgodnie z tą zasadą organ prowadzący postępowanie powinien wziąć pod uwagę interes społeczny, jak i słuszny interes obywatela.

NSA stwierdził jednak, że interes obywatela uwzględnia się jedynie do granic kolizji z interesem społecznym. Wówczas pierwszeństwo ma zawsze interes społeczny.

ZASADA POGŁĘBIANIA ZAUFANIA OBYWATELI DO ORGANÓW PAŃSTWOWYCH - ART. 8 KPA

W trakcie prowadzenia postępowania wyjaśniającego należy postępować tak, aby strona niezadowolona z postępowania nie mogła zarzucić nikomu stronniczości.

ZASADA POGŁĘBIANIA ŚWIADOMOŚCI I KULTURY PRAWNEJ OBYWATELI - ART. 8 KPA

Zgodnie z tą zasadą organ administracji publ. ma pogłębiać świadomość prawną przejawiającą się w należytym publikowaniu aktów prawnych. Na organach gminy ciąży np. obowiązek prowadzenia zbioru wszystkich aktów prawnych. Zbiory te mają być udostępniane obywatelom nieodpłatnie.

ZASADA UDZIELANIA INFORMACJI (POMOCY PRAWNEJ) STRONOM ORAZ INNYM UCZESTNIKOM POSTĘPOWANIA - ART. 9 KPA

Organy administracji publ. są zobowiązane do informowania stron w sposób wyczerpujący o okolicznościach, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Mają one obowiązek czuwania, aby strony i inni uczestnicy postępowania nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa.

Zatem w ramach prowadzenia postępowania organ ma obowiązek udzielania informacji, powinien też wyjaśnić np. ujemne skutki niedotrzymania terminu.

Przepis ten jest najczęstszą przyczyną zaskarżania decyzji do sądu.

ZASADA CZYNNEGO UDZIAŁU STRON (STRONY) W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM - ART. 10 § 1 KPA

Ta zasada wskazuje, że organy adm. publ. są zobowiązane zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, zaś przed samym wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań.

Nie ma tu znaczenia czy postępowanie jest wszczęte z urzędu czy na wniosek.

Ma mocy art. 79 § 1 KPA organ jest obowiązany powiadomić stronę o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu ze świadków, biegłych lub oględzin (o czynnościach procesowych) - przynajmniej na 7 dni przed terminem.

CZYNNY UDZIAŁ - nie jest obowiązkiem, lecz prawem. Strona może skorzystać z tego prawa bądź z niego zrezygnować, ale organ administracji publ. prowadzący postępowanie jest obowiązany do stworzenia stronie możliwości skorzystania z tego prawa.

WYJĄTEK!

Można odstąpić od tej zasady tylko wówczas, gdy załatwienie sprawy jest nie cierpiące zwłoki ze względu na niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzkiego lub grożące niepowetowaną szkodą materialną - art. 10 § 2 KPA. W tym przypadku organ w aktach sprawy zawiera adnotację o tym fakcie, podając przyczynę - art. 10 § 3 KPA

ZASADA PRZEKONYWANIA - ART. 11 KPA

Organ administracji publ. powinien wyjaśnić zasadność przesłanek, którymi kierował się przy wydawaniu decyzji (zwłaszcza stronie niezadowolonej). Zasada ta wynika z faktu, iż obywatel jest nieprzychylny administracji i odwrotnie.

ZASADA NAKŁANIANIA DO UGODY STRON MAJĄCYCH SPORNE INTERESY W SPRAWIE - ART. 13 KPA

W sprawach, w których toczy się spór miedzy stronami (sprzeczność interesów) można zawrzeć ugodę sporządzoną przez organ administracji, tzw. ugodę administracyjną. W tym przypadku organ, przed którym toczy się postępowanie w sprawie powinien podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia takiej ugody.

Instytucji ugody administracyjnej poświęcone są art. 114 - 122 KPA. Z inicjatywą zawarcia ugody może wystąpić organ lub jedna ze stron.

Jej wydanie (w drodze postanowienia) czyni zbędnym wydanie decyzji, bowiem zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego - art. 121 KPA.

Gdy strony nie chcą zawrzeć ugody, to organ załatwia sprawę w formie decyzji administracyjnej.

ZASADA PISEMNOŚCI - ART. 14 KPA

Zgodnie z tą zasadą sprawy powinny być załatwione w formie pisemnej - art. 14 § 1 KPA.

Można załatwiać także sprawy ustnie, jeżeli przemawia za tym interes strony a przepis prawny się temu nie sprzeciwia. jednakże treść i istotne motywy winny być utrwalone w aktach w formie protokołu lub podpisanej przez stronę adnotacji.

Np. samo zdjęcie nie stanowi dowodu, ale opisane - tak.

KPA dopuszcza uproszczenia - notatka zamiast protokołu Jednakże rozprawa administracyjna prowadzona ustnie musi być protokołowana.

ZASADA DWUINSTANCYJNOŚCI - ART. 15 KPA

Zasada ta oznacza, że od rozstrzygnięć organu I instancji stronie przysługuje środek zaskarżenia do organu wyższego stopnia, ale jednocześnie przyjmuje się, że nie jest to organ bezpośrednio zaangażowany w sprawę.

ZASADA TRWAŁOŚCI DECYZJI OSTATECZNYCH - ART. 16 § 1 KPA

Decyzje, od których nie służy odwołanie w administracyjnym toku instancji - są decyzjami ostatecznymi. Ich uchylanie, zmiana, stwierdzenie nieważności może nastąpić jedynie w przypadkach przewidzianych w KPA i w ustawach szczególnych. Decyzja ta podlega wykonaniu. Również decyzją ostateczną staje się decyzja, od której strona nie wniosła odwołania (nie skorzystała też z innego środka odwoławczego) i podlega ona wówczas wykonaniu. Trwałość tych decyzji jest względna, gdyż z powodów społeczno-gospodarczych można ją wzruszyć. Decyzja ostateczna może być wzruszona przy pomocy środków nadzwyczajnych, gdy przepis to przewiduje.

ZASADA SĄDOWEJ KONTROLI DECYZJI - ART. 16 § 2 KPA

Decyzje administracyjne mogą być zaskarżane do sądu administracyjnego z powodu ich niezgodności z prawem.

Sąd administracyjny nie wnika w zasadność rozstrzygnięcia, czyli w istotę sprawy, lecz bada tylko czy decyzja została wydana zgodnie z prawem materialnym i formalnym.

ZASADA PRAWOMOCNOŚCI DECYZJI OSTATECZNYCH

Zgodnie z tą zasadą decyzje, które nie są zaskarżane do sądu administracyjnego są decyzjami prawomocnymi - są to te od których nie służy skarga do NSA (np. gdy nie odwołaliśmy się lub gdy skarga została odrzucona przez sąd).

ZASADA SZYBKOŚCI I PROSTOTY - ART. 12 KPA

KPA nakłada na organy administracji publ. obowiązek szybkiego i wnikliwego działania, nakazując im przy tym posługiwanie się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Natomiast sprawy niewymagające informacji i wyjaśnień powinny być załatwiane niezwłocznie - art. 35 § 1 KPA.

Sprawa nie powinna być załatwiona później niż w ciągu 1 miesiąca (ta wymagająca wyjaśnienia), a sprawa szczególnie skomplikowana nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym - w ciągu 1 m-ca od dnia otrzymania odwołania - art. 35 § 3 KPA

INSTANCYJNOŚĆ ORGANÓW ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

ORGANEM I STOPNIA (INSTANCJI) NA GRUNCIE ADMINISTRACJI SAMORZĄDOWEJ SĄ:

1. organ gminy - Burmistrz, Wójt

2. organ powiatu - Starosta,

3. organ województwa samorządowego - Marszałek

ORGANEM II STOPNIA W STOSUNKU DO POWYŻSZYCH ORGANÓW JEST SAMORZĄDOWE KOLEGIUM ODWOŁAWCZE.

Rada gminy może zlecić w drodze upoważnienia załatwianie spraw indywidualnych organom pomocniczym (sołectwo, rada osiedlowa). Wówczas mogą one wydawać decyzje jako I instancja. Organem II instancji będzie również SKO, a nie gmina. Dotyczy to zarówno zadań zleconych, jak i własnych.

NA GRUNCIE ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ ORGANEM I INSTANCJI JEST WOJEWODA, ZAŚ II INSTANCJI - WŁAŚCIWY MINISTER (nie może nim być dyrektor departamentu).

ADMINISTRACJA NIEZESPOLONA - W SPRAWACH PODATKOWYCH ORGANEM I INSTANCJI JEST URZĄD SKARBOWY, II INSTANCJI - IZBA SKARBOWA.

Jeśli w I instancji decyzje wydaje SKO - to nie przysługuje odwołanie - jest ona ostateczna. Jeśli w I instancji decyzje wydaje Minister bądź organ centralny - wówczas też jest to decyzja ostateczna i nie przysługuje odwołanie.

WZRUSZENIE DECYZJI - jest jednak możliwe. Następuje na podstawie wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wniosek kieruje się do tego samego organu, który wydał zaskarżoną decyzję. Do wniosku tego stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące odwołań od decyzji (art. 127 § 3 KPA).

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu, który wydał decyzję - w ciągu 14 dni od dnia doręczenie decyzji stronie.

Wniesienie skargi do NSA nie wstrzymuje wykonania decyzji.

ORGANEM WYŻSZEGO STOPNIA DO INNYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ I SAMORZĄDOWEJ SĄ ORGANY NADRZĘDNE LUB WŁAŚCIWI MINISTROWIE - w razie ich braku organy państwowe sprawujące nadzór nad ich działalnością - art. 17 § 3 KPA.

ORGANY CENTRALNE - art. 18 KPA

1. w stosunku do organów adm. rządowej i samorządowej - oprócz SKO i organów państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych - jest Prezes RM lub właściwy minister

2. w stosunku do innych organów państwowych - organy o krajowym zasięgu działania (odpowiednio).

ORGANY NACZELNE - gdy kierownicy wchodzą w skład RM

ORGANY CENTRALNE - kierownicy nie wchodzą w skład RM.

WŁAŚCIWOŚĆ ORGANÓW PROWADZĄCYCH POSTĘPOWANIE - ART. 19 - 23 KPA

ORGANEM - jest osoba lub komórka organizacyjna (organ kolegialny), której powierzono do rozpatrywania, rozstrzygania określone rodzaje spraw (kategorie).

ORGANEM OSOBĄ - jest wójt, burmistrz, starosta, marszałek województwa, przewodniczący rady.

ORGANEM KOMÓRKĄ ORGANIZACYJNĄ - jest samorząd, kolegium odwoławcze, sąd, zarząd - jako organ kolegialny.

UPOWAŻNIENIE do załatwiania spraw musi wynikać z ustawy bądź rozporządzenia.

Na gruncie postępowania administracyjnego właściwości nie należy mylić z kompetencjami, gdyż te drugie mają szersze znaczenie.

WYRÓŻNIA SIĘ 3 RODZAJE WŁAŚCIWOŚCI:

1. RZECZOWA - upoważnia ona dany organ do rozpatrywania określonych spraw

2. MIEJSCOWA - wyznaczona jest granicami administracyjnymi, i tak oto:

1. dla gminy - granice gminy,

2. dla powiatu - granice powiatu,

3. w sprawach dotyczących nieruchomości - wg miejsca jej płożenia; jeśli nieruchomość położona jest na obszarze kilku jednostek, to wówczas orzeka ten organ na obszarze którego znajduje się większa część nieruchomości,

4. w sprawach dotyczących prowadzenia zakładu pracy - wg miejsca, w którym ma być on prowadzony (tam gdzie jest zakład podstawowy, dyrekcja, siedziba główna)

5. w sprawach dotyczących osób fizycznych - wg miejsca zameldowania na stałe, jeżeli nie ma zameldowania - wg miejsca gdzie przebywa z zamiarem stałego przebywania.

3. FUNKCJONALNĄ - INSTANCYJNĄ - określa, który organ jest właściwy w I instancji, dzięki czemu wiadomo, który jest organem odwoławczym (II instancji).

W zakresie JST organem II instancji jest SKO, zaś względem wojewody - jest nim minister (minister może też być organem I instancji).

SPORY O WŁAŚCIWOŚĆ

Pomiędzy organami administracji publ. może dojść do sporów o właściwość.

Wyróżnia się:

1. spory dodatnie - gdy przynajmniej dwa organy lub więcej uważają się za właściwe do załatwienia sprawy (spór pozytywny),

2. spory ujemne - gdy żaden organ nie uważa się za właściwy do rozpatrzenia sprawy(spór negatywny).

ROZSTRZYGANIE SPORÓW - Zgodnie z art. 22 § 1 pkt 1-9:

1. spory między organami JST rozstrzyga Samorządowe Kolegium Odwoławcze,

2. spory między organami samorządowymi a rządowymi - rozstrzyga sąd administracyjny.

Między organami administracji publ. a sądami spory o właściwość rozstrzyga Kolegium Kompetencyjne przy Sądzie Najwyższym.

Rozstrzygnięcie sporu następuje w formie aktu administracyjnego, który nie jest decyzją ani postanowieniem. Na takie rozstrzygniecie nie przysługują środki odwoławcze w administracyjnym toku instancji ani skarga do NSA.

WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA BĄDŹ ORGANU Z POSTĘPOWANIA ADMINISTRACYJNEGO - ART. 24 - 27 KPA

Działalność organów administracji publ. powinna być bezstronna. W związku z tym KPA przewiduje odrębne wyłączenie pracownika lub organu z postępowania administracyjnego.

Celem tej instytucji jest realizacja zasady prawdy obiektywnej i zasady pogłębiania zaufania do obywateli. Chodzi tu o wyłączenie ryzyka prowadzenia sprawy w sposób stronniczy.

WYŁĄCZENIE PRACOWNIKA - ART. 24 KPA

Wyłączenie pracownika - zgodnie z art. 24 istnieje 7 przesłanek, gdzie OBLIGATORYJNIE wyłącza się pracownika:

1. pracownik jest stroną lub pozostaje ze stroną w takim stosunku prawnym (umowa o pracę, zlecenia, członkostwo w spółce), że wynik sprawy może mieć wpływ na jego prawa lub obowiązki,

2. sprawa dotyczy małżonka, krewnych lub powinowatych do drugiego stopnia (POWINOWACI - krewni małżonka - teść, teściowa, szwagier, KREWNI - dzieci, wnuki, brat, siostra i ich dzieci),

3. sprawa dotyczy osoby przysposobionej, związanej tytułem opieki, kurateli, (PRZYSPOSOBIENIE - adopcja, OPIEKA - sprawowanie władzy z mocy prawa lub orzeczenia sądowego nad osobą obcą lub krewną, KURATELA - zarządzanie cudzymi sprawami majątkowymi),

4. był świadkiem,

5. brał udział w niższej instancji w wydaniu zaskarżonej decyzji,

6. wszczęto przeciwko niemu postępowanie wyjaśniające - służbowe, dyscyplinarne, karne.

7. sprawa dotyczy osoby pozostającej względem pracownika w nadrzędności służbowej (wojewoda nie jest przełożonym pracowników urzędu wojewódzkiego lecz jest nim dyrektor generalny).

Wyłączenie następuje na podstawie postanowienia, na które nie służy zażalenie.

Pracownika wyłącza bezpośredni przełożony. Źródłem informacji jest:

1. pracownik sam informuje o konieczności wyłączenia,

2. strona informuje o konieczności wyłączenia

Dokonuje tego z urzędu przełożony (w mniejszych jednostkach).

Na mocy art. 145 § 1 KPA w sprawie zakończonej decyzją ostateczną można wznowić postępowanie jeżeli decyzja ta została wydana przez pracownika lub organ podlegający wyłączeniu.

FAKULTATYWNIE pracownika wyłącza się na mocy art. 24 § 3 KPA.

Bezpośredni przełożony ma obowiązek wyłączyć pracownika na jego żądanie lub żądanie strony od udziału w postępowaniu, jeżeli zostanie uprawdopodobnione, że istnieją okoliczności mogące wywołać wątpliwości co do bezstronniczości pracownika, np. pracownika będącego dłużnikiem strony, będącego w konflikcie lub zażyłych stosunkach ze stroną.

Wyłączenie lub odmowa wyłączenia następuje w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie.

Wyłączony pracownik nie prowadzi sprawy, może dokonywać jedynie czynności nie cierpiących zwłoki ze względu na interes społeczny lub ważny interes stron.

WYŁĄCZENIE ORGANU - ART. 25 § 1 KPA

Organ administracji publ. podlega wyłączeniu jeśli sprawa dotyczy spraw (interesów) majątkowych:

1. kierownika organu lub osób pozostających z nim w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa, przysposobienia, osób adoptowanych, pozostających pod jego kuratelą, np. naczelnik urzędu skarbowego nie może rozliczyć się z podatku na swoim terenie,

2. spawa dotyczy osoby zajmującej stanowisko kierownicze w organie bezpośrednio wyższego stopnia, np. dyrektor izby skarbowej nie może rozliczyć się na terenie swojego województwa, nie dot. to ministra.

WYŁĄCZENIE ORGANU KOLEGIALNEGO I SAMORZĄDOWEGO KOLEGIUM ODWOŁAWCZEGO

Jeśli następuje wyłączenie członka organu kolegialnego to należy dołączyć innego członka. Jeśli nie zostanie skompletowany skład to należy wyznaczyć inny organ kolegialny.

Jeśli SKO wskutek wyłączenia członka nie może załatwić sprawy, to wówczas minister właściwy ds. administracji publ. wyznacza inne SKO.

STRONA I PODMIOTY NA PRAWACH STRONY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM - ART. 28 - 34 KPA ORAZ PROKURATOR - ART. 182 - 189 KPA

STRONĄ - art. 28, jest każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek.

KAŻDY - to zarówno osoba fizyczna, jak i jednostka organizacyjna.

Na gruncie postępowania administracyjnego stroną mogą być wszystkie podmioty (osoby) posiadające lub nieposiadające osobowości prawnej czy też zdolności do czynności prawnych.

Zdolność prawna - ma ją każdy człowiek od chwili urodzenia (przedsiębiorstwo od chwili wpisu i nadania przez sąd). Człowiek traci ją z chwilą śmierci.

Zdolność prawna to możność bycia podmiotem praw i obowiązków na gruncie prawa.

Zdolność do czynności prawnych - to możliwość do osobistego działania na gruncie procesu administracyjnego. Rozróżnia się: pełną zdolność do czynn. prawnych, ograniczoną zdolność do czynn. prawnych (od 13 -18 r. życia i osoba częściowo ubezwłasnowolniona), brak zdolności do czynn. prawnych (do 13 r. życia i osoba całkowicie ubezwłasnowolniona).

INTERES PRAWNY - jest to zarówno uprawnienie - gdy przyznaje się stronie prawa, przywileje, jak i obowiązek - gdy strona musi coś spełnić.

PEŁNOMOCNICTWO - osoby fizyczne, które mają zdolność do czynności prawnych mogą występować jako strona osobiście lub przez pełnomocnika.

Ustanowienie pełnomocnictwa - nie wymaga szczególnej formy w postępowaniu administracyjnym. Pełnomocnik musi wyrazić zgodę, zaś odpis pełnomocnictwa musi być uwierzytelniony. Może być ono udzielone na piśmie lub ustnie do protokołu.

Zgodnie z art. 33 § 4 KPA organ może nie żądać pełnomocnictwa jeżeli jego fakt jest oczywisty, a pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik, a sprawa jest niezbyt ważna (mniejszej wagi).

Jednakże uznanie pełnomocnictwa uzależnione jest od woli pracownika administracji publ. - to on decyduje czy sprawa jest mniejszej wagi.

STRONA DZIAŁA PRZEZ PRZEDSTAWICIELI OBLIGATORYJNIE - gdy nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (przez opiekuna, rodzica).

JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA - w postępowaniu administracyjnym reprezentuje ją organ ustawowy - statutowy - np. dyrektor, prezes. Może tu również występować pełnomocnik - z reguły to radca prawny posiadający stosowne pełnomocnictwo.

PODMIOTY DZIAŁAJĄCE NA PRAWACH STRONY

Podmiotów tych nie dotyczy wynik rozstrzygnięcia (dotyczy on stron), ale przysługują im prawa strony z niektórymi ograniczeniami. Podmioty te mogą działać zgodnie z interesem strony lub wbrew tym interesom. Ich udział nie jest zależny od zgody strony. Strona nie ma nic do powiedzenia odnoście tych podmiotów.

ZALICZA SIĘ TU:

1. PROKURATORA - uregulowane w art. 182 - 189 KPA

2. RZECZNIKA PRAW OBYWATELSKICH - nie uregulowano W KPA lecz w ustawie o rzeczniku praw obywatelskich,

3. ORGANIZACJĘ SPOŁECZNĄ - uregulowane w art. 31 KPA

PROKURATOR - ART. 182 - 189 KPA

Zgodnie z KPA prokurator może żądać:

1. wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem,

2. przyłączenia się do toczącego się postępowania i wówczas przysługują mu prawa strony (ani organ, ani strona nie mogą wyrazić sprzeciwu, gdy prokurator zgłosi swój udział),

3. może on wnieść odwołanie - tzn. może on wnieść SPRZECIW - nadzwyczajny środek zaskarżania. Może on zaskarżyć każdą decyzję ostateczną o ile przepisy przewidują uchylenie, zmianę, wznowienie postępowania bądź stwierdzenie nieważności decyzji. SPRZECIW może być wniesiony w każdym czasie.

4. może zaskarżyć decyzję do sądu administracyjnego i nie obowiązuje go wyczerpanie oku odwoławczego (do sądu administracyjnego może zaskarżyć decyzję wydaną przez organ I instancji). Jeśli bierze udział w postępowaniu na prawach strony to może zaskarżyć decyzję w terminie 30 dni, jeśli nie - to ma na to 6 miesięcy.

PROKURATOR NIE MOŻE ŻĄDAĆ UMORZENIA POSTĘPOWANIA - gdyż rozstrzygniecie jego nie dotyczy.

RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH

W postępowaniu administracyjnym ma te same uprawnienia co prokurator. Jego udział w postępowaniu administracyjnym nie jest jednak uregulowany w przepisach prawa.

Rzecznik praw obywatelskich postępuje wedle swego uznania. W zawiązku z tym angażuje się z reguły w sprawy indywidualne.

Przedmiotem działania rzecznika są zbiory spraw, ale uprawnienia i tak zachowuje takie same jak prokurator.

Literatura wskazuje jednak, iż RZECZNIKOWI NIE PRZYSŁUGUJE PRAWO SPRZECIWU.

ORGANIZACJA SPOŁECZNA - ART. 31 KPA

Organizacja społeczna może:

1. żądać wszczęcia postępowania,

2. żądać dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu,

3. złożyć swój pogląd lub zająć stanowisko w sprawie - ale za zgodą organu administracji publicznej.

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA - na wniosek organizacji społecznej następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie (organ może też odmówić wszczęcia).

DOPUSZCZENIE DO UDZIAŁU W POSTĘPOWANIU - jedynie wówczas, gdy sprawa znajduje się w zakresie statutowego działania - w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Strona nie ma wpływu na udział organizacji społecznej w postępowaniu.

Organizacja może działać zgodnie lub wbrew interesom strony. Działa ona zawsze w interesie społecznym.

O ile zostanie dopuszczona to wówczas przysługują jej prawa strony, za wyjątkiem UMORZENIA POSTĘPOWANIA - gdyż nie dotyczy jej rozstrzygniecie.

Organizacja społeczna w toku postępowania może składać wnioski dowodowe, brać udział w czynnościach procesowych, złożyć odwołanie od decyzji, wnieść skargę do NSA.

Organizacja społeczna działa przez swego przedstawiciela.

W określonej sprawie może być zainteresowanych kilka organizacji społecznych. Wówczas organ powinien powiadomić o toczącym się postępowaniu (np. w prasie) i wyznaczyć termin przyjmowania wniosków.

POGLĄD LUB OPINIA ORGANIZACJI SPOŁECZNEJ - jeśli nie bierze udziału w postępowaniu to za zgodą organu może przedłożyć swoją opinię, zająć stanowisko. Jednakże organ administracji publicznej może zignorować ten pogląd lub opinię, bowiem w kodeksie nie ma wskazanych skutków - konsekwencji ich przedłożenia.

DORĘCZANIE WEZWAŃ I INNYCH PISM PROCESOWYCH - ART. 39 - 49 KPA

WEZWANIE - jest szczególnego rodzaju pismem procesowym, sformalizowanym a jego wykonanie obwarowane jest przymusem. Pełni funkcję porządkową, dyscyplinującą. Wezwanie służy po to, aby postępowanie toczyło się względnie planowo.

Ma ono zazwyczaj postać pisemną, ale może być wyrażony w formie telegramu, telefonicznie - jednak organ musi mieś pewność, że dotarło ono do obywatela.

OBLIGATORYJNE ELEMENTY WEZWANIA:

1. oznaczenie organu wzywającego - nazwa i adres,

2. dane wzywanego - imię, nazwisko i adres,

3. wskazanie w jaki celu zostaje wezwany

• w jakiej sprawie - krótki opis,

• w jakim charakterze - świadka, biegłego, strony,

• w jakim celu - złożenia zeznania, zapoznania się z opinią biegłego,

wskazanie czy stawienie ma być osobiste, czy przez pełnomocnika, czy też ma złożyć wyjaśnienia na piśmie,

termin - do którego wezwanie powinno być wypełnione (dzień, godzina, miejsce stawienia się wezwanego lub pełnomocnika),

pouczenie o skutkach prawnych w przypadku nie zastosowania się do wezwania.

Wezwanemu stawiającemu się przysługuje zwrot kosztów podróży - stawiennictwa wg przepisów o należnościach świadków i biegłych w postępowaniu sądowym. Odległość nie może być mniejsza niż 16 km

Organ powinien dołożyć starań, aby stawiennictwo dla strony nie było uciążliwe.

OGRANICZENIA W OSOBISTYM STAWIENIU SIĘ NA WEZWANIE - wyróżnia się

1. OGRANICZENIE TERYTORIALNE - do osobistego stawienia się wezwany jest zobowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje lub przebywa,

2. OGRANICZENIE OSOBISTE - mogą one być spowodowane chorobą, kalectwem,

3. OGRANICZENIE ZAWODOWE - wówczas wezwanie należy uzgodnić z przełożonym wzywanego.

DORĘCZANIE PISM PROCESOWYCH:

1. doręcza się za pośrednictwem:

1. poczty - za pokwitowaniem,

2. pracownika organu - merytorycznego (np. nie kierowcy),

3. innej upoważnionej instytucji,

1. winno być doręczone do rąk adresata w miejscu:

1. zamieszkania,

2. w siedzibie organu,

3. w każdym innym miejscu, gdzie się go zastanie 9za pokwitowaniem, za zgodnym, poświadczeniem odbioru),

1. w przypadku nieobecności adresata pismo można doręczyć za pośrednictwem sąsiada, dozorcy domu, i ile wyrażą oni zgodę na przyjęcie i doręczenie pisma. W drzwiach mieszkania adresata należy umieścić zawiadomienie, gdzie złożono pismo.

2. w przypadku nieobecności adresata można zostawić też pismo w skrzynce pocztowej, o ile w budynku takowe się znajdują,

3. jeśli adresat nie przebywa w miejscu zamieszkania to pismo składa się w najbliższym urzędzie pocztowym lub w organie administracji publicznej, a na drzwiach zostawia się zawiadomienie, gdzie przesyłka została złożona i po upływie 7 dni od daty dokonania tej czynności uważa się, że pismo zostało doręczone.

4. jeśli adresat odmawia przyjęcia pisma to doręczyciel sporządza notatkę o odmowie i wpisuje datę odmowy, prosząc adresata o podpis na notatce. Pismo uważa się za doręczone w dniu złożenia odmowy jego przyjęcia przez adresata.

TERMINY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM - ART. 57 - 60 KPA,

ZAŁATWIANIE SPRAW - ART. 35 - 38 KPA

TERMIN - odcinek czasu wyznaczony do dokonania czynności procesowej lub załatwienia sprawy administracyjnej.

WYRÓŻNIA SIĘ:

1. terminy ustawowe - zawarte w przepisach prawa,

2. terminy urzędowe - wyznaczone przez organ administracji publicznej.

Zarówno jedne, jak i drugie dzieli się na:

1. prekluzyjne - zawite- są to terminy nieprzekraczalne, ich niedotrzymanie powoduje, że czynność dokonana po tym terminie jest bezskuteczna, nieważna. Wniesienie np. odwołania po terminie powoduje, że organ pozostawia go bez rozpoznania.

Terminy te wyznacza ustawa lub organ, o ile przepis szczególny go do tego upoważnił.

2. instrukcyjne - jego naruszenie nie wywołuje ujemnych skutków prawnych.

PRZYWRÓCENIE TERMINU PREKLUZYJNEGO

Przekroczenie tego terminu rodzi ujemne skutki, w związku z tym istnieje możliwość jego przywrócenia. Przywrócenie terminu następuje w drodze podania do organu właściwego do rozpoznania odwołania - czyli do organu II stopnia (chyba że go nie ma to do tego samego organu). W podaniu należy uprawdopodobnić, iż jego niedotrzymanie nie nastąpiło z winy strony. Wraz z podaniem należy dokonać czynności, do której strona była zobowiązana.

Podanie wnosi się w terminie 7 dni od dnia, kiedy ustały okoliczności - przyczyny niedotrzymania terminu.

O przywróceniu terminu orzeka organ w drodze postanowienia, na które służy zażalenie, a w konsekwencji skarga NSA, gdyż jest to postanowienie kończące postępowanie.

TERMINY ZAŁATWIANIA SPRAW

Przyjmuje się trzy terminy:

1. nieoznaczony - tzw. niezwłoczny (10, 7, 14 dni - wg oznaczenia)

2. 1 miesiąc - jeśli konieczne jest prowadzenie postępowania wyjaśniającego, ale sprawa nie jest skomplikowana,

3. 2 miesiące - jeśli sprawa jest skomplikowana i wymaga przeprowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Terminy liczy się od daty wpływu lub daty złożenia podania.

W danym terminie organ powinien załatwić sprawę, ale jeśli konieczne jest zaciągniecie opinii innego organu - to postępowanie zawiesza się.

Jeśli organ nie załatwi sprawy w terminie, to powinien powiadomić stronę o tym fakcie, podając przyczynę i jej przewidywany termin załatwienia.

Jeśli termin nie zostanie dotrzymany to stronie służy ZAŻALENIE NA CZYNNOŚCI ORGANU do organu wyższego stopnia (wówczas to on wyznacza termin załatwienia sprawy).

Jeśli i ten termin wyznaczony przez organ wyższego stopnia nie zostanie dotrzymany to stronie służy skarga do NSA, na tzw. bezczynność organu. Wówczas sąd wyznacza termin do załatwienia sprawy.

Jeśli w postępowaniu sądowym - organ wykona orzeczenia w części lub w całości to sąd może wymierzyć karę grzywny do wysokości 10 krotności wynagrodzenia średniego krajowego.

TERMINY W POSTĘPOWANIU ADMINISTRACYJNYM

Określone są w dniach, miesiącach, tygodniach, latach, np.

1. 7 DNI - wniesienie zażalenia na postanowienie,

2. 14 DNI - wniesienie odwołania od decyzji,

3. 30 dni - wniesienie skargi do NSA,

4. 1 m-c - załatwienie sprawy,

5. 2 m-ce - załatwienie sprawy szczególnie skomplikowanej,

6. 3 lata - po tym okresie ulega przedawnieniu roszczenie o odszkodowanie.

Termin liczy się następująco: wpływ podania 16.03.01 g. 12³⁰ - bieg terminu od 17.03.01 od godz. 0⁰⁰ - 7 dni - do 24.03.01 do godz. 24⁰⁰.

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA - ART. 61 - 66 KPA

Postępowanie administracyjne wszczyna się:

1. na żądanie strony (na wniosek) - gdy strona chce uzyskać uprawnienie, zezwolenie (nie jest konieczne uzyskanie zezwolenia na wycinkę drzew owocowych),

2. przez organ (z urzędu).

NA ŻĄDANIE STRONY - następuje w drodze podania złożonego pisemnie lub ustnie do protokołu.

PODANIE - nie ma szczególnej formy, ale powinno zawierać:

1. oznaczenie strony, - imię, nazwisko, adres zamieszkania,

2. oznaczenie organu, ewentualnie osoby - do którego jest wnoszone,

3. krótki opis sprawy i czego strona żąda,

4. podpis osoby wnoszącej - imię i nazwisko,

5. jeśli są załączniki to załącza się je i określa jakie.

Jeśli do organu wpłynie pismo i niemożliwe jest ustalenie kto jest stroną pozostaje ono nie rozpatrzone.

Data złożenia podania, wpływu jest datą wszczęcia postępowania i od tego mementu (daty) liczą się terminy procesowe.

Jeśli postępowanie jest wszczęte z urzędu to nie przewiduje się postanowienia o jego wszczęciu.

Organ administracji publ. przesyła zawiadomienie o przyjęciu pisma (podania) i nadania mu numeru. Według orzeczeń NSA terminem wszczęcia postępowania z urzędu jest dokonanie pierwszej czynności urzędowej wywołującej skutki prawne, a o której to czynności organ poinformował stronę, np. przesłuchał świadka.

Jeśli podanie dotyczy kilku spraw to organ:

1. może zwrócić pismo z pouczeniem - o ile podanie wniesiono do niewłaściwego organu, a z podania nie można go ustalić,

2. przesyła organowi właściwemu (jeśli sam nie jest) i powiadamia o tym stronę,

3. rozpoznaje sprawy należące do jego właściwości oraz zawiadamia stronę, ze w innych sprawach powinien wnieść odrębne podanie do właściwego organu.

Wnosząc podanie strona musi wnieść odpowiednie załączniki oraz opłatę. Jeśli nie uiści opłaty to organ może odmówić rozpatrzenia podania

DOKUMENTOWANIE CZYNNOŚCI PROCESOWYCH - ART. 67 - 72 KPA

Czynności procesowe muszą być udokumentowane w formie pisemnej w postaci:

1. protokołu,

2. adnotacji - notatki.

PROTOKÓŁ - sporządza się obligatoryjnie:

1. z wniesionego ustnie podania,

2. z przesłuchania - strony, świadka lub biegłego (biegły może złoży też opinię na piśmie),

3. z oględzin - dokonuje ich pracownik, zaś biegły jest pomocniczo,

4. z rozprawy administracyjnej - przebieg jest protokołowany, ugoda również jest sporządzana w formie protokołu,

5. z ustnego ogłoszenia decyzji lub postanowienia, ale jeśli strona chce się odwołać to i tak należy przedłożyć je w formie pisemnej.

Jeśli nie jest obligatoryjne sporządzenie protokołu to pracownik administracji publ. postępuje wg swego uznania - czyli albo protokół albo notatka (adnotacja).

PROTOKÓŁ KORZYSTA Z POWAGI DOKUMENTU ZAŚ NOTATKA NIE.

Notatce nie przysługuje walor środka dowodowego. Stwierdza się w niej przeprowadzenie lub brak pewnych czynności.

PROTOKÓŁ - ELEMENTY OBLIGATORYJNE - musi z niego wynikać:

1. kto, kiedy, gdzie - dokonał czynności,

2. jakiej czynności dokonano,

3. względem kogo lub czego dokonano czynności,

4. kto był obecny przy ich dokonaniu i w jakim charakterze,

5. przebieg czynności,

6. ustalenia wynikłe w trakcie przeprowadzenia czynności,

7. uwagi osób biorących udział w czynnościach,

8. wzmianka o odczytaniu,

9. podpisy osób biorących udział w czynnościach, gdy ktoś odmówi podpisania - sporządzający dokonuje wpisu do protokołu z podaniem daty i godziny oraz składa podpis i przyczynę odmowy.

W protokołach przesłuchania osoby, która złożyła zeznanie w języku obcym, należy podać w przekładzie na język polski treść złożonego zeznania oraz wskazać osobę i adres tłumacza, który dokonał przekładu; tłumacz ten powinien podpisać protokół przesłuchania.

Skreśleń i poprawek w protokole należy tak dokonywać, aby wyrazy skreślone i poprawione były czytelne. Skreślenia i poprawki powinny być stwierdzone w protokole przed jego podpisaniem.

NOTATKI I ADNOTACJE

Czynności organu administracji publicznej, z których nie sporządza się protokołu, a które mają znaczenie dla sprawy lub toku postępowania, utrwala się w aktach w formie adnotacji podpisanej przez pracownika, który dokonał tych czynności.

Są to dokumenty wyjaśniające, uzupełniające do sprawy. Jeśli w notatce pracownik organu powołuje się na osobę - to należy wskazać ją z imienia i nazwiska oraz podać adres.

UDOSTĘPNIANIE AKT - ART. 73 - 74 KPA

Udostępnianie akt jest realizacją zasady czynnego udziału stron w postępowaniu. Strona w każdym czasie może zażądać wglądu w akta i organ nie może jej tego odmówić. Akta przegląda się w siedzibie organu. W czasie przeglądania można robić notatki, odpisy, wyciągi. Jeśli sporządza się odpis to organ musi go uwierzytelnić.

Organ nie jest obowiązany do kopiowania akt.

ODMOWA UDOSTĘPNIENIA AKT

Ze względu na tajemnicę państwową lub służbową można odmówić stronie udostępnienia akt. Odmowa następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie a w konsekwencji skarga do NSA.

DOWODY I POSTĘPOWANIE DOWODOWE - ART. 75 - 88 KPA

DOWÓD - jest to wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.

Art. 75 § 1 KPA realizuje zasadę prawdy obiektywnej.

Wyróżnia się następujące dowody (wg częstotliwości występowania):

1. dowód z dokumentu,

2. dowód z zeznania świadka,

3. opinia biegłego,

4. wyniki oględzin,

5. wyjaśnienia strony.

Są one traktowane jednakowo - podlegają swobodnej ocenie.

DOWÓD Z DOKUMENTU - (sporządza się go w formie pisemnej).

Zgodnie z Kodeksem Cywilnym rozróżnia się dokument urzędowy i prywatny.

DOKUMENT URZĘDOWY - korzysta z tzw. domniemania prawdziwości - tj. przyjmuje się, że akty i okoliczności w nich stwierdzone są prawdziwe. Jego treść można obalić w drodze przeciwpostępowaniu. Korzysta on z domniemania prawdziwości - o ile został sporządzony przez uprawniony podmiot i w przepisowej formie.

DOKUMENT PRYWATNY - jeśli osoba dany dokument podpisze - to przyjmuje się, że ona go sporządziła. Treść dokumentu dana osoba musi udowodnić. Dowód taki odgrywa istotną rolę w życiu społecznym.

DOWÓD Z ZEZNANIA ŚWIADKA

ŚWIADEK - osoba posiadająca wiadomości interesujące organ, zdolna do dokonywania spostrzeżeń i komunikowania o tych spostrzeżeniach.

KPA nie określa wieku świadka.

Wyróżnia się ograniczenia procesowe względem świadka:

1. bezwzględne zakazy,

2. prawo do odmowy zeznań,

3. prawo do nie udzielenia odpowiedzi na niektóre pytania.

BEZWZGLĘDNE ZAKAZY - KPA wskazuje kogo nie można przesłuchać w charakterze świadka:

1. osoby niezdolnej do dokonywania spostrzeżeń, komunikowania się (dotknięte ułomnościami psychicznymi),

2. osoby obowiązane do zachowania tajemnicy państwowej lub służbowej, o ile nie zostały z tego obowiązku zwolnione,

3. duchownego - co do faktów objętych tajemnicą spowiedzi.

NIE PRZESŁUCHUJE SIĘ RÓWNIEŻ;

1. ADWOKATA - prowadzącego przesłuchanie lub udzielającego porady prawnej,

2. RADCY PRAWNEGO,

3. DORADCY PODATKOWEGO.

PRAWO DO ODMOWY ZEZNAŃ

Na mocy art. 83 KPA nikt nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka, ZA WYJĄTKIEM:

1. małżonka strony (również konkubin(a))

2. krewnych i powinowatych do I stopnia (brat, siostra - ich dzieci już nie mogą omówić),

PRAWO DO NIE UDZIELENIA ODPOWIEDZI NA NIEKTÓRE PYTANIA

Świadek może odmówić odpowiedzi na niektóre pytania, jeśli odpowiedź naraziłaby go lub jego krewnych i powinowatych I stopnia na: odpowiedzialność karną, bezpośrednią szkodę majątkową, naruszyłaby prawnie chronioną tajemnicę zawodową (lekarską, prawo prasowe), naraziłaby na hańbę.

Organ przystępując do przesłuchania osoby jako świadka obowiązany jest pouczyć go o przysługującym mu prawie do odmowy zeznań i spytać czy z takiego prawa korzysta.

Jeśli organ nie pouczy świadka, a strona będzie składała fałszywe zeznania to wówczas nie można pociągnąć go do odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

Świadek ocenia czy zakończył odpowiedź na pytanie czy jeszcze nie a nie pracownik organu.

OPINIA BIEGŁEGO

BIEGŁY - osoba posiadająca wiadomości specjalne, nabyte w wyniku wykształcenia bądź wykonywania zawodu.

Biegłego powołuje się z listy, którą powinien prowadzić wojewoda oraz każdy minister (z danej dziedziny). Ewentualnie można sięgnąć do listy biegłych sądowych prowadzonej przez sądy wojewódzkie.

Jako biegłego można powołać:

1. osobę - wskazaną z imienia i nazwiska,

2. placówkę naukową, np. zakład medycyny sądowej.

Biegłego powołuje się w drodze postanowienia, na które stronie nie służy zażalenie. Przedstawia się mu zakres pytań, na które winien odpowiedzieć. Jeśli zdaniem prowadzącego postępowanie opinia jest niewystarczająca - to można żądać uzupełnienia lub powołać innego biegłego.

Opinia podlega takiej samej ocenie jak inne środki dowodowe. Można jej nie przyjąć, ale odmowę należy uzasadnić.

Opinia biegłego winna być złożona na piśmie bądź ustnie do protokołu.

Biegły podlega ograniczeniom - takim samym jak pracownik (wyłączeniom) - art. 24 § 1 KPA. Nie może więc wydać opinii, gdy dotyczy to jego krewnych, powinowatych, itd.

Biegłemu przysługuje wynagrodzenie - wg przepisów o wynagradzaniu biegłych.

POWOŁANIE BIEGŁEGO:

W postępowaniu egzekucyjnym - biegłego może powołać strona lub organ,

w innym przypadku - biegłego powołuje jedynie organ.

OGLĘDZINY

Jest to czynność procesowa - polega na dokonaniu spostrzeżeń przy pomocy zmysłów.

Oględzinom można poddać: miejsce, rzecz, ciało ludzkie, itp. Rzeczy - np. dokumenty, nieruchomość, Ciało ludzkie - np. osoba przyjmowana do izby wytrzeźwień musi być przebadana przez lekarza, nieznane zwłoki - sekcja administracyjna pozwala stwierdzić przyczyny zgonu.

Oględzin dokonuje pracownik administracji publ., który może poprosić do tej czynności biegłego.

WYJAŚNIENIE STRONY

Stronę przesłuchuje się, gdy zebrane fakty i okoliczności nie dają podstaw do wydania rozstrzygnięcia. Wyjaśnienia traktuje się jak inne dowody, ale należy mieć na uwadze to, że strona jest zainteresowana rozstrzygnięciem i może być nieobiektywna (jeśli się tego nie udowodni - przyjmuje się tak jak jest).

POSTĘPOWANIE DOWODOWE

1. Dowody mogą być przeprowadzone z urzędu lub na wniosek strony,

2. Organ jest zobowiązany zebrać dowody w sposób wyczerpujący a następnie je rozpatrzyć,

3. Dowody można zbierać i uzupełniać w każdym stadium postępowania,

4. Fakty powszechnie znane nie wymagają udokumentowania, np. obywatelstwo polskie - jeśli posługujemy się polskim dowodem osobistym nie trzeba go udowadniać.

NIEZASTOSOWANIE SIĘ DO WEZWANIA ŚWIADKA

Zgodnie z art. 88 KPA osoba, która nie zastosuje się do wezwania może być ukarana karą grzywny w wysokości od 50 - 200 zł.

ROZPRAWA - ART. 89 - 96 KPA

Jest jednym z elementów postępowania wyjaśniającego - nie jest to odrębne stadium.

Rozprawę przeprowadza się, gdy interesy stron są sprzeczne.

OBOWIĄZKOWO ROZPRAWĘ PRZEPROWADZA SIĘ, GDY - ART. 89 § 1 KPA:

1. przyspieszy to lub uprości postępowanie,

2. dla osiągnięcia celu wychowawczego (rozprawa administracyjna jest niejawna - jawna tylko dla strony),

3. jeśli przepis szczególny tak stanowi (np. przydział wody dla zakładu - zgodnie z prawem wodnym następuje na rozprawie).

NIEOBOWIĄZKOWO - ART. 89 § 2 KPA, GDY

1. zachodzi potrzeba uzgodnienia interesów stron,

2. zachodzi potrzeba wyjaśnienia sprawy przy udziale świadków, biegłych albo w drodze oględzin.

Rozprawę może przeprowadzić pracownik prowadzący postępowanie wyjaśniające bądź inny pracownik.

PRZYGOTOWANIE DO ROZPRAWY - CZYNNOŚCI

ORGAN DOKONUJE NASTĘPUJĄCYCH CZYNNOŚCI

1. wzywa strony do złożenia wyjaśnień przed rozprawą i złożenia dokumentów lub innych dowodów, albo by dokonały wskazania środków dowodowych,

2. doręcza stronom wezwanie do stawienia się na rozprawę osobiście bądź przez ich pełnomocników,

3. wzywa świadków, biegłych - zawiadomienie powinno być wysłane tak, aby dotarło do odpowiednich rąk na 7 dni przed rozprawą.

4. można powiadomić prokuratora, organizację społeczną - jeśli organ uzna jego udział za konieczny.

KPA nie przewiduje formy rozprawy, w związku z tym przyjmuje się 2 sposoby jej przeprowadzenia:

1. na wzór sądowy,

2. w typie konferencyjnym - w jednej sali gromadzi się wszystkich uczestników rozprawy.

Rozprawą kieruje wyznaczony pracownik, który:

1. sprawdza obecność - jeśli nieobecność jest usprawiedliwiona to rozprawę się odracza,

2. informuje o przedmiocie rozprawy i proponuje jej porządek (komu przysługuje prawo repliki - odpowiedzi),

3. pyta strony czy mają uwagi ze swojej strony,

4. referuje sprawę,

5. udziela głosu stronie.

Przebieg rozprawy jest protokołowany. Protokół winien być sporządzony w trakcie czynności lub bezpośrednio po niej - nie można go odwlekać. Powinien być odczytany wszystkim obecnym osobom, biorącym udział w czynności a następnie podpisany. PODPISUJE - protokolant, prowadzący rozprawę, strony - obligatoryjnie. Pozostałe osoby - fakultatywnie.

ŚRODKI DYSCYPLINUJĄCE - przysługują prowadzącemu rozprawę. Może on:

1. uchylić pytanie zadane świadkowi, jeśli nie ma ono istotnego znaczenia dla sprawy,

2. upomnieć uczestnika - jeśli jego zachowanie jest niewłaściwe,

3. ukarać uczestnika karą grzywny a nawet wydalić go z sali rozpraw - jeśli jego zachowanie jest niewłaściwe.

Grzywnę nakłada się w formie postanowienia, na które służy zażalenie.

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA - ART. 97 - 103 KPA

Postępowanie zawiesza się, gdy pojawiają się dłuższe przeszkody, lecz można je usunąć.

Skutki prawne zawieszenia:

1. przerwanie biegu terminów procesowych,

2. przerwanie biegu przedawnienia, jeśli przepis szczególny tak stanowi.

Pomimo zawieszenia należy przeprowadzić czynności procesowe. Zawieszenie nie wstrzymuje biegu postępowania.

KPA przewiduje obowiązkowe i nieobowiązkowe zawieszenie postępowania.

OBOWIĄZKOWE ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA - ART. 97 § 1 KPA, GDY:

1. strona umiera a w jej miejsce mogą wstąpić spadkobiercy ustawowi, których trzeba wezwać,

2. w razie śmierci przedstawiciela ustawowego strony,

3. przedstawiciel ustawowy lub strona utraci zdolność do czynności prawnych,

4. kiedy dla rozpatrzenia sprawy i wydania decyzji konieczne jest uzyskane rozstrzygnięcia wstępnego przez sąd lub inny organ.

Gdy ustąpią przyczyny uzasadniające zawieszenie postępowania organ administracji podejmuje postępowanie z urzędu lub na żądanie strony.

Postępowanie zawiesza się w drodze postanowienia, na które służy zażalenie.

Pomimo zawieszonego postępowania - jeśli istnieje zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego lub ważnego interesu społecznego lub strony, to organ może rozstrzygnąć zagadnienie wstępne we własnym zakresie i wydać decyzję (może też wydać ją bezpośrednio).

W pozostałych przypadkach:

1. organ sam z urzędu może wystąpić o rozstrzygniecie zagadnienia wstępnego,

2. organ obciąża tym obowiązkiem stronę.

NIEOBOWIĄZKOWE ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA - ART. 98 KPA:

1. na żądanie strony - jeśli inne strony się temu nie sprzeciwiły,

2. postępowanie rozpoczęło się na wniosek strony, zaś strona wycofała swój wniosek.

Organ zawieszając postępowanie ma obowiązek pouczyć stronę, że w terminie 3 lat od daty zawieszenia postępowania może wystąpić z wnioskiem o jego ponowne podjęcie. Jeśli strona nie wystąpi w tym terminie to zostaje ono umorzone jako bezprzedmiotowe (żądanie wszczęcia pierwszego postępowania uważa się za wycofane).

UGODA ADMINISTRACYJNA - ART. 114 - 122 KPA

Na mocy art. 13 KPA sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach mogą być załatwiane w drodze ugody administracyjnej sporządzonej przed organem administracji publ.

Z inicjatywą ugody może wystąpić strona lub organ. Jeśli strony wyrażają chęć zawarcia ugody to organ daje im czas do namysłu, jeśli po tym czasie nadal chcą zawrzeć ugodę to zawiera się ją na piśmie przed organem prowadzącym sprawę (właściwym do jej rozpatrzenia).

UGODA nie jest sformalizowana, ale POWINNA ZAWIERAĆ:

1. wskazanie organu, przed którym ją zawarto,

2. datę i miejsce zawarcia,

3. oznaczenie stron ugody,

4. treść ugody,

5. elementy określające co uzgodniono w wyniku ugody,

6. wzmianka o jej odczytaniu,

7. podpisy osób biorących udział w czynności, w wyniku której zawarto ugodę.

Z zawarcia ugody sporządza się protokół, zaś zatwierdza się ją w drodze postanowienia, na które służy zażalenie - ma ona moc decyzji.

Jeżeli jedna ze stron wycofa się z ugody, to organ rozstrzyga sprawę w drodze decyzji.

Instytucję tę ujęto w KPA, aby uniknąć przewlekłości postępowania i posądzenia organu o stronniczość.

DECYZJA ADMINISTRACYJNA - ART. 104 - 113 KPA

DECYZJA - to akt administracyjny rozstrzygający sprawę, co do jej istoty w całości lub części lub w inny sposób kończący postępowanie (np. przez umorzenie).

Przybiera ona różne nazwy: prawo jady, pozwolenie, koncesja, rozkaz personalny (licencja- nie jest decyzją tylko świadectwem kwalifikacyjnym).

Bez względu na nazwę - jeśli akt administracyjny rozstrzyga co do istoty sprawy i jest podpisany, to stanowi on decyzję.

DECYZJA - jest pismem ściśle sformalizowanym. Składa się z części zasadniczej i elementów dodatkowych.

CZĘŚĆ ZASADNICZA ZAWIERA:

1. oznaczenie organu - może to być pieczęć, nadruk komputerowy,

2. data wydania decyzji,

3. oznaczenie stron (strony) - jeśli osoba fizyczna - to imię i nazwisko oraz adres, jeśli jest to jedn. organizacyjna - wszystkie jej dane.

4. przytoczenie podstawy prawnej rozstrzygnięcia - przepis prawa materialnego regulującego daną dziedzinę,

5. rozstrzygniecie - w formie „nie wyraża zgody”, „zakazuje”, „zezwala”, itd.

6. uzasadnienie faktyczne - przedstawienie rozumowania organu wydającego rozstrzygnięcie. Wskazuje się tu fakty, które zostały udowodnione i dlaczego, wskazuje się na dowody na podstawie których oparto rozstrzygniecie i fakty, którym odmówiono mocy dowodowej i dlaczego.

7. uzasadnienie prawne -wyjaśnienie podstawy prawnej przy pomocy orzeczenia sądowego lub przy pomocy uznanego komentarza,

8. pouczenie - czy od decyzji przysługuje odwołanie, do kogo, za pośrednictwem kogo (termin 14 dni), bądź stwierdzenie, że decyzja jest ostateczna, czy służy skarga do NSA (termin 30 dni),

9. podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby podpisującej decyzję.

DECYZJA MUSI BYĆ UZASADNIONA - WYJĄTEK - gdy decyzja jest korzystna dla strony w całości. Może ona zostać wykonana przed terminem uprawniającym do wniesienia odwołania.

ELEMENTY DODATKOWE DECYZJI:

1. RYGOR NATYCHMIASTOWEJ WYKONALNOŚCI - nadaje się go w decyzji nie ostatecznej, od której przysługuje odwołanie.

Nadaje się go z następujących przyczyn:

1. ochrony życia i zdrowia ludzkiego,

2. ze względu na ważny interes społeczny,

3. ze względu na ważny interes strony (organ może żądać zabezpieczenia finansowego - o wysokości orzeka w drodze postanowienia - nie służy tu zażalenie).

Rygor natychmiastowej wykonalności może być nadany bezpośrednio w decyzji lub po jej wydaniu w drodze postanowienia, na które służy stronie zażalenie.

1. TERMIN - od którego decyzja obowiązuje lub do którego obowiązuje,

2. WARUNEK - zespół czynności, które strona musi wykonać, aby decyzja mogła być zrealizowana,

3. ZLECENIE - czynność prosta, jednorazowa, np. dostarczenie dokumentów.

Często wydanie decyzji jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego bądź zajęcia stanowiska przez inny organ. Wówczas organ albo strona występuje do wskazanego podmiotu o zajęcie stanowiska. Podmiot ten zajmuje stanowisko w drodze postanowienia, na które służy zażalenie. Na ten czas organ zawiesza postępowanie.

Podmiot powinien wydać postanowienie w terminie 2 tygodni od daty wpływu zapytania czy żądania.

BŁĘDY PISARSKIE W DECYZJI - mogą być sprostowane w urzędu lub na wniosek strony. Następuje to w drodze postanowienia - stronie służy na nie zażalenie.

Nie jest dopuszczalne - żądanie od strony oświadczenia, że strona nie będzie się odwoływać - jest to prawo strony, którego nie może się ona zrzec (może z niego nieskorzystać).

DECYZJA WYDANA W POSTĘPOWANIU WIĄŻE ORGAN - organ w zwykłym trybie nie może jej wzruszyć, natomiast STRONA DO CZASU WNIESIENIA ODWOŁANIA NIE JEST NIĄ ZWIĄZANA.

POSTĘPOWANIE ODWOŁAWCZE - ART. 127 - 140 KPA

Od decyzji wydanej w I instancji przysługuje odwołanie, należy je wnieść w terminie 14 dni do organu wyższego stopnia, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

TRYB WNOSZENIA ODWOŁANIA - do organu wyższej instancji za pośrednictwem organu, który wydał decyzję.

SKUTKI PRAWNE WNIESIENIA ODWOŁANIA:

1. decyzja nie podlega wykonaniu,

2. organ, który wydał zaskarżoną decyzję może (w terminie 7 dni) ją uchylić, zmienić - o ile przychyli się w całości do żądania strony.

Jeśli jednak organ uważa swoje stanowisko (rozstrzygniecie) za właściwe, to w terminie 7 dni przekazuje odwołanie wraz z aktami do organu II instancji i ewentualnie powiadamia o tym pozostałe strony.

POSTĘPOWANIE PRZED ORGANEM II INSTANCJI

Jeśli organ II instancji uzna, że materiał dowodowy jest niewystarczający do wydania rozstrzygnięcia może przeprowadzić postępowanie dowodowe w całości lub w części, bądź przekazać sprawę do uzupełnienia organowi I instancji.

ROZSTRZYGNIĘCIA ORGANÓW II INSTANCJI - ART. 138 KPA

1. może utrzymać zaskarżoną decyzję w mocy,

2. uchylić zaskarżoną decyzję w całości lub w części - w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy,

3. może uchylić zaskarżoną decyzję i jednocześnie umorzyć postępowanie organu I instancji,

4. umorzyć postępowanie odwoławcze, gdy strona wycofa wniosek, ale gdy decyzję wydano z naruszeniem prawa to wówczas organ nie jest związany żądaniem strony,

5. może uchylić zaskarżoną decyzję i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania, o ile w części lub w całości należy ponownie przeprowadzić postępowanie wyjaśniające. Przekazując do ponownego rozpoznania organ II instancji może wskazać, jakie okoliczności należy wziąć pod uwagę przy ponownym rozpatrzeniu sprawy - art. 138 § 2 KPA,

6. w sprawach należących do właściwości organów jedn. samorządu terytorialnego organ odwoławczy uprawniony jest do wydania decyzji uchylającej i rozstrzygającej sprawę co do jej istoty jedynie w przypadku gdy przepis prawa nie pozostawia sposobu jej rozstrzygnięcia uznaniu organu jedn. samorządu terytorialnego.

W pozostałych przypadkach organ odwoławczy ogranicza się do uchylenia zaskarżonej decyzji i przekazuje sprawę do ponownego rozpatrzenia organowi I instancji - art. 138 § 3 KPA.

ORGAN ODWOŁAWCZY NIE MOŻE WYDAĆ rozstrzygnięcia na niekorzyść odwołującego się (wnoszącego rewizję) chyba, że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny - art. 139 KPA

DECYZJA, KTÓRA PRZESZŁA TOK ODWOŁAWCZY STAJE SIĘ DECYZJĄ OSTATECZNA I PODLEGA WYKONANIU.

POSTANOWIENIE - ART. 123 - 126 KPA I ZAŻALENIE NA POSTANOWIENIE - ART. 141 - 144 KPA

POSTANOWIENIE - akt administracyjny, który nie rozstrzyga co do istoty sprawy, ale reguluje kwestie porządkowe, proceduralne, wynikłe w toku postępowania administracyjnego.

Jest to pismo sformalizowane. Zawiera - art. 124 § 1 KPA:

1. oznaczenie organu, który je wydał,

2. datę wydania,

3. wskazanie uczestnika postępowania,

4. przytoczenie podstawy prawnej rozstrzygnięcia

5. rozstrzygnięcie,

6. uzasadnienie faktyczne,

7. uzasadnienie prawne,

8. pouczenie - czy można zaskarżyć i do kogo,

9. podpis osoby wydającej postanowienie.

POSTANOWIENIE, na które służy zażalenie bądź skarga do NSA oraz wydane w wyniku postępowania zażaleniowego WYMAGA UZASADNIENIA.

POSTANOWIENIE NIEZASKARŻALNE - NIE WYMAGA UZASADNIENIA

W DRODZE POSTANOWIENIA ORGAN PROWADZĄCY POSTĘPOWANIE załatwia m.in. takie kwestie jak:

1. wydaje zgodę na dopuszczenie bądź nie organizacji społecznej do udziału w postępowaniu,

2. wydaje je w sprawie przeprowadzenia dowodów,

3. wydaje je w sprawie o sprostowaniu błędów, wyjaśnienia treści decyzji,

4. zatwierdza lub odmawia zatwierdzenia ugody.

ZAŻALENIE NA POSTANOWIENIE - ART. 141 - 144 KPA

Wnosi się je jeśli przepis KPA tak stanowi, w terminie 7 dni od daty doręczenia lub ogłoszenia tego postanowienia.

WNIESIENIE ZAŻALENIA NIE WSTRZYMUJE WYKONANIA POSTANOWIENIA.

Wnosi się je do organu II instancji, za pośrednictwem organu, który wydał zaskarżone postanowienie.

Organ II instancji rozpatruje zażalenie na postanowienie w terminie 30 dni, a w sprawach skarbowych w terminie 2 miesięcy.

W sprawach nieuregulowanych w rozdziale ZAŻALENIA - do zażaleń stosuje się przepisy o odwołaniu.

Organ, który wydał zaskarżone postanowienie może w terminie 7 dni je uchylić, bądź zmienić, jeśli w całości przychyla się do żądania strony. Jeśli utrzymuje swoje rozstrzygniecie to w ciągu 7 dni przekazuje zażalenie wraz z aktami sprawy organowi II instancji.

NADZWYCZAJNE ŚRODKI WZRUSZENIA DECYZJI OSTATECZNEJ.

Wszelkie środki zaskarżania (środki prawne) można sklasyfikować następująco:

1. ZWYCZAJNE - które przysługują w toku instancji, tj.:

• odwołanie od decyzji,

• zażalenie na postanowienie,

• skarga do NSA

• wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy

2. NADZWYCZAJNE - zalicza się do nich:

• uchylenie lub zmianę decyzji w trybie art. 154 i art. 155 KPA

• uchylenie decyzji w niezbędnym zakresie - art. 161 KPA

• wznowienie postępowania - art. 145 KPA

• stwierdzenie nieważności decyzji - art. 156 KPA,

• stwierdzenie wygaśnięcia decyzji - art. 162 KPA

Środki zaskarżania dzieli się na:

1. SAMOISTNE - odwołanie od decyzji, zażalenie na postanowienie, stwierdzenie nieważności decyzji, itd.

2. NIESAMOISTNE - jeśli na postanowienie wydane w postępowaniu nie służy zażalenie to można je zaskarżyć w odwołaniu od decyzji.

UCHYLENIE, ZMIANA DECYZJI - ART. 154 - 155 KPA

ART. 154 § 1 KPA

DECYZJA OSTATECZNA - na mocy której żadna ze stron nie nabyła prawa, może być uchylona lub zmieniona przez organ, który ją wydał lub przez organ II instancji - jeśli przemawia za tym interes społeczny, lub słuszny interes strony.

STRONA NIE NABYWA PRAWA:

1. gdy decyzja jest odmowna,

2. gdy nabywa się prawo, ale pod określonym warunkiem, np.

• za zgodą strony,

• nie sprzeciwia się temu przepis szczególny,

• przemawia za tym interes społeczny.

NABYCIE PRAWA TO:

WG PROF. JANOWICZA - przyznanie uprawnienia, zmniejszenie obowiązku jest nabyciem prawa, gdyż strona wie jaki to obowiązek i w jakiej wysokości.

WG PROF. DAWIDOWICZA - przyznanie uprawnienia, utrzymanie obowiązku w dotychczasowych granicach, zmniejszenie obowiązku.

Natomiast jako nie nabycie prawa uważa nałożenie na stronę obowiązku bądź nie przyznanie jej uprawnienia.

ART. 155 KPA

DECYZJA OSTATECZNA - na mocy, której strona nabyła prawo, może być w każdym czasie za zgodą strony uchylona lub zmieniona przez organ administracji publ., który ją wydał lub przez organ wyższego stopnia, jeżeli przepisy szczególne nie sprzeciwiają się temu a przemawia za tym interes społeczny lub słuszny interes strony.

POPRZEDNIĄ DECYZJĘ UCHYLA SIĘ W DRODZE DECYZJI I WYDAJE SIĘ NOWE ROZSTRZYGNIĘCIE.

UCHYLENIE BĄDŹ ZMIANA DECYZJI W NIEZBĘDNYM ZAKRESIE - ART. 161 KPA

Minister może uchylić lub zmienić w niezbędnym zakresie każdą decyzje ostateczną (nie w całości), z następujących powodów:

1. ze względu na zagrożenie życia lub zdrowia ludzkiego,

2. ze względu na ważny interes gospodarki narodowej,

3. ze względu na inny ważny interes państwa.

Jeżeli w wyniku takiego uchylenia strona poniosła szkodę, to przysługuje jej roszczenie o ODSZKODOWANIE.

Orzeka o nim organ, który uchyla bądź zmienia decyzję. Dotyczy ono faktycznie poniesionej straty (nie przewidywanego zysku).

Stronie niezadowolonej z wysokości odszkodowania przysługuje możliwość wniesienia powództwa o pozostałą część do sądu powszechnego.

Uprawnienie uchylenia decyzji w stosunku do decyzji wydanych przez jedn. samorządu terytorialnego w sprawach dotyczących zadań z zakresu administracji rządowej przysługuje także WOJEWODZIE.

WNIOSEK O PONOWNE ROZPATRZENIE SPRAWY

Jeżeli decyzję w I instancji wyda SKO, minister lub inny organ wyższego szczebla - to jest to decyzja ostateczna i nie ma od niej odwołania.

Wówczas można złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy i stosuje się tu przepisy o odwołaniu, z niektórymi wyjątkami. Wniosek składa się w terminie 14 dni od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji. Organ powinien pouczyć o takiej możliwości. W ramach tego wniosku sprawę rozpatruje ten sam organ, który wydał zaskarżoną decyzję.

W prawie administracyjnym nie ma reguły tak jak w sądownictwie zwykłym, tj. jeśli w sądownictwie sąd uchylił w I instancji orzeczenie i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia to skład orzekający MUSI BYĆ INNY, zaś w prawie administracyjnym SKŁAD ORZEKAJĄCY MOŻE BYĆ TEN SAM.

ORGAN ADMINISTRACJI MOŻE w takim przypadku:

1. utrzymać w mocy swoją poprzednią decyzję,

2. może ją zmienić lub uchylić - tylko wtedy, gdy w całości przychyla się do żądania strony,

3. może umorzyć postępowanie odwoławcze.

Jeśli organ chce uchylić decyzję w części - to musi wydać nową decyzję.

Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy musi być wykorzystany OBOWIĄZKOWO W POSTĘPOWANIU PRZED NSA.

Jeśli w I instancji decyzję wyda minister lub SKO to nie można tej decyzji od razu zaskarżyć do sądu administracyjnego, lecz najpierw wnieść wniosek o ponowne rozpoznanie sprawy, a następnie dopiero skargę do NSA.

WZNOWIENIE POSTĘPOWANIA - ART. 145 KPA

ART. 145 § 1 KPA zawiera 8 przypadków, z powodu których można wznowić postępowanie (dotyczy to decyzji ostatecznych):

1. dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe,

2. decyzja została wydana w wyniku przestępstwa - w dwóch przypadkach:

1. gdy urzędnik dał się przekupić,

2. gdy urzędnik zostanie zastraszony,

Z powodu tych dwóch okoliczności postępowanie może być wznowione przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnieniem przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu - jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a wznowienie postępowania jest niezbędne dla usunięcia niebezpieczeństwa dla życia lub zdrowia ludzkiego albo poważnej szkody dla interesu społecznego.

1. decyzja wydana została przez pracownika lub organ administracji publ., który podlega wyłączeniu z postępowania z mocy prawa. (po wznowieniu postępowania bada się czy to wyłączenie miało wpływ na treść decyzji czy też nie miało).

2. strona bez własnej winy nie brała udziału w postępowaniu. (po wznowieniu postępowania bada się czy miało to wpływ na wydanie decyzji),

3. wyjdą na jaw istotne dla sprawy okoliczności, które nie były znane organowi w dniu wydania decyzji, ale które to okoliczności istniały,

4. decyzja została wydana bez uzyskania wymagalnego prawe stanowiska innego organu,

5. zagadnienie wstępne zostało rozstrzygnięte przez właściwy organ lub sąd odmiennie od oceny przyjętej przy wydaniu decyzji.

6. decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, które zostało następnie uchylone lub zmienione.

W ramach nowelizacji dodano w art. 145 a) KPA zapis, iż można wznowić postępowanie również wtedy, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja.

CHARAKTERYSTYKA WZNOWIENIA:

1. wznowić postępowanie można tylko względem decyzji ostatecznej,

2. wznowić postępowanie można tylko w ściśle określonych przypadkach określonych przez przepis prawa,

3. wznowienie postępowania nie przesądza o tym, ze decyzja zostanie uchylona bądź zmieniona, dopiero po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego zapadnie rozstrzygnięcie,

TRYB WZNAWIANIA POSTĘPOWANIA:

1. może być wznowione: z urzędu, na żądanie strony - w terminie 1 m-ca od daty, kiedy strona dowiedziała się o podstawie do jego wznowienia.

2. wniosek o wznowienie postępowanie składa się do organu, który wydał decyzję w ostatniej instancji,

3. jeśli sprawa dot. działalności organu administracji publ. oraz podstaw zawartych w art. 145 § 1 pkt 1-2, to wniosek składa się do organu wyższego stopnia, który to decyduje o wznowieniu postępowania i wyznacza organ właściwy do przeprowadzenia postępowania administracyjnego.

4. postępowanie wznawia się w drodze POSTANOWIENIA - art. 149 § 1 KPA - nie służy tu zażalenie.

5. odmowa wznowienia następuje w drodze decyzji - art. 149 § 3 KPA.

PO PRZEPROWADZENIU POSTĘPOWANIA WYJAŚNIAJĄCEGO MOGĄ ZAPAŚĆ DWA ROZSTRZYGNIĘCIA:

1. organ odmówi uchylenia dotychczasowej decyzji - w drodze decyzji - służy od niej odwołanie,

2. organ uchyli decyzję dotychczasową i rozstrzygnie, co do istoty sprawy - jeśli jest to decyzja wydana w I instancji od której służy odwołanie.

Zgodnie z art. 146 KPA wyróżnia się następujące okresy PRZEDAWNIENIA:

1. jeśli podstawą do wznowienia postępowania są okoliczności wymienione w art. 145 § 1 pkt 1-2 to OKRES PRZEDAWNIENIA wynosi 10 LAT - od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji,

2. w pozostałych przypadkach OKRES PRZEDAWNIENIA wynosi 5 LAT - od dnia doręczenia lub ogłoszenia decyzji.

Nie uchyla się decyzji, jeżeli w wyniku wznowienia postępowania mogłaby zapaść wyłącznie decyzja podobna do poprzedniej.

Jeśeli w wyniku wznowienia postępowania i uchylenia decyzji strona poniesie szkodę to służy jej roszczenie o ODSZKODOWANIE. Roszczenie wnosi się do sądu powszechnego, w terminie 1 m-ca od daty zmiany decyzji, nie później niż w terminie 3 lat.

STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI DECYZJI - ART. 156 - 160 KPA

(jest to środek nadzwyczajnego wzruszenia decyzji).

Na mocy art. 156 § 1 KPA decyzję można unieważnić z 7 powodów, gdy:

1. wydana została z naruszeniem przepisów o własciwości - rzeczowej, miejscowej,

2. wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa.

Bez podstawy prawnej - jeśli dana kwestia nie jest uregulowana przepisami prawa administracyjnego, lub gdy przepis uległ zmianie - zarządzenie ministerialne nie może być podstawą prawną,

Rażące naruszenie prawa - jest nim np. brak uzasadnienia decyzji.

3. dotyczy to sprawy już poprzednio rozstrzygniętej inną decyzją ostateczną (zasada powagi rzeczy osądzonej),

4. została skierowana do osoby nie będącej stroną w sprawie,

5. decyzja była niewykonalna w dniu jej wydania i ta niewykonalność ma charakter stały,

6. decyzja w razie jej wykonania spowodowałaby czyn zagrożony karą,

7. decyzja zawiera wadę powodującą jej nieważność z mocy prawa.

Jeżeli strona stwierdzi, że decyzja kwalifikuje się do stwierdzenia nieważności, to nie może tej decyzji ignorować. Musi wystąpić o stwierdzenie jej nieważności do odpowiedniego organu, bo jeżeli decyzje zignoruje, to organ może wszcząć POSTĘPOWANIE PRZYMUSOWE.

Stwierdzenie nieważności może nastąpić: na żądanie strony, z urzędu.

Wniosek składa się do organu wyższego stopnia, w terminie 1 m-ca od dnia, w którym strona dowiedziała się o podstawie do steiwrdzenia nieważności decyzcji.

Jeśli zaś decyzję wydało SKO lub Minister - to wniosek składa się do tego samego organu - art. 157 KPA.

Nieważność decyzji jak i odmowę wszczęcia postępowania w sprawie nieważności decyzji następuje w DRODZE DECYZJI.

Jeśli nastąpi zbytni upływ czasu bądź nastąpią nieodwracalne skutki - to NIE STWIERDZA SIĘ NIEWAŻNOŚCI DECYZJI, LECZ TO, IŻ DECYZJA ZOSTAŁA WYDANA Z NARUSZENIEM PRAWA.

SKUTKI PRAWNE STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI DECYZJI

Jeśli stwierdzono nieważność decyzji, to decyzja przestaje obowiązywać z MOCĄ WSTECZNĄ - od kiedy zaczęła wywoływać skutki prawne.

Jeśli w wyniku stwierdzenia nieważności decyzji strona poniosła szkodę, to służy jej roszczenie o ODSZKODOWANIE - art. 161 § 3 KPA. O ODSZKODOWANIU orzeka organ, który stwierdza nieważność decyzji, a przysługuje ono od organu, który wydał wadliwą decyzję.

Odszkodowanie służy za poniesioną rzeczywistą szkodę, zaś o pozostałą część można dochodzić przed sądem powszechnym. Zastosowanie mają tu przepisy Kodeksu Cywilnego - wniosek skłąda się w terminie 30 dni od dnia doreczenia decyzji.

Jeśli do wydania wadliwej decyzji przyczyniła się sama strona - ROSZCZENIE NIE PRZYSŁUGUJE.

Jeśli zaś wadliwą decyzję wydano z powodu działania innego podmiotu - to wówczas roszczenie o odszkodowanie przysługuje do tegoż podmiotu.

Jeśli decyzje wydano z naruszeniem prawa to obowiązuje ona nadal w obrocie prawnym. Ewentualnie, gdyby strona poniosła szkodę, to służy jej roszczenie o odszkodowanie.

Roszczenie o odszkodowanie przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stała się ostateczna decyzja uchylająca lub zmieniająca decyzję.

STWIERDZENIE WYGAŚNIĘCIA DECYZJI - ART. 162 KPA

Zgodnie z art. 162 KPA organ administracji publ., który wydał decyzję w I instancji stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli:

1. stała się ona bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia nakazuje przepis prawa, lub gdy leży to w interesie społecznym lub interesie strony, np. wygaśnięcie koncesji.

2. została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, zaś strona tego warunku nie dopełniła.

Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji lub jej uchylenie następuje w DRODZE DECYZJI - art. 162 § 3 KPA.

WYDAWANIE ZAŚWIADCZEŃ - ART. 217 - 220 KPA

ZAŚWIADCZENIE - jest to dokument (druk) urzędowy potwierdzający stan prawny, bądź potwierdzenie określonych faktów. Wydaje się go jeśli takiego potwierdzenia wymaga przepis prawa. Zaświadczeniem jest np. dowód osobisty, stan faktyczny - np. miejsce urodzenia, stan prawny - np. obywatelstwo.

Zaświadczenie winno zostać wydane bez zbędnej zwłoki, w terminie 7 dni (nie później) - art. 217 § 3 KPA. Organ administracji publ. przed wydaniem zaświadczenia może przeprowadzić w KONIECZNYM ZAKRESIE postępowanie wyjaśniające.

Odmowa wydania następuje tu w drodze postanowienia, na które służy zażalenie - art. 219 KPA

Pod rządami obecnej ustawy KPA można zaskarżyć treść zaświadczenia, jeśli treść ta wychodzi poza żądanie strony.

Jeśli zaś organ żąda od strony zaświadczenia musi wskazać podstawę prawną takiego żądania.

POSTĘPOWANIE W SPRAWIE SKARG, WNIOSKÓW I PETYCJI - ART. 227 - 260 KPA

SKARGA - jest wyrazem niezadowolenia obywatela z:

1. nienależytego wykonywania zadań przez organ administracji publ.,

2. niewłaściwego stosunku urzędników do obywateli,

3. przewlekłego i biurokratycznego załatwiania spraw.

PRAWO do składania skarg jest też zagwarantowane w Konstytucji.

PETYCJA - to skarga składana przez grupę osób.

SKARGĘ można składać:

1. w imieniu własnym,

2. w imieniu innych osób lub grupy osób - jeśli osoby te upoważnią wnoszącego skargę do reprezentowania ich interesów.

SKARGĘ można składać na piśmie lub ustnie do protokołu.

SKARGI składa się do organów właściwych do ich rozpatrzenia. Organami administracji publ. właściwymi do rozpatrywania skarg dotyczących poszczególnych organów zgodnie z art. 229 KPA są:

1. rady gminy, rady powiatu i sejmiku województwa - wojewoda, a w zakresie spraw finansowych - regionalna izba obrachunkowa,

2. organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego w sprawach należących do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej - wojewoda,

3. zarządu gminy oraz wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) i kierowników gminnych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - rada gminy,

4. zarządu powiatu oraz starosty, a także kierowników powiatowych służb, inspekcji, straży i innych jednostek organizacyjnych, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - rada powiatu,

5. zarządu i marszałka województwa, z wyjątkiem spraw określonych w pkt 2 - sejmik województwa,

6. wojewody w sprawach podlegających rozpatrzeniu według kodeksu - właściwy minister, a w innych sprawach - Prezes Rady Ministrów,

7. innego organu administracji rządowej, organu przedsiębiorstwa państwowego lub innej państwowej jednostki organizacyjnej - organ wyższego stopnia lub sprawujący bezpośredni nadzór,

8. ministra - Prezes Rady Ministrów,

9. organu centralnego i jego kierownika - organ, któremu podlega.

Organ administracji publ., a także inne instytucje, w tym również organizacje społeczne mają następujące obowiązki w tym zakresie:

1. zorganizować przyjmowanie skarg,

2. prowadzić ich rejestr, sposób załatwiania spraw,

3. umieścić w widocznym miejscu informację o czasie przyjmowania skarg przez wszystkie organy, w tym przez organy wyższego stopnia,

4. jeden dzien. w tygodniu powinno się przyjmować skargi poza godzinami pracy, powinien też przyjmować jeden dzien. w tygodniu kierownik jednostki lub jego zastępca.

Jeśli organ, który otrzymał skargę nie jest właściwy do jej rozpatrzenia, to przesyła ją do właściwego organu i zawiadamia o tym skarżącego, nie później niż w ciągu 7 dni - art. 231 KPA.

Organ właściwy do załatwienia skargi powinien ją załatwić bez zbędnej zwłoki - nie później niż w ciągu jednego miesiąca - art. 237 KPA, zaś gdy wnieśli ja posłowie lub senatorowie - to w ciągu 14 dni.

O sposobie załatwienia skargi zawiadamia się skarżącego - art. 237 § 3 KPA. Powinno ono zawierać oznaczenie organu, od którego pochodzi, wskazaniem jaki sposób ją załatwiono, podpis z podaniem imienia, nazwiska i stanowiska służbowego osoby upoważnionej do załatwienia skargi.

Odmowa załatwienia skargi powinna obok tego zawierać uzasadnienie faktyczne i prawne.

Jeśli jednak skarga okaże się bezzasadna i jej bezzasadność wykazano w odpowiedzi, a skarżący znów ją ponowi bez podania nowych okoliczności - to organ może dalej podtrzymać swoje stanowisko i powiadamia o tym jednocześnie organ wyższego stopnia - art. 239 KPA.

WNIOSKI

WNIOSEK - jego przedmiotem są sprawy dotyczące ulepszenia organizacji, wzmocnienia praworządności, usprawnienia pracy, zapobieżenia nadużyciom, ochrony własności, lepszego zaspokajania potrzeb ludności - art. 241 KPA.

Wnioski składa się do organów właściwych ze względu na przedmiot wniosku, zaś gdy dotyczy to organizacji społecznych - to do organów tych organizacji.

Jeśli wpłynął on do niewłaściwego organu to przekazuje się go organowi właściwemu, zawiadamia o tym wnioskodawcę - nie później niż w terminie 7 dni.

Wnioski załatwia się w terminie 1 miesiąca, o sposobie załatwienia zawiadamia się wnioskodawcę.

OPŁATY I KOSZTY POSTĘPOWANIA - ART. 261 - 267 KPA

Jeśli strona nie wpłaciła opłat i kosztów związanych z postępowaniem, które winny być uiszczone z góry, to organ pozostawia sprawę bez rozpatrzenia. Termin ich wniesienia wynosi 7 - 14 dni.

Organ administracji publ. jednocześnie z wydaniem decyzji orzeka:

1. wysokość kosztów postępowania,

2. osoby obowiązane do ich ponoszenia,

3. termin i sposób ich uiszczenia.

O wysokości kosztów postępowania orzeka się w DRODZE POSTANOWIENIA, na które służy zażalenie - art. 264 KPA.

Nie uiszczone w terminie opłaty i koszty postępowania podlegają ściągnięciu w TRYBIE EGZEKUCJI ADMINISTRACYJNEJ ŚWIADCZEŃ PIENIĘŻNYCH - art. 265 KPA.

Jednakże sprawę należy załatwić, mimo, że strona nie uiściła kosztów, jeśli: - art. 261 § 4 KPA

1. przemawia za niezwłocznym załatwieniem ważny interes społeczny lub ważny interes strony,

2. wniesienie podania stanowi czynność, dla której ustanowiony jest termin prekluzyjny (zawity),

3. podanie wniosła osoba zamieszkała za granicą.

Do kosztów postępowania administracyjnego mogą być zaliczone również koszty czynności przygotowawczych, np. przygotowania związane z wywłaszczeniem nieruchomości, koszty opinii biegłych.

Jeśli pracownik organu administracji publ. okaże się winnym błędnego wezwania strony to on zobowiązany jest do zwrotu wynikłych kosztów.

---